HR, 21-12-2007, nr. R06/146HR

Familierecht. Verzoek tot nietigverklaring huwelijk op de grond dat een door een van de echtelieden gesloten eerder huwelijk niet is ontbonden; erkenning Egyptische verstoting; instemming of berusting als bedoeld in art. 3, aanhef en onder c, Wet Conflictenrecht Echtscheiding (WCE); overeenkomstige toepassing art. 1:26d BW op door verstoting tot stand gekomen huwelijksontbinding; ambtshalve legalisatie verlangen van stukken

Rek.nr. R06/146HR

Mr L. Strikwerda

Parket 12 okt. 2007

conclusie inzake

[De vrouw]

tegen

Het Openbaar Ministerie

Edelhoogachtbaar College,

1. In deze zaak, waarin het openbaar ministerie op de voet van art. 1:69 jo. art. 1:33 BW de nietigverklaring van een huwelijk verzoekt, gaat het om de vraag of een in Egypte totstandgekomen huwelijksontbinding door verstoting in Nederland als rechtsgeldig kan worden erkend.

2. De feiten waarvan in cassatie dient te worden uitgegaan, treft men aan in r.o. 2 van de tussenbeschikking van het hof van 2 februari 2006. Voor zover thans nog van belang komen zij op het volgende neer.

(i) [De man] (hierna: de man), destijds genaamd [de man], is op 16 juni 1977 in Egypte gehuwd met [de eerste vrouw] (hierna: de eerste vrouw).

(ii) Op 12 november 1991 is de man te Den Helder gehuwd met thans verzoekster tot cassatie, hierna: de vrouw.

(iii) Bij Koninklijk Besluit van 13 juli 1992 heeft de man de Nederlandse nationaliteit verkregen.

3. Het openbaar ministerie heeft op 17 maart 2003 een verzoekschrift ingediend bij de rechtbank Alkmaar tot nietigverklaring van het op 12 november 1991 tussen de man en de vrouw te Den Helder gesloten huwelijk, zulks op de grond dat dit huwelijk is gesloten, terwijl het huwelijk van de man met de eerste vrouw niet was ontbonden.

4. De man heeft verweer gevoerd tegen het verzoek van het openbaar ministerie en gesteld dat zijn huwelijk met de eerste vrouw op 15 november 1988 in Egypte is ontbonden door verstoting. Ter onderbouwing van zijn stelling heeft de man een (kopie van een) akte van verstoting d.d. 28 november 1988 overgelegd.

5. De rechtbank heeft bij beschikking van 15 september 2004 het verzoek van het openbaar ministerie toewijsbaar geoordeeld en het op 12 november 1991 te Den Helder gesloten huwelijk tussen de man en de vrouw nietig verklaard. Daartoe overwoog de rechtbank dat, nu niet is gebleken dat de eerste vrouw heeft ingestemd met of zich heeft neergelegd bij de door de man gestelde verstoting, deze hier te lande niet kan worden erkend omdat niet is voldaan aan de voorwaarde als bedoeld in art. 3, aanhef onder c, van de Wet van 25 maart 1981, Stb. 166 (Wet conflictenrecht echtscheiding), hierna: WCE.

6. De vrouw is van de beschikking van de rechtbank in hoger beroep gegaan bij het gerechtshof te Amsterdam. Zij verzocht het hof de bestreden beschikking te vernietigen en voor recht te verklaren dat tussen de man en de vrouw een rechtsgeldig huwelijk is gesloten en het inleidend verzoek van het openbaar ministerie alsnog af te wijzen. De vrouw voerde aan dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat niet is voldaan aan het vereiste dat art. 3, aanhef en onder c, WCE stelt aan de erkenning van de verstoting. Ter onderbouwing van haar stelling dat de eerste vrouw (stilzwijgend) heeft ingestemd met de verstoting heeft zij overgelegd

- een kopie van een door een beëdigd vertaalster vanuit het Arabisch naar het Nederlands vertaalde, niet gedateerde scheidingsakte, afgegeven door een geestelijk ambtenaar voor het ontbinden van huwelijken, verbonden aan de rechtbank Familierecht te Bab Sharki, betreffende de verstoting door de man van de eerste vrouw, en

- een kopie van een door een beëdigd vertaalster vanuit het Arabisch naar het Nederlands vertaalde verklaring omtrent scheiding van [de eerste vrouw]. De verklaring is ondertekend door haar wettelijk vertegenwoordiger.

7. Bij tussenbeschikking van 2 februari 2006 heeft het hof - in r.o. 4.5 - overwogen dat vooralsnog op grond van de overgelegde stukken niet duidelijk is gebleken dat de eerste vrouw uitdrukkelijk of stilzwijgend met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, zoals bedoeld in art. 3, aanhef en onder c, WCE. Voorts overwoog het hof:

"Nu de advocaat van de vrouw ter zitting nieuw bewijs heeft aangeboden zal het hof de vrouw daartoe in de gelegenheid stellen. Het bewijs dient, zoals aangeboden, te bestaan in een verklaring van [de eerste vrouw] (de eerste vrouw, A-G) dat zij in 1988 heeft ingestemd met of zich heeft neergelegd bij de ontbinding van het huwelijk met de man. De verklaring dient te zijn gedateerd en door haarzelf te zijn ondertekend. De handtekening moet worden gelegaliseerd tot en met het Nederlandse Consulaat in Cairo."

Vervolgens heeft het hof, onder aanhouding van iedere verdere beslissing, de vrouw in de gelegenheid gesteld bij het hof dit nader bewijs in te dienen.

