HR, 02-11-2007, nr. 07/10717HR

Met betrekking tot de gebruikte naamgeving oordeelt het Hof ten onrechte dat het bestreden vonnis vernietigd dient worden en AHW alsnog in haar vorderingen niet-ontvankelijk dient te worden verklaard. Tevens oordeelt het Hof ten onrechte dat de omstandigheid dat de naam: ‘Algemene Woningstichting Houten’ door de rechtsopvolgster van de voormalige stichting Algemene Woningstichting Houten, de Stichting Viveste, als handelsnaam wordt gebruikt, hierin geen verandering brengt, omdat de naam als bedoeld in artikel 45 lid Aanhef en onder b. Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in geval van het rechtspersoon de statutaire naam is.

In ‘Burgerlijke Rechtsvordering’, artikel 45 Rv, aantekening 16 (bewerkt door mr. A. Knigge) wordt gemeld dat voor de toepassing van artikel 45 lid 2 sub b en d Rv als uitgangspunt geldt dat aan die voorschriften is voldaan indien daarin is opgenomen een naam ter aanduiding van degene op wiens verzoek het exploot is gedaan en een naam ter aanduiding van degene voor wie het exploot is bestemd. Voorts wordt aangegeven: ‘Voldoet het exploot, waar het gaat om de tenaamstelling, wel aan de daaraan gestelde eisen, maar is er sprake van een (kennelijke) vergissing of een verschrijving in de partijaanduiding, dan zal dit gebrek in het exploot veelal geen fatale gevolgen hebben, maar moeten worden aangemerkt als een zich steeds voor verbetering lenende fout.’

Bovendien wordt in voornoemde aantekening 16 op artikel 45 Rv overwogen: ‘Aan een beroep van de wederpartij op deze kennelijke vergissing of verschrijving kan de rechter op grond van de goede procesorde voorbij gaan indien de wederpartij geen in rechte te respecteren belang heeft bij het beroep op het gebrek.’

Ter vergelijking wordt door AHW tevens gewezen op HR 4 december 1998 NJ 1999/269 (Van der Lugt / Zegers), waarin het handelt om de situatie dat op 2 augustus 1994 een dagvaarding wordt betekend waarin als eiseres wordt genoemd: Electrotechnisch Handels- en Installatiebedrijf Zegers BV (hierna: Zegers EHI). Zegers EHI was echter ten tijde van het uitbrengen van de dagvaarding gefailleerd en bestond niet meer. De dagvaarding had uitgebracht moeten worden op naam van Zegers Installatietechniek BV (hierna: Zegers). De Hoge Raad oordeelt evenwel in dit arrest: ‘Het middel verliest echter uit het oog dat ook de omstandigheid dat verscheidene rechtspersonen met op elkaar gelijkende namen bij het geschil betrokken zijn, niet in de weg staat aan rectificatie van een in zodanig geval bij de aanduiding van de eisende rechtspersoon in de inleidende dagvaarding gemaakte vergissing, zo die vergissing voor de gedaagde kenbaar was, de gedaagde door deze vergissing en een rectificatie daarvan niet wordt benadeeld of in zijn verdediging geschaad, en de rectificatie tijdig plaatsvindt.’

Niet is in te zien waarom het Hof in onderhavige zaak niet tot rectificatie, zoals door AHW voorgesteld, heeft willen besluiten, nu het voorafgaande aan het wijzen van arrest door het Hof Stichting Viveste als procespartij kon worden aangemerkt en de vergissing hersteld kon (en kan) worden, hetgeen te meer geldt nu Stichting Viveste dit herstel zelf al heeft aangegeven.

Dat het ook voor [gerequireerde 1] duidelijk was dat Stichting Viveste aangemerkt diende en dient te worden als zijn contractspartij met betrekking tot de door hem gehuurde woning en in die hoedanigheid degene die de inleidende dagvaarding heeft doen laten uitbrengen (hetgeen anders niet mogelijk is vanwege het feit dat de stichting Stichting Algemene Woningstichting Houten als zodanig niet meer bestaat), blijkt reeds uit de na de fusie met [gerequireerde 1] voortgezette huurovereenkomst, waarbij Stichting Viveste de betrefffende huurwoning aan [gerequireerde 1] ter beschikking heeft gesteld en [gerequireerde 1] na de fusie aan Stiching Viveste huurpenningen heeft betaald. Daarenboven staat vast dat [gerequireerde 1], getuige zijn inhoudelijk verweer (en sterker nog: de door hem jegens stichting Algemene Woningstichting Houten uitgebrachte hoger beroep dagvaarding en ingediende memorie van grieven) er nimmer aan heeft getwijfeld wie hem in welke hoedanigheid in rechte heeft betrokken.

In het licht van het bovenstaande kan ook het bepaalde in rechtsoverweging 2.7. van het arrest van 29 mei 2007 (waarin is geoordeeld dat het beroep van de Stichting op artikel 66 Wet van Burgerlijke Rechtsvordering ten onrechte is, omdat nietigheid van de dagvaarding niet aan de orde is, maar in plaats daarvan de rechts- en procesbevoegdheid van degene op wiens verzoek de betekening van de inleidende dagvaarding is geschied, hetgeen een ontvankelijkheidkwestie is) in het onderhavige geval niet worden aanvaard.

