Circulaire schietlawaai
Bijlage Richtlijnen voor het meten en beoordelen van het geluid afkomstig van open sportschietoefeningen
Geldend
Inleiding
Het meten en beoordelen van schietlawaai is moeilijk omdat men over het algemeen uitgaat van min of meer permanent aanwezige geluidsbronnen met relatief geringe niveaufluctuaties. Daarom zijn geluidmeters ook niet in alle gevallen voorzien van een gestandaardiseerde aanpassing met betrekking tot de beste wijze waarop pulsvormige geluiden gemeten kunnen worden. Daarnaast spelen de beoordelingsaspecten een rol mede in afhankelijkheid van dosiseffect relaties. Hierbij gaat het vooral om twee aspecten, te weten: de enkelvoudige knal en herhaald hoorbare knallen.
Hierna zal op deze aspecten worden ingegaan en tevens worden aangegeven op welke wijze zij kunnen worden gemeten en beoordeeld.
Metingen
Geluidmeters die worden gebruikt voor het meten van pulsvormige geluiden zoals knallen van schietwapens dienen te voldoen aan de norm van het International Electrotechnical Committee IEC 179A: ‘Precision Impulse Sound level Meters’, waarin een meterfunctie is gestandaardiseerd met een integratietijd van 35 msec. Om overeenstemming te krijgen met de frequentieafhankelijke eigenschappen van het menselijk gehoor dient de meter bovendien voorzien te zijn van een ‘A’-filter. De metingen dienen te worden uitgevoerd in de stand ‘impuls’ met gelijktijdige ‘A’-weging.
Enkelvoudige knal (Lknal)
Bij hogere geluidsniveaus kunnen schrikeffecten bij het schietlawaai aanleiding geven tot afwijking van de algemene dosiseffect relatie. Het geluidsniveau van een enkele knal, waarbij deze effecten optreden, is afhankelijk van het achtergrondgeluid L95 ter plaatse. Aanbevolen wordt de waarden zoals gegeven in grafiek 1 niet te overschrijden.
Grafiek 1. Maxima van Lknal in relatie tot het omgevingsgeluid (L95) ter voorkoming van schrikreacties
Herhaald hoorbare knallen (Lr)
Naast het niveau van de enkele knal speelt het aantal knallen dat in een bepaalde periode wordt geproduceerd een rol. De onderstaande formule heeft betrekking op de geluidsbelasting over een 8-urige dagperiode uitgedrukt in een ‘rating sound level’ (vgl. ISO R 1966).
Lr = Lknal + 10 lg*N − 42 dB(A) (1)
In deze formule geldt:
Lr = het berekende geluidsniveau dat vergeleken dient te worden met het achtergrondgeluidsniveau
Lknal = het geluidsniveau van een enkele knal, gemeten in A, impuls
N = het aantal schoten over de 8-urige dagperiode
42 = een correctiefactor
*lg = 10log
Er is echter gebleken dat de bij deze formule gebruikte 8-urige dagperiode bij de beoordeling op hinder veroorzaakt door sportschieten niet zo praktisch is. Het is juister als een sportschietinrichting wordt beoordeeld op uurbasis rekening houdend met de capaciteit die de reeds aanwezige of aangevraagde schietinrichting bezit.
Om dit te bereiken is besloten de formulering voor Lr zodanig te wijzigen dat gerekend kan worden met het aantal schoten per uur (n) dat berekend wordt uit het aantal schietpunten en de schotfrequentie:
Lr = Lknal + 10 lg n − 33 dB(A) (2a)
Heeft men te maken met knallen van verschillende niveaus dan geldt:
Lr = 10 lg (10Li/10) − 33 dB(A)[lees: Lr = 10 lg (Σ10Li/10) − 33 dB(A)] (2b)
waarin: Li = het geluidsniveau van knal i gemeten in A, impuls.
Bij het bepalen van n kan men extreem hoge schotfrequenties die worden bereikt bij wedstrijdschieten buiten beschouwing laten mits men in de voorschriften van de vergunning opneemt dat deze slechts een beperkt aantal maal per jaar gehouden mogen worden.
Richtgetallen voor de schotfrequentie per schietpunt voor verschillende kleine vuurwapens vindt men in tabel 1.
Tabel 1. Richtgetallen voor de schotfrequenties per schietpunt
Wapen | Schotfrequentie (n) |
|---|---|
Pistool | 150 schoten per uur |
Karabijn/buks | 90 schoten per uur |
Geweer | 60 schoten per uur |
Bij kleiduivenschietbanen is het aantal deelnemers en de beschikbare accommodatie bepalend voor de schotfrequentie.
Het zal duidelijk zijn dat de beoordeling van het schietgeluid van een sportschietinrichting op de twee aspecten Lknal en Lr dient te berusten. De grenzen waar beneden geen hinder zal optreden staan vermeld in tabel 2 voor wat betreft Lr en de grafiek voor Lknal max.