8. Op 16 juni 2006 is bij het hof ingekomen een brief van de advocaat van de vrouw met als bijlage een akte waaraan gehecht een op 10 mei 2006 in het Nederlands vertaalde verklaring omtrent scheiding en de originele in het Arabisch gestelde verklaring, een brief aan het Nederlands Consulaat te Cairo van 7 juni 2006 en een fax van het Nederlands Consulaat van 11 juni 2006 als reactie daarop.

9. Bij eindbeschikking van 27 juli 2006 heeft het hof onder meer overwogen:

"2.2. Uit de overgelegde fax van het Nederlands Consulaat te Cairo van 7 juni 2006 blijkt dat het Consulaat alleen de handtekening legaliseert van een persoon die in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit. Hieruit volgt dat de handtekening van de eerste vrouw van de man, die niet in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit, niet kon worden gelegaliseerd.

(...).

2.4. Nu geen nadere stukken zijn overgelegd en de door de eerste vrouw opgestelde verklaring niet is voorzien van een gelegaliseerde handtekening, zoals door het hof in de tussenbeschikking van 2 februari 2006 is gevraagd en ook op andere wijze niet valt vast te stellen dat de akte van verstoting van 25 november 1988 is ondertekend door de eerste vrouw, is niet voldaan aan het vereiste van artikel 3 sub c Wet Conflictenrecht Echtscheiding en dient het hoger beroep van de vrouw te worden afgewezen."

Het hof heeft bij gevolg de beroepen beschikking van de rechtbank bekrachtigd.

10. De vrouw is tegen de tussen- en eindbeschikking van het hof (tijdig) in cassatie gekomen met drie middelen. Het openbaar ministerie heeft geen verweerschrift in cassatie ingediend.

11. Middel I keert zich met een rechts- en motiveringsklacht tegen het oordeel van het hof - in r.o. 4.5 van de tussenbeschikking - dat vooralsnog op grond van de overgelegde stukken niet duidelijk is gebleken dat de eerste vrouw uitdrukkelijk of stilzwijgend met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, zoals bedoeld in art. 3, aanhef en onder c, WCE. Het middel betoogt dat (het hof heeft miskend dat) de door de vrouw bij haar beroepschrift overgelegde, door de eerste vrouw en door haar advocaat mede-ondertekende verklaring omtrent scheiding van [de eerste vrouw], een "akte van bekendheid en berusting" behelst als bedoeld in art. 3, aanhef en onder c, WCE, zodat voor nadere bewijslevering als door het hof van de vrouw verlangd geen grond bestond.

12. Het middel faalt. Het hof heeft kennelijk geoordeeld dat, ook indien moet worden aangenomen dat de bedoelde verklaring is ondertekend door de eerste vrouw en is mede-ondertekend door haar advocaat, die verklaring slechts inhoudt dat de eerste vrouw heeft verklaard dat in 1988 een ontbinding van haar huwelijk met de man heeft plaatsgevonden, maar niet, althans niet voldoende duidelijk, dat zij met die huwelijksontbinding heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd. Dit oordeel, dat berust op een aan het hof als rechter die over de feiten oordeelt voorbehouden uitleg van de verklaring, is niet onbegrijpelijk: blijkens de overgelegde beëdigde vertaling in het Nederlands van de verklaring houdt deze niet meer in dan dat de eerste vrouw verklaart ervan op de hoogte te zijn dat zij in 1988 gescheiden is van de man. Het oordeel van het hof dat op grond van deze verklaring niet duidelijk is gebleken dat de eerste vrouw uitdrukkelijk of stilzwijgend met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, zoals bedoeld in art. 3, aanhef en onder c, WCE, getuigt ook niet van een onjuiste rechtsopvatting. Waar art. 3 bepaalt dat van de instemming of berusting "duidelijk" moet blijken, mag niet te snel worden aangenomen dat aan deze erkenningsvoorwaarde is voldaan. Zie P.M.M. Mostermans, Echtscheiding, Praktijkreeks IPR, deel 5, 3e dr. 2006, nr. 347; L. Jordans-Cotran, Nieuw Marokkaans Familierecht en Nederlands IPR, diss. 2007, blz. 466/467; Kluwers Personen- en familierecht. losbl., Titel 9. Internationaal privaatrecht, Wet conflictenrecht echtscheiding, art. 3, aant. 5 (A.P.M.J. Vonken).

13. Middel II behelst, als ik het goed zie, twee klachten. De eerste klacht is gericht tegen het oordeel van het hof - in r.o. 4.5 van de tussenbeschikking - dat het bewijs, zoals aangeboden, dient te bestaan in een verklaring van de eerste vrouw dat zij in 1988 heeft ingestemd met of zich heeft neergelegd bij de ontbinding van het huwelijk met de man, dat de verklaring dient te zijn gedateerd en door haarzelf te zijn ondertekend, en dat handtekening moet worden gelegaliseerd "tot en met het Nederlandse Consulaat in Cairo". Volgens het middel is het hof met deze laatste eis buiten de grenzen van de rechtsstrijd getreden, nu deze eis door partijen niet aan de orde is gesteld, en heeft het hof een rechtens onjuiste en onbegrijpelijke eis gesteld, nu de handtekening van de eerste vrouw, die niet in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit, niet door het Nederlands Consulaat kon worden gelegaliseerd. De tweede klacht houdt in dat het hof in zijn eindbeschikking, toen was gebleken dat de handtekening van de eerste vrouw niet door het Nederlands Consulaat kon worden gelegaliseerd, deze omstandigheid ten onrechte aan de vrouw heeft tegengeworpen.

