HR, 12-06-2009, nr. 07/12948

[Eiser] is geboren en getogen in [plaats]. Voor het aldaar gelegen voormalige en vervallen boerenwoonhuis op het perceel aan de [a-straat 1] (hierna ook: het perceel) had [eiser] al jaren belangstelling, in die zin dat hij graag tot aankoop daarvan wilde overgaan. Met de toenmalige eigenaar [betrokkene 1] heeft [eiser] daarover contact(en) gehad. Na het overlijden van [betrokkene 1] op 1 november 1998 heeft [eiser] contact gezocht met diens erfgenamen. Begin 2000 waren de erven [betrokkene 1] in beginsel bereid het perceel (onderhands) aan [eiser] te verkopen, als overeenstemming over de koopsom en de andere voorwaarden kon worden bereikt.

[Eiser] heeft begin 2000 (informele) gesprekken gevoerd met VROM-wethouder [betrokkene 2] en [betrokkene 3], toenmalig chef afdeling VROM van de Gemeente. [Eiser] kon die gesprekken mede met hen voeren, omdat hij als ambtenaar bij de Gemeente werkzaam is. In die gesprekken heeft hij duidelijk gemaakt dat hij het perceel wilde kopen om na herstel van het boerenwoonhuis daarin te gaan wonen, en is hem daarop medegedeeld dat zulks op grond van het bestemmingsplan niet mogelijk was omdat er geen woonbestemming op het perceel rustte en dat het bewonen daarvan onmogelijk was geworden2..

Naar aanleiding van deze mondelinge informatie heeft [eiser] zich bij brief van 17 januari 20003. tot burgemeester en wethouders van de Gemeente gewend. In deze brief schrijft [eiser] onder meer:

Bij brief van 27 januari 20004. hebben burgemeester en wethouders de ontvangst van de hiervóór onder 1.3 geciteerde brief als volgt bevestigd:

Op de hiervóór onder 1.3 genoemde brief heeft [betrokkene 4], beleidsmedewerker bij de afdeling VROM, met wie [eiser] ook informeel over de aankoop van het perceel had gesproken, bij brief van 10 maart 20005. namens burgemeester en wethouders gereageerd. [Betrokkene 4] schrijft in die brief onder meer het volgende:

Naar aanleiding van de hiervóór onder 1.5 bedoelde brief heeft [eiser] nog een onderhoud met wethouder [betrokkene 2] gehad. Bij die gelegenheid heeft de wethouder de brief aangevuld door na de zin ‘Dit betekent dat er geen woning gebouwd mag worden’ te noteren: ‘Het bouwwerk mag uitsluitend als bouwval in stand gehouden worden.’6.

[Eiser] heeft vervolgens van de aankoop van het perceel afgezien.

Bij besluit van 28 maart 2001 heeft het college van burgemeester en wethouders aan de erven [betrokkene 1] een bouwvergunning verleend voor het veranderen en gedeeltelijk vernieuwen van het op het perceel gelegen boerenwoonhuis.

Op 4 juli 2001 is het perceel mét de bouwvergunning in het openbaar voor ƒ 730.000,- (€ 331.259,56) aan een derde verkocht. [Eiser] heeft toen tot ƒ 710.000,- (€ 322.183,95) meegeboden.

Bij exploot van 2 december 2003 heeft [eiser] de Gemeente voor de rechtbank Zutphen doen dagvaarden. Zijn vordering strekt tot betaling door de Gemeente van primair € 152.488,14, subsidiair € 113.888,76 en meer subsidiair een door de rechtbank in goede justitie te bepalen bedrag, te vermeerderen met de wettelijke rente. Samengevat heeft [eiser] aan zijn vordering ten grondslag gelegd dat de Gemeente onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld:

Volgens [eiser] heeft hij door dit onrechtmatig handelen schade geleden, aangezien hij de woning begin 2000 onderhands van de erven [betrokkene 1] had kunnen kopen tegen de toen geldende verkoopwaarde. De schade heeft hij primair geraamd op € 124.545,-, zijnde het verschil tussen enerzijds de waarde van het perceel in herstelde en bewoonde staat en anderzijds de onderhandse verkoopwaarde per 1 januari 2000, onder aftrek van de met de verbouwing gemoeide kosten. Subsidiair heeft hij de schade geraamd op € 91.895,-, zijnde het verschil tussen de bij de openbare verkoop van 4 juli 2001 tot stand gekomen verkoopprijs en de onderhandse verkoopwaarde per 1 januari 2000. De primair en subsidiair gevorderde bedragen omvatten verder een vergoeding voor kosten van rechtsbijstand en de tot de dag van de dagvaarding vervallen wettelijke rente.

De Gemeente heeft verweer gevoerd.

Nadat bij tussenvonnis van 7 april 2004 een comparitie van partijen was gelast en deze comparitie op 18 juni 2004 had plaatsgehad, en na voortzetting van het schriftelijke debat, heeft de rechtbank bij vonnis van 16 maart 2005 de vorderingen afgewezen.

[Eiser] heeft onder aanvoering van elf grieven hoger beroep van het eindvonnis bij het hof Arnhem ingesteld. De Gemeente heeft de grieven bestreden.

Nadat partijen de zaak ter zitting van 9 mei 2007 hadden doen bepleiten, heeft het hof bij arrest van 17 juli 2007 het beroepen vonnis bekrachtigd. Daartoe overwoog het hof, voor zover in cassatie van belang, als volgt:

[Eiser] heeft tijdig7. beroep in cassatie van het arrest ingesteld. De Gemeente heeft tot verwerping geconcludeerd. Partijen hebben hun respectieve standpunten schriftelijk doen toelichten en vervolgens gere- en gedupliceerd.

[Eiser] heeft één middel van cassatie voorgedragen. Naast een inleiding omvat dit middel een drietal onderdelen.

Onderdeel 1 omvat de subonderdelen 1.1–1.2 en 2.1–2.3.

Subonderdeel 1.1 benadrukt dat, zoals (door [eiser] is gesteld en) door het hof in rov. 4.5 in combinatie met de rov. 4.6 en 4.9 is vastgesteld, aan het verzoek van [eiser] van 17 januari 2000 gesprekken met de VROM-wethouder en de (toenmalige) chef afdeling VROM zijn voorafgegaan. In deze gesprekken heeft [eiser] duidelijk gemaakt dat hij het voormalige boerenwoonhuis na bouwkundig herstel daarvan wilde bewonen, en is hem medegedeeld dat dit op grond van het bestemmingsplan in verband met het ontbreken van een woonbestemming niet mogelijk was en dat het bewonen van het perceel onmogelijk was geworden. Zoals het hof ook heeft vastgesteld in rov. 4.6, was deze mondelinge informatie de aanleiding voor de brief van [eiser] van 17 januari 2000, aldus het subonderdeel. Hieraan voegt subonderdeel 1.2 toe dat [eiser] de Gemeente (onder meer) heeft verweten dat zij, wétende van de bedoelingen van [eiser], de brief van 17 januari 2000 heeft opgevat als beperkt tot een verzoek tot herziening van het bestemmingsplan, terwijl zijn verzoek duidelijk ruimer was bedoeld, namelijk strekkende tot het verkrijgen van informatie hoe zijn (aan de Gemeente bekende) bedoeling met het perceel (planologisch) zou kunnen worden gerealiseerd.