Niet valt in te zien waarom ook in casu — waarbij zowel AWH als [gerequireerde 1] een fout hebben gemaakt welke voor het eindarrest van het Hof herstelbaar was — niet geoordeeld kan worden (gelijk in voornoemd HR arrest van 4 december 1998, NJ 1999/269) dat bij de aanduiding van de eisende rechtspersoon in de inleidende dagvaarding gemaakte vergissing, rectificatie in de weg staat.

Immers; er is in casu geen redelijke reden om de vergissing niet te toetsen aan de vraag of [gerequireerde 1] een in rechte te respecteren belang heeft bij het beroep op het gebrek.

Integendeel; de uitkomst van de oordeelsvorming van het Hof is dat niet Stichting Viveste is veroordeeld in de proceskosten doch de formeel niet meer bestaande Stichting Algemene Woningstichting Houten, bij wie [gerequireerde 1] formeel geen verhaal kan halen.

Derhalve lijkt het ook in casu gerechtvaardigd een belangenafweging of een uitzondering op grond van eisen van goede procesorde toe te staan en heeft in zoverre het Hof het recht verkeerd toegepast.

Niet is vastgesteld dat [gerequireerde 1] benadeeld is of wordt of in zijn verdediging is geschaad. Tevens is niet vastgesteld dat regels van appèlprocesrecht en de rechtszekerheid in de weg staan aan het verbeteren van de fout.

In aansluiting op het hiervoor in middelonderdeel 1A; het Hof miskent dat het er juist wel om gaat dat het voor [gerequireerde 1] duidelijk was dat met AWH zijn verhuurder werd bedoeld.

Immers; dat Stichting Viveste de verhuurder is van [gerequireerde 1] en als zodanig ook door [gerequireerde 1] beschouwd is, hoewel door Stichting Viveste in de inleidende dagvaarding abusievelijk de benaming ‘Stichting Algemene Woningstichting Houten’ is gebruikt, blijkt al uit het inhoudelijke verweer van [gerequireerde 1] in eerste aanleg (er was bij [gerequireerde 1] geen enkele twijfel tegen wie en waartegen hij zich diende te verweren) en zijn grieven in de door hem aangespannen hoger beroepprocedure tegen Stichting Algemene Woningstichting Houten.

Dat niet vastgesteld is dat [gerequireerde 1]. bekend was met de fusie, is gezien het ontbreken van enige twijfel bij [gerequireerde 1] over de persoon en hoedanigheid van AWH, niet relevant. Immers; los van de fusie heeft [gerequireerde 1] inhoudelijk verweer gevoerd, er terecht van uitgaande dat de procedure gevoerd werd met zijn verhuurder, van wie hij de betreffende woning huurde en huurpenningen betaalde.

Door het Hof is niet, laat staan gemotiveerd, aangegeven dat het voor [gerequireerde 1] niet duidelijk moet zijn geweest dat hij zich diende te verweren tegen zijn verhuurder, de rechtspersoon die sinds de fusie formeel genaamd is de Stichting Viveste met als handelsnaam Algemene Woningstichting Houten. In zoverre is zonder nadere motivering, die ontbreekt, niet begrijpelijk dat het niet voldoende is dat [gerequireerde 1] niet begrepen zou hebben dat zijn verhuurder de eisende partij was en in de door [gerequireerde 1] zelf aangespannen hoger beroep procedure geïntimeerde partij.

Het Hof heeft geoordeeld dat er geen onderzoeksplicht op [gerequireerde 1] c.s. rustte door bijvoorbeeld het handelsregister te raadplegen. Echter; zonder nadere motivering die ontbreekt, kan dit oordeel niet worden aanvaard nu met name het feit dat niet alleen AWH in eerste aanleg een fout heeft gemaakt, maar ook [gerequireerde 1] in hoger beroep, de conclusie rechtvaardigt deze zaak genuanceerder te beoordelen dan het Hof heeft gedaan. Het moge zo zijn (en ook wel begrijpelijk) dat [gerequireerde 1] heeft ‘voortgeborduurd’ op de fout van AWH, maar als van een ieder die een dagvaarding uitbrengt, verwacht mag worden dat er enig onderzoek plaatsheeft (bijvoorbeeld het raadplegen van openbare registers zoals het handelsregister), dan treft het verwijt ook [gerequireerde 1] door een dagvaarding in hoger beroep uit te brengen jegens de Stichting Algemene Woningstichting Houten.

Immers; het is mogelijk en niet onvoorzienbaar dat een rechtspersoon in de tijd tussen een einduitspraak en de afloop van de hoger beroep- of cassatietermijn fuseert. Hoeft een appellant dan niet (ook) de openbare registers te raadplegen?

