Aanhef

Verordening (EG) nr. 714/2009 van het Europees Parlement en de Raad (4) is herhaaldelijk en ingrijpend gewijzigd. Aangezien nieuwe wijzigingen nodig zijn, dient ter wille van de duidelijkheid tot herschikking van deze verordening te worden overgegaan.

De energie-unie is erop gericht de eindafnemers — huishoudens en bedrijven — veilige, zekere, duurzame, concurrerende en betaalbare energie te verschaffen. Historisch gezien werd het elektriciteitssysteem gedomineerd door verticaal geïntegreerde monopolies die vaak in overheidsbezit waren en die over grote, kerncentrales of met fossiele brandstoffen gestookte centrales beschikten. Met de interne markt voor elektriciteit, die sinds 1999 geleidelijk tot stand is gebracht, wordt beoogd alle consumenten in de Unie — zowel particulieren als bedrijven — echte keuzevrijheid te bieden, nieuwe kansen voor het bedrijfsleven te scheppen en grensoverschrijdende handel te bevorderen, teneinde efficiëntieverbeteringen, concurrerende prijzen en een betere dienstverlening te bewerkstelligen en de voorzieningszekerheid en duurzaamheid in de hand te werken. De interne markt voor elektriciteit heeft voor scherpere concurrentie gezorgd, met name op groothandelsniveau, en voor een toename van de zoneoverschrijdende handel. Deze interne markt blijft de basis voor een efficiënte energiemarkt.

Het energiesysteem van de Unie maakt momenteel de grootste verandering in decennia door en de markt voor elektriciteit staat centraal in dat proces. Het gemeenschappelijk doel van de decarbonisatie van het energiesysteem zorgt voor nieuwe mogelijkheden en uitdagingen voor de marktdeelnemers. Tegelijkertijd maken technologische ontwikkelingen nieuwe vormen van afnemersparticipatie en grensoverschrijdende samenwerking mogelijk.

Deze verordening stelt voorschriften vast om het functioneren van de interne markt voor elektriciteit te waarborgen, en voorziet in vereisten in verband met de ontwikkeling van hernieuwbare energie en het milieubeleid, met name specifieke voorschriften voor bepaalde elektriciteitsproductie-installaties die hernieuwbare energiebronnen gebruiken met betrekking tot balanceringsverantwoordelijkheid, dispatching en redispatching, en een drempelwaarde voor CO₂-emissies van nieuwe productiecapaciteit wanneer die capaciteit onderworpen is aan tijdelijke maatregelen die zorgen voor het noodzakelijke niveau van toereikendheid van de elektriciteitsvoorziening, namelijk capaciteitsmechanismen.

Elektriciteit van hernieuwbare bronnen uit kleine elektriciteitsproductie-installaties moeten bij de dispatching voorrang krijgen, hetzij door een specifieke prioritaire volgorde in de dispatchingmethodologie, hetzij door wettelijke of bestuursrechtelijke voorschriften die de marktbeheerders verplichten deze elektriciteit op de markt te leveren. Prioritaire dispatching die in het kader van de systeembeheerdiensten onder dezelfde economische voorwaarden wordt verleend, moet worden geacht in overeenstemming te zijn met deze verordening. In elk geval moet prioritaire dispatching verenigbaar worden geacht met de deelname aan de elektriciteitsmarkt van elektriciteitsproductie-installaties die hernieuwbare energiebronnen gebruiken.

Overheidsmaatregelen, waarvan de opzet vaak ongecoördineerd is, hebben in toenemende mate geleid tot verstoringen van de groothandelsmarkt voor elektriciteit, met negatieve gevolgen voor investeringen en de grensoverschrijdende handel.

In het verleden speelden elektriciteitsafnemers een uitsluitend passieve rol: zij kochten vaak elektriciteit tegen gereguleerde prijzen die geen rechtstreeks verband hielden met de markt. In de toekomst moeten afnemers in staat worden gesteld om volledig deel te nemen aan de markt, op gelijke voet met andere marktdeelnemers, en om hun eigen energieverbruik te beheren. Teneinde het toenemende aandeel van hernieuwbare energie te integreren, moet het toekomstige elektriciteitssysteem gebruikmaken van alle beschikbare flexibiliteitsbronnen, met name vraagzijdeoplossingen en energieopslag, en van digitalisering door middel van de integratie van innovatieve technologieën in het elektriciteitssysteem. Om ervoor te zorgen dat de kosten van de decarbonisatie van het systeem zo laag mogelijk zijn, moet het toekomstige elektriciteitssysteem bovendien de energie-efficiëntie bevorderen. De voltooiing van de interne energiemarkt door de effectieve integratie van hernieuwbare energie kan investeringen op lange termijn aanjagen en kan bijdragen tot het halen van de doelstellingen van de energie-unie en het klimaat- en energiekader 2030, zoals uiteengezet in de mededeling van de Commissie van 22 januari 2014 ‘Een beleidskader voor klimaat en energie in de periode 2020–2030’, en zoals onderschreven in de conclusies die de Europese Raad in zijn zitting van 23 en 24 oktober 2014 heeft aangenomen.

Een sterkere marktintegratie en de verandering in de richting van volatielere elektriciteitsproductie vergen meer inspanningen betreffende de coördinatie van het nationale energiebeleid met de buurlanden en het gebruik van de mogelijkheden die grensoverschrijdende elektriciteitshandel biedt.