Van elke twee gegeven waarden mag Lr de laagste niet overschrijden.
Tabel 2. Grenswaarden met betrekking tot Lr
Stiltegebied | Gebied met verspreide bebouwing | Woongebied | |
|---|---|---|---|
Overdag | L95/30 dB(A) | L95/45 dB(A) | L95/50 dB(A) |
's Avonds | L95/30 dB(A) | L95/40 dB(A) | L95/45 dB(A) |
Voorbeelden
Op welke wijze men verder gebruik kan maken van de formule (2) wordt hierna aangegeven met enkele voorbeelden.
- (a)
Er wordt een vergunning aangevraagd voor een schietbaan met 4 geweerschietpunten voor gebruik in periode van 14.00–21.00 uur. Er zal slechts met 1 type wapen geschoten worden. De omgeving is een landelijk gebied met verspreide bebouwing en tijdens metingen bedroeg het achtergrondgeluidsniveau ca. 42 dB(A) overdag en ca. 38 dB(A) in de avondperiode.
Met behulp van de grafiek kan worden vastgesteld dat het geluid van een afzonderlijke knal aan de dichtstbijzijnde woning overdag niet meer mag bedragen dan 71 dB(A, imp) en 's avonds niet meer dan 69 dB(A, imp). Metingen toonden aan dat het wapen dat gebruikt zal worden aan de woning een Lknal van 68 dB(A, imp) veroorzaakt. Beoordeeld op schrikeffecten is dit niveau zowel voor de dag- alsook voor de avondperiode aanvaardbaar.
Echter indien men de baan beoordeeld[lees: beoordeelt] op de capaciteit waarvoor de vergunning wordt aangevraagd, dan blijkt bij invulling in formule (2) met n (vlg. tabel 1) = 4 × 60 = 240 schoten/uur.
Lr = Lknal + 10 lg n − 33
= 68 + 10 lg 240 − 33
= 68 + 23,8 − 33 = 58,8 dB(A)
Dit is voor de dagperiode een overschrijding van ca. 59 − 42 = 17 dB(A) en voor de avondperiode van ca. 21 dB(A).
De vergunning kan dus niet verleend worden zonder beperkende voorwaarden in de voorschriften. Om deze op te kunnen stellen wordt eerst het aanvaardbare aantal schoten per uur berekend:
- —
Overdag: 10 lg n = 42 − 68 + 33 = 7
→ n = 5 schoten per uur
- —
's Avonds: 10 lg n = 38 − 68 + 33 = 3
→ n = 2 schoten per uur
Het zal duidelijk zijn dat dit voor de vergunningaanvrager een totaal onbevredigend aantal zal zijn.
Om de baan toch in gebruik te kunnen nemen zal het niveau van de knallen verlaagd moeten worden. Er kunnen bijvoorbeeld cabines gebouwd worden die de schutter en zijn wapen van de omgeving afschermen. Stel dat het geluidsniveau hiermee 15 dB(A) reduceert dan wordt het toelaatbare aantal schoten per uur:
- —
Overdag: 10 lg n = 42 − 53 + 33 = 22
→ n = 158 schoten per uur
- —
's Avonds 10 lg n = 38 − 53 + 33 = 18
→ n = 63 schoten per uur
Deze schotfrequenties worden niet overschreden wanneer 2 schietpunten in gebruik zijn respectievelijk 1 schietpunt in gebruik is. Wanneer behalve de cabine geen verdere middelen worden aangebracht en men wenst de baan niet te verplaatsen naar een omgeving met een hoger achtergrondgeluid dan is te overwegen de vergunning toch te verlenen doch onder de volgende voorwaarden.
In de periode van 14.00–19.00 uur mogen 2 schietpunten in gebruik zijn. In de periode van 19.00–21.00 mag 1 schietpunt in gebruik zijn. Het is toegestaan 2 maal per jaar schietwedstrijden te organiseren waarbij de volle capaciteit van de baan benut mag worden.
- (b)
Er wordt een vergunning aangevraagd voor een afgeschermde schietbaan met 6 geweerschietpunten gelegen op ca. 500 m afstand van een woonwijk. Gebruiksperiode 10–18 uur, schotfrequentie vlg. tabel 1 60 schoten per uur per schietpunt. Het L95 aan de rand van de woonwijk bedraagt gedurende deze periode ca. 54 dB(A). Een test wees uit dat het Lknal van de wapens hier ca. 57 dB(A,imp) bedroeg dus onder het, vlg. de grafiek, toelaatbare niveau.
Als criterium voor Lr dient volgens tabel 2 de grenswaarde van 50 dB(A) te worden aangehouden. Berekening van Lr met de formule (2) heeft als resultaat:
Lr = 57 + 10 lg (6 x 60) − 33 = 49,6 dB(A)
Deze aanvraag kan dus met deze condities worden gehonoreerd.