14. De eerste klacht faalt. In een geval als het onderhavige, waarin het gaat om de vraag of de in Egypte totstandgekomen akte van huwelijksontbinding in Nederland als rechtsgeldig kan worden erkend en dus een vaststelling vergt die grote verwantschap vertoont met een beslissing als bedoeld in art. 1:26 BW, moet art. 1:26d BW van overeenkomstige toepassing worden geacht en kan de rechter derhalve, in aanmerking genomen dat Egypte geen partij is bij het Haags Verdrag tot afschaffing van legalisatie (Verdrag van 5 oktober 1961, Trb. 1963, 28), met overeenkomstige toepassing van art. 986 lid 3 Rv, ook ambtshalve, legalisatie verlangen van stukken die dienen als bewijs voor de erkenbaarheid in Nederland van de rechtsgeldigheid van de huwelijksontbinding. Vgl. HR 5 september 2003, NJ 2004, 5 nt. SW. Daarbij is niet van belang hoe de legalisatie in de gegeven omstandigheden in zijn werk gaat.

15. Ook de tweede klacht kan niet tot cassatie leiden. Het hof heeft in de tussenbeschikking van 2 februari 2006 aangegeven dat de handtekening van de vrouw op de bedoelde verklaring gelegaliseerd moet worden "tot en met het Nederlands Consulaat in Cairo". Met de woorden "tot en met" heeft het hof klaarblijkelijk tot uitdrukking willen brengen dat de handtekening niet alleen moet worden voorzien van een legalisatie door het Nederlandse Consulaat te Cairo, maar ook van een legalisatie door de plaatselijke autoriteiten. In de eindbeschikking heeft het hof geconstateerd dat de handtekening niet door het Nederlandse Consulaat kon worden gelegaliseerd (r.o. 2.2). Daarnaast heeft het hof vastgesteld dat de handtekening (ook) niet op andere wijze is gelegaliseerd (r.o. 2.4). Het hof heeft de vrouw dus niet tegengeworpen dat de handtekening van de eerste vrouw niet door het Nederlands Consulaat kon worden gelegaliseerd, maar dat de handtekening in het geheel niet is gelegaliseerd, ook niet door de plaatselijke autoriteiten. De tweede klacht mist derhalve feitelijke grondslag.

16. Middel III keert zich tegen de overweging van het hof - in r.o. 2.4 van de eindbeschikking - dat geen nadere stukken door de vrouw zijn overgelegd.

17. De strekking van de in dit middel verwoorde klachten is mijn niet geheel duidelijk geworden. Voor zover het middel wil betogen dat de overweging van het hof onbegrijpelijk is, omdat de vrouw reeds eerder (bij haar beroepschrift) nadere stukken had overgelegd, mist het feitelijke grondslag. De gewraakte overweging heeft klaarblijkelijk betrekking op stukken die na de tussenbeschikking in het geding konden worden gebracht en niet op stukken die (ook) al eerder waren overgelegd. Voor zover het middel wil betogen dat de eerder overgelegde stukken en/of de na de tussenbeschikking overgelegde verklaring door het hof ten onrechte niet zijn aangemerkt als toereikend bewijs dat de eerste vrouw met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, herhaalt het klachten die reeds zijn aangevoerd in middel I en II, en zal middel III het lot van de middelen I en II moeten delen.

De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

Uitspraak 21‑12‑2007

Inhoudsindicatie

21 december 2007

Eerste Kamer

Rek.nr. R06/146HR

Hoge Raad der Nederlanden

Beschikking

in de zaak van:

[De vrouw],

wonende te [woonplaats],

VERZOEKSTER tot cassatie,

advocaat: mr. P. Garretsen,

t e g e n

HET OPENBAAR MINISTERIE,

VERWEERDER in cassatie,

niet verschenen.

Partijen zullen hierna ook worden aangeduid als de vrouw en het openbaar ministerie.

1. Het geding in feitelijke instanties

Met een op 17 maart 2003 ter griffie van de rechtbank Alkmaar ingediend verzoekschrift heeft het openbaar ministerie zich gewend tot die rechtbank en verzocht, kort gezegd, het huwelijk tussen [de man] (hierna: de man) en de vrouw, gesloten op 12 november 1991 te Den Helder, nietig te verklaren.

De man heeft het verzoek bestreden.

De rechtbank heeft bij beschikking van 15 september 2004 het op 12 november 1991 te Den Helder gesloten huwelijk tussen de man en de vrouw vernietigd.

Tegen deze beschikking heeft de vrouw hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te Amsterdam.

Na een tussenbeschikking van 2 februari 2006 heeft het hof bij eindbeschikking van 27 juli 2006 de beschikking van de rechtbank bekrachtigd.

De tussenbeschikking en eindbeschikking van het hof zijn aan deze beschikking gehecht.

2. Het geding in cassatie

Tegen deze beschikkingen van het hof heeft de vrouw beroep in cassatie ingesteld. Het cassatierekest is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit.

Het openbaar ministerie heeft geen verweerschrift ingediend.

De conclusie van de Advocaat-Generaal L. Strikwerda strekt tot verwerping van het beroep.

De advocaat van de vrouw heeft bij brief van 26 oktober 2007 op die conclusie gereageerd.

3. Beoordeling van de middelen

3.1 In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

(i) De man is op 16 juni 1977 in Egypte gehuwd met [de eerste vrouw] (hierna: de eerste vrouw).

(ii) Op 12 november 1991 is de man in Den Helder gehuwd met de vrouw.

