Hof 's-Gravenhage, 30-08-2005, nr. 04/184

In deze zaak speelt de vraag of de zeevervoerder aansprakelijk is voor ladingschade die het gevolg is van de slechte staat van onderhoud van door hem aan de afzender ter beschikking gestelde containers, die de afzender zelf heeft beladen.

Cetac heeft als afzender bij NDAL het zeevervoer geboekt van 398 balen ruwe takbak van Douala in Kameroen naar Amsterdam. Zij heeft de balen geladen in vier door NDAL aan haar ten behoeve van het vervoer ter beschikking gestelde containers. De containers zijn door NDAL vervolgens vervoerd aan boord van het aan Staklex in eigendom toebehorende m.s. ‘NDS Provider’.

Voor dit vervoer is een — op het formulier van NDAL gesteld en door de kapitein getekend — schoon ordercognossement afgegeven aan Cetac. Dit cognossement noemt Cetac als shipper en Meerapfel co Tobacco als notify address; verklaart de Hague Visby Rules (hierna: HVR) van toepassing en daarnaast Nederlands recht; omschrijft de lading als: vier 20' containers FCL/FCL disant contenir 398 balles de tabacs en feuille en behelst met betrekking tot containervervoer de volgende bepalingen:

Na aflevering in Amsterdam — tegen presentatie van het cognossement door Tobacco aan Vince & Co B.V. als agent van NDAL en Staklex — zijn de containers over de weg naar de fabriek van Meerapfel in Oudenbosch vervoerd.

Een aantal balen tabak uit twee van de vier containers (nrs. SCXU 897831-5 en CARU 821688-5) is met waterschade afgeleverd. Over de oorzaak daarvan schrijven de wederzijdse experts:

Voor meer vaststaande feiten wordt verwezen naar punt 2 van het vonnis.

Delta Lloyd c.s. — meer in het bijzonder: primair Delta Lloyd (als gesubrogeerd ladingassuradeur, die de schade aan Meerapfel heeft vergoed), subsidiair Meerapfel (als cognossementhouder), meer subsidiair Tobacco (als degene die het ordercognossement in opdracht van Meerapfel heeft gepresenteerd) en uiterst subsidiair Cetac (als afzender) — vorderen vergoeding van de tijdens het vervoer ontstane ladingschade, vermeerderd met expertise- en buitengerechtelijke kosten.

NDAL en Staklex bestrijden de vordering allereerst met formele verweren. Daarnaast doen zij een beroep op de ontheffingen van aansprakelijkheid in art. 4, tweede lid, onder n, (onvoldoende verpakking) en i (handeling of nalatigheid van de afzender) HVR en in de speciale op het containervervoer toegesneden cognossementsclausule vermeld onder 3.

De Rechtbank heeft ten aanzien van dit materiële verweer overwogen (rov 5.9) dat de door de vervoerder ten behoeve van het vervoer aan de afzender ter beschikking gestelde containers moeten worden aangemerkt als onderdeel van het schip in de zin van artikel 3, lid 1, HVR en niet, zoals NDAL en Staklex willen, als verpakking, reden waarom de Rechtbank het beroep op art. 4, tweede lid, onder n, HVR (onvoldoende verpakking) heeft verworpen (rov 5.10), alsook, wegens strijd met de dwingendrechtelijke zorgplicht van de vervoerder uit artikel 3 lid 1 HVR, de exoneratieclausule uit het cognossement buiten toepassing heeft verklaard (rov 5.9).

Hiertegen richt zich de eerste grief. Deze is in zoverre gegrond, dat het Hof met NDAL en Staklex van oordeel is dat de containers géén deel van het schip vormen — in de zin van art. 3, lid 1, onder c HVR: ‘part of the ship in which goods are carried’— maar als verpakking (laadkisten) dienen te worden aangemerkt (vlg. in dit verband art. 4, lid 5, onder c, HVR, waarin de container een middel ‘to consolidate goods’ wordt genoemd). Dat de balen tabak ook al in jute zakken waren verpakt en dat een dergelijke verpakking op zichzelf gebruikelijk en voldoende is bij containervervoer, betekent, anders dan de Rechtbank overweegt in rov 5.10, niet dat de containers, waarin de zakken ten vervoer zijn aangeboden, om die reden geen (onvoldoende) verpakking kunnen vormen.