Er zijn regelgevingskaders ontwikkeld die het mogelijk maken dat elektriciteitshandel in de hele Unie plaatsvindt. De vaststelling van verschillende netcodes en richtsnoeren betreffende de integratie van de elektriciteitsmarkten heeft bijgedragen tot deze ontwikkeling. Deze netcodes en richtsnoeren omvatten bepalingen inzake marktvoorschriften, systeembeheer en netaansluiting. Teneinde te zorgen voor volledige transparantie en de rechtszekerheid te verbeteren, moeten voorts de voornaamste beginselen van de werking van de markt en de capaciteitstoewijzing in de tijdsbestekken voor de balancerings-, intraday-, day-ahead- en termijnmarkt worden vastgesteld overeenkomstig de gewone wetgevingsprocedure en worden samengevoegd in één Uniewetgevingshandeling.

Artikel 13 van Verordening (EU) 2017/2195 van de Commissie (5) voorziet in een procedure waarbij transmissiesysteembeheerders hun taken geheel of gedeeltelijk kunnen delegeren aan een derde. De delegerende transmissiesysteembeheerder moet verantwoordelijk blijven voor de naleving van deze verordening. Bovendien moeten de lidstaten taken en verplichtingen aan een derde kunnen toewijzen. Deze toewijzing moet beperkt blijven tot taken en verplichtingen die op nationaal niveau moeten worden uitgevoerd, zoals onbalansverrekening. De beperkingen van een dergelijke toewijzing mogen niet leiden tot onnodige wijzigingen van de bestaande nationale regelingen. De transmissiesysteembeheerders dienen evenwel verantwoordelijk te blijven voor de taken die hen krachtens artikel 40 van Richtlijn (EU) 2019/944 van het Europees Parlement en de Raad (6) zijn toevertrouwd.

Met betrekking tot balanceringsmarkten is het voor een efficiënte en niet-verstorende prijsstelling bij het verwerven van balanceringscapaciteit en balanceringsenergie noodzakelijk dat de balanceringscapaciteitscontracten niet de prijs van de balanceringsenergie bepalen. Hiermee wordt geen afbreuk gedaan aan de dispatchingsystemen die gebruikmaken van een geïntegreerd programmeringsproces overeenkomstig Verordening (EU) 2017/2195.

De artikelen 18, 30 en 32 van Verordening (EU) 2017/2195 voorzien erin dat de prijsstellingsmethode voor zowel standaardproducten als specifieke producten voor balanceringsenergie de marktdeelnemers prikkelen om hun eigen systeembalans in hun onbalansprijszone te behouden of te helpen herstellen, waarbij zij systeemonbalansen en kosten voor de samenleving beperken. Deze prijsstelling moet streven naar het economisch efficiëntste gebruik van vraagrespons en andere balanceringsmiddelen, binnen de grenzen van de operationele veiligheid.

De integratie van energiebalanceringsmarkten moet de efficiënte werking van de intradaymarkt vergemakkelijken, zodat marktdeelnemers zo dicht mogelijk bij realtime als bepaald aan de hand van de gate-sluitingstijden voor balanceringsenergie die zijn bepaald op basis van artikel 24 van Verordening (EU) 2017/2195, zichzelf in balans kunnen brengen. Alleen de onbalansen die overblijven na het einde van de intradaymarkt zouden door de transmissiesysteembeheerders in balans moeten worden gebracht op de balanceringsmarkt. Artikel 53 van Verordening (EU) 2017/2195 voorziet ook in een geharmoniseerde onbalansverrekeningsperiode van 15 minuten in de gehele Unie. Die harmonisatie moet de intradayhandel ondersteunen en de ontwikkeling van een aantal handelsproducten met dezelfde levertermijn bevorderen.

Om de transmissiesysteembeheerders in staat te stellen om op efficiëntie, rendabele en marktgebaseerde wijze balanceringscapaciteit in te kopen en te gebruiken, moet de marktintegratie worden bevorderd. In dat verband werden in titel IV van Verordening (EU) 2017/2195 drie methoden vastgesteld op basis waarvan de transmissiesysteembeheerders het recht krijgen zoneoverschrijdende capaciteit voor het uitwisselen van balanceringscapaciteit en het delen van reserves toe te wijzen, voor zover gebaseerd op een kosten-batenanalyse: het optimaliseringsproces, het marktgebaseerde toewijzingsproces en het toewijzingsproces op basis van een analyse van de economische efficiëntie. Het geoptimaliseerde toewijzingsproces moet op day-aheadbasis worden uitgevoerd. Het marktgebaseerde toewijzingsproces daarentegen kan worden uitgevoerd als het contract niet meer dan één week vóór het verstrekken van de balanceringscapaciteit is gesloten, en de toewijzing op basis van een analyse van de economische efficiëntie kan worden uitgevoerd als het contract meer dan één week vóór het verlenen van de balanceringscapaciteit is gesloten, op voorwaarde dat de toegewezen volumes beperkt zijn en dat jaarlijks een beoordeling wordt uitgevoerd. Zodra de betrokken regulerende instanties een methodologie voor de toewijzing van zoneoverschrijdende capaciteit hebben goedgekeurd, kunnen twee of meer transmissiesysteembeheerders die methodologie in een vroeg stadium toepassen om ervaring op te doen en een vlotte toepassing van die methode door meer transmissiesysteembeheerders in de toekomst mogelijk te maken. De uiteindelijke toepassing van die methodologieën moet niettemin worden geharmoniseerd door alle transmissiesysteembeheerders teneinde de marktintegratie te bevorderen.