(iii) Bij Koninklijk Besluit van 13 juli 1992 heeft de man de Nederlandse nationaliteit verkregen.

3.2 Het openbaar ministerie heeft de rechtbank verzocht het op 12 november 1991 tussen de man en de vrouw gesloten huwelijk nietig te verklaren op de grond dat dit huwelijk is gesloten terwijl het huwelijk van de man met de eerste vrouw niet is ontbonden. De man heeft aangevoerd dat zijn huwelijk met de eerste vrouw op 25 november 1988 in Egypte is ontbonden door verstoting. De rechtbank heeft overwogen dat niet is gebleken dat de eerste vrouw heeft ingestemd met of zich heeft neergelegd bij de verstoting, en dat derhalve niet is voldaan aan art. 3, aanhef en onder c, van de Wet conflictenrecht echtscheiding (hierna ook: WCE). De rechtbank heeft het op 12 november 1991 gesloten huwelijk nietig verklaard.

De vrouw heeft in hoger beroep betoogd dat wel is voldaan aan genoemde bepaling en heeft ter ondersteuning van dit betoog de volgende stukken overgelegd:

- een kopie van een door een beëdigd vertaalster vanuit het Arabisch naar het Nederlands vertaalde, niet gedateerde, scheidingsakte, afgegeven door een geestelijk ambtenaar voor het ontbinden van huwelijken, verbonden aan de rechtbank Familierecht te Bab Sharki. In de akte is vermeld dat op 25 november 1988 de man en de eerste vrouw zijn verschenen en dat de man de eerste vrouw heeft verstoten;

- een kopie van een door een beëdigd vertaalster vanuit het Arabisch naar het Nederlands vertaalde en door de eerste vrouw afgelegde verklaring omtrent scheiding. Deze verklaring is ondertekend door haar wettelijk vertegenwoordiger.

De vrouw heeft voorts aanvullend bewijs aangeboden. Het hof heeft daarop in zijn tussenbeschikking onder meer het volgende overwogen:

"4.5 (...)

Vooralsnog is op grond van de overgelegde stukken niet duidelijk gebleken dat [de eerste vrouw] uitdrukkelijk of stilzwijgend met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, zoals bedoeld in artikel 3, onderdeel c, WCE. Nu de advocaat van de vrouw ter zitting nieuw bewijs heeft aangeboden zal het hof de vrouw daartoe in de gelegenheid stellen. Het bewijs dient, zoals aangeboden, te bestaan in een verklaring van [de eerste vrouw] dat zij in 1988 heeft ingestemd met of zich heeft neergelegd bij de ontbinding van het huwelijk met de man. De verklaring dient te zijn gedateerd en door haarzelf te zijn ondertekend. De handtekening moet worden gelegaliseerd tot en met het Nederlandse Consulaat in Cairo."

In zijn eindbeschikking heeft het hof onder meer overwogen:

"2.2. Uit de overgelegde fax van het Nederlands Consulaat te Cairo van 11 juni 2006 blijkt dat het Consulaat alleen de handtekening legaliseert van een persoon die in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit. Hieruit volgt dat de handtekening van de eerste vrouw van de man, die niet in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit, niet kon worden gelegaliseerd.

(...)

3.3 Het eerste middel komt op tegen het oordeel van het hof (rov. 4.5 van de tussenbeschikking) dat vooralsnog op grond van de overgelegde stukken niet duidelijk is gebleken dat de eerste vrouw uitdrukkelijk of stilzwijgend met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, zoals bedoeld in art. 3, aanhef en onder c, WCE. Volgens het middel heeft het hof miskend dat de door de vrouw overgelegde "verklaring omtrent scheiding" (hiervoor in 3.2 genoemd) moet worden aangemerkt als een "akte van bekendheid en berusting".

Het middel faalt. Het hof heeft kennelijk geoordeeld dat die verklaring niet inhoudt dat de eerste vrouw met de huwelijksontbinding heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd. Dit oordeel, dat berust op een aan het hof als feitenrechter voorbehouden uitleg van de gedingstukken, is niet onbegrijpelijk; de Nederlandse vertaling van die verklaring houdt immers niet meer in dan dat de eerste vrouw verklaart dat zij in 1988 is gescheiden van de man.

Door te oordelen dat de overgelegde stukken niet toereikend zijn om instemming of berusting als bedoeld in art. 3, aanhef en onder c, WCE aan te nemen, heeft het hof ook niet blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting. Waar die bepaling inhoudt dat de instemming of berusting duidelijk moet blijken, moet een zodanige instemming of berusting niet te snel worden aangenomen.

3.4.1 Het tweede middel klaagt in de eerste plaats dat het hof in rov. 4.5 buiten de grenzen van de rechtsstrijd is getreden door te eisen dat de nader over te leggen verklaring van de eerste vrouw dient te zijn voorzien van een gelegaliseerde handtekening. Volgens het middel heeft noch de vrouw noch het openbaar ministerie deze eis van legalisatie aan de orde gesteld. De klacht faalt.

In een geval als het onderhavige, waarin het gaat om de vraag of een in Egypte door verstoting tot stand gekomen huwelijksontbinding, in Nederland als rechtsgeldig kan worden erkend, en waarin een vaststelling noodzakelijk is die grote verwantschap vertoont met een beslissing als bedoeld in art. 1:26 BW, moet art. 1:26d BW van overeenkomstige toepassing worden geacht en kan de rechter derhalve, in aanmerking genomen dat Egypte geen partij is bij het Haags Verdrag tot afschaffing van legalisatie (Verdrag van 5 oktober 1961, Trb. 1963, 28), met overeenkomstige toepassing van art. 986 lid 3 Rv., ook ambtshalve, legalisatie verlangen van stukken die worden overgelegd ter ondersteuning van de stelling dat een huwelijksontbinding als hier aan de orde, in Nederland dient te worden erkend.

