4.10.2 Motivering schrappen hybride leningwetgeving

Als motivering voor het intrekken van de hybride leningwetgeving voert de staatssecretaris aan dat de nadere wettelijke invulling van het begrip hybride lening in de praktijk weinig blijkt te zijn toegepast.1 Hieruit concludeert hij dat de invoering van de vermogensrendementsheffing – anders dan destijds werd gevreesd – nauwelijks een impuls heeft gegeven aan de ontwikkeling van nieuwe producten op het grensvlak van eigen en vreemd vermogen. Voorts voert de staatssecretaris aan dat is gebleken dat de destijds geformuleerde randvoorwaarden beperkingen opleggen aan de toepassing van die bepaling. Daarnaast blijkt uit vooroverleg tussen belastingplichtigen en de Belastingdienst dat de praktijk de toepassing gecompliceerd vindt.2

Zowel uit de parlementaire toelichting bij het voorgestelde art. 3.3 Wet IB 2001 en het voorgestelde art. 10, lid 1, onderdeel d, als uit het rapport Verbreding en verlichting blijkt dat de invoering van hybride leningregelgeving voor een belangrijk deel is ingegeven door de lage belastingheffing over hybride geldverstrekkingen door particulieren.3 De oorspronkelijke voorgestelde regeling was met name in het leven geroepen om te voorkomen dat particuliere beleggers na de invoering van de Wet IB 2001 in groten getale zouden participeren in hybride financieringsinstrumenten en niet om (internationale) tax planning structuren te bestrijden.4 Wel ademde het uiteindelijke wetsvoorstel van art. 10, lid 1, onderdeel d meer de sfeer uit van wetgeving die (mede) is gericht tegen het gebruikmaken van internationale kwalificatieverschillen.5 In paragraaf 4.2.2 gaf ik reeds aan dat het mij niet geheel duidelijk is waarom de wetgever in navolging van de Studiegroep Verbreding en Verlichting een probleem in de inkomstenbelasting wil oplossen in de vennootschapsbelasting. Met de NOB ben ik van mening dat een reparatie in de inkomstenbelasting veel meer voor de hand had gelegen, omdat het ‘probleem’ – voor zover daarvan al sprake is – voortkomt uit de wijze waarop de fiscale behandeling van de opbrengsten in de inkomstenbelasting geschiedt.6

Een van mijn conclusies van dit hoofdstuk is dat, gelet op de overkill in combinatie met de ontgaansmogelijkheden en de weinig solide motivering, het sterk de aanbeveling verdient de hybride leningwetgeving (en zijn ratio) te evalueren.7 Thans is de staatssecretaris kennelijk tot de conclusie gekomen dat de hybride leningwetgeving overbodig is. Zijn motivering – zie hiervoor – overtuigt mij echter geenszins. Zo acht ik het opvallend dat hij nu aangeeft de hybride leningwetgeving te willen schrappen, omdat blijkt dat deze weinig is toegepast.8 Mijns inziens was het juist de bedoeling dat deze wetgeving niet of nauwelijks zou worden toegepast, en dat er een ‘afschrikwekkend effect’ van moest uitgaan.

Er van uitgaande dat de hybride leningwetgeving geschikt en proportioneel is voor deze preventieve taak (quod non)10, acht ik het onbegrijpelijk dat de staatssecretaris deze wetgeving nu intrekt. Zijn reactie is te vergelijken met het bouwen van een hoog hek om een gevangenis, om dit vervolgens af te breken na de constatering dat er niemand probeert te ontsnappen. De hierboven aangehaalde passage uit de parlementaire geschiedenis is in mijn ogen een drogreden, die de afschaffing van de hybride leningwetgeving niet kan dragen.

De tweede reden van de staatssecretaris voor het schrappen van de hybride lening-wetgeving – de destijds geformuleerde randvoorwaarden leggen beperkingen op aan de toepassing van die bepaling – spreekt mij meer aan.11 Onduidelijk blijft evenwel waar deze beperkingen uit bestaan en of deze niet op een andere manier zouden kunnen worden opgelost. Ten aanzien van het argument dat uit vooroverleg tussen belastingplichtigen en de Belastingdienst blijkt dat de praktijk de toepassing gecompliceerd vindt, merk ik op dat ik van mening ben dat het vanuit het oogpunt van efficiëntie de voorkeur verdient dat bepalingen zo eenvoudig mogelijk zijn. In het verleden is de complexiteit van bepalingen echter niet of nauwelijks een criterium geweest voor het antwoord op de vraag of een bepaling zou moeten worden ingevoerd. Bovendien kent het wetsvoorstel ‘Werken aan winst’ ook nog andere bepalingen die de nodige complexiteit niet kan worden ontzegd.12 Met het voorgaande pleit ik overigens niet zozeer voor het behouden van art. 10, lid 1, onderdeel d c.s., maar voor een fundamentele herbezinning op dit artikel en een afweging op juiste gronden. Ik onderschrijf dus wel de afschaffing van deze bepaling als zodanig.