Titel V van Verordening (EU) 2017/2195 voorziet erin dat de verrekening van onbalansen in het algemeen tot doel heeft ervoor te zorgen dat de balanceringsverantwoordelijken hun eigen balans in stand houden of de systeembalans op efficiënte wijze helpen herstellen en voorziet in prikkels voor marktdeelnemers om de systeembalans in stand te houden of te helpen herstellen. Om balanceringsmarkten en het energiesysteem in zijn geheel klaar te maken voor de integratie van steeds meer variabele hernieuwbare energie, moet de prijs van onbalansen een weergave zijn van de realtimewaarde van energie. Alle marktdeelnemers zijn financieel verantwoordelijk voor de onbalansen die zij in het systeem veroorzaken, d.w.z. het verschil tussen het toegewezen volume en de eindpositie op de markt. Voor vraagresponsaggregatoren bestaat het toegewezen volume in het energievolume dat fysiek wordt geactiveerd door de belasting van de deelnemende afnemers, op basis van een vastgestelde meet- en basislijn-methodologie.

Bij Verordening (EU) 2015/1222 van de Commissie (7) worden gedetailleerde richtsnoeren inzake zoneoverschrijdende capaciteitstoewijzing en congestiebeheer op de day-ahead- en intradaymarkten vastgesteld, met inbegrip van eisen voor de vaststelling van gemeenschappelijke methoden voor het bepalen van de capaciteitsvolumes die simultaan in verschillende biedzones beschikbaar zijn, criteria voor de evaluatie van de efficiëntie en een herzieningsproces voor de vaststelling van biedzoneconfiguraties. De artikelen 32 en 34 van Verordening (EU) 2015/1222 voorzien in voorschriften voor de herziening van biedzoneconfiguraties, de artikelen 41 en 54 ervan voorzien in geharmoniseerde maximum- en minimumclearingprijzen voor day-ahead- en intradaytijdsbestekken, artikel 59 ervan stelt voorschriften vast voor de gate-sluitingstijden van de zoneoverschrijdende intradaymarkt, en artikel 74 ervan stelt voorschriften vast voor de kostendelingsmethode voor redispatching en compensatiehandel.

Bij Verordening (EU) 2016/1719 van de Commissie (8) worden gedetailleerde richtsnoeren vastgesteld inzake zoneoverschrijdende capaciteitstoewijzing op de langetermijnmarkten, inzake de vaststelling van een gemeenschappelijke methodologie voor het bepalen van de zoneoverschrijdende capaciteit op de lange termijn, inzake de vaststelling van een centraal toewijzingsplatform op Europees niveau waarop langetermijnrechten betreffende transmissie worden aangeboden en inzake de mogelijkheid tot teruggave van langetermijnrechten betreffende transmissie, waarna capaciteitstoewijzing op de langere termijn plaatsvindt, of tot de overdracht van langetermijnrechten betreffende transmissie tussen marktdeelnemers. Artikel 30 van Verordening (EU) 2016/1719 voorziet in voorschriften betreffende producten voor indekking op de lange termijn.

Bij Verordening (EU) 2016/631 van de Commissie (9) worden de eisen vastgesteld voor de aansluiting van elektriciteitsproductie-eenheden op het geïnterconnecteerde systeem, namelijk synchrone elektriciteitsproductie-eenheden, power park modules en offshore-power park modules. Die vereisten dragen bij tot het waarborgen van eerlijke mededingingsvoorwaarden op de interne markt voor elektriciteit, het waarborgen van de systeemveiligheid, de integratie van elektriciteit van hernieuwbare bronnen en het vergemakkelijken van de Uniebrede elektriciteitshandel. De artikelen 66 en 67 van Verordening (EU) 2016/631 voorzien in voorschriften voor opkomende technologieën voor elektriciteitsproductie.

Biedzones die de spreiding van vraag en aanbod weerspiegelen, zijn een hoeksteen van de marktgebaseerde elektriciteitshandel en zijn een voorwaarde voor de verwezenlijking van het volledige potentieel van capaciteitstoewijzingsmethoden, inclusief de stroomgebaseerde aanpak. De biedzones moeten daarom zodanig worden vastgesteld dat marktliquiditeit, een efficiënt congestiebeheer en een doeltreffende algemene marktwerking zijn gewaarborgd. Wanneer een herziening van een bestaande biedzoneconfiguratie door een regulerende instantie of transmissiesysteembeheerder met goedkeuring van zijn bevoegde regulerende instantie wordt gestart voor de biedzones binnen de regelzone van de transmissiesysteembeheerder, indien de biedzoneconfiguratie verwaarloosbare gevolgen heeft voor de regelzones van naburige transmissiesysteembeheerders, met inbegrip van interconnectoren, en indien de herziening van de biedzoneconfiguratie noodzakelijk is om de efficiëntie te verbeteren, om de grensoverschrijdende handelsmogelijkheden te maximaliseren of om de operationele veiligheid te handhaven, moeten de transmissiesysteembeheerder in de betreffende regelzone en de bevoegde regulerende instantie respectievelijk de enige transmissiesysteembeheerder en de enige regulerende instantie zijn die aan de herziening deelnemen. De betrokken transmissiesysteembeheerder en de bevoegde regulerende instantie moeten respectievelijk de naburige transmissiesysteembeheerders vooraf van de herziening in kennis stellen en de resultaten van de herziening moeten worden gepubliceerd. Een regionale herziening van de biedzone moet kunnen worden gestart naar aanleiding van het technisch verslag over congestie of overeenkomstig de bestaande procedures van Verordening (EU) 2015/1222.