3.4.2 Voorzover het middel klaagt over de overweging van het hof in rov. 4.5 dat de handtekening moet worden gelegaliseerd tot en met het Nederlandse Consulaat in Cairo, is het terecht voorgesteld.

Naar het hof in zijn eindbeschikking in rov. 2.2 heeft overwogen, legaliseert het Consulaat alleen de handtekening van een persoon die in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit, zodat de handtekening van de eerste vrouw, die niet de Nederlandse nationaliteit bezit, niet kon worden gelegaliseerd. Het middel voert terecht aan dat het hof aan de vrouw een bewijsopdracht heeft verstrekt waarvan het het hof duidelijk had moeten zijn dat de vrouw daaraan wat betreft de legalisatie door het Nederlands Consulaat in Cairo niet kon voldoen.

De gegrondheid van deze klacht brengt mee dat de beschikkingen niet in stand kunnen blijven en dat de overige klachten geen behandeling behoeven.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

vernietigt de beschikkingen van het gerechtshof te Amsterdam van 2 februari 2006 en 27 juli 2006;

verwijst het geding ter verdere behandeling en beslissing naar het gerechtshof te 's-Gravenhage.

Deze beschikking is gegeven door de vice-president D.H. Beukenhorst als voorzitter en de raadsheren A.M.J. van Buchem-Spapens, J.C. van Oven, F.B. Bakels en C.A. Streefkerk, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer E.J. Numann op 21 december 2007.

Beroepschrift 27‑10‑2006

Verzoekschrift tot cassatie

inzake familierecht; toevoeging

RvR Den Haag aangevraagd.

Aan de Hoge Raad der Nederlanden

Geeft eerbiedig te kennen:

[de vrouw], wonende te [woonplaats], ten deze de verzoekster tot cassatie, die voor deze zaak domicilie heeft gekozen te 2518 HL 's‑Gravenhage aan de Prins Hendrikstraat nr. 63 ten kantore van de aldaar gevestigde advocaat bij de Hoge Raad der Nederlanden mr. P. Garretsen, die zich als zodanig stelt en dit verzoekschrift tot cassatie ondertekent en indient.

1

De vrouw kan zich niet verenigen met de tussen- en eindbeschikking door het Gerechtshof te Amsterdam onder rekestnr. 1408/05 gegeven op het beroep van de vrouw tegen de beschikking van de Rechtbank te Alkmaar van 15 september 2004. Bij die laatste beschikking kwam de rechtbank op daartoe strekkend verzoek vanuit het Openbaar Ministerie te Alkmaar tot nietigverklaring van het huwelijk gesloten op 12 november 1991 te Den Helder tussen [de man] (hierna: de man) en de vrouw voornoemd.

2

De vrouw stelt hierbij beroep in cassatie in tegen voormelde beschikkingen, en draagt na te melden middelen van cassatie voor.

3

In hoger beroep is zijdens het Openbaar Ministerie, Ressortparket Amsterdam, kantoorhoudende te Amsterdam aan de Prinsengracht nr. 436 (postbus 1312, 1000 BH) verweer gevoerd, zodat deze thans en hier als verweerder in cassatie wordt aangemerkt.

4

Feiten en procesverloop.

4.1

De man, destijds genaamd [de man], is op 16 juni 1977 in Egypte gehuwd met [de eerste vrouw] (hierna: [de eerste vrouw]). Uit die relatie zijn 4 kinderen geboren.

4.2

Op 19 augustus 1986 is de man te Maastricht in het huwelijk getreden met [de tweede vrouw], welk huwelijk door echtscheiding is ontbonden op 15 juni 1990. Op 12 november 1991 zijn de vrouw en de man in Den Helder gehuwd; uit dit huwelijk zijn drie, thans nog minderjarige kinderen geboren.

4.3

Bij Koninklijk Besluit van 13 juli 1992 heeft de man de Nederlandse nationaliteit verkregen, waarbij zijn geslachtsnaam werd vastgesteld (als) [naam] en als zijn voornaam [voornaam].

4.4

Bij vonnis van de Politierechter in de rechtbank te Maastricht van 26 november 1993 is de man veroordeeld voor het opzettelijk aangaan van een dubbel huwelijk.

4.5

De rechtbank Alkmaar heeft het verzoek van het OM zoals dat enkel was gericht tegen de man bij beschikking van 15 september 2004 toegewezen; de vrouw heeft vervolgens — als (partij-)belanghebbende — hoger beroep ingesteld bij beroepschrift d.d. 9 september 2005, bij het hof ingekomen op 12 september 2005.

4.6

Het hof heeft de zaak ter zitting van 11 januari 2006 mondeling behandeld. Aldaar is de man verschenen (en gehoord); van de zijde van de vrouw is alleen haar advocaat verschenen.

4.7

Het hof heeft op 2 februari 2006 een tussenbeschikking gegeven, en bij eindbeschikking d.d. 27 juli 2006 de beschikking van de rechtbank bekrachtigd. Het hof overwoog in zijn tussenbeschikking verkort weergegeven dat hier aan de orde is artikel 3 Wet Conflictenrecht Echtscheiding (hierna: WCE), dat voldaan is aan de vereisten van art. 3 onder a) en b) WCE met betrekking tot de erkenning van de ontbinding van het huwelijk buiten het Koninkrijk, en dat vooralsnog op grond van de overgelegde stukken niet duidelijk is gebleken dat [de eerste vrouw] uitdrukkelijk of stilzwijgend met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, als bedoeld in art. 3 onder c) WCE.