In dit verband wijst AWH op de conclusie van A-G Mr. Ten Kate bij het arrest HR 9 juli 1990, NJ1990/748:

Recent heeft de Hoge Raad in zijn arrest van 22 juni 2007, NJ 2007/343 geoordeeld:

(…)

Bij laatstgenoemd arrest concludeerde A-G mr. Wesseling-van Cent:

Zowel de in de bestreden arresten genoemde stichting Algemene Woningstichting Houten en de stichting Viveste h.od.n. Algemene Woningstichting Houten dienen in deze cassatieprocedure ontvankelijk verklaard te worden. Ten overvloede wijst AWH op HR 9 juli 1990, NJ 1990/748, waarin de Hoge Raad oordeelt:

Door te overwegen en beslissen zoals het Hof heeft gedaan in rechtsoverwegingen 2.4, 2.5 2.6 en 2.7 van het arrest van 29 mei 2007 heeft het Hof blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, althans is zijn oordeel niet naar de eis der wet met redenen omkleed door te miskennen dat in casu geen onduidelijkheid hoeft te ontstaan over de (rechts)personen tussen wie het vonnis rechtskracht heeft (middelonderdeel 2A) en voorts ten onrechte te oordelen dat dit kan leiden tot executieperikelen (middelonderdeel 2B).

In het bijzonder is niet goed in te zien dat, nu AWH na de ontdekking van de foutieve benaming geheel zelfstandig bij memorie van antwoord (maar nog voordat eindarrest was gewezen, derhalve tijdig) heeft aangegeven dat Stichting Viveste de rechtsopvolger is van stichting Algemene Woningstichting Houten, onvolkomenheden in de tenaamstelling van de inleidende dagvaarding het risico in zich bergen dat onduidelijkheid ontstaat over de (rechts)personen tussen wie het vonnis rechtskracht heeft.

In aansluiting op middelonderdeel 2A heeft te gelden dat het Hof ten onrechte heeft verondersteld dat in casu (kennelijk) sprake kan zijn van een executieperikelen.

Immers; er zouden geen executieproblemen zijn, noch zou sprake zijn van procesrechtelijk problemen indien bijvoorbeeld een reconventionele eis zou zijn ingesteld, indien het Hof, gelijk AWH zelf in de procedure heeft ‘aangeboden’ c.q. aangegeven, de Stichting Viveste in deze procedure ook als formele procespartij had aangemerkt.

Het Hof somt slechts bezwaren van slechts algemene aard op waarvoor echter, in de omstandigheden van het geval, geen reële angst hoeft te bestaan dat deze bezwaren zich in deze zaak zullen manifesteren.

Ten onrechte heeft het Gerechtshof in rechtsoverweging 2.5. van het arrest van 29 mei 2007 niet mede in beschouwing genomen dat AWH na de ontdekking van de fout voordat door het Hof arrest zou worden gewezen, nu juist heeft aangegeven als formele procespartij aangemerkt te kunnen worden. Juist indien het Hof hierin had bewilligd, had AWH zij bij eventuele tegen haar gerichte executiemaatregelen in redelijkheid geen beroep kunnen doen op het feit dat stichting Algemene Woningstichting Houten niet meer bestaat.

Het oordeel van het Hof in rechtsoverweging 2.6 van het arrest van 29 mei 2007 heeft overwogen, het beroep van de Stichting op het gebruik van de handelsnaam niet opgaat omdat de inleidende dagvaarding op naam van ‘de stichting Algemene Woningstichting Houten’ (cursivering toegevoegd) is uitgebracht en dat daarmee niet de handelsnaam ‘Algemene Woningstichting Houten’ gebruikt is, maar een rechtspersoon als zodanig aangeduid, welke rechtspersoon toen niet langer bestond, miskent de feitelijke en ingenomen processuele houding van [gerequireerde 1]. Niet gesteld noch is gebleken dat de functie van een dagvaarding, middel tot oproeping en aanduiding op welke wijze een gedaagde dient te verschijnen en waarom hij geacht wordt te verschijnen en tegen wie en welke aanspraken de gedaagde zich heeft te verweren, niet ‘gewerkt’ heeft.

Door in overweging 2.9 van het arrest van 29 mei 2007 te overwegen dat deformalisering in gevallen als het onderhavige tot gevolg zou hebben dat de partij die op naam van een niet of niet meer bestaande (rechts)persoon de procedure daarmee inleidt, daarmee zelf geen enkel risico loopt, omdat zij dat gebrek — indien zij dat wenst en op het moment dat haar dit uitkomt — kan helen, terwijl daar tegenover de wederpartij wel risico loopt, miskent het Hof dat AWH nu juist zelf heeft aangegeven bereid te zijn dat Stichting Viveste in deze procedure aangemerkt kan worden als formele procespartij.

Het Gerechtshof heeft derhalve op onjuiste gronden enige stellingen van eisers tot cassatie in hoger beroep ongegrond bevonden, althans een oordeel gegeven dat de toets der kritiek niet kan doorstaan.

MITSDIEN:

op grond van vorenstaand middel tot cassatie te horen vernietigen de arresten waartegen het middel zich richt, met zodanige verdere behandeling en beslissing als u Hoge Raad zal menen, dat in goede justitie behoort, kosten rechtens.

De kosten hiervan zijn voor mij, deurwaarder, € [70,85]