Wanneer de regionale coördinatiecentra de capaciteitsberekening verrichten, moeten zij de capaciteit maximaliseren met het oog op corrigerende maatregelen zonder hoge kosten en met inachtneming van de operationele-veiligheidsgrenzen van de transmissiesysteembeheerders in de capaciteitsberekeningsregio. Indien de berekening niet resulteert in een capaciteit die gelijk is aan of hoger is dan de in deze verordening neergelegde minimumcapaciteit, moeten de regionale coördinatiecentra alle beschikbare dure corrigerende maatregelen in overweging nemen om de capaciteit verder te verhogen tot de minimumcapaciteit, met inbegrip van het redispatchpotentieel binnen en tussen de capaciteitsberekeningsregio's, met inachtneming van de operationele-veiligheidsgrenzen van de transmissiesysteembeheerders van de capaciteitsberekeningsregio. De transmissiesysteembeheerders moeten accuraat en transparant rapporteren over alle aspecten van de capaciteitsberekening overeenkomstig deze verordening en moeten ervoor zorgen dat alle informatie die naar de regionale coördinatiecentra wordt gestuurd, accuraat en doelmatig is.

Bij het verrichten van de capaciteitsberekening, berekenen de regionale coördinatiecentra de zoneoverschrijdende capaciteiten aan de hand van gegevens van de transmissiesysteembeheerders die de operationele-veiligheidsgrenzen van hun respectieve regelzones respecteren. De transmissiesysteembeheerders moeten kunnen besluiten om van de gecoördineerde capaciteitsberekening af te wijken indien de toepassing ervan zou leiden tot een overschrijding van de operationele veiligheidsgrenzen van netwerkelementen in hun regelzone. Die afwijkingen moeten zorgvuldig worden gemonitord en op transparante wijze worden gerapporteerd om misbruik te voorkomen en ervoor te zorgen dat het volume van de interconnectiecapaciteit dat aan marktdeelnemers ter beschikking wordt gesteld, niet wordt beperkt om congestie binnen een biedzone aan te pakken. Wanneer er een actieplan bestaat, moet daarin rekening worden gehouden met afwijkingen en moet de oorzaak daarvan worden aangepakt.

In de kernbeginselen betreffende de markt moet worden vastgesteld dat de elektriciteitsprijzen worden bepaald aan de hand van vraag en aanbod. De prijzen moeten aangeven wanneer er behoefte aan elektriciteit is, waarbij marktgebaseerde prikkels worden gegeven voor investeringen in flexibiliteitsbronnen zoals flexibele productie, interconnectie, vraagrespons of opslag.

Hoewel de decarbonisatie van de elektriciteitssector, waarbij hernieuwbare energiebronnen een belangrijk deel van de markt zullen uitmaken, een van de doelstellingen van de energie-unie is, is het van essentieel belang dat belemmeringen voor de grensoverschrijdende handel van de markt worden verwijderd en dat investeringen in ondersteunende infrastructuur worden aangemoedigd, bijvoorbeeld op het gebied van flexibelere productie, interconnectie, vraagrespons en energieopslag. Teneinde deze verschuiving naar variabele en verspreide productie te ondersteunen en te waarborgen dat de beginselen van de energiemarkt in de toekomst de basis vormen voor de elektriciteitsmarkten van de Unie, is het van essentieel belang dat de focus opnieuw komt te liggen op kortetermijnmarkten en prijsbepaling op basis van schaarste.

Kortetermijnmarkten zorgen ervoor dat de liquiditeit en de concurrentie toenemen, doordat meer middelen in staat worden gesteld om volledig aan de markt deel te nemen, en met name de middelen die flexibeler zijn. Door prijsbepaling op basis van schaarste worden de marktdeelnemers aangemoedigd om in te spelen op de marktsignalen en beschikbaar te zijn wanneer de markt daaraan het meeste behoefte heeft en wordt gewaarborgd dat zij de kosten op de groothandelsmarkt kunnen terugwinnen. Het is daarom cruciaal dat wordt gewaarborgd dat administratieve en impliciete prijsplafonds worden afgeschaft om op schaarste gebaseerde prijsbepaling mogelijk te maken. Indien kortetermijnmarkten en prijsbepaling op basis van schaarste volledig zijn geïntegreerd in de marktstructuur, zal dat ertoe bijdragen dat andere marktverstorende maatregelen, zoals capaciteitsmechanismen, worden ingetrokken, zodat de voorzieningszekerheid wordt gewaarborgd. Tegelijkertijd mogen betrouwbare en stabiele prijzen voor de eindafnemers, en met name voor huishoudelijke afnemers, kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) en industriële afnemers, niet in het gedrang komen indien prijsbepaling op basis van schaarste zonder prijsplafonds op de groothandelsmarkt wordt toegepast.

Onverminderd de artikelen 107, 108 en 109 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) leiden derogaties van fundamentele marktbeginselen, zoals balanceringstaken, marktgebaseerde dispatching of redispatching, ertoe dat flexibiliteitssignalen afnemen en vormen zij een belemmering voor de ontwikkeling van oplossingen zoals energieopslag, vraagrespons of aggregatie. Derogaties zijn nog steeds noodzakelijk om onnodige administratieve lasten voor bepaalde marktdeelnemers, en met name voor huishoudelijke afnemers en kleine en middelgrote ondernemingen, te voorkomen, maar uitgebreide derogaties die betrekking hebben op volledige technologieën zijn niet in overeenstemming met de doelstelling om tot efficiënte marktgebaseerde processen van de decarbonisatie van het systeem te komen en moeten dan ook worden vervangen door meer doelgerichte maatregelen.