4.8

Het hof overweegt dan (rov. 4.5 tussenbeschikking): ‘Nu de advocaat van de vrouw ter zitting nieuw bewijs heeft aangeboden zal het hof de vrouw daartoe in de gelegenheid stellen. Het bewijs dient, zoals aangeboden, te bestaan in een verklaring van [de eerste vrouw] dat zij in 1988 heeft ingestemd met of zich heeft neergeelgd bij de ontbinding van het huwelijk met de man. De verklaring dient te zijn gedateerd en door haarzelf te zijn ondertekend. De verklaring moet worden gelegaliseerd tot en met het Nederlands Consulaat in Cairo. Het hof zal de vrouw tot 23 juni 2006 in de gelegenheid stellen het aangeboden bewijs te leveren.’.

4.9

Zijdens de vrouw zijn (tijdig) nadere stukken ingezonden. Voorts of daarbij is ingezonden een fax-brief van 7 juni 2006 vanuit het Nederlands Consulaat te Cairo van deze inhoud dat het Consulaat alleen de handtekening legaliseert van een persoon die in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit. Daaruit volgt dat de handtekening van de eerste vrouw van de man, die niet in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit, niet kon worden gelegaliseerd.

4.10

In zijn eindbeschikking van 27 juli 2006 overweegt het hof (rov. 2.4)

‘Nu geen nadere stukken zijn overgelegd en de door de eerste vrouw opgestelde verklaring niet is voorzien van een gelegaliseerde handtekening zoals door het hof in de tussenbeschikking van 2 februari 2006 is gevraagd en ook op andere wijze niet valt vast te stellen dat de akte van verstoting van 25 november 1988 is ondertekend door de eerste vrouw, is niet voldaan aan het vereiste van art. 3 sub c WCE en dient het hoger beroep van de vrouw te worden afgewezen.’

5

Middel I.

Het hof heeft het recht geschonden dan wel op straffe van nietigheid in acht te nemen vormvoorschriften verzuimd door te overwegen en te beslissen als in deze tussenbeschikking is weergegeven en verwoord (waarnaar wordt verwezen), waartoe het navolgende geldt (dat zonodig in onderling verband en samenhang dient te worden gelezen en beschouwd).

5.1

Het gaat hier om rov. 4.2, blz. 4 beschikking, tweede gedachtenstreepje aldaar in samenhang met hetgeen het hof in zijn rov. 4.5 overweegt en oordeelt en onder 5 in die tussenbeschikking beslist, zoals dat aldus doorwerkt in de zijn eindbeschikking. Gemeend wordt dat het hof hier blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting althans -toepassing, terwijl ook overigens zijn oordeel onbegrijpelijk is,waartoe na te melden uitwerkingen en toelichting.

5.2

Zijdens de vrouw is namelijk niet alleen de in de Arabische tekst opgestelde verklaring van de eerste vrouw van de man overgelegd, maar ook de Nederlandse vertaling daarvan, opgemaakt op 2 juni 2005 door een beedigd vertaalster. Gemelde verklaring draagt de duiding van een advocatenkantoor en de ondertekening van de advocaat, en laat zich derhalve bezwaarlijk anders verstaan dan zijnde een akte van bekendheid en berusting met betrekking tot de in 1988 uitgesproken echtscheiding tussen die eerste vrouw van de man en de man. In zijn rov. 4.2, blz. 4 tussenbeschikking, tweede gedachtenstreepje geeft het hof die verklaring dus verminkt of althans onvolledig weer.

5.3

In ieder geval heeft het hof niet overwogen en vastgesteld wat het rechtskarakter naar Egyptisch en/of Nederlands recht is van die of zodanige ten kantore van een advocaat afgelegde en door betrokkene ondertekende en door die advocaat mee-ondertekende verklaring, hoezeer een in Nederland ten kantore van een advocaat afgelegde verklaring zoals die door betrokkene wordt ondertekend en door de advocaat wordt mee-ondertekend, rechtens ertoe strekt dat deze verklaring betrokkene bindt. Evenmin heeft het hof onderzocht of en dat een zodanige verklaring ten kantore van een advocaat door betrokkene afgelegd en ondertekend en alsdan door die advocaat mee-ondertekend, naar Egyptisch en/of Nederlands recht voor erkenning in aanmerking komt.

5.4

's Hofs overweging en oordeel in deze rov. 4.5 van die tussenbeschikking ‘Vooralsnog is op grond van de overgelegde stukken niet duidelijk gebleken dat [de eerste vrouw] uitdrukkelijk of stilzwijgend met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, zoals bedoeld in art. 3 onder c) WCE’, nu toch gemelde verklaring van de vrouw op papier van de advocaat van de vrouw in Egypte en door deze mee-ondertekend aldus of onder deze omstandigheden van het geval deze hier bedoelde akte van bekendheid en berusting behelst als bedoeld in art. 3 onder c) WCE.

5.5

Het moet immers ook of mede gaan om die bekendheid en berusting naar hier Egyptisch recht, op een wijze als aldaar gebruikelijk en/of toegestaan. Het hof had dan ook dienen te onderzoeken en van zijn onderzoek en de uitkomst daarvan dienen blijk te geven, of die of zodanige verklaring van betrokkene, door haar afgelegd en ondertekend op het kantoor van haar advocaat, op briefpapier van deze en door deze mee-ondertekend, naar Egyptisch en/of Nederlands recht, kan of moet worden aangemerkt als de instemmings- of berustingsverklaring als bedoeld in art. 3 onder 3 ECE.

