De vervreemding, omzetting en kwijtschelding van afgewaardeerde vorderingen in de vennootschapsbelasting

De zakelijke afwaardering van een vordering is als hoofdregel aftrekbaar van de winst. Dit is anders als sprake is van een geherkwalificeerde lening (schijn, deelnemerschap of bodemloze put) of van een onzakelijke lening (de lening met een onzakelijk debiteurenrisico). Voorts dient de timing van de afwaardering in overeenstemming te zijn met goedkoopmansgebruik. Het omzetten of vervreemden van een afgewaardeerde vordering maakt het verlies voor de crediteur definitief. Zonder flankerende maatregelen zou dit – in samenhang met de deelnemingsvrijstelling – de mogelijkheid tot misbruik openzetten.

Dit misbruik ziet er als volgt uit. Als een vennootschap een door hem afgewaardeerde vordering houdt op een deelneming en de financiële positie van de deelneming/debiteur verbetert, dan ‘loopt de vordering weer vol’ en is de waardestijging belast bij de crediteur. Zou de vennootschap de door hem afgewaardeerde vordering op een deelneming echter omzetten in aandelenkapitaal voordat de vordering weer volloopt, dan is het verlies op de vordering definitief. Als de financiële positie van de deelneming/voormalige debiteur vervolgens verbetert, dan is de waardestijging van het aandelenbelang – onder voorwaarden – vrijgesteld onder de deelnemingsvrijstelling. Als sprake is van omzetting van zo´n afgewaardeerde vordering dan is deze omzetting – onder voorwaarden – belast voor het bedrag van de eerdere afwaardering. Deze acute heffing kan worden uitgesmeerd door middel van dotatie aan een opwaarderingsreserve.

Een vergelijkbaar voordeel kan worden behaald bij de vervreemding van een afgewaardeerde vordering aan kortgezegd een gelieerde partij die niet wordt belast voor een eventuele latere opwaardering. De sanctie is heffing over het bedrag van de eerdere afwaardering. In geval van vervreemding van een afgewaardeerde vordering kan de acute heffing niet worden uitgesteld.