6.4.3 De veroordeling tot naleving van een arbeidsverplichting

Krachtens een uitdrukkelijke wetsbepaling is de rechtsvordering tot nakoming van een arbeidsverplichting voorts van toepassing van de dwangsom uitgesloten: op grond van art. 7:659 BW kan deze niet met een dwangsom worden versterkt. Deze uitzondering op het toepassingsgebied van de dwangsomregeling is bij wet van 19791 in het BW opgenomen, in verband met de ratificatie van het Europees Sociaal Handvest.2 Het doorslaggevende bezwaar dat in dit geval tegen het opleggen van dwangsommen bestaat, is in het Europees Sociaal Handvest terug te vinden: op grond daarvan heeft de werknemer het recht van vrijheid van arbeidskeuze.

De Beneluxovereenkomst3 heeft partijen niet tot het opnemen van de betreffende uitzondering op het toepassingsgebied verplicht.4 Blijkens de Toelichting wilde de Beneluxwetgever partijen daarentegen juist vrijlaten met betrekking tot 'deze uiterst delicate materie, die nauw verband houdt met de verhouding tussen werkgevers en werknemers' 5

Ondanks het feit dat de uitzondering op het toepassingsgebied niet op de Beneluxovereenkomst is terug te voeren, heeft het Benelux-Gerechtshof zich in het arrest Cotrabel/Laute6 over de uitleg van het begrip 'rechtsvordering tot nakoming van de arbeidsovereenkomst' uitgesproken. Als zodanig moest blijkens het arrest niet worden aangemerkt:

Van Mierlo leidt uit dit arrest mijns inziens terecht af dat de verplichtingen die voor de werknemer kunnen bestaan bij beëindiging van het dienstverband, om bijvoorbeeld een auto van de zaak of mobiele telefoon aan de werkgever terug te geven, op basis van dit arrest met een dwangsomveroordeling kunnen worden versterkt.7

Met betrekking tot de uitleg van hetgeen onder een verplichting tot het verrichten van arbeid moet worden verstaan, is voorts relevant het arrest van het Gemeenschappelijk Hof van de Nederlandse Antillen en Aruba van 21 augustus 2001.8 In dit arrest was de vraag aan de orde of een met dwangsom versterkt bevel aan werknemers om zich bij de werkgever te melden en aan een onrechtmatige toestand een einde te maken, de strekking had deze tot nakoming van een arbeidsverplichting te dwingen. In casu hadden de betrokken werknemers niet alleen het werk neergelegd, maar waren deze bovendien overgegaan tot stillegging van de telefooncentrales in Aruba. Naar het oordeel van het Gemeenschappelijk Hof konden de betrokken werknemers wel degelijk op straffe van een dwangsom worden veroordeeld, dit om aan de aldus in het leven geroepen onrechtmatige toestand een einde te maken.