5.6

In ieder geval geeft het hof om deze hiervoor aangeven redenen blijk van een onjuiste rechtsopvatting althans -toepassing, nu toch de aard en/of het rechtskarakter van die of zodanige hiervoor geduide verklaring op deze wijze ingericht of vorm gegeven, met zich brengt dat daaruit deze instemming en/of berusting blijkt of daaruit is af te leiden.

5.7

Voor de nadere bewijslevering door thans verzoekster tot cassatie bestond aldus beschouwd grond noch reden. Het hof had aanstonds de beschikking van de rechtbank dienen te vernietigen. De verdere doorwerking hiervan regardeert hetgeen het hof in zijn eindbeschikking heeft overwogen en beslist.

6

Middel II.

Het hof heeft het recht geschonden dan wel op straffe van nietigheid in acht te nemen vormvoorschriften verzuimd door te overwegen en te beslissen als in deze rov. 4.5 van de tussenbeschikking is weergeven en verwoord (waarnaar wordt verwezen), zoals dit doorwerkt in zijn eindbeschikking, waartoe het navolgende geldt (dat zonodig in onderling verband en samenhang dient te worden gelezen en beschouwd).

6.1

Naar aangeven van het hof heeft thans verzoekster tot cassatie bij monde van haar advocaat ter zitting nieuw bewijs aangeboden door het in het geding brengen van een (nadere) verklaring vanuit [de eerste vrouw] gedateerd en door haarzelf ondertekend, dat zij in 1988 heeft ingestemd met of zich heeft neergelegd bij de ontbinding van het huwelijk van de man.

6.2

Niet blijkt dat en hoe thans verzoekster (bij monde van haar advocaat) heeft ingestemd met of is gehoord op hetgeen het hof vervolgens in zijn tussenbeschikking tot uitdrukking brengt, namelijk dat die of zodanige verklaring moet worden gelegaliseerd tot en met het Nederlands Consulaat in Cairo.

6.3

Evenmin heeft kunnen blijken dat die of zodanige voorwaarde of last (ter zitting) is gesteld of is aangedragen door (de vertegenwoordigster van) het OM.

6.4

Het hof heeft dan ook een voorwaarde of last opgelegd die als zodanig reeds buiten de rechtsstrijd treedt nu niet heeft kunnen blijken dat en hoe het hof deze voorwaarde of last met partijen heeft (voor-)besproken.

6.5

In ieder geval heeft het hof aldus een rechtens onjuiste althans onbegrijpelijke last of voorwaarde opgelegd, omdat toch tenminste (de Familiekamer van) het hof ervan op de hoogte mag of moet zijn dat een Nederlands consulaat geen legalisering pleegt met betrekking tot verklaringen afgelegd door personen die niet de Nederlandse nationaliteit bezitten.

6.6

Het hof heeft dan ook een bewijsopdracht geformuleerd waarvan het hof aanstonds duidelijk had kunnen of moeten zijn dat thans verzoekster tot cassatie voor wat betreft de daarbij opgelegde last of voorwaarde van legalisering door het Nederlands Consulaat te Cairo daaraan niet kon voldoen.

6.7

Het hof had dan ook een op het Egyptisch (familie-)recht toegespitste voorziening behoren te geven door (bijvoorbeeld) legalisatie door de Egyptische autoriteiten te verlangen dan wel te verlangen dat die (nadere of aanvullende) verklaring van Fayza ten overstaan van een notaris in Egypte zou worden afgelegd of door deze zou worden gelegaliseerd. Die of zodanige overweging en/of oordeel ontbreken geheel.

6.8

De omstandigheid dat (vervolgens blijkt dat) die verklaring niet kon of zou worden gelegaliseerd door het Nederlands Consulaat wordt thans verzoekster tot cassatie dan ook ten onrechte tegengeworpen op een wijze zoals het hof thans in zijn eindbeschikking doet. Zijn overweging en oordeel ter zake in rov. 2.4 van de eindbeschikking laten zich aldus hierdoor bestrijden. Zijn beslissing onder 2.4 en 3 kan derhalve niet in stand blijven.

6.9

Het hof heeft ook niet partijen nog in de gelegenheid gesteld (schriftelijk dan wel mondeling, op een nader bepaalde zitting) te reageren op hetgeen het hof na kennisneming van de fax-brief van het Nederlands Consulaat te Cairo voornemens was in zijn eindbeschikking tot uitdrukking te brengen, hetgeen te meer klemt nu alternatieven niet zijn onderzocht of zijn geprobeerd.

6.10

Het hof kan dan ook niet aan zijn oordeel ten grondslag leggen hetgeen het thans overweegt in zijn rov. 2.3 van de eindbeschikking, nu toch de toenmalige stellingname van het OM juist tot de tussenbeschikking houdende een bewijsopdracht aan thans verzoekster tot cassatie heeft geleid, en niet heeft kunnen blijken dat en hoe het OM zich heeft uitgelaten na en naar aanleiding van de zijdens thans verzoekster tot cassatie ingezonden stukken.

7

Middel III

Het hof heeft het recht geschonden dan wel op straffe van nietigheid in acht te nemen vormvoorschriften verzuimd door te overwegen en te beslissen als in zijn eindbeschikking is weergegeven en verwoord (waarnaar wordt verwezen), waartoe het navolgende geldt (dat zonodig in onderling verband en samenhang dient te worden gelezen en beschouwd).