Voorwaarde voor een goed functionerende concurrentie in de interne elektriciteitsmarkt zijn niet-discriminerende, transparante en adequate tarieven voor het gebruik van het systeem waaronder de interconnectoren in het transmissiesysteem.

Niet-gecoördineerde beperkingen van interconnectorcapaciteiten beperken in toenemende mate de uitwisseling van elektriciteit tussen lidstaten en zijn een ernstige belemmering voor de ontwikkeling van een functionerende interne elektriciteitsmarkt geworden. De maximaal beschikbare capaciteit van interconnectoren en de kritische netwerkelementen moet derhalve gesteld worden op het maximum dat met de veiligheidsnormen voor een veilig beheer van het net in overeenstemming is, waarbij ook de N-1-veiligheidsnorm voor onvoorziene omstandigheden in acht moet worden genomen. Aan het vaststellen van het capaciteitsniveau in een vermaasd netwerk zijn evenwel een aantal beperkingen verbonden. Er moeten duidelijke minimumniveaus voor de beschikbare capaciteit voor grensoverschrijdende handel worden vastgesteld om de effecten van lusstromen (loop flows) en interne congesties op de grensoverschrijdende handel te beperken en marktdeelnemers een voorspelbare capaciteitswaarde te geven. Bij de op stroom gebaseerde aanpak moet die minimumcapaciteit bepalen welk minimumaandeel van de capaciteit van een interconnector of kritisch netwerkelement met inachtneming van de operationele-veiligheidsgrenzen als input voor gecoördineerde capaciteitsberekening in het kader van Verordening (EU) 2015/1222 moet worden gebruikt, rekening houdend met onvoorziene omstandigheden. Het resterende deel van de capaciteit kan worden gebruikt voor betrouwbaarheidsmarges, lusstromen en interne stromen. Bovendien moeten in geval van voorzienbare problemen inzake netveiligheid gedurende een beperkte overgangsfase derogaties kunnen worden verleend. Deze derogaties moeten vergezeld gaan van een methodologie en projecten die een oplossing op lange termijn bieden.

De transmissiecapaciteit waarop de minimumcapaciteit van 70 % wordt toegepast in de nettransmissiecapaciteitsbenadering is de maximumtransmissie van de actieve stroom die de operationele-veiligheidsgrenzen in acht neemt en rekening houdt met uitvalsituaties. De gecoördineerde berekening van deze capaciteit houdt er ook rekening mee dat elektriciteitsstromen ongelijk worden verdeeld over de individuele componenten en er niet enkel capaciteiten van interconnectoren wordt toegevoegd. Deze capaciteit houdt geen rekening met de betrouwbaarheidsmarge, lusstromen of interne stromen waarvoor de resterende 30 % kan worden gebruikt.

Het is belangrijk te voorkomen dat verschillende normen voor veiligheid, bedrijfsvoering en planning die door transmissiesysteembeheerders in de lidstaten worden gehanteerd, leiden tot verstoring van de mededinging. Marktdeelnemers moeten bovendien een duidelijk beeld krijgen van de beschikbare transmissiecapaciteit en de normen inzake veiligheid, planning en bedrijfsvoering die van invloed zijn op de beschikbare overdrachtcapaciteit.

Om ervoor te zorgen dat noodzakelijke investeringen doelgericht zijn, moeten de prijzen signalen teweegbrengen waar elektriciteit het meest nodig is. In een op zones gebaseerd elektriciteitssysteem is een coherente, objectieve en betrouwbare afbakening van de biedzones via een transparant proces nodig om tot correcte locatiespecifieke signalen te komen. Teneinde een efficiënt beheer en efficiënte planning van het Unie-elektriciteitsnet te waarborgen en te zorgen voor doeltreffende prijssignalen betreffende nieuwe productiecapaciteit, vraagrespons- en transmissie-infrastructuur, moeten de biedzones structurele congestie weerspiegelen. In het bijzonder mag zoneoverschrijdende capaciteit niet worden gereduceerd teneinde interne congestie aan te pakken.

Om de uiteenlopende beginselen te weerspiegelen, namelijk het optimaliseren van biedzones zonder liquide markten en netinvesteringen in het gedrang te brengen, moet worden voorzien in twee opties om congesties tegen te gaan. De lidstaten moeten kunnen kiezen tussen de splitsing van een biedzone of maatregelen zoals netverzwaring en netoptimalisering. Uitgangspunt voor een dergelijke beslissing dient te zijn dat door de transmissiesysteembeheerder(s) van een lidstaat, in een verslag van het Europees netwerk van transmissiesysteembeheerders (het ‘ENTSB voor elektriciteit’) of bij de herziening van de biedzone wordt vastgesteld dat zich structurele congestie op lange termijn zal voordoen. De lidstaten moeten eerst trachten een gemeenschappelijke oplossing te vinden over de wijze waarop congesties het beste worden aangepakt. Daarbij kunnen de lidstaten multinationale of nationale actieplannen aannemen om congesties op te lossen. Voor lidstaten die een actieplan aannemen om congestie op te lossen, moet een phase-in periode in de vorm van een lineair traject voor het openen van interconnectoren gelden. Aan het eind van het implementatieproces van een dergelijk actieplan moeten de lidstaten de mogelijkheid hebben om te kiezen voor een aanpassing van de configuratie van de biedzone(s) of voor corrigerende maatregelen, waarvoor zij de kosten dragen, om de resterende congestie op te lossen. In laatstgenoemd geval wordt de biedzone niet tegen de wil van de lidstaat gesplitst, op voorwaarde dat de minimumcapaciteit wordt gehaald. De minimumcapaciteit die bij de gecoördineerde capaciteitsberekening moet worden gehanteerd, dient een percentage te zijn van de capaciteit van een kritisch netwerkelement, zoals gedefinieerd overeenkomstig het selectieproces overeenkomstig Verordening (EU) 2015/1222 na, of — in het geval van de stroomgebaseerde benadering — met inachtneming van de operationele-veiligheidsgrenzen in onvoorziene omstandigheden. Een besluit van de Commissie over de biedzoneconfiguratie moet mogelijk zijn als uiterste middel en mag een biedzoneconfiguratie alleen wijzigen in de lidstaten die voor een splitsing van de biedzone hebben gekozen of die het minimumniveau aan capaciteit niet hebben gehaald. Voor lidstaten die een actieplan met maatregelen voor het oplossen van congestie vaststellen, moet een inloopperiode in de vorm van een lineair traject voor het openen van interconnectoren gelden.