De beide subonderdelen vormen een inleiding op de klachten die in de subonderdelen 2.1–2.3 zijn geformuleerd.

Subonderdeel 2.1 klaagt dat allereerst onbegrijpelijk is dat het hof (in rov. 4.10) uit de stellingen van [eiser] heeft afgeleid dat zijn bezwaren niet zozeer zien op de interpretatie van zijn verzoek (als een tot een bestemmingsplanwijziging beperkt verzoek), als wel op de verdere informatie die in de brief van 10 maart 2000 is opgenomen. Het subonderdeel betoogt dat uit het voorgaande immers volgt dat [eiser] wel degelijk bezwaren tegen de interpretatie van zijn verzoek had.

Het subonderdeel kan niet tot cassatie leiden. De rechtbank heeft in rov. 5.12 van het eindvonnis geoordeeld dat [eiser] niet kan worden gevolgd in zijn betoog dat de Gemeente zijn brief van 17 januari 2000 had moeten opvatten als een verzoek om informatie met betrekking tot de vraag of op grond van het overgangsrecht een bouwvergunning zou kunnen worden verleend. In rov. 5.13 heeft de rechtbank vervolgens geoordeeld dat, gezien het feit dat de Gemeente aan [eiser] had medegedeeld dat zijn brief van 17 januari 2000 als een verzoek tot herziening van het bestemmingsplan werd opgevat, het op zijn weg had gelegen de Gemeente te informeren dat zijn brief een vraag met een ruimere strekking behelsde en tevens op het verkrijgen van een bouwvergunning betrekking had. Tegen de uitleg die de rechtbank aldus aan de brief van 17 januari 2000 heeft gegeven, heeft [eiser] geen grieven gericht8.. In dat licht is niet onbegrijpelijk dat het hof in rov. 4.10 heeft geoordeeld ‘dat (…) (de) bezwaren (van [eiser]) niet zozeer zien op de interpretatie door de Gemeente van zijn verzoek, als wel op de verdere informatie die is opgenomen in de brief van 10 maart 2000’, met welke formulering het hof intussen niet categorisch heeft uitgesloten dat de bezwaren van [eiser] mede op de interpretatie van die brief betrekking hebben. Overigens heeft het hof in rov. 4.12 de uitleg die de Gemeente aan de brief van 17 januari 2000 heeft gegeven, wel degelijk beoordeeld, zodat [eiser] in zoverre een (voldoende) belang bij het subonderdeel mist.

Subonderdeel 2.2 klaagt dat, mede in het licht van het verwijt dat [eiser] de Gemeente heeft gemaakt (zie subonderdeel 1.2), het oordeel in rov. 4.12 dat de Gemeente (c.q. [betrokkene 4]) de brief van 17 januari 2000, gezien de door [eiser] gekozen bewoordingen, redelijkerwijs als een verzoek tot wijziging van het bestemmingsplan kon en mocht opvatten, onvoldoende (begrijpelijk) is gemotiveerd. Volgens het subonderdeel was de aanleiding voor de brief het overleg dat [eiser] daaraan voorafgaande had met de wethouder VROM en de voormalig chef afdeling VROM, waarin [eiser] is medegedeeld dat het op grond van het bestemmingsplan niet mogelijk was om na herstel van het voormalige boerenwoonhuis daarin te gaan wonen. Daarvan is ook het hof (in rov. 4.5, in combinatie met de rov. 4.6 en 4.9) uitgegaan, zo benadrukt het subonderdeel. Juist omdat een en ander de aanleiding was tot de desbetreffende brief, had het hof bij de beantwoording van de vraag of de Gemeente die brief redelijkerwijs mocht opvatten als een verzoek tot wijziging van het bestemmingsplan niet slechts acht mogen slaan op de bewoordingen van die brief, maar had het ook moeten beoordelen in hoeverre de gebeurtenissen die de aanleiding waren tot het schrijven van die brief (en die vanzelfsprekend de gekozen bewoordingen hebben gekleurd) voor de Gemeente aanleiding hadden moeten zijn het verzoek ruimer op te vatten. Hierbij komt volgens het subonderdeel dat, juist gezien de bewoordingen van de brief van 17 januari 2000, niet voor de hand lag de brief op te vatten als beperkt tot een verzoek tot een bestemmingsplanwijziging, nu in die brief wordt gesteld:

Juist omdat dit door [eiser] beoogde doel expliciet mogelijk wordt gemaakt in de overgangsbepaling van het bestemmingsplan (waarover nog hierna, onderdelen 2 en 3), is, nog steeds volgens het subonderdeel, onbegrijpelijk dat het hof heeft geoordeeld dat de Gemeente de brief van [eiser] van 17 januari 2000 redelijkerwijs als beperkt tot een verzoek tot bestemmingsplanwijziging kon en mocht opvatten.

Het subonderdeel kan niet tot cassatie leiden. De brief van 17 januari 2000 laat aan duidelijkheid niet te wensen over. In die brief wordt slechts het ontbreken van de woonbestemming aan de orde gesteld, wordt gevraagd naar de bereidheid van de Gemeente het perceel weer van een woonbestemming te voorzien en wordt in dat verband bovendien expliciet van een aanpassing van het bestemmingsplan gesproken:

Het is alleszins begrijpelijk dat het hof heeft geoordeeld dat de Gemeente de brief redelijkerwijs als beperkt tot een verzoek tot wijziging van het bestemmingsplan kon en mocht opvatten. Daaraan doet niet af dat [eiser], blijkens die brief, van plan was om, nadat op het perceel weer een woonbestemming zou zijn gelegd, het huis — met behoud van de nog aanwezige restanten en waarden — in de oude toestand te herstellen en daarin te gaan wonen. Evenmin doet daaraan af dat, zoals het hof in rov. 4.5 als niet (voldoende) weersproken heeft aangenomen, [eiser] in — informele — gesprekken met wethouder [betrokkene 2] en afdelingschef [betrokkene 3] duidelijk heeft gemaakt dat hij het perceel wilde kopen om na herstel van het boerenwoonhuis daarin te gaan wonen en hem toen (mondeling) is medegedeeld dat zulks op grond van het bestemmingsplan niet mogelijk was omdat er geen woonbestemming op lag en dat het bewonen van het perceel onmogelijk was geworden. De brief van 17 januari 2000 drong niet op een heroverweging van die (mondelinge) mededelingen aan, maar nam die mededelingen kennelijk als uitgangspunt en stelde (bij die stand van zaken volstrekt logisch) de optie aan de orde die de bedoelde mededelingen openlieten, te weten een wijziging van het bestemmingsplan. Waar [eiser] de hem gedane mededelingen tot uitgangspunt nam, valt ook niet in te zien waarom de Gemeente, die althans in dat stadium kennelijk de opvatting was toegedaan dat het weer bewoonbaar maken van het (vervallen) woonhuis de (beperkte) mogelijkheden van de overgangsregeling van art. 38 van het bestemmingsplan (volgens welke bepaling niet iedere verbouwing is toegestaan maar slechts die waarbij het bouwwerk gedeeltelijk wordt vernieuwd of veranderd, mits de bestaande afwijkingen naar hun aard niet worden vergroot, en volgens welke een eventuele uitbreiding afhankelijk is van een vrijstelling van burgemeester en wethouders en niet meer dan 15% van de inhoud van het bouwwerk mag bedragen) te buiten ging9., die opvatting naar aanleiding van de brief van 17 januari 2000 uit eigen beweging zou moeten heroverwegen, te meer niet nu gesteld noch gebleken is dat [eiser] de Gemeente concrete (verbouw)plannen heeft gepresenteerd.

