HR, 18-06-2010, nr. 09/04640

Dit cassatieberoep betreft de bekrachtiging, in appel, van vonnissen waarbij verzoeken van de betrokkenen om toelating tot de schuldsaneringsregeling voor natuurlijke personen, werden afgewezen. Zowel de rechtbank in de eerste aanleg als het hof in hoger beroep kwamen tot de bevinding dat niet aannemelijk was geworden dat de verzoekers, [verzoeker] c.s., te goeder trouw waren geweest bij het ontstaan of het onbetaald laten van schulden in de vijf jaar voorafgaand aan hun aanvrage (art. 288 lid 1 onder b Fw.).

Uit het arrest van het hof blijkt, dat dit zijn oordeel vooral heeft gebaseerd op het feit dat onvoldoende duidelijk was geworden waaraan een bankkrediet van ca. € 24.000,- dat (verreweg) het grootste deel van de schuldenlast van [verzoeker] c.s. uitmaakt, was besteed. Slechts voor uitgaven tot bedragen van € 2.000,- en € 4.500,- konden, naar de vaststelling van het hof, verklaringen worden gegeven.

Ik meen dat de in cassatie tegen deze beoordeling ingebrachte klachten2. niet kunnen slagen. Die klachten betreffen geen vragen die in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling beantwoording behoeven. Zij zijn ook overigens van dien aard dat ik meen dat een verkorte conclusie in aanmerking komt.

Bij de beoordeling van de cassatieklachten is voorop te stellen dat de goede trouw die het hof voor zijn beslissing als doorslaggevend heeft aangemerkt, sedert de op 1 januari 2008 in werking getreden wijziging van art. 288 Fw., en anders dan daarvóór het geval was, als een imperatief vereiste voor de toewijzing van een verzoek om toelating tot de schuldsaneringsregeling geldt3..

Voor het aannemelijk worden van die goede trouw geldt onder het huidige ‘nieuwe’ recht, dat van de verzoeker een relevante bijdrage aan het leveren van overtuigingsmateriaal, of ten minste: informatie voor de rechter, wordt verwacht4.. De motiveringsplicht van de rechter bij een beslissing tot afwijzing zou door een en ander worden verlicht5..

De klachten uit het cassatierekest lijken van een andere opvatting uit te gaan, namelijk: dat de onderzoekslast in belangrijke mate op de rechter zou rusten, en dat diens motiveringsplicht navenant zwaarder zou zijn6..

Het eerste middel, toegelicht in alinea's 3 – 6 van het cassatierekest, bevat in wezen een herhaling van de aan het hof voorgelegde argumenten die ertoe strekten dat bij [verzoeker] c.s. de door art. 288 lid 1 onder b Fw. vereiste goede trouw aanwezig mocht worden geacht.

Het gaat hier om enkele zeer globale, geheel van feitelijke onderbouwing gespeende beweringen. Het lijkt mij boven twijfel verheven dat de rechter van de feitelijke aanleg7. zulke beweringen kan aanmerken als onvoldoende om het in art. 288 lid 1 onder b Fw. bedoelde gegeven aannemelijk te maken, zeker wanneer de desbetreffende verzoekers een zo hoge schuldenlast als hier het geval is hebben ‘opgelopen’8. en er over de daadwerkelijke besteding van de met de schulden gemoeide gelden zo weinig opheldering voorhanden is.

In de lijn van de in voetnoot 4 aangehaalde bronnen zal duidelijk zijn dat het desbetreffende oordeel ook geen omvangrijke(re) motivering behoeft.

Daarom merk ik het eerste middel als ongegrond aan.

Voor het tweede middel geldt, mutatis mutandis, hetzelfde. Ook hier worden in wezen de argumenten uit het appelrekest herhaald; en ook hier gaat het om globale, niet of nauwelijks onderbouwde beweringen. Zulke beweringen hoeven de rechter er niet van te weerhouden om uit de discrepantie tussen de beschikbare gegevens over de schulden, de doelen waarvoor de desbetreffende gelden zijn aangewend en de inkomenssituatie, af te leiden dat aan het vereiste van art. 288 lid 1 onder b Fw. niet is voldaan. In de hier aanwezige context behoeft een oordeel in deze zin ook slechts een minimum aan motivering — ‘res ipsa loquitur’.

Uit het proces-verbaal van de mondelinge behandeling van de eerste aanleg en het inmiddels ontvangen proces-verbaal van de mondelinge behandeling bij het hof, kan overigens worden opgemaakt dat de rechters in beide instanties de zitting ruimschoots hebben benut om bruikbare informatie van [verzoeker] c.s. op te vragen (en dat dat weinig bruikbare informatie heeft opgeleverd). Als men wil ‘meedenken’ met het betoog waar de klachten op lijken te doelen — van de rechter wordt een zekere mate van inspanning voor het ophelderen van de situatie van de verzoekers verwacht, zo vat ik het maar samen — komt men voor de vraag te staan wat van de rechter redelijkerwijs méér gevraagd zou kunnen worden, dan er in dit geval in feite gedaan is. Wat mij betreft is het antwoord, dat er niet zo veel meer valt te bedenken.

Ik wil niet onvermeld laten dat men als lezer allicht medegevoel ervaart bij kennisneming van de (spaarzaam verstrekte) gegevens over de moeilijke sociale omstandigheden waarin [verzoeker] c.s. kennelijk verkeren. Men zou maar al te graag zien dat daaraan een positieve bijdrage kon worden geleverd. Wat in deze zaak wordt nagestreefd, stuit echter af op duidelijke barrières die in de recente wetgeving op dit stuk zijn neergelegd. Dat belet dat aan gevoelens zoals ik die zojuist noemde, metterdaad gevolg wordt gegeven.

Ik concludeer tot verwerping met toepassing van art. 81 RO.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden