HR, 24-12-2010, nr. 09/02511

Edelhoogachtbaar College,

Deze zaak betreft een renvooiprocedure in verband met de verdeling van de opbrengst van een executoriale verkoop van een appartementsrecht. Inzet is de vraag tot welk bedrag de hypotheekhoudende bank in de rangregeling dient te worden gerangschikt en welke betekenis bij de beoordeling van die vraag toekomt aan de in de algemene voorwaarde van de bank opgenomen zgn. ‘boekenclausule’.

De feiten waarvan in cassatie dient te worden uitgegaan treft men aan in r.o. 2.1 t/m 2.18 van het eindvonnis van de rechtbank (zie r.o. 3.1 van het arrest van het hof). Zij komen op het volgende neer.

De Rabobank heeft bij conclusie van eis een verklaring voor recht gevorderd dat zij voor een bedrag van Euro 131.727,43, waarvan Euro 113.445,25 preferent, in de gerechtelijke rangregeling dient te worden gerangschikt en zich derhalve voor het volle bedrag van haar door hypotheek gedekte vordering mag verhalen op de verkoopopbrengst. [Eiser] heeft de hoogte van de vorderingen betwist.

Nadat ingevolge een tussenvonnis van 14 februari 2007 een comparitie van partijen had plaatsgevonden, heeft de rechtbank bij eindvonnis van 12 september 2007 voor recht verklaard dat de Rabobank voor een bedrag van Euro 129.248,05, waarvan Euro 113.445,25 preferent, in de gerechtelijke rangregeling dient te worden gerangschikt en zich derhalve voor het volle bedrag van haar door hypotheek gedekte vordering mag verhalen op de verkoopopbrengst.

[Eiser] is van het (eind)vonnis van de rechtbank in hoger beroep gegaan bij het gerechtshof te Amsterdam, doch tevergeefs: bij arrest van 20 januari 2009 heeft het hof het beroepen vonnis bekrachtigd.

Daartoe heeft het hof onder meer overwogen (r.o. 4.3):

[Eiser] is tegen het arrest van het hof (tijdig) in cassatie gekomen met twee middelen. De Rabobank is in cassatie niet verschenen. Tegen haar is verstek verleend.

Middel I keert zich tegen het oordeel van het hof — in r.o. 4.3 — dat de rechtbank terecht de administratie van de Rabobank als uitgangspunt voor de juistheid van de genoemde bedragen heeft gehanteerd, nu [eiser] geen tegenbewijs heeft geleverd en ook geen nader bewijs heeft aangeboden. Volgens het middel is dit oordeel rechtens onjuist, althans onbegrijpelijk, aangezien de Rabobank geen specificaties van de debetsaldi en de achterstallige rente heeft verstrekt, terwijl [eiser] bij akte onder meer bankafschriften in het geding heeft gebracht ter staving van zijn stelling dat is afgelost op zijn hypotheekschuld en de debetstand op zijn rekening-courantrekening is verminderd.

De zgn. ‘boekenclausule’, zoals opgenomen in art. 11 van de Algemene Bankvoorwaarden van de Rabobank, is een bewijsovereenkomst met betrekking tot de tussen de bank en de cliënt bestaande schuldpositie. Zij brengt mee dat bij betwisting door de cliënt van de door de bank opgegeven schuldenpositie, de bank dient aan te tonen dat de opgave met de gegevens in de administratie van de bank overeenkomt. Deze verplichting geldt niet indien de cliënt de opgave niet gemotiveerd betwist en zijn belang bij nadere informatie niet voldoende specificeert. Vgl. HR 26 april 1996, NJ 1996, 490. Dat de administratie van de bank correct is, hoeft de bank in beginsel niet aan te tonen. De bewijslast van de onjuistheid ligt op grond van de boekenclausule bij de cliënt. Zie nader over de boekenclausule W.J. Slagter, Commentaar op de Algemene Bankvoorwaarden, 2e dr. 1999, blz. 120, en W.H.G.A. Filott, Algemene bankvoorwaarden, 4e dr. 2000, blz. 70–75.

In het onderhavige geval heeft het hof kennelijk geoordeeld dat [eiser] de door de Rabobank in het geding gebrachte gegevens met betrekking tot de schuldenpositie van [eiser] niet voldoende gemotiveerd betwist, ook niet in hoger beroep.

Dit oordeel van het hof berust op zijn uitleg van hetgeen [eiser] ter betwisting van de door de Rabobank gestelde debetsaldi naar voren heeft gebracht en kan, feitelijk als dat oordeel is, in cassatie op juistheid niet worden onderzocht.

Het oordeel van het hof is ook niet onbegrijpelijk. [Eiser] heeft volstaan met de stelling dat de vordering van de Rabobank ‘mistig’ is en met transparante berekeningen dient te worden onderbouwd en dat [eiser] niet in staat is vast te stellen of de door de Rabobank opgegeven bedragen juist zijn (memorie van grieven, blz. 3). Het hof heeft deze stelling begrijpelijkerwijs niet als een gemotiveerde betwisting aangemerkt. Evenmin onbegrijpelijk is dat het hof heeft geoordeeld dat de in de memorie van grieven ter toelichting op grief I door [eiser] gepresenteerde overzicht van de op de rekening-courantrekening binnengekomen huren en de bij akte door [eiser] overgelegde bankafschriften en maandafrekeningen de onjuistheid van de door de Rabobank opgegeven bedragen niet kunnen aantonen. Dat de overgelegde bescheiden steun kunnen bieden aan de stelling dat regelmatig huuropbrengsten zijn bijgeschreven op de rekening-courantrekening, kan immers zonder meer niet afdoen aan de juistheid van door de Rabobank opgegeven debetsaldi en maakt de betwisting daarvan door [eiser] dus ook niet tot een gemotiveerde betwisting.

Waar het hof heeft kunnen oordelen dat [eiser] de door de Rabobank in het geding gebrachte gegevens met betrekking tot de schuldenpositie van [eiser] niet voldoende gemotiveerd heeft betwist, ook niet in hoger beroep, is onjuist noch onbegrijpelijk dat het hof heeft geoordeeld dat de rechtbank mocht uitgaan van de door de Rabobank opgegeven bedragen. Middel I is derhalve tevergeefs voorgesteld.

Voor zover middel II voortbouwt op middel I, moet het het lot daarvan delen.

Voor zover middel II als zelfstandige klacht aanvoert dat per juni 2003 nog maar slechts sprake is van één hypothecaire geldlening, tot het restant-bedrag van Euro 59.429,98, zodat (het hof heeft miskend dat) reeds daarom de rechtbank ten onrechte de Rabobank voor een bedrag van Euro 113.445,25 preferent in de rangregeling heeft opgenomen, faalt het wegens gebrek aan feitelijke grondslag. Noch het hof, noch de rechtbank heeft vastgesteld dat de eerste hypothecaire geldlening reeds geheel per juni 2003 was afgelost (zie in het bijzonder r.o. 4.5 van het eindvonnis van de rechtbank, welke rechtsoverweging het hof in r.o. 4.3 tot de zijne maakt).

De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,