Subonderdeel 2.3 verwijst voor een bestrijding van het oordeel dat het op de weg van [eiser] had gelegen te reageren op de brief van de Gemeente voor zover deze onjuistheden bevatte, naar subonderdeel 4.3 (slot). Daarin wordt betoogd dat aanleiding tot de brief van 17 januari 2000 was dat [eiser] had gehoord dat het bestemmingsplan aan het door hem met aankoop van het perceel beoogde doel in de weg stond, zodat het niet verbaasde dat de Gemeente zijn brief als een verzoek tot bestemmingsplanwijziging opvatte en het dus niet voor de hand lag dat hij daarop reageerde.

Nog daargelaten of in appel ter discussie stond dat het op de weg van [eiser] had gelegen de Gemeente na ontvangst van de brief van de Gemeente van 27 januari 2000 op een mogelijk te beperkte opvatting van zijn brief van 17 januari 2000 te wijzen10., kan het subonderdeel niet tot cassatie leiden. Dat het kennelijk ook met de eigen bedoelingen en verwachtingen van [eiser] strookte dat zijn brief van 17 januari 2000 als verzoek tot wijziging van het bestemmingsplan werd opgevat, is reden temeer waarom de Gemeente niet kan worden verweten aan die brief geen andere strekking te hebben toegekend.

Onderdeel 2 valt uiteen in de subonderdelen 3.1–3.5.3.

Subonderdeel 3.1 betoogt dat [eiser] heeft gesteld (niet alleen dat de brief van de Gemeente van 10 maart 2000 onjuiste, althans onvolledige informatie bevatte, maar ook) dat hij vóór de brief van 17 januari 2000 door VROM-hoofdambtenaar [betrokkene 3] (mondeling) verkeerd is ingelicht, nu deze hem — zoals door de Gemeente is gesteld — heeft medegedeeld dat op grond van het gebruiksovergangsrecht geen bewoning mogelijk was. Volgens het subonderdeel betreft het hier een essentiële stelling van [eiser]. Nu uit het bestreden arrest niet blijkt dat het hof deze stelling in zijn oordeel heeft betrokken, is, nog steeds volgens het subonderdeel, dat oordeel onvoldoende gemotiveerd.

Het subonderdeel kan mijns inziens niet tot cassatie leiden. Het hof heeft in de rov. 4.10–4.13 de stellingen van [eiser] kennelijk aldus opgevat dat diens (in rov. 4.9, eerste volzin, bedoelde) verwijt van onrechtmatig handelen van de Gemeente door hem onjuist informeren is gebaseerd op de inhoud van de brief van 10 maart 2000, met inbegrip van de daarop geplaatste aantekening van wethouder [betrokkene 2], en op het nalaten hem te attenderen op de mogelijkheid zijn plannen zonder bestemmingsplanwijziging te realiseren. De inlichtingen die ambtenaar [betrokkene 3] begin 2000 in een — informeel — gesprek heeft verstrekt, heeft het hof niet als een (zelfstandige) grondslag voor dit verwijt opgevat. Zoals blijkt uit de rov. 4.5–4.6, heeft het hof aangenomen dat [eiser] op de mondelinge informatie van [betrokkene 3] heeft gewezen, omdat die informatie aanleiding tot zijn brief van 17 januari 2000 vormde. Deze uitleg van de stellingen van [eiser] acht ik in het licht van de gedingstukken geenszins onbegrijpelijk11.. Bovendien was het niet [eiser] maar de Gemeente die heeft aangevoerd dat [betrokkene 3] heeft medegedeeld dat op grond van het gebruiksovergangsrecht ter plaatse niet mocht worden gewoond12.. Hierop heeft [eiser] gereageerd met (onder andere) de opmerking dat het niet waarschijnlijk is dat [betrokkene 3] tegenover [eiser] in de zelfs voor juristen gecompliceerde materie van het gebruiksovergangsrecht is getreden13.. Verder heeft [eiser] naar de gestelde mededeling verwezen met de zinsnede ‘de eventuele verklaring van [betrokkene 3]’ en heeft hij tevens de stelling herhaald dat [betrokkene 3] in het bedoelde gesprek heeft medegedeeld dat het perceel op grond van het bestemmingsplan niet meer mag worden bewoond14.. In het licht van dit een en ander acht ik het geenszins onbegrijpelijk dat het hof klaarblijkelijk heeft aangenomen dat [eiser] niet heeft onderschreven dat [betrokkene 3] zou hebben medegedeeld dat op grond van het gebruiksovergangsrecht geen bewoning van het perceel mogelijk was. Bij dit alles komt dat [eiser] ook niet heeft gesteld dat (en waarom) de informeel gedane mededelingen van gemeenteambtenaar [betrokkene 3] in het maatschappelijk verkeer als mededelingen van de Gemeente zouden hebben te gelden15..