7.1

Het gaat hier om de rov. 2.4 (2x) in deze eindbeschikking en de beslissing onder 3. Gemeend wordt dat deze overwegingen rechtens onjuist zijn althans bezien de inhoud van de gedingstukken onbegrijpelijk zijn, waartoe na te melden uitwerkingen en toelichting.

7.2

In verband met en na aanleiding van de door het hof in zijn rov. 1.3 van deze eindbeschikking verwoorde bewijsopdracht heeft thans verzoekster tot cassatie doen inzenden een (nadere of aanvullende) verklaring van Fayza, gedateerd 12 februari 2006, door haar ondertekend en gesteld op het papier van het advocatenkantoor en door die advocaat mee-ondertekend.

7.3

Het hof kan aldus niet stellen zoals het doet in deze rov. 2.4 (-I) dat geen nadere stukken zijn overgelegd, nu toch het hof reeds beschikte over de akte van scheiding en de akte van bekendheid en berusting, als vervat in zijn rov. 4.2, blz. 4 tussenbeschikking, eerste en tweede gedachtenstreepje aldaar, mede gelet op hetgeen hierboven in het kader van middel I is vervat zoals dat hier als herhaald en ingelast dient te worden beschouwd.

7.4

De (nadere of aanvullende) verklaring van de vrouw d.d. 12 februari 2006 behoorde aldus tot die nadere stukken; het hof overweegt en oordeelt ten onrechte anders.

7.5

Terwijl of waarbij bovendien heeft te gelden, dat (ook) deze (nadere of aanvullende) verklaring van de vrouw d.d. 12-2-2006 is getekend door de vrouw en is mee-ondertekend door een advocaat, zodat aldus minstgenomen het hof had moeten onderkennen dat die verklaring in deze vorm een akte van bekendheid en/of berusting behelst, welke tot rechtsbinding leidt. Die of zodanige beschouwingen en/of overwegingen ontbreken evenwel geheel.

7.6

Alsook zijn overweging en oordeel in deze rov. 2.4 (-I) dat ‘ook op andere wijze niet valt vast te stellen dat de akte van verstoting van 25 november 1988 is ondertekend door de eerste vrouw’ zowel rechtens onjuist als onbegrijpelijk is, nu toch de akte van verstoting niet kan of behoeft te worden getekend door de vrouw, die vrouw geen rechtsmiddel tegen de jegens haar uitgesproken (echtscheiding en) ontbinding van het huwelijk heeft aangewend, doch (integendeel) tot 2 × toe (zowel in 2005 als in 2006) schriftelijk en meegetekend door haar advocaat van de instemming met en berusting in die ontbinding heeft laten blijken.

7.7

Waar art. 3 onder c WCE enkel verlangt dat duidelijk blijkt dat de vrouw uitdrukkelijk of stilzwijgend met de ontbinding van het huwelijk heeft ingestemd of zich daarbij heeft neergelegd, geeft het hof aldus blijk van een onjuiste rechtsopvatting althans -toepassing door het niet aanwenden van een rechtsmiddel door [de eerste vrouw] in combinatie met die tot 2 × toe uitdrukkelijk door haar ondertekende verklaringen van bekendheid en berusting niet als die of zodanige verklaringen of gedragingen als bedoeld in art. 3 onder c) WCE aan te merken of te beschouwen.

7.8

Zijn rov. 2.4 (-I) is dan ook gebaseerd op gronden welke die overweging en het daarin vervatte oordeel niet kunnen dragen. Rov. 2.4 (-II) en de gegeven beslissing onder 3 kunnen derhalve niet in stand blijven.

8

Het procesdossier laat zich thans aldus inrichten:

a): inleidend verzoekschrift zijdens het OM, met bijlagen;
b): proces-verbaal mondelinge behandeling rechtbank d.d. 6 juni 2003;
c): (brief houdende inzending) nadere stukken zijdens het OM;
d): brief zijdens [de man];
e): beschikking rechtbank Alkmaar d.d. 15 september 2004;
f): beroepschrift zijdens [de vrouw];
g): verweerschrift zijdens het OM d.d. 6 januari 2006;
h): proces-verbaal mondelinge behandeling gerechtshof d.d. 11 januari 2006; i) tussenbeschikking gerechtshof d.d. 2 februari 2006;
j): akte zijdens [de vrouw] met producties;
k): eindbeschikking gerechtshof.

9

Ten tijde van de indiening van dit verzoekschrift tot cassatie werd niet beschikt over het proces-verbaal van de mondelinge behandeling voor het hof ter zitting van 11 januari 2006 (terwijl of waarbij ook niet heeft kunnen blijken van (eerdere) opmaking daarvan en toezending aan partijen), zodat uitdrukkelijk het recht wordt voorbehouden dit verzoekschrift tot cassatie aan te vullen of te verbeteren indien de kennisneming van de inhoud van dat proces-verbaal daartoe noopt.

10

Indien zijdens het OM een verweerschrift in cassatie wordt ingediend, wordt verzocht door middel van een schriftelijke toelichting nog (kort) op de inhoud daarvan te mogen reageren.

WESHALVE de vrouw zich wendt tot de Hoge Raad der Nederlanden met het eerbieidg verzoek gemelde tussen- en eindbeschikking van het Gerechtshof te Amsterdam te willen vernietigen, met zodanige verdere beslissing als de Hoge raad zal vermenen te behoren, kosten rechtens.

's‑Gravenhage, 27 oktober 2006.

Advocaat