20.2.1 Dwangsomveroordeling in afzonderlijke veroordeling

Bij een tweetal kwesties van procesrechtelijke aard sta ik in het kader van de behandeling van het accessoir karakter van de dwangsomveroordeling wel afzonderlijk stil. Allereerst is dat de vraag of het accessoir karakter van de dwangsomveroordeling eraan in de weg staat dat de dwangsomveroordeling in een latere procedure aan een eerder uitgesproken hoofdveroordeling wordt verbonden. De Gemeenschappelijke Memorie van Toelichting lijkt dit uit te sluiten, getuige de volgende passage:

Naar het oordeel van de Hoge Raad staat het accessoir karakter van de dwangsom-veroordeling er echter niet aan in de weg dat de dwangsomveroordeling in een afzonderlijk geding wordt uitgesproken, ten aanzien van een veroordeling die in een eerdere rechterlijke uitspraak is gegeven.1 Ook in de Belgische rechtspraak is veelvuldig aangenomen dat een dwangsomveroordeling in een afzonderlijk geding kan worden uitgesproken.2 Deze opvatting verdient mijns inziens bijval. In verband met het accessoir karakter van de dwangsom is slechts vereist dat met de dwangsomveroordeling beoogd wordt een prestatie af te dwingen waartoe een rechterlijke uitspraak verplicht; aan deze laatste rechterlijke uitspraak is de dwangsomveroordeling accessoir. Strikt genomen lijkt de Gemeenschappelijke Memorie van Toelichting deze visie echter niet te ondersteunen.3 Uit de opmerking van M. Storme, dat bij de voorbereidende bespreking van de Eenvormige Wet (waaraan hij deelnam) is aanvaard dat de rechter in een later vonnis een voorafgaande uitspraak van een dwangsom voorziet,4 kan echter wellicht worden afgeleid dat de Gemeenschappelijke Memorie van Toelichting anders moet worden geïnterpreteerd.

In het stadium waarin de dwangsomveroordeling wordt opgelegd, zullen zich voor het overige met betrekking tot het vereiste van verbondenheid aan een hoofdveroordeling niet snel problemen voordoen: op dat moment is het onzelfstandige karakter van de dwangsomveroordeling evident. Wel moet gerealiseerd worden dat uit de vordering van eiser niet alleen duidelijk moet zijn welke prestatie moet worden afgedwongen, maar dat daarin ook uitdrukkelijk een veroordeling tot die prestatie moet worden gevraagd, wil een dwangsomveroordeling mogelijk zijn. Zo oordeelde de Amsterdamse kantonrechter bijvoorbeeld in zijn vonnis van 25 oktober 1968 dat niet gevorderd kon worden betaling van een dwangsom wegens het overtreden van een concurrentiebeding, zonder dat eerst werd gevorderd een veroordeling tot nakoming van dat beding zelf.5