Subonderdeel 3.2.1 memoreert dat het hof in rov. 4.10 onder meer heeft beoordeeld of het in de brief van de Gemeente van 10 maart 2000 vervatte (en door [betrokkene 4] geredigeerde) antwoord op de brief van [eiser] van 17 januari 2000 onjuist is. Volgens het subonderdeel gaat het daarbij in het bijzonder om de door het hof geciteerde passage:

Het hof heeft vastgesteld, aldus het subonderdeel, dat uit het betreffende overgangsrecht volgt dat bestaande bouwwerken wél gedeeltelijk mogen worden vernieuwd of veranderd en zelfs in beperkte mate mogen worden uitgebreid. Vervolgens heeft het hof geoordeeld:

Het subonderdeel klaagt dat dit oordeel, gelet op de stellingen van [eiser] en op de door het hof bij de beoordeling van deze passage in aanmerking genomen overgangsbepaling, onvolledig, en aldus onvoldoende is gemotiveerd. Zoals door [eiser] is gesteld en zoals het hof bij de beoordeling van de (door de wethouder) bijgeschreven tekst in de brief van 10 maart 2000 ook terecht tot uitgangspunt heeft genomen, heeft [eiser] de Gemeente niet alleen verweten dat de informatie die de brief van 10 maart 2000 wél bevatte onjuist was, maar ook dat de aldaar gegeven informatie, gelet op de omstandigheden van het geval, onvolledig was. Juist nu [eiser] (in zijn brief van 17 januari 2000) de Gemeente heeft gevraagd (niet zozeer of er een woning gebouwd mocht worden, maar veeleer) of hij de aanwezige bebouwing in oorspronkelijke staat mocht herstellen — hetgeen gelet op het overgangsrecht, waarnaar [betrokkene 4] in de brief van 10 maart 2000 expliciet verwijst ter onderbouwing van zijn mededeling dat het niet mogelijk is een woning op het perceel te bouwen, inderdaad in beginsel mogelijk was — had het hof volgens het subonderdeel moeten beoordelen of het antwoord van de Gemeente op die vraag (niet alleen juist, maar ook) volledig was. Het subonderdeel betoogt dat uit het bestreden oordeel niet blijkt dat het hof dit inderdaad heeft beoordeeld, terwijl zonder nadere motivering niet begrijpelijk is dat de gegeven informatie niet onvolledig zou zijn. Daaraan doet volgens het subonderdeel niet af dat, zoals het hof heeft overwogen, de brief moet worden gelezen in de context van de vraag of het geldende bestemmingsplan voor een woonbestemming kan worden aangepast en dat de ambtelijke inschatting dáárop (en niet op de overgangsbepaling) ziet. Volgens het subonderdeel wordt in de bedoelde brief met een verwijzing naar het overgangsrecht immers vooropgesteld dat er geen woning mag worden gebouwd, terwijl pas daarna (dat wil zeggen: in een volgende passage) een inschatting wordt gemaakt van de kans van slagen van een bestemmingsplanwijziging. De passage die het hof hier heeft beoordeeld (namelijk de passage waarin wordt gesteld dat de bebouwing onder het overgangsrecht valt en er dus geen woning mag worden gebouwd), is dus niet geschreven in de context van een bestemmingsplanwijziging, zodat onbegrijpelijk is waarom de strekking van het vervolg van de brief (een ambtelijke inschatting ten aanzien van de kans van slagen van een bestemmingsplanwijziging) van belang zou zijn voor de beoordeling van de passage die aan die ambtelijke inschatting vooraf gaat, aldus — nog steeds — het subonderdeel.

Het subonderdeel kan mijns inziens niet tot cassatie leiden. De passage in de brief van 10 maart 2000 dat de aanwezige bebouwing onder het overgangsrecht valt en dat dit betekent dat er geen woning mag worden gebouwd, kan — anders dan het subonderdeel wil — niet los worden gezien van de ambtelijke inschatting met betrekking tot de kans van slagen van een verzoek tot wijziging van het bestemmingsplan. De bedoelde passage is een onderdeel van een alinea met het opschrift ‘Inschatting’, en wordt voorafgegaan door de zinnen ‘Op jouw verzoek geef ik een beeld van hoe tegen jouw verzoek wordt aangekeken en wat de kansen van honorering (van een verzoek tot herziening van het bestemmingsplan; LK) zijn’ en ‘Je hebt mondeling gevraagd of er een kans van slagen is of jouw verzoek gehonoreerd zal worden.’ Naar mijn mening is dan ook geenszins onbegrijpelijk dat het hof in rov. 4.10 heeft overwogen dat de brief van 10 maart 2000 moet worden gelezen in de context van de door [eiser] gevraagde bestemmingsplanwijziging en dat de ambtelijke inschatting daarop betrekking heeft, en niet op het overgangsrecht. Evenmin is onbegrijpelijk dat het hof klaarblijkelijk van oordeel is dat, nu in de brief van 10 maart 2000 een ambtelijke inschatting met betrekking tot de bestemmingsplanwijziging centraal heeft gestaan, geen verplichting bestond in deze brief meer uitgebreide informatie over het geldende overgangsrecht te verschaffen. Bij dit alles verdient overigens opmerking dat, zoals hiervóór (onder 2.8) reeds aan de orde kwam, het hof in rov. 4.12 heeft kunnen oordelen dat de Gemeente (c.q. [betrokkene 4]) de brief van 17 januari 2000 als een verzoek tot wijziging van het bestemmingsplan heeft mogen opvatten, en in diezelfde rechtsoverweging — als zodanig in cassatie onbestreden16. — heeft overwogen dat op de Gemeente geen rechtsplicht rustte [eiser] eigener beweging te melden dat er wellicht nog een andere mogelijkheid bestond om tot verwerkelijking van zijn plannen te komen.

Subonderdeel 3.2.2 betoogt dat, voor zover het hof van oordeel zou zijn dat de Gemeente (in de regel) niet aansprakelijk is voor onvolledige informatie (maar hooguit voor onjuiste informatie), het hof van een onjuiste rechtsopvatting is uitgegaan. Daarbij verwijst het subonderdeel naar de subonderdelen 3.3–3.5.

Het arrest biedt naar mijn mening geen aanknopingspunten voor de veronderstelling dat het hof van oordeel zou zijn dat de Gemeente voor door haar verstrekte onvolledige informatie in de regel niet aansprakelijk is. Uit de bespreking van de subonderdelen 3.3–3.5 zal bovendien blijken dat deze mijns inziens dienen te falen. Subonderdeel 3.2.2 acht ik daarom ongegrond.

Subonderdeel 3.3 memoreert dat het hof, na (in rov. 4.10) te hebben vastgesteld dat de handgeschreven toevoeging (van de wethouder) aan de brief van 10 maart 2000 onjuist, althans onvolledig is, heeft beoordeeld of de Gemeente met deze onjuiste dan wel onvolledige mededeling onrechtmatig jegens [eiser] heeft gehandeld. Het hof is (blijkens rov. 4.11) van oordeel dat dit niet het geval is:

Voor zover het hof zou hebben miskend dat de overheid, mede gelet op de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het zorgvuldigheidsbeginsel, in beginsel aansprakelijk is voor door haar verstrekte onjuiste of onvolledige informatie, waarop door de burger wordt afgegaan en waardoor die burger schade lijdt, is het hof volgens het subonderdeel van een onjuiste rechtsopvatting uitgegaan.

