Rb. Zeeland-West-Brabant, 14-07-2023, nr. BRE 22/1396

Tussen partijen is niet in geschil dat de wettelijke regeling van artikel 25 van de Wet OB juist is toegepast. Uit het vierde lid van dit artikel volgt dat belanghebbende geen recht heeft op de teruggaaf van voorbelasting. Tussen partijen is in geschil of door toepassing van deze wettelijke regeling het evenredigheidsbeginsel geschonden wordt en of sprake is van een individuele en buitensporige last1.voor belanghebbende. Tevens heeft belanghebbende zich ter zitting uitgelaten over hoe zij de procedure heeft ervaren. De rechtbank zal daar aan het eind van deze uitspraak op ingaan.

Evenredigheidsbeginsel

6. Belanghebbende stelt – onder verwijzing naar de arresten van de Hoge Raad van 9 juni 20232.– dat het bepaalde in artikel 25 van de Wet OB buiten toepassing gelaten dient te worden omdat de wetgever niet (voldoende) rekening heeft gehouden met de bijzondere omstandigheden van belanghebbende. Belanghebbende doet een beroep op het evenredigheidsbeginsel. De bijzondere omstandigheden bestaan volgens belanghebbende uit het feit dat zij bij aanmelding voor de KOR niet kon weten dat zij een vakantiewoning ging kopen waardoor zij – voordat de driejaarstermijn verliep – zich zou willen afmelden voor toepassing van de KOR.

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 9 juni 20233.het volgende overwogen:

“3.3.3. In het Harmonisatiewetarrest heeft de Hoge Raad geoordeeld dat het in artikel 120 van de Grondwet neergelegde toetsingsverbod met zich brengt dat de rechter wetten in formele zin niet mag toetsen aan het Statuut en ook niet aan algemene rechtsbeginselen. Hetzelfde geldt voor toetsing aan ander ongeschreven recht. Bij de huidige stand van de rechtsontwikkeling bestaat er onvoldoende aanleiding om tot een andere uitleg van het grondwettelijke toetsingsverbod te komen.

Wel is de rechter bevoegd een bepaling in een wet in formele zin buiten toepassing te laten indien sprake is van bijzondere omstandigheden die niet of niet ten volle zijn verdisconteerd in de afweging van de wetgever. Daartoe bestaat aanleiding indien die niet-verdisconteerde bijzondere omstandigheden tot gevolg hebben dat de toepassing van de wettelijke bepaling zozeer in strijd komt met algemene rechtsbeginselen of (ander) ongeschreven recht, dat die toepassing achterwege moet blijven.”

De rechtbank overweegt als volgt. Vaststaat dat de KOR vastgelegd is in een wet in formele zin. De vraag is of – zoals belanghebbende stelt – sprake is van bijzondere omstandigheden die niet of niet ten volle zijn verdisconteerd in de afweging van de wetgever.

In het Memorie van Antwoord4.bij onder andere de Wijziging van de Wet op de omzetbelasting 1968 (Wet modernisering kleineondernemingsregeling) staat:

“De leden van de fractie van de PvdA vragen hoe kan worden voorkomen dat kleine ondernemers die voor de KOR hebben gekozen, gedwongen worden in een regeling te blijven, terwijl die regeling door een wijziging van omstandigheden niet meer passend is. De ondernemer kan de vrijstelling vrijwillig opzeggen nadat deze ten minste drie jaren van toepassing is geweest, te rekenen vanaf het tijdvak waarin de toepassing van de vrijstelling ingaat. De driejaarstermijn is gekozen om ondernemers een bewuste, langere termijn keuze te laten maken en jojo-effecten te voorkomen. Ten opzichte van de huidige vijfjaarstermijn die geldt voor de ontheffing van administratieve verplichtingen bij toepassing van de huidige KOR, is de termijn met jaren ingekort.”

Naar het oordeel van de rechtbank volgt uit voorgaande passage dat de wetgever bewust gekozen heeft voor een ‘harde’ driejaarstermijn en dat in zijn afweging is verdisconteerd dat kleine ondernemers gedwongen kunnen worden om in een regeling te blijven die door een wijziging van omstandigheden niet meer passend is. Gelet daarop slaagt belanghebbendes beroep op de arresten van de Hoge Raad van 9 juni 2023 niet.

