In dit thema krijgt u antwoord op de vragen wat stakingswinst is en welke faciliteiten hiervoor gelden. Stakingswinst is de winst die wordt behaald met en bij de staking van een onderneming. Onder voorwaarden zijn fiscale faciliteiten mogelijk, zoals stakingsaftrek, stakingslijfrente, doorschuiffaciliteiten en betalingsuitstel.
Bij beëindiging van zijn onderneming moet de ondernemer belasting betalen over zijn stakingswinst. De stakingswinst bestaat uit de stille reserves, de goodwill en de vrijval van de fiscale reserves.
Staking
Van staking van een onderneming is sprake, als de ondernemer zijn onderneming, liquideert, overdraagt aan een derde, inbrengt in een bv of in een samenwerkingsverband zoals een vennootschap onder firma. Bij verkoop of inbreng in een bv of in een samenwerkingsverband wordt veelal goodwill gerealiseerd. Bij liquidatie is dat uiteraard niet het geval. In die situatie verkoopt de ondernemer de vermogensbestanddelen of brengt die over naar privé tegen de waarde in het economisch verkeer. Ook bij overdracht of inbreng is het mogelijk dat vermogensbestanddelen overgaan naar privé.
Zakelijk handelen
Bij verkoop van de onderneming aan een onafhankelijke derde of de inbreng in een samenwerkingsverband met een onafhankelijke derde handelen de partijen zakelijk met elkaar. Ook bij inbreng van de onderneming in een samenwerkingsverband met familieleden moeten de partijen zakelijk handelen. Ook in die situatie moet de inbreng van de onderneming dus tegen de waarde in het economisch verkeer plaatsvinden. Zo moet bijvoorbeeld bij overdracht van tot het ondernemingsvermogen behorende landbouwgrond aan de kinderen in een gebied waarvan de bestemming mogelijk wordt gewijzigd in die van woningbouw, bij de waardering rekening worden gehouden met de (mogelijke) wijziging van de bestemming tot woningbouw, dan wel een nabetalingsverplichting worden opgenomen bij realisatie van de bestemmingswijziging.
Stakingswinst
De stakingswinst omvat de stille reserves, goodwill en fiscale reserves van de onderneming en de eventuele desinvesteringsbijtelling.
Fictie
Naast een ‘gewone’ staking kan ook sprake zijn van een fictieve staking. Dit is het geval bij echtscheiding, overlijden of emigratie van de ondernemer.
Faciliteiten
Voor de stakingswinst gelden enkele fiscale faciliteiten, zoals de stakingsaftrek en de stakingslijfrente. Bij overlijden van de ondernemer geldt onder voorwaarden een bijzondere waarderingsregeling voor de tot het ondernemingsvermogen behorende woning van de ondernemer. In sommige situaties is een (verplichte) doorschuiffaciliteit van toepassing.
Belangrijkste aandachtspunten
Als een ondernemer of medegerechtigde geheel of gedeeltelijk ophoudt winst uit onderneming te genieten, kan sprake zijn van stakingswinst. Hiervoor zijn onder voorwaarden fiscale faciliteiten mogelijk, zoals de stakingsaftrek, de stakingsaftrek lijfrentepremie en een uitstel van betaling. Onder omstandigheden is uitstel van winstneming bij de overdracht mogelijk of kan (al dan niet verplicht) gebruik worden gemaakt van een doorschuiffaciliteit. De winst behaald met staking, is de boekwinst op de activa en passiva bij vervreemding of overbrenging naar het privévermogen tegen de waarde in het economisch verkeer. Bij staking is ook de winst over de vrijval van de fiscale reserves en eventuele afwikkeling van de desinvesteringsbijtelling belast. Als de onderneming niet langer voor rekening en risico wordt gedreven en de ondernemer niet langer wordt verbonden voor verbintenissen betreffende de onderneming, is sprake van staking. De stakingswinst mag in aanmerking worden genomen bij het sluiten van de obligatoire overeenkomst, maar deze is uiterlijk belast bij betaling van de koopsom, of bij de levering van de onderneming als die koopsom niet is betaald. Bij liquidatie van de onderneming geldt in beginsel dat een tot het ondernemingsvermogen behorend activum verplicht overgaat naar het privévermogen. Heeft een onderneming aparte onderdelen (met ieder een zekere zelfstandigheid) en wordt een dergelijk onderdeel vervreemd of geliquideerd, dan is sprake van een gedeeltelijke staking. Bij de verkoop van de gehele onderneming aan een derde – waarbij de koopsom direct wordt betaald – valt de verkoopopbrengst in box 3. Als de bedrijfsopvolger de koopsom niet direct betaalt, maar schuldig blijft, valt de vordering bij de overdrager eveneens in box 3. Naast deze vormen vindt in de praktijk de overdracht plaats tegen een winstrecht of lijfrente, of wordt de onderneming overgedragen in huurverkoop. Tot slot is de verhuur van de onderneming een mogelijkheid, waarbij geen sprake is van overdracht.