Hiermee is echter niet gezegd dat NDAL en Staklex ter afwering van hun aansprakelijkheid een beroep kunnen doen op deze vrijtekening wegens onvoldoende verpakking (art. 4, lid 2, onder n, HVR) of op de containerclausule in het cognossement, voor zover die ertoe strekt de aansprakelijkheid van NDAL voor de eventuele gebrekkige staat van door haar aan de afzender ter beschikking gestelde containers uit te sluiten.

Uit de niet bestreden rov 5.8 in het vonnis van de Rechtbank blijkt dat de lading in goede staat door de vervoerder in ontvangst is genomen en dat een aantal balen tabak uit twee van de vier verscheepte containers met waterschade is afgeleverd. Voorts blijkt uit deze rov 5.8 dat deze twee, aan NDAL toebehorende containers met nummers SCXU 897831-5 en CARU 821688-5 in slechte staat verkeerden wegens de aanwezigheid van gaten als gevolg van roestvorming en dat deze slechte staat de oorzaak van de schade is geweest.

Die slechte staat van onderhoud — waarvan gesteld noch gebleken is dat die aan NDAL niet bekend was of behoorde te zijn — had NDAL ervan moeten weerhouden deze containers als verpakkingsmiddel aan Cetac ter beschikking te stellen, temeer vanwege de op NDAL als vervoerder rustende zorgplicht met betrekking tot de lading. Haar beroep op de — aan haarzelf te wijten — ongeschiktheid van de containers kan daarom niet zonder meer (ten volle) worden gehonoreerd; de schade is hier immers niet veroorzaakt door een omstandigheid die een zorgvuldig vervoerder niet heeft kunnen vermijden en waarvan hij de gevolgen niet heeft kunnen verhinderen. Bovendien dient een exoneratie buiten toepassing te blijven voor zover die toepassing in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.

De wederpartij van de vervoerder, die gebruik maakt van een hem door de vervoerder ten behoeve van het vervoer ter beschikking gestelde, gebruikelijke verpakking, behoeft er — in beginsel — ook niet op bedacht te zijn dat hij achteraf krijgt tegengeworpen dat deze verpakking vanwege een aan de vervoerder zelf te wijten slechte staat van onderhoud vervoersongeschikt is. Anders wordt het, indien de afzender — of één der andere in art. 4, lid 2, onder i, HVR genoemde personen — bekend moet zijn geweest met de slechte toestand van de containers en niettegenstaande deze bekendheid de containers toch vervoersgeschikt voor de lading hebben bevonden. Alsdan kan er immers aanleiding bestaan voor het aannemen van eigen schuld van de afzender. De bewijsopdracht aan NDAL en Staklex (rov 5.11) is dan ook terecht verstrekt, zodat grief II, die zich keert tegen deze bewijsopdracht, wordt verworpen. Overigens is in het onderhavige geval een schoon cognossement afgegeven, hetgeen erop kan wijzen dat de slechte staat van onderhoud niet aanstonds waarneembaar was.

Opgemerkt wordt nog dat in navolging van partijen de terbeschikkingstelling van de containers is gezien als onderdeel van de vervoerovereenkomst en niet als een los daarvan staande huurovereenkomst.

Verder wordt voorbijgegaan aan het beroep op de before and after clausule. De schade is immers tijdens de dwingendrechtelijke aansprakelijkheidsperiode ontstaan, als gevolg van de ongeschiktheid van de gebezigde verpakking.

De grieven 3 en 4 hebben geen zelfstandige grondslag en worden na het voorgaande, waaraan zij niet toe- of afdoen, zonder afzonderlijke bespreking verworpen.

De slotsom is dat de bestreden beslissing, met wijziging van gronden, in stand blijft. De zaak zal worden teruggewezen naar de Rechtbank teneinde met inachtneming van het voorgaande te worden afgehandeld.