Om het elektriciteitssysteem via marktintegratie op efficiënte wijze decarboniseren, moeten belemmeringen voor de grensoverschrijdende handel stelselmatig worden verwijderd, zodat versnippering van de markt teniet wordt gedaan en de energieafnemers in de Unie ten volle kunnen profiteren van de voordelen van geïntegreerde elektriciteitsmarkten en van mededinging.

In deze verordening moeten de grondbeginselen voor tarifering en capaciteitstoewijzing worden vastgelegd en tegelijkertijd richtsnoeren worden gegeven waarin de relevante beginselen en methoden nader worden omschreven, zodat een snelle aanpassing aan de gewijzigde omstandigheden mogelijk wordt.

Het beheer van congestieproblemen moet aan transmissiesysteembeheerders en marktdeelnemers de juiste economische signalen geven en op marktmechanismen gebaseerd zijn.

Op een door concurrentie gekenmerkte open markt moeten de transmissiesysteembeheerders een vergoeding ontvangen voor de kosten in verband met het via hun systemen lopen van grensoverschrijdende elektriciteitsstromen en wel van de beheerders van die transmissiesystemen waarvan de grensoverschrijdende stromen afkomstig zijn en van de systemen waar die stromen eindigen.

Bij de vaststelling van nationale nettarieven moet rekening worden gehouden met betalingen en ontvangsten in verband met verrekeningen tussen transmissiesysteembeheerders.

Het voor grensoverschrijdende toegang tot het net daadwerkelijk verschuldigde bedrag kan aanzienlijk variëren, afhankelijk van de betrokken transmissiesysteembeheerders en de verschillen in structuur tussen de tariferingstelsels in de lidstaten. Derhalve is een zekere mate van harmonisatie noodzakelijk, teneinde verstoring van de handel te voorkomen.

Er moeten regels gelden voor het gebruik van eventuele ontvangsten uit congestiebeheersprocedures, tenzij de specifieke aard van de interconnector een vrijstelling van deze regels rechtvaardigt.

Teneinde voor een gelijk speelveld voor alle marktdeelnemers te zorgen, moeten nettarieven zodanig worden toegepast dat niet op positieve of negatieve wijze wordt gediscrimineerd tussen op distributieniveau aangesloten productie en op transmissieniveau aangesloten productie. Nettarieven mogen niet discrimineren ten opzichte van energieopslag, mogen geen negatieve prikkels tot stand worden gebracht met betrekking tot participatie in vraagrespons en mogen geen belemmeringen worden gecreëerd voor de verbetering van de energie-efficiëntie.

Teneinde de transparantie en vergelijkbaarheid bij de vaststelling van tarieven te verbeteren wanneer bindende harmonisatie als niet adequaat wordt beschouwd, dient het bij Verordening (EU) 2019/942 van het Europees Parlement en de Raad (10) opgerichte Europees Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators (ACER) een verslag inzake beste praktijken inzake tariefmethoden uit te brengen.

Teneinde optimale investeringen in het trans-Europese net te waarborgen en het probleem beter aan te pakken dat haalbare interconnectieprojecten niet kunnen worden uitgevoerd omdat er op nationaal niveau te weinig prioriteit aan wordt toegekend, moet het gebruik van congestieheffingen opnieuw worden overwogen en ertoe bijdragen dat de beschikbaarheid wordt gegarandeerd en de interconnectiecapaciteit wordt gehandhaafd of vergroot.

Teneinde in de Unie een optimaal beheer van het elektriciteitstransmissienet te garanderen en grensoverschrijdende elektriciteitshandel en grensoverschrijdende levering van elektriciteit mogelijk te maken, moet het ENTSB voor elektriciteit worden opgericht. De taken van het ENTSB voor elektriciteit moeten worden uitgeoefend overeenkomstig de mededingingsregels van de Unie, die op de beslissingen van het ENTSB voor elektriciteit van toepassing blijven. De taken van het ENTSB voor elektriciteit moeten nauwkeurig worden omschreven en zijn werkmethode moet efficiëntie en transparantie garanderen. De door het ENTSB voor elektriciteit opgestelde netcodes zijn niet bedoeld om de noodzakelijke nationale netcodes voor niet-grensoverschrijdende kwesties te vervangen. Aangezien met een benadering op regionaal niveau effectievere vooruitgang kan worden geboekt, moeten de transmissiesysteembeheerders binnen de overkoepelende samenwerkingsstructuur regionale structuren opzetten en er tegelijkertijd voor zorgen dat de resultaten op regionaal niveau stroken met de netcodes en niet-bindende tienjarige netontwikkelingsplannen op het niveau van de Unie. De lidstaten moeten de samenwerking bevorderen en toezien op de effectieve werking van het netwerk op regionaal niveau. De samenwerking op regionaal niveau moet verenigbaar zijn met de vooruitgang naar een concurrerende en efficiënte interne elektriciteitsmarkt.