Dat, zoals het subonderdeel verdedigt, de overheid in beginsel aansprakelijk zou zijn voor door haar verstrekte onjuiste of onvolledige informatie, in alle gevallen waarin een burger op die informatie afgaat en daardoor schade lijdt, vindt in het recht geen steun. Ook voor zodanige aansprakelijkheid moet aan de voor aansprakelijkheid uit hoofde van onrechtmatige daad geldende vereisten zijn voldaan17., alhoewel aan het subonderdeel moet worden toegegeven dat, naar — veelal onder verwijzing naar de overheidsaansprakelijkheid voor vernietigde besluiten — wel wordt aangenomen, het vereiste van toerekenbaarheid daarbij niet (althans niet in volle gestrengheid) geldt18.. Waar, zoals in casu, aan de orde is of de overheid door het verstrekken van onjuiste of onvolledige informatie in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid heeft gehandeld, is onder meer van belang of de betrokken burger in redelijkheid op deze informatie heeft mogen vertrouwen19.. Daarmee hangt samen of van gerichte of ongerichte informatie sprake is20.; bij onjuistheid of onvolledigheid van gerichte informatie ligt onrechtmatigheid meer voor de hand, omdat de overheid kan verwachten dat een burger zal afgaan op de informatie die hij met het oog op zijn specifieke (en aan de overheid kenbaar gemaakte) situatie heeft gevraagd. Bij de beantwoording van de vraag of de burger in redelijkheid op de hem verstrekte informatie heeft mogen vertrouwen, moeten overigens alle omstandigheden in aanmerking worden genomen21.. Uit rov. 4.11, en in het bijzonder de slotalinea daarvan, blijkt mijns inziens niet dat het hof van een andere dan de voor juist te houden rechtsopvatting is uitgegaan.

Subonderdeel 3.4 betoogt dat, zo het hof de door subonderdeel 3.3 bedoelde regel zou hebben toegepast, zijn oordeel onvoldoende begrijpelijk is gemotiveerd. Zonder nadere motivering, die ontbreekt, is volgens het subonderdeel immers niet begrijpelijk dat, in weerwil van de door subonderdeel 3.3 genoemde regel, de Gemeente niet aansprakelijk is voor de onjuiste, althans onvolledige, door de wethouder in de brief van 10 maart 2000 verstrekte informatie. Zo de door het hof (in rov. 4.11) genoemde gezichtspunten moeten worden gezien als nadere motivering van het oordeel dat in het onderhavige geval van deze regel moet worden afgeweken, is het oordeel van het hof onjuist, althans onbegrijpelijk, om redenen die door de subonderdelen 3.5.1–3.5.3 zullen worden besproken, aldus het subonderdeel.

Het subonderdeel bouwt voort op de veronderstelde gelding van de door subonderdeel 3.3 verdedigde rechtsregel en moet daarom in het lot van dat subonderdeel delen.

Subonderdeel 3.5.1 betoogt dat, ook als niet uitgegaan zou moeten worden van de door subonderdeel 3.3 bedoelde regel, het hof in rov. 4.11 van een onjuiste rechtsopvatting is uitgegaan, althans zijn oordeel onvoldoende begrijpelijk heeft gemotiveerd.

Subonderdeel 3.5.2 stelt voorop dat het oordeel van het hof rechtens onjuist is, omdat het hof heeft miskend dat het bij de beantwoording van de vraag of in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid is gehandeld, acht moet slaan op alle omstandigheden van het geval, althans onbegrijpelijk heeft geoordeeld doordat het zonder enige motivering aan de door [eiser] in dit verband aangevoerde omstandigheden is voorbijgegaan en slechts acht heeft geslagen op de omstandigheid dat de briefwisseling in de sleutel stond van een mogelijke wijziging van het bestemmingsplan, [eiser] slechts een emotioneel belang bij de beoogde aankoop had en van (zijdelingse) bijstand van een advocaat sprake was. Het subonderdeel memoreert dat [eiser] op de volgende omstandigheden heeft gewezen:

Anders dan het subonderdeel veronderstelt, heeft het hof bij de beoordeling of de Gemeente in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid heeft gehandeld niet slechts de in de slotzin van rov. 4.11 genoemde omstandigheden in aanmerking genomen. Uit de aanduiding van deze omstandigheden als ‘gezichtspunten’ en de overweging dat de litigieuze mededeling ‘van onvoldoende gewicht’ is, volgt dat het hof bij zijn beoordeling wel degelijk alle (relevante) omstandigheden van het geval heeft betrokken, maar daarbij de genoemde gezichtspunten van bijzondere betekenis heeft geacht. Dat de begin 2000 in informele gesprekken door wethouder [betrokkene 2] en afdelingschef [betrokkene 3] verstrekte informatie de aanleiding voor de brief van [eiser] van 17 januari 2000 vormde, heeft het hof in de rov. 4.5–4.6 als niet (voldoende) weersproken aangenomen. Ook is het hof in de rov. 4.5 en 4.9 ervan uitgegaan dat [eiser] aan de Gemeente voldoende duidelijk heeft gemaakt dat hij van plan was het perceel te kopen om, na herstel van het boerenwoonhuis, daarin te gaan wonen. Waarom deze beide omstandigheden niet tot een ander oordeel hebben geleid, behoefde het hof in rov. 4.11 niet nader te motiveren. Het subonderdeel kan mijns inziens dan ook niet tot cassatie leiden.

Subonderdeel 3.5.3 betoogt dat (ook) bij het vaststellen van de genoemde gezichtspunten (op grond waarvan de Gemeente naar het oordeel van het hof niet aansprakelijk zou zijn) het hof van een onjuiste rechtsopvatting is uitgegaan, althans zijn oordeel onvoldoende heeft gemotiveerd, nu de genoemde gezichtspunten niet kunnen bijdragen aan het oordeel dat geen sprake is van onrechtmatig handelen althans dit oordeel niet kunnen dragen, althans niet zonder dat op alle relevante omstandigheden van het geval acht wordt geslagen.

Ten aanzien van het tweede en derde door het hof genoemde gezichtspunt dat [eiser] slechts een emotioneel belang bij aankoop had en dat hij (zijdelings) door een advocaat werd bijgestaan, merkt het subonderdeel allereerst op dat de Gemeente ten processe niet heeft gesteld dat van onrechtmatig handelen geen sprake kan zijn vanwege het feit dat [eiser] slechts een emotioneel belang bij de aankoop had en/of dat hij (zijdelings) door een advocaat werd bijgestaan. Volgens het subonderdeel is het belang van [eiser] bij de aankoop van het perceel door hem slechts omschreven als achtergrondinformatie ten aanzien van zijn (lang gekoesterde) wens het perceel te kunnen kopen, terwijl de (zijdelingse) betrokkenheid van de advocaat pas bij pleidooi in hoger beroep aan de orde is gekomen (zie rov. 4.6). Door zijn beslissing hierop desalniettemin (mede) te baseren heeft het hof ambtshalve de stellingen van de Gemeente aangevuld en dusdoende zijn taak als appelrechter miskend. Ten aanzien van de betrokkenheid van de advocaat is daarbij, nog steeds volgens het subonderdeel, in het bijzonder nog van belang dat het hof weliswaar heeft vastgesteld dat de advocaat (in die periode) slechts zijdelings bij de zaak was betrokken, maar niet heeft onderzocht wat die zijdelingse betrokkenheid heeft ingehouden, terwijl geenszins is gebleken dat de advocaat ook ná het opstellen van de brief van 17 januari 2000 nog bij de zaak was betrokken.

