3.2.5.3.1 Verstoringen op productmarkten

124

(i)

marktgroei: hoe meer de verwachting is dat de markt in de toekomst groeit, des te geringer zal het risico zijn dat de prikkels van concurrenten ongunstig worden beïnvloed door de steun, aangezien er nog voldoende kansen overblijven om winstgevende zakelijke activiteiten te ontwikkelen;

(ii)

steunbedrag: bij steunmaatregelen met aanzienlijke steunbedragen is de kans groter dat er aanzienlijke verdringingseffecten optreden. In hoeverre het steunbedrag aanzienlijk is, zal vooral worden gemeten aan de hand van het bedrag dat de belangrijkste marktspelers besteden aan vergelijkbare projecten;

(iii)

afstand tot de markt / steuncategorie: naarmate de steunmaatregel meer gericht is op activiteiten dicht bij de markt, is de kans groter dat er aanzienlijke verdringingseffecten optreden;

(iv)

open selectieprocedure: wanneer de steun wordt toegekend op basis van transparante, objectieve en niet-discriminerende criteria, zal de Commissie een positiever standpunt innemen;

(v)

uittredingsbarrières: concurrenten zullen eerder geneigd zijn hun investeringsplannen te handhaven (of zelfs uit te breiden) wanneer de barrières om uit het innovatieproces te stappen, hoog zijn. Dat kan het geval zijn wanneer een groot deel van de vroegere investeringen van de concurrenten ‘vast zit’ in een bepaald O&O&I-traject;

(vi)

prikkels om op een toekomstige markt te concurreren: O&O&I-steun kan ertoe leiden dat concurrenten van de begunstigde van de steun ervan afzien op een toekomstige ‘winner-takes-all’-markt’ te gaan concurreren, omdat het uit de steun voortvloeiende voordeel (wat betreft technologische vooruitgang, schaalvoordelen, netwerkeffecten of timing) hun kansen op een potentieel succesvolle toetreding tot deze toekomstige markt verkleint;

(vii)

productdifferentiatie en intensiteit van de concurrentie: wanneer het bij de productinnovatie veeleer gaat om de ontwikkeling van gedifferentieerde producten (bijvoorbeeld ten opzichte van andere merken, normen, technologieën of consumentengroepen), is de kans kleiner dat concurrenten daar nadeel van ondervinden. Hetzelfde geldt wanneer er veel daadwerkelijke concurrenten op de markt aanwezig zijn.

125

126

(i)

marktmacht van de begunstigde van de steun en marktstructuur: wanneer de begunstigde van de steun reeds dominant is op een productmarkt, kan de steunmaatregel deze dominantie versterken door de concurrentiedruk die concurrenten op de begunstigde onderneming kunnen uitoefenen, nog verder te verzwakken. Ook kunnen steunmaatregelen aanzienlijke gevolgen hebben voor oligopolide markten waar slechts een paar spelers actief zijn;

(ii)

hoogte van de toegangsdrempels: op O&O&I-gebied kunnen er aanzienlijke toegangsdrempels voor nieuwkomers zijn. Bij die drempels kan het gaan om juridische drempels (in het bijzonder in verband met intellectuele-eigendomsrechten), schaal- en toepassingsvoordelen, drempels voor de toegang tot netwerken en infrastructuur en andere strategische drempels voor toegang of uitbreiding;

(iii)

kopersmacht: de marktmacht van een onderneming kan ook worden beperkt door de marktpositie van de afnemers. De aanwezigheid van sterke afnemers kan, wanneer een sterke marktpositie blijkt te bestaan, een tegenwicht vormen indien er een gerede kans is dat de afnemers voldoende concurrentie op de markt zullen trachten te behouden;

(iv)

selectieproces: steunmaatregelen die ondernemingen met een sterke marktpositie in staat stellen het selectieproces te beïnvloeden (doordat zij bijvoorbeeld het recht hebben bepaalde ondernemingen tijdens de selectieprocedure aan te bevelen of het onderzoekstraject zodanig te beïnvloeden dat alternatieve onderzoekstrajecten ten onrechte worden benadeeld), kunnen op bezwaren van de Commissie stuiten.

127