Het ENTSB voor elektriciteit moet een robuuste Europese beoordeling van de toereikendheid van de elektriciteitsvoorziening verrichten op de middellange tot lange termijn om een objectieve basis te bieden voor de beoordeling van zorgpunten op het gebied van de toereikendheid. Het zorgpunt betreffende de toereikendheid van de elektriciteitsvoorziening dat door middel van capaciteitsmechanismen wordt aangepakt, moet op de Europese beoordeling van de toereikendheid van de elektriciteitsvoorziening bevoorradingszekerheid worden gebaseerd. Die beoordeling kan worden aangevuld met nationale beoordelingen.

De in deze verordening uiteengezette methodologie voor de beoordeling van de toereikendheid van de elektriciteitsvoorziening op lange termijn (van ten-year-ahead tot year-ahead) heeft een ander doel dan de seizoensgebonden toereikendheidsbeoordelingen (zes maanden ahead) als vastgesteld in artikel 9 van de Verordening (EU) 2019/941 van het Europees Parlement en de Raad (11). Beoordelingen van de bevoorradingszekerheid op de middellange tot lange termijn worden voornamelijk gebruikt om zorgpunten op het gebied van toereikendheid vast te stellen en de noodzaak van capaciteitsmechanismen te beoordelen, terwijl seizoensgebonden toereikendheidsbeoordelingen worden gebruikt om de aandacht te vestigen op kortetermijnrisico's die zich in de volgenden zes maanden kunnen voordoen en die waarschijnlijk een significante verslechtering van de elektriciteitsvoorziening tot gevolg hebben. Ook de regionale coördinatiecentra voeren regionale toereikendheidsbeoordelingen uit inzake het beheer van elektriciteitstransmissiesystemen. Dat zijn beoordelingen van de toereikendheid op de zeer korte termijn (van week-ahead tot day-ahead) die in de context van het systeembeheer worden gebruikt.

Voordat de lidstaten capaciteitsmechanismen invoeren, moeten zij de verstoringen op regelgevingsgebied onderzoeken die bijdragen tot het daarmee samenhangende zorgpunt op het gebied van de toereikendheid van de elektriciteitsvoorziening. De lidstaten moeten worden verplicht maatregelen vast te stellen die de geconstateerde verstoringen tegengaan en moeten een tijdschema vaststellen voor de uitvoering ervan. Capaciteitsmechanismen moeten alleen worden ingevoerd om problemen inzake toereikendheid aan te pakken die niet kunnen worden opgelost door dergelijke verstoringen weg te nemen.

Lidstaten die van plan zijn capaciteitsmechanismen in te voeren, dienen doelstellingen inzake de toereikendheid van de elektriciteitsvoorziening vast te stellen aan de hand van een transparant en controleerbaar proces. Het moet aan de lidstaten worden overgelaten om hun eigen niveau voor de voorzieningszekerheid vast te stellen.

Krachtens artikel 108 VWEU heeft de Commissie de exclusieve bevoegdheid om te beoordelen of staatssteunmaatregelen die de lidstaten zouden kunnen nemen, verenigbaar zijn met de interne markt. Die beoordeling moet gebeuren op grond van artikel 107, lid 3, VWEU en in overeenstemming met de bepalingen en richtsnoeren ter zake die de Commissie te dien einde kan vaststellen. Deze verordening doet geen afbreuk aan de exclusieve bevoegdheid die het VWEU aan de Commissie toekent.

Bestaande capaciteitsmechanismen moeten aan de hand van deze verordening worden geëvalueerd.

In deze verordening moeten gedetailleerde voorschriften voor het bevorderen van doeltreffende grensoverschrijdende participatie in capaciteitsmechanismen worden vastgesteld. Transmissiesysteembeheerders moeten de participatie van belangstellende producenten aan capaciteitsmechanismen in andere lidstaten faciliteren. Daarom moeten zij berekenen tot welke capaciteit grensoverschrijdende participatie mogelijk is, participatie mogelijk maken en de beschikbaarheid controleren. De regulerende instanties moeten de grensoverschrijdende voorschriften in de lidstaten handhaven.

Bij het waarborgen van de voorzieningszekerheid mogen de capaciteitsmechanismen niet tot overcompensatie leiden. Daartoe moeten capaciteitsmechanismen die geen strategische reserves zijn zodanig worden opgezet dat de voor de beschikbaarheid betaalde prijs automatisch naar nul tendeert wanneer het aangeboden capaciteitsniveau dat op de energiemarkt zonder capaciteitsmechanisme winstgevend zou zijn, naar verwachting afdoende is om te voldoen aan het gevraagde capaciteitsniveau.

Ter ondersteuning van lidstaten en regio's die als gevolg van de energietransitie met sociale, industriële en economische uitdagingen worden geconfronteerd, heeft de Commissie een initiatief voor steenkool- en koolstofintensieve regio's opgezet. In dat verband moet de Commissie de lidstaten bijstaan, onder meer met gerichte financiële steun, voor zover beschikbaar, om een ‘rechtvaardige transitie’ in die regio's mogelijk te maken.

