CRvB, 04-12-2003, nr. 02/2054AW

Bij zijn oordeelsvorming gaat de Raad uit van de volgende feiten en omstandigheden.

Appellant is met ingang van 1 juni 1997 bij de KNAW in dienst getreden als Hoofd Financiën en Administratieve Organisatie. Voorafgaande aan zijn aanstelling hebben partijen afspraken gemaakt omtrent de kosten van een door appellant te volgen opleiding tot financieel controller en het daarvoor te verlenen studieverlof. Deze afspraken zijn indertijd neergelegd in een door appellant geakkordeerde brief van gedaagde.

Aan appellant is op zijn verzoek eervol ontslag verleend per 1 november 1999. Op 23 maart 2000 heeft de raadsvrouw van appellant gedaagde verzocht om, naast een definitieve beslissing over de uitbetaling van de bij de beëindiging van het dienstverband resterende vakantie-uren, over te gaan tot uitbetaling van de op het salaris ingehouden laatste termijn van de voor appellant betaalde studiekosten en van het door appellant voor het volgen van de opleiding opgenomen studieverlof.

Bij besluit van 14 juni 2000, na bezwaar gehandhaafd bij het bestreden besluit van 1 mei 2001, heeft gedaagde ingestemd met uitbetaling van 90 van de in totaal 180 resterende vakantie-uren en de verzoeken voor het overige afgewezen. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep van appellant ongegrond verklaard.

De studiekosten.

Omtrent de studiekosten is bij de aanstelling afgesproken dat deze vanaf 1 juni 1997 door de KNAW zouden worden vergoed, dat per dienstjaar 1/3 van het totaal zou worden kwijtgescholden en dat, in geval van tussentijdse beëindiging van het dienstverband van de zijde van appellant, het restant door appellant zou moeten worden terugbetaald. Met het oog op het ontslag van appellant heeft gedaagde hem bij brief van 15 oktober 1999 medegedeeld dat de laatste van de drie termijnen, ad f 5.451,52, nog open stond en op de laatste salarisbetaling zou worden ingehouden. Tegen dit besluit heeft appellant geen rechtsmiddel aangewend. Evenmin is hij opgekomen tegen de verrekening op zijn salarisspecificatie. Eerst bij het onder 1.2 vermelde verzoek van 23 maart 2000 heeft hij gevraagd de verrekening van de studiekosten ongedaan te maken. Dit verzoek moet dan ook, wat betreft de studiekosten, worden aangemerkt als een verzoek om terug te komen van het in rechte onaantastbaar geworden besluit van 15 oktober 1999.

Gedaagde heeft in het primaire en het bestreden besluit nogmaals uiteengezet welke redenen tot het inhouden van de derde termijn hebben geleid en daaraan de conclusie verbonden dat het besluit van 15 oktober 1999 wordt gehandhaafd. De Raad leidt hieruit af dat gedaagde niet met een enkele verwijzing naar dit besluit heeft willen volstaan, doch de zaak (mede) op inhoudelijke gronden heeft beoordeeld.

Met betrekking tot het door de bestuursrechter te hanteren toetsingskader in gevallen als het onderhavige, waarin het gaat om een beslissing die uitsluitend betrekking heeft op een periode voorafgaande aan het verzoek om terug te komen, overweegt de Raad als volgt.

Een bestuursorgaan is in het algemeen bevoegd een verzoek van de belang-hebbende om van een eerder ambtshalve genomen besluit terug te komen inhoudelijk te behandelen en daarbij de oorspronkelijke beslissing - al dan niet in volle omvang - te heroverwegen. Bewoordingen en strekking van artikel 4:6 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) staan daaraan niet in de weg. Indien het bestuursorgaan met gebruikmaking van deze bevoegdheid de eerdere afwijzing handhaaft, kan dit echter niet de weg openen naar een toetsing als betrof het een oorspronkelijk besluit. Een dergelijke wijze van toetsing zou zich niet verdragen met de dwingendrechtelijk voorgeschreven termijnen voor het instellen van rechtsmiddelen in het bestuursrecht. De bestuursrechter dient dan ook het oorspronkelijke besluit tot uitgangspunt te nemen en zich in beginsel te beperken tot de vraag of sprake is van nieuw gebleken feiten of veranderde omstandig-heden en, zo ja, of het bestuursorgaan daarin aanleiding had moeten vinden om het oorspronkelijke besluit te herzien.

In de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank overwogen dat, naast de beoor-deling van de vraag of sprake is van nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden, ook dient te worden bezien of appellant feiten of omstandigheden heeft aangedragen die de evidente onjuistheid van het oorspronkelijke besluit aantonen. Die rechtsopvatting wordt door de Raad niet langer onderschreven. De Raad is thans van oordeel dat (kennelijke) onjuistheid van het oorspronkelijke besluit op zichzelf geen beslissende rol speelt.

Het onder 2.3.2 overwogene leidt in dit geval niet tot vernietiging van de aangevallen uitspraak, reeds omdat de rechtbank heeft geoordeeld dat van evidente onjuistheid geen sprake is.

De Raad is van oordeel dat appellant ter ondersteuning van het verzoek om terug te komen van het besluit van 15 oktober 1999 geen nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden heeft aangevoerd. Hiervan uitgaande, kan niet worden gezegd dat gedaagde niet in redelijkheid tot het bestreden besluit met betrekking tot de studiekosten heeft kunnen komen dan wel daarbij anderszins heeft gehandeld in strijd met een geschreven of ongeschreven rechtsregel of met een algemeen rechtsbeginsel.

De aangevallen uitspraak dient derhalve, deels met verbetering van gronden, op het punt van de studiekosten te worden bevestigd.

Het studieverlof.

Voorafgaande aan de aanstelling van appellant is onder meer afgesproken dat hij voor de studiejaren 1997 en 1998 recht heeft op 20 dagen studieverlof, alsmede dat de overige (20) studiedagen voor eigen rekening komen en over een periode van 3 jaar zullen worden gekort.

Appellant betwist niet dat deze afspraak rechtsgeldig tot stand is gekomen. Hij is evenwel van mening dat de per 1 januari 1999 in werking getreden CAO-Onderzoek-instellingen 1999-2000 (CAO) een voor hem gunstiger regeling van de aanspraak op studieverlof behelst en dat gedaagde, op basis van die nieuwe regeling, niet had mogen weigeren de 160 opgenomen uren studieverlof alsnog aan hem uit te betalen.

De Raad overweegt dienaangaande dat de tussen partijen gemaakte afspraken over het studieverlof deel zijn gaan uitmaken van het besluit tot aanstelling van appellant en daarmee van de ambtelijke rechtsverhouding tussen partijen. Dit besluit is niet in rechte aangevochten en geldt derhalve als een gegeven. Het van kracht worden van de CAO als voor appellant geldende rechtspositieregeling bracht daarin geen verandering, reeds omdat de CAO op dit punt aan gedaagde ruimte liet. De Raad wijst er hierbij op dat artikel 6:3 van de CAO voorziet in een procedure om de benodigde en gewenste scholing vast te stellen, waarvan in dit geval geen gebruik is gemaakt om andere afspraken te maken dan die al waren vastgesteld.

Nog eind 1999 heeft appellant, in een berekening van het zijns inziens uit te betalen aantal verlofuren, de onderhavige 160 uren in mindering gebracht op zijn verloftegoed, daarmee aangevend dat de bij zijn aanstelling gemaakte afspraken nog steeds van kracht waren. Pas bij het inleidende verzoek van 23 maart 2000 heeft hij gevraagd de 160 uren studieverlof alsnog uit te betalen. Onder deze omstandigheden kan de Raad tot geen andere conclusie komen dan dat appellant geacht moet worden in de - stilzwijgende - handhaving van de bij zijn aanstelling getroffen regeling van het studieverlof te hebben berust (zie ook CRvB 1 februari 2001, TAR 2001, 43). Het verzoek van 23 maart 2000 dient daarom op één lijn te worden gesteld met een verzoek om terug te komen van een tot zodanige handhaving strekkend besluit van gedaagde. De weigering van gedaagde om dit verzoek in te willigen kan door de Raad slechts beperkt worden getoetst, op de wijze zoals hiervóór onder 2.3 omschreven.