Theo Hoogwout
Belastingadviseur en estate planner
Universitair docent Erasmus Universiteit Rotterdam
Meer over Theo Hoogwout
In dit thema krijgt u antwoord op de vragen wat stakingswinst is en welke faciliteiten hiervoor gelden. Stakingswinst is de winst die wordt behaald met en bij de staking van een onderneming. Onder voorwaarden zijn fiscale faciliteiten mogelijk, zoals stakingsaftrek, stakingslijfrente, doorschuiffaciliteiten en betalingsuitstel.
Bij beëindiging van zijn onderneming moet de ondernemer belasting betalen over zijn stakingswinst. De stakingswinst bestaat uit de stille reserves, de goodwill en de vrijval van de fiscale reserves.
Staking
Van staking van een onderneming is sprake, als de ondernemer zijn onderneming, liquideert, overdraagt aan een derde, inbrengt in een bv of in een samenwerkingsverband zoals een vennootschap onder firma. Bij verkoop of inbreng in een bv of in een samenwerkingsverband wordt veelal goodwill gerealiseerd. Bij liquidatie is dat uiteraard niet het geval. In die situatie verkoopt de ondernemer de vermogensbestanddelen of brengt die over naar privé tegen de waarde in het economisch verkeer. Ook bij overdracht of inbreng is het mogelijk dat vermogensbestanddelen overgaan naar privé.
Zakelijk handelen
Bij verkoop van de onderneming aan een onafhankelijke derde of de inbreng in een samenwerkingsverband met een onafhankelijke derde handelen de partijen zakelijk met elkaar. Ook bij inbreng van de onderneming in een samenwerkingsverband met familieleden moeten de partijen zakelijk handelen. Ook in die situatie moet de inbreng van de onderneming dus tegen de waarde in het economisch verkeer plaatsvinden. Zo moet bijvoorbeeld bij overdracht van tot het ondernemingsvermogen behorende landbouwgrond aan de kinderen in een gebied waarvan de bestemming mogelijk wordt gewijzigd in die van woningbouw, bij de waardering rekening worden gehouden met de (mogelijke) wijziging van de bestemming tot woningbouw, dan wel een nabetalingsverplichting worden opgenomen bij realisatie van de bestemmingswijziging.
Stakingswinst
De stakingswinst omvat de stille reserves, goodwill en fiscale reserves van de onderneming en de eventuele desinvesteringsbijtelling.
Fictie
Naast een ‘gewone’ staking kan ook sprake zijn van een fictieve staking. Dit is het geval bij echtscheiding, overlijden of emigratie van de ondernemer.
Faciliteiten
Voor de stakingswinst gelden enkele fiscale faciliteiten, zoals de stakingsaftrek en de stakingslijfrente. Bij overlijden van de ondernemer geldt onder voorwaarden een bijzondere waarderingsregeling voor de tot het ondernemingsvermogen behorende woning van de ondernemer. In sommige situaties is een (verplichte) doorschuiffaciliteit van toepassing.