Gezien de verschillen tussen de nationale energiesystemen en de technische beperkingen van de bestaande elektriciteitsnetten, bevindt de beste aanpak voor het verwezenlijken van vooruitgang bij de marktintegratie zich vaak op het regionale niveau. De regionale samenwerking tussen transmissiesysteembeheerders moet daarom worden versterkt. Teneinde efficiënte samenwerking te waarborgen, moet een nieuw regelgevingskader voorzien in sterkere regionale governance en sterker regelgevend toezicht, onder meer door uitbreiding van de beslissingsbevoegdheden van ACER bij grensoverschrijdende aangelegenheden. Nauwere samenwerking tussen de lidstaten kan ook noodzakelijk zijn in crisissituaties waarin de voorzieningszekerheid moet worden verhoogd en marktverstoringen moeten worden beperkt.

De coördinatie tussen transmissiesysteembeheerders op regionaal niveau is geformaliseerd door middel van de verplichte betrokkenheid van de transmissiesysteembeheerders bij de regionale veiligheidscoördinatoren. De regionale coördinatie van transmissiesysteembeheerders moet verder worden ontwikkeld met een versterkt institutioneel kader door de oprichting van regionale coördinatiecentra. Bij de oprichting van regionale coördinatiecentra moet rekening worden gehouden met bestaande of geplande initiatieven betreffende regionale coördinatie en moet het in toenemende mate geïntegreerde beheer van de elektriciteitssystemen in de hele Unie worden bevorderd, waarbij moet worden gewaarborgd dat deze op efficiënte en veilige wijze werken. Daarom moet ervoor worden gezorgd dat de coördinatie van de transmissiesysteembeheerders via regionale coördinatiecentra in de hele Unie plaatsvindt. Indien de transmissiesysteembeheerders van een bepaalde regio nog niet door een bestaand of een gepland regionaal coördinatiecentrum worden gecoördineerd, moeten de transmissiesysteembeheerders van die regio een regionaal coördinatiecentrum oprichten of aanwijzen.

De geografische werkingssfeer van de regionale coördinatiecentra moet zodanig zijn dat zij in staat zijn om doeltreffend bij te dragen aan de coördinatie van de werkzaamheden van transmissiesysteembeheerders in de regio's en dat zij resulteren in meer systeemveiligheid en grotere marktefficiëntie. De regionale coördinatiecentra moeten over de flexibiliteit beschikken om de uitvoering van hun taken in de regio zo goed mogelijk te kunnen afstemmen op de aard van de individuele taken die hun zijn toevertrouwd.

De regionale coördinatiecentra moeten taken uitvoeren waarbij het regionale aspect voor toegevoegde waarde zorgt in vergelijking met op nationaal niveau uitgevoerde taken. Tot de taken van de regionale coördinatiecentra moeten de taken behoren die door regionale veiligheidscoördinatoren worden uitgevoerd krachtens Verordening (EU) 2017/1485 van de Commissie (12) alsmede aanvullende taken op het gebied van systeembeheer, marktbeheer en risicoparaatheid. Realtime beheer van het elektriciteitssysteem mag niet tot de door de regionale coördinatiecentra uitgevoerde taken behoren.

Bij de uitvoering van hun taken moeten de regionale coördinatiecentra bijdragen tot de verwezenlijking van de in het beleidskader voor klimaat en energie vastgestelde doelstellingen voor 2030 en 2050.

De regionale coördinatiecentra moeten in eerste instantie in het belang van het systeem- en marktbeheer van de regio handelen. Daarom moeten de regionale coördinatiecentra de nodige bevoegdheden krijgen om door de transmissiesysteembeheerders van de systeembeheersregio met betrekking tot bepaalde functies ondernomen acties te coördineren, en een versterkte adviserende rol krijgen met betrekking tot de resterende functies.

De personele, technische, materiële en financiële middelen van de regionale coördinatiecentra mogen niet verder gaan dan wat strikt noodzakelijk is voor de vervulling van hun taken.

Het ENTSB voor elektriciteit moet ervoor zorgen dat de activiteiten van regionale coördinatiecentra over de regionale grenzen heen worden gecoördineerd.

Teneinde de efficiëntie van de elektriciteitsdistributienetten in de Unie te verhogen en te zorgen voor nauwe samenwerking met de transmissiesysteembeheerders en het ENTSB voor elektriciteit moet een entiteit van distributiesysteembeheerders in de Unie (‘de EU DSB-entiteit’) worden opgezet. De taken van de EU DSB-entiteit moeten nauwkeurig worden omschreven en de werkmethode ervan efficiëntie, transparantie en de representatieve aard van de distributiesysteembeheerders van de Unie garanderen. De EU DSB-entiteit moet nauw samenwerken met het ENTSB voor elektriciteit wat betreft de voorbereiding en tenuitvoerlegging van de netcodes, voor zover van toepassing, en eraan werken te voorzien in richtsnoeren betreffende de integratie van onder meer decentrale productie en energieopslag in distributienetten of andere gebieden die verband houden met het beheer van distributienetten. De EU DSB-entiteit moet ook naar behoren rekening houden met de specifieke kenmerken van distributiesystemen die lager in de keten zijn aangesloten op elektriciteitssystemen op eilanden die niet via interconnectoren zijn verbonden met andere elektriciteitssystemen.

Er is een grotere samenwerking en coördinatie tussen transmissiesysteembeheerders vereist om netcodes in te voeren voor de verlening en het beheer van daadwerkelijke en transparante toegang tot de transmissienetten over de grenzen heen te verwezenlijken, om, met inachtneming van het milieu, een gecoördineerde en voldoende toekomstgerichte planning en een deugdelijke technische ontwikkeling van het transmissiesysteem, inclusief het creëren van interconnectiecapaciteit, in de Unie te waarborgