Tax accounting: de winstbelastingpositie in de jaarrekening

Het belang van tax accounting is de laatste jaren toegenomen als gevolg van de Pillar 2-regelgeving, die de winstbelastinglast in de commerciële jaarrekening als uitgangspunt hanteert. De winstbelastinglast in de jaarrekening bestaat uit zowel de acute belastinglast (hierna ook current tax expenses) als de uitgestelde belastinglast (hierna ook deferred tax expenses), zoals opgenomen in de winst- en verliesrekening. De totale belastinglast in de winst- en verliesrekening gedeeld door de winst voor belasting geeft vervolgens de effective tax rate (ETR), zie IAS 12.86.

Eén van de belangrijkste toelichtingen in de jaarrekening is de analyse van het verschil tussen de verwachte belastinglast en de effectieve belastinglast (IAS 12.81(c), IAS 12.84 en IAS 12.85). De verwachte belastinglast is te berekenen door het statutaire (wettelijk geldende) tarief te vermenigvuldigen met de winst voor belasting. Het verschil tussen de verwachte en de effectieve belastinglast ontstaat doordat de regels voor het opstellen van de bedrijfseconomische (‘commerciële’) jaarrekening afwijken van de fiscale regelgeving. Een verschil tussen het statutaire tarief en de ETR kan nooit verklaard worden door een zogenoemd tijdelijk verschil, dat wil zeggen een verschil tussen beide uitkomsten dat in een latere periode weer wordt rechtgetrokken.

Eerst is van belang de acute belastinglast. Vervolgens de deferred tax expenses. De deferred tax expenses komen in meerdere vormen voor en hiervoor zijn onder meer door de International Financial Reporting Standards (IFRS) gedetailleerde regels geformuleerd. Uitgangspunt is de IAS 12 (International Accounting Standard 12: de winstbelastingstandaard van IFRS), omdat de meeste grote bedrijven IFRS als verslaggevingsstandaard hanteren. In de nationale praktijk worden meestal de commerciële jaarrekeningen vaak gebaseerd op een andere verslaggevingsstandaard, namelijk de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ): in dit geval RJ 272. RJ 272 bevat grotendeels dezelfde richtlijnen als IAS 12, maar kan op enkele punten afwijken. Voor de afwijkingen wordt verwezen naar hoofdstuk 5 van het boek Tax accounting van drs. E.D.M. Gerrits RA en mr. drs. R. Hein.