Het subonderdeel benadrukt verder dat het hof als eerste gezichtspunt de context van de briefwisseling (bestemmingsplanwijziging) heeft genoemd. Volgens het subonderdeel voegt dit punt niets toe, althans maakt het hof zich schuldig aan een cirkelredenering, nu het de vraag moest beantwoorden of, uitgaande van de omstandigheid dát de brief van 17 januari 2000 kon en mocht worden opgevat als een verzoek tot bestemmingsplanwijziging, sprake was van onrechtmatig handelen van de Gemeente vanwege het geven van onjuiste informatie. Dát de context van de briefwisseling een bestemmingsplanwijziging was, kan dan niet (mede) bepalend zijn, aldus het subonderdeel.

Wat het enkele emotionele belang van [eiser] bij aankoop betreft (tweede gezichtspunt), valt volgens het subonderdeel zonder nadere motivering, die ontbreekt, niet in te zien waarom met het oog op een dergelijk belang voor de overheid (zo blijkt uit het oordeel van het hof:) kennelijk een minder vergaande zorg(vuldigheidsver)plicht(ing) geldt dan met het oog op (bijvoorbeeld) een financieel belang.

Ten aanzien van de (zijdelingse) betrokkenheid van de advocaat (derde gezichtspunt) voert het subonderdeel ten slotte aan dat een burger in beginsel moet kunnen uitgaan van de juistheid van door de overheid verstrekte informatie en dat dit niet anders wordt in het geval dat de burger (zijdelings) wordt bijgestaan door een advocaat, zodat (in ieder geval) niet valt in te zien dat de zorg(vuldigheidsver)plicht(ing) van de overheid zou worden opgeheven of verminderd indien de burger (zijdelings) door een advocaat wordt bijgestaan.

Voor zover het subonderdeel klaagt over een verboden aanvulling van de stellingen van de Gemeente waar het hof het emotionele belang van [eiser] bij de door hem beoogde aankoop en de door [eiser] genoten (zijdelingse) bijstand van een advocaat in aanmerking heeft genomen, kan het niet tot cassatie leiden. Naar [eiser] zelf in cassatie (terecht) benadrukt, had het hof de gestelde (maar door de Gemeente betwiste) onrechtmatigheid van het handelen van de Gemeente met inachtneming van alle relevante omstandigheden te beoordelen. Er is geen rechtsregel die het hof verbood daarbij mede rekening te houden met door het hof relevant geachte en door [eiser] zelf gestelde (en door de Gemeente niet weersproken) omstandigheden, op de enkele grond dat zij veeleer aan de gestelde onrechtmatigheid afdoen dan dat zij daaraan bijdragen. Het hof mocht zijn oordeel of van onrechtmatig handelen sprake is, baseren op alle relevant geachte feiten die in de procedure zijn gebleken, ongeacht wie van beide partijen deze feiten heeft gesteld of ingeroepen22..

Voor zover het subonderdeel beoogt de feitelijke vaststelling van de door [eiser] genoten (zijdelingse) bijstand van een advocaat ter discussie te stellen, enerzijds door het hof tegen te werpen dat niet is onderzocht wat die (zijdelingse) bijstand precies heeft ingehouden, anderzijds door erop te wijzen dat geenszins is gebleken dat de advocaat óók na het opstellen van de brief van 17 januari 2000 nog bij de zaak was betrokken, kan het evenmin tot cassatie leiden. De door het hof in rov. 4.6 gereleveerde mededeling van de advocaat van [eiser] (‘Deze was toen (bij het opstellen van de brief van 17 januari 2000; LK), zoals hij zelf meldde tijdens het pleidooi, slechts zijdelings bij de zaak betrokken.’) strekte kennelijk ertoe zijn betrokkenheid bij de zaak ten tijde van het opstellen van de brief van 17 januari 2000 ten opzichte van zijn latere betrokkenheid te relativeren. Dat na het opstellen van die brief de betrokkenheid van de advocaat van [eiser] bij de zaak zou zijn verminderd, ligt in het licht van die mededeling niet voor de hand. Voorts ligt in die mededeling besloten wat de door de advocaat van [eiser] zelf als ‘zijdelings’ aangeduide bijstand inhield; zij omvatte ten minste (op de achtergrond verleende) bijstand bij de door [eiser] met de Gemeente gevoerde correspondentie.

Het subonderdeel kan naar mijn mening evenmin worden gevolgd in de klacht dat het als gezichtspunt noemen van de bestemmingsplanwijziging niets toevoegt althans op een cirkelredenering neerkomt.

De vraag waartoe de door de Gemeente te betrachten zorgvuldigheid in verband met door haar te verstrekken informatie in concreto, onder de omstandigheden van het geval, verplichtte, hangt mede af van de wijze waarop, de mate van gedetailleerdheid waarmee en de context waarin die informatie wordt gevraagd. Bij zijn oordeel in rov. 4.11 dat de enkele (onjuiste dan wel onvolledige) mededeling van de wethouder van onvoldoende gewicht is om te kunnen concluderen dat de Gemeente in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid heeft gehandeld, heeft het hof mede in aanmerking genomen dat de mededeling is gedaan in de context van een briefwisseling over de vraag of het bestemmingsplan kon worden gewijzigd. Kennelijk heeft het hof daarmee tot uitdrukking willen brengen dat, als in die context een zijdelingse mededeling wordt gedaan over de (on)mogelijkheid van (volledig) herstel van de op het perceel aanwezige bebouwing, aan de precisie en volledigheid van een dergelijke mededeling minder hoge eisen kunnen worden gesteld dan in het geval dat uitdrukkelijk en specifiek zou zijn gevraagd naar de door het vigerende bestemmingsplan (c.q. de daarvan deel uitmakende overgangsbepalingen) geboden mogelijkheden van vernieuwing of verbouwing van bestaande bouwwerken op percelen met de bestemming ‘agrarisch cultuurgebied’.