Individuele en buitensporige last

7. Belanghebbende stelt dat de weigering van de teruggaaf van voorbelasting voor haar resulteert in een individuele en buitensporige last, zoals bedoeld in artikel 1 EP.

De rechtbank stelt voorop dat voor een beroep op artikel 1 EP sprake moet zijn van eigendom zoals bedoeld in dit artikel. Uit jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) volgt dat onder eigendom wordt begrepen: bestaande eigendom of vermogensrechten, inclusief vorderingen, ter zake waarvan de klager kan stellen dat hij ten minste een legitieme verwachting (‘legitimate expectation’) heeft het daadwerkelijke genot van dit eigendomsrecht te verwerven.

Zoals het EHRM heeft overwogen in Kopecký5.is sprake van een legitieme verwachting indien die verwachting is ‘based on a legal provision or a legal act such as a judicial decision’. Daarbij overweegt het EHRM dat geen sprake is van een legitieme verwachting indien er een geschil bestaat over de interpretatie en toepassing van nationale wetgeving en de nationale rechter de standpunten van de betreffende belanghebbende nadien verwerpt. Een vordering dient aldus voldoende basis te hebben in de nationale wetgeving om te kunnen spreken van een legitieme verwachting dat het daadwerkelijke genot van het eigendomsrecht zal worden verworven.

Naar het oordeel van de rechtbank is in het geval van belanghebbende geen sprake van een legitieme verwachting op het ontvangen van de teruggaaf van voorbelasting. Niet in geschil is dat de KOR voor belanghebbende gold vanaf 1 januari 2020 voor ten minste drie jaar. Uit de wettelijke regeling van de KOR volgt dat belanghebbende geen recht heeft op teruggaaf van voorbelasting in die periode. Er kan dan niet gezegd worden dat voldoende basis in de wetgeving bestaat voor de legitieme verwachting dat belanghebbende deze voorbelasting wel terug zou ontvangen. Artikel 1 EP is derhalve niet van toepassing.

Toelichting belanghebbende ter zitting

8. Uit belanghebbendes toelichting ter zitting begrijpt de rechtbank dat belanghebbende vindt dat de inspecteur tekort is geschoten in het verstrekken van informatie over de reikwijdte van de KOR, zowel voordat zij zich had aangemeld voor de KOR als op het moment dat zij een btw-nummer heeft aangevraagd vanwege de aanschaf van de vakantiewoning. Daarbij stelt belanghebbende dat zij meerdere keren contact heeft gezocht met de inspecteur, maar dat het moeilijk was om contact te krijgen. Als de inspecteur duidelijker had gecommuniceerd dat de KOR ook van toepassing was op de vakantiewoning, dan had zij de koop van die woning nog kunnen ontbinden. De situatie heeft stress en nadelige gevolgen voor haar gezondheid veroorzaakt.

De rechtbank begrijpt dat de toepassing van de KOR nadelig uitpakt voor belanghebbende. Ook begrijpt de rechtbank dat zij graag meer informatie had willen krijgen van de belastingdienst. De rechtbank stelt vast dat belanghebbende de belastingdienst in haar aanvraag voor een BTW-nummer heeft geïnformeerd over de koop van de grond voor de bouw van de vakantiewoning (bij brief met dagtekening 28 februari 2021, zie 4.4), maar zij heeft de inspecteur daarbij niet om een expliciete standpuntbepaling gevraagd over haar omzetbelastingpositie. In de reactie van de inspecteur – de brief van 8 maart 2021, zie 4.5 – is erop gewezen dat er gevolgen kunnen zijn voor de KOR. De rechtbank acht het op de weg van belanghebbende gelegen om goed te doorgronden wat de inhoud van de KOR was en is, voordat zij zich hiervoor aanmeldde en/of de vakantiewoning aankocht. Zij had een adviseur kunnen inschakelen of de inspecteur om een expliciete standpuntbepaling kunnen vragen. Dat is niet gebeurd. Belanghebbendes toelichting ter zitting maakt het oordeel van de rechtbank dan ook niet anders.

Wat betreft het beroep van belanghebbende op de redelijkheid en billijkheid merkt de rechtbank op dat de rechter volgens de wet moet rechtspreken en dat hij in geen geval de innerlijke waarde of billijkheid van de wet mag beoordelen.6.De redelijkheid en billijkheid kunnen er niet toe leiden dat de wettelijke bepalingen van de KOR buiten toepassing blijven.