Nu appellant bij het verzoek van 23 maart 2000 geen nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden heeft vermeld - anders dan de inwerkingtreding van de CAO - kan ook wat betreft het studieverlof niet worden gezegd dat gedaagde niet in redelijkheid tot het bestreden besluit heeft kunnen komen dan wel daarbij anderszins heeft gehandeld in strijd met een geschreven of ongeschreven rechtsregel of met een algemeen rechtsbeginsel.

Ook op dit punt dient de aangevallen uitspraak, met verbetering van gronden, te worden bevestigd.

De resterende vakantie-uren.

Na aanvankelijke correspondentie daarover is uiteindelijk tussen partijen niet meer in geschil dat ten tijde van de beëindiging van het dienstverband in totaal nog 180 aan appellant toekomende vakantie-uren niet waren opgenomen. Gedaagde is slechts bereid de helft van dit aantal uren aan appellant uit te betalen, nu appellant lange tijd onzeker-heid heeft laten bestaan omtrent het aantal nog openstaande vakantie-uren en niet aannemelijk is gemaakt dat het niet opnemen van die uren om bedrijfsorganisatorische redenen noodzakelijk was.

De Raad stelt vast dat, anders dan in de aangevallen uitspraak is overwogen, het vereiste van bedrijfsorganisatorische redenen voor het niet opnemen van de vakantie-uren niet in artikel 5.5, tweede lid, van de CAO is opgenomen. Ook overigens is in de CAO geen bepaling van die strekking aan te wijzen. Het stelsel van artikel 5.5 komt er op neer dat bij beëindiging van het dienstverband het vakantieverlof in beginsel dient te zijn opgenomen, waarover tussen partijen in een vroegtijdig stadium afspraken dienen te worden gemaakt, doch dat desondanks bij het einde van het dienstverband resterende verlofaanspraken (of -tekorten) in geld worden gecompenseerd.

De Raad is voorts van oordeel dat het primair tot de verantwoordelijkheid van gedaagde behoort om zorg te dragen voor een deugdelijke verlofregistratie en, wanneer het einde van het dienstverband zich aftekent, het initiatief te nemen tot overleg over het tijdig opmaken van nog openstaande vakantie-uren. Daarbij is mede in aanmerking genomen dat het, blijkens artikel 5.2, eerste lid, van de CAO, gedaagde is die - zoveel mogelijk rekening houdend met de wensen van de werknemer - de tijdstippen van aanvang en einde van de vakantie dient vast te stellen.

Hoewel vast staat dat appellant niet regelmatig een door zijn chef af te tekenen verlofkaart placht bij te houden, heeft de Raad geen aanknopingspunten gevonden voor het oordeel dat daardoor een tijdig overleg over het opmaken van de vakantie-uren is bemoeilijkt of onmogelijk gemaakt. Daarbij is in aanmerking genomen dat appellant, naar hij ter zitting onweersproken heeft gesteld, het opnemen van verlof per e-mail aan het secretariaat placht door te geven en dat gedaagde, gezien zijn - appellants - positie binnen de KNAW, niet van hem verlangde dat hij daarover eerst met zijn leidinggevende contact opnam.

Nu voorts vast staat dat gedaagde appellant geen opdracht heeft gegeven om vakantie op te nemen en het niet opnemen van vakantie ertoe heeft geleid dat bij het einde van het dienstverband nog 180 vakantie-uren resteerden, stond het gedaagde op grond van het bepaalde in artikel 5.5, tweede lid, van de CAO niet vrij om slechts 90 van deze uren aan appellant uit te betalen.

De aangevallen uitspraak en het bestreden besluit dienen in zoverre te worden vernietigd.

De Raad acht termen aanwezig om gedaagde met toepassing van artikel 8:75 van de Awb te veroordelen tot vergoeding van een bedrag groot € 644,- aan kosten wegens aan appellant in eerste aanleg verleende rechtsbijstand en van een bedrag groot € 644,- aan kosten wegens aan appellant in hoger beroep verleende rechtsbijstand, alsmede tot een bedrag groot € 2,52 aan reiskosten in eerste aanleg en tot een bedrag groot € 14,20 aan reiskosten in hoger beroep, in totaal derhalve € 1.304,72.

Q