Overigens wijs ik erop dat het hof de litigieuze mededeling niet zonder meer als ‘onjuist’ heeft aangemerkt en dat kennelijk ook dat aspect, in samenhang met de bedoelde context, het ‘onvoldoende gewicht’ van die mededeling heeft bepaald. Volgens het hof (in rov. 4.10) is de door de wethouder bijgeplaatste kanttekening ‘onjuist, althans onvolledig (in welke passage het hof zelf alleen het woord ‘onvolledig’ en niet ook het woord ‘onjuist’ heeft onderstreept; LK), (…) want het bouwwerk mag wél vernieuwd of veranderd worden hetgeen méér inhoudt dan dat het uitsluitend (wederom door het hof zelf onderstreept; LK) als bouwval in stand mag worden gehouden.’ Weliswaar is de door de wethouder gebruikte wijze van uitdrukken (‘Het bouwwerk mag uitsluitend als bouwval in stand gehouden worden.’) in het licht van de (eveneens in rov. 4.10 geciteerde) overgangsbepaling weinig gelukkig (en naar de letter inderdaad onjuist), maar daarbij moet wel worden bedacht dat de Gemeente [eiser] naast het ontbreken van een woonbestemming óók het gegeven dat het bewonen van het perceel onmogelijk was geworden heeft voorgehouden (rov. 4.6), in samenhang waarmee in de brief van 10 maart 2000 op de zeer bouwvallige staat van de woonboerderij is gewezen (‘Zoals je zelf schrijft is het gebouw vervallen en verkeert het in zeer bouwvallige staat. Feitelijk is er geen sprake meer van een voormalige woonboerderij.’). Dat laatste is (mede) relevant in verband met de in de overgangsbepaling van het bestemmingsplan vervatte beperkingen, volgens welke bestaande bouwwerken slechts gedeeltelijk mogen worden vernieuwd of veranderd, mits de bestaande afwijkingen naar hun aard niet worden vergroot. Tegen die achtergrond ligt het voor de hand de bijgeplaatste kanttekening van de wethouder, alhoewel naar de letter onjuist, aldus op te vatten dat (naar de destijds bestaande opvatting van de Gemeente) de mogelijkheden van de overgangsbepaling tekortschoten om de voormalige woonboerderij weer bewoonbaar te maken (boven het niveau van ‘bouwval’ te verheffen)23.. Dat is ook in lijn met andere uitlatingen van (ambtenaren van) de Gemeente, zoals de brief van de ambtenaar [betrokkene 3] aan [betrokkene 5] van 18 mei 200024., waarin onder meer is vermeld:

Bij dit alles moet wel worden aangetekend, enerzijds dat de Gemeente in de onderhavige procedure een geheel andere strekking van de bijgeplaatste kanttekening van de wethouder heeft verdedigd, anderzijds dat de Gemeente in elk geval jegens de erven [betrokkene 1] niet heeft volhard bij de hiervoor bedoelde opvatting dat het overgangsrecht tekortschoot om het voormalige boerenwoonhuis weer volledig bewoonbaar te maken. Volgens de Gemeente was de bijgeplaatste kanttekening niet meer dan een blijk van instemming van de wethouder met de voorlopige ambtelijke inschatting dat een wijziging van het bestemmingsplan niet in de rede lag. Ook bij die stand van zaken was die kanttekening uiteraard onjuist dan wel onvolledig (en niet meer of niet minder dan in de door mij voor plausibel gehouden uitleg van de kanttekening van de wethouder), doordat zij aan de (weliswaar beperkte) mogelijkheden van de overgangsbepaling voorbijging. In de lezing van de Gemeente zou aan die onjuistheid of onvolledigheid van de mededeling van de wethouder echter geen gewicht toekomen, omdat zij de essentie van die mededeling (‘het bestemmingsplan zal niet worden gewijzigd’) onaangetast liet. Jegens de erven [betrokkene 1] heeft de Gemeente volgens haar eigen stellingen aanvankelijk het standpunt ingenomen dat bewoning na gedeeltelijke vernieuwing in strijd zou zijn met de gebruiksbepalingen van het bestemmingsplan (vergelijk de zinsnede ‘en een niet toegestaan gebruik’ in het hierboven weergegeven citaat)25., maar heeft zij (ook) bij dat standpunt niet volhard; uiteindelijk heeft het college van burgemeester en wethouders besloten dat

26.. Indien dit laatste de juiste opvatting zou zijn, zou dat in zoverre enig extra reliëf aan de onjuistheid van de bijgeplaatste kanttekening van de wethouder geven, dat de beperking van de mogelijkheden van aanpassing of verbouw niet aan realisatie van de plannen van [eiser] in de weg had behoeven te staan. Kennelijk is ook het hof daarvan uitgegaan, waar het in rov. 4.12 heeft overwogen dat ‘juist (is) dat de route via een bestemmingsplanwijziging in dit geval niet nodig was om het boerenwoonhuis op het perceel weer bewoonbaar te maken en daarin te mogen wonen’. Dit alles leidt overigens niet tot een andere beoordeling van één of meer van de cassatieklachten van [eiser], waar in het bijzonder het oordeel dat de Gemeente noch naar aanleiding van de brief van 17 januari 2000, noch uit eigen beweging, op de mogelijkheden van het overgangsrecht behoefde in te gaan, mijns inziens ook in het licht van de door het hof gevolgde opvatting stand houdt.

Waarom in verband met de strekking van de brief van 17 januari 2000 van een cirkelredenering sprake zou zijn, zie ik ten slotte niet in. Dat het hof, uitgaande van de omstandigheid dát de brief van 17 januari 2000 als een verzoek tot bestemmingsplanwijziging kon en mocht worden opgevat, de vraag moest beantwoorden of sprake was van een onrechtmatige overheidsdaad wegens het verstrekken van onjuiste informatie, sluit allerminst uit dat de bedoelde omstandigheid (ook) bij het beantwoorden van die vraag van belang is.

Anders dan het subonderdeel betoogt, blijkt naar mijn mening uit rov. 4.11 niet zonder meer dat het hof van oordeel zou zijn dat de overheid ten aanzien van een informatieverzoek vanwege een louter emotioneel belang een mindere mate van zorgvuldigheid in acht dient te nemen dan in het geval een zodanig verzoek een financieel belang betreft. Het antwoord op de vraag of een gedraging met de maatschappelijke betamelijkheid in strijd is, hangt mede af van de aard van het belang dat door deze gedraging is geschonden. In dit geval betreft het belang dat zou zijn geschonden — zoals het hof in rov. 4.11 in cassatie onbestreden heeft vastgesteld — het enkele emotionele belang van [eiser] bij de aankoop van het perceel, namelijk zijn jarenlange wens om dicht bij zijn geboortegrond te kunnen wonen. Het kennelijke oordeel van het hof dat dit belang niet zodanig klemmend is (en de bij schending daarvan dreigende schade niet zo groot) dat de litigieuze ‘onjuiste althans onvolledige’ mededeling, mede in het licht van de overige omstandigheden, als maatschappelijk onbetamelijk moet worden gekwalificeerd, acht ik niet onbegrijpelijk of ontoereikend gemotiveerd.

Dat het hof als volgend gezichtspunt de beschikbaarheid van (zijdelingse) bijstand van een advocaat (die de mededeling aan het bestemmingsplan had kunnen toetsen) in aanmerking heeft genomen, is mijns inziens niet onbegrijpelijk en getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting. Anders dan het subonderdeel kennelijk veronderstelt, impliceert het bestreden oordeel niet dat de zorgvuldigheidsverplichting van de overheid zou worden opgeheven of verminderd indien de burger (zijdelings) wordt bijgestaan door een advocaat. Ook hier geldt dat sprake is van een omstandigheid die voor de wijze waarop in concreto invulling aan die verplichting dient te worden gegeven, van belang kan zijn. Voor de precisie en volledigheid waarmee informatie dient te worden verstrekt, kan het verschil maken of degene tot wie de informatie wordt gericht toegang heeft tot een juridische deskundige, die de verstrekte informatie van de juiste juridische ‘verdieping’ kan voorzien.

De slotsom is dat geen van de klachten van het subonderdeel tot cassatie kan leiden.

Onderdeel 3 bestaat uit de subonderdelen 4.1–4.3.

Subonderdeel 4.1 memoreert dat het hof in rov. 4.12 heeft beoordeeld of de Gemeente, wetende van de plannen van [eiser] met het perceel, hem uit eigen beweging had moeten wijzen op de mogelijkheid een bouwvergunning aan te vragen, en in dit verband heeft geoordeeld:

Het subonderdeel betoogt dat het oordeel van het hof ofwel rechtens onjuist is, omdat het hof heeft miskend dat het bij de beantwoording van de vraag of sprake is van onrechtmatig handelen acht moet slaan op alle omstandigheden van het geval, ofwel onbegrijpelijk doordat het hof zonder enige motivering aan de door [eiser] in dit verband aangevoerde omstandigheden is voorbijgegaan en enkel acht heeft geslagen op de omstandigheid dat het op de weg van [eiser] had gelegen te reageren op de brief van 27 januari 2000 en op de omstandigheid dat sprake was van (zijdelingse) bijstand van een advocaat. Het subonderdeel vervolgt dat ook hier immers weer van belang is de door [eiser] gestelde omstandigheid (zie subonderdeel 3.5.2) dat de Gemeente wist wat [eiser] met de aankoop van het perceel voor ogen stond. Daarbij is dan van belang, zo betoogt het subonderdeel, dat in een geval als het onderhavige, waarin de Gemeente wéét wat [eiser] voor ogen staat met de aankoop van het perceel en waarin de Gemeente voorts wéét dat dit doel (op basis van het overgangsrecht in het bestemmingsplan) in beginsel bereikbaar is door het aanvragen van een bouwvergunning, maar desondanks heeft nagelaten haar op de mogelijkheid van het aanvragen van een bouwvergunning te wijzen, sprake is van onzorgvuldig en aldus onrechtmatig handelen van de Gemeente. Als het hof dit heeft miskend, is het uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting, terwijl zonder nadere motivering niet begrijpelijk is dat de Gemeente in dit geval niet onrechtmatig zou hebben gehandeld door, wetende van de plannen van [eiser] met het perceel, na te laten te wijzen op de mogelijkheid tot het aanvragen van een bouwvergunning, aldus nog steeds het subonderdeel.

Het subonderdeel mist feitelijke grondslag voor zover het veronderstelt dat de Gemeente ten tijde van de correspondentie met [eiser] in januari-maart 2000 zou hebben gewéten dat het door [eiser] nagestreefde doel in beginsel door het aanvragen van een bouwvergunning bereikbaar was. De Gemeente achtte het door [eiser] nagestreefde doel langs die weg juist niet bereikbaar, waar, naar het kennelijke oordeel van de Gemeente, de overgangsbepalingen van het bestemmingsplan daarvoor tekortschoten (zie de brief van 10 maart 2000: ‘De aanwezige bebouwing valt onder het overgangsrecht. Dit betekent dat er geen woning gebouwd mag worden.’ en de door de wethouder bijgeplaatste kanttekening: ‘Het bouwwerk mag uitsluitend als bouwval in stand gehouden worden.’). Zoals hiervóór onder 2.8 al aan de orde kwam, lag het bij die stand van zaken (en zonder dat [eiser] daarop in zijn brief van 17 januari 2000 had aangedrongen) niet voor de hand dat de Gemeente het al eerder mondeling aan [eiser] voorgehouden standpunt dat het vigerende bestemmingsplan aan realisatie van het oogmerk van [eiser] in de weg stond (vergelijk rov. 4.5, op één na laatste volzin) geheel uit eigen beweging opnieuw zou overwegen, te meer niet nu gesteld noch gebleken is dat [eiser] de Gemeente concrete (verbouw)plannen heeft gepresenteerd.

Uit rov. 4.12 blijkt naar mijn mening niet dat het hof zijn oordeel dat de Gemeente niet verplicht was [eiser] uit eigen beweging te wijzen op wellicht nog een andere mogelijkheid om tot realisatie van zijn plannen te komen, mede op de zijdelings bijstand door een advocaat heeft gebaseerd. Het hof heeft die zijdelingse bijstand alleen betrokken bij de beoordeling of het feit dat [eiser] in informele, collegiale contacten met gemeenteambtenaren niet op alternatieve mogelijkheden is geattendeerd als een onrechtmatige daad van de Gemeente moet worden aangemerkt. Bovendien vormde de bijstand door een advocaat voor het hof geen dragende overweging, zoals onmiskenbaar blijkt uit de aanhef ‘Daar komt bij dat’.

Subonderdeel 4.3 betoogt dat de door het hof (wél) genoemde omstandigheden niet kunnen bijdragen aan het oordeel dat van onrechtmatig handelen van de Gemeente geen sprake is, althans dit oordeel niet kunnen dragen, zodat het bestreden oordeel (ook om die reden) onjuist, althans onbegrijpelijk is. Ten aanzien van de door het hof genoemde bijstand door een advocaat merkt het subonderdeel op dat de Gemeente ten processe niet heeft gesteld dat van onrechtmatig handelen geen sprake kan zijn omdat [eiser] (zijdelings) werd bijgestaan door een advocaat, zodat het hof, door zijn beslissing hierop desalniettemin (mede) te baseren, ambtshalve de stellingen van de Gemeente heeft aangevuld en dusdoende zijn taak als appelrechter heeft miskend. In dat verband verwijst het subonderdeel naar subonderdeel 3.5.3. Niet valt in te zien, zo vervolgt het subonderdeel, waarom het op de weg van [eiser] zou hebben gelegen te reageren op de brief van 27 januari 2000. Volgens het subonderdeel was voor [eiser] immers de aanleiding tot het schrijven van de brief van 17 januari 2000 dat hij had gehoord dat het door hem beoogde doel met de aankoop van het perceel niet mogelijk was vanwege het bestemmingsplan, zodat het bericht van de Gemeente dat zijn verzoek zou worden aangemerkt als een verzoek tot wijziging van het bestemmingsplan niet verbaasde en het dus niet voor de hand lag dat hij daarop reageerde.

Op grond van hetgeen ik hiervóór onder 2.8, 2.10 en 2.26 heb opgemerkt, faalt naar mijn mening ook dit subonderdeel.

De conclusie strekt tot verwerping.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,

Advocaat-Generaal