Belangrijkste aandachtspunten
Als een ondernemer of medegerechtigde geheel of gedeeltelijk ophoudt winst uit onderneming te genieten, kan sprake zijn van stakingswinst. Hiervoor zijn onder voorwaarden fiscale faciliteiten mogelijk, zoals de stakingsaftrek, de stakingsaftrek lijfrentepremie en een uitstel van betaling. Onder omstandigheden is uitstel van winstneming bij de overdracht mogelijk of kan (al dan niet verplicht) gebruik worden gemaakt van een doorschuiffaciliteit. De winst behaald met staking, is de boekwinst op de activa en passiva bij vervreemding of overbrenging naar het privévermogen tegen de waarde in het economisch verkeer. Bij staking is ook de winst over de vrijval van de fiscale reserves en eventuele afwikkeling van de desinvesteringsbijtelling belast. Als de onderneming niet langer voor rekening en risico wordt gedreven en de ondernemer niet langer wordt verbonden voor verbintenissen betreffende de onderneming, is sprake van staking. De stakingswinst mag in aanmerking worden genomen bij het sluiten van de obligatoire overeenkomst, maar deze is uiterlijk belast bij betaling van de koopsom, of bij de levering van de onderneming als die koopsom niet is betaald. Bij liquidatie van de onderneming geldt in beginsel dat een tot het ondernemingsvermogen behorend activum verplicht overgaat naar het privévermogen. Heeft een onderneming aparte onderdelen (met ieder een zekere zelfstandigheid) en wordt een dergelijk onderdeel vervreemd of geliquideerd, dan is sprake van een gedeeltelijke staking. Bij de verkoop van de gehele onderneming aan een derde – waarbij de koopsom direct wordt betaald – valt de verkoopopbrengst in box 3. Als de bedrijfsopvolger de koopsom niet direct betaalt, maar schuldig blijft, valt de vordering bij de overdrager eveneens in box 3. Naast deze vormen vindt in de praktijk de overdracht plaats tegen een winstrecht of lijfrente, of wordt de onderneming overgedragen in huurverkoop. Tot slot is de verhuur van de onderneming een mogelijkheid, waarbij geen sprake is van overdracht.
Documenten bij dit thema
Wetgeving
Artikel 3.8 Wet inkomstenbelasting 2001
Artikel 3.25 Wet inkomstenbelasting 2001
Artikel 3.58 Wet inkomstenbelasting 2001
Artikel 3.59 Wet inkomstenbelasting 2001
Artikel 3.79 Wet inkomstenbelasting 2001
Artikel 3.129 Wet inkomstenbelasting 2001
Art. 25, lid 16 t/m 18 Invorderingswet 1990
Standaardarrest
HR 11 maart 1981, nr. 20 196, ECLI:NL:PHR:1981:AW9655, BNB 1981/143
Belangrijkste uitspraken
HR 10 april 1957, nr. 13 104, ECLI:NL:HR:1957:AY1651, BNB 1957/266
HR 13 juni 1973, nr. 17 128, ECLI:NL:HR:1973:AX4661, BNB 1973/212
HR 8 november 2002, nr. 37 796, ECLI:NL:HR:2002:AF0086, BNB 2003/73, V-N 2002/57.12, WFR 2002/1693, FED 2002/673
HR 14 maart 2003, nr. 37885, ECLI:NL:HR:2003:AF5826, BNB 2003/195, V-N 2003/18.8, FED 2003/351, FED 2003/197, Belastingadvies 2003/7.1
Literatuur
Enkele inkomstenbelastingaspecten van bedrijfsopvolging bij leven van eenmanszaken, Ruijschop, M.H.C., TFO 2003/39
Actualiteiten op het gebied van de stakingsproblematiek, Jansen, J.J.M., TFO 2005/159
Stevens, Inkomstenbelasting 2001 (Fiscale Handboeken nr. 2) 2020/5.6.2, Stakingswinst
Naslag
Vakstudie Inkomstenbelasting, art. 3.8 Wet IB 2001, aant. 31
Vakstudie Inkomstenbelasting, art. 3.58 Wet IB 2001, aant. 1
Vakstudie Inkomstenbelasting, art. 3.59 Wet IB 2001, aant. 1
Vakstudie Inkomstenbelasting, art. 3.79 Wet IB 2001, aant. 1.1
Cursus Belastingrecht IB.3.2.27 tot en met Cursus Belastingrecht IB.3.2.32
Verwante onderwerpen
Thema: Omzetting: van IB-onderneming naar bv
Thema: Lijfrenten
Thema: Doorschuiffaciliteiten
Modellen
Fiscale Modellen III.D.1, Huurverkoop van een onderneming
Fiscale Modellen III.D.2, Overdracht van een onderneming tegen een winstrecht
Fiscale Modellen II.A.3.(I).1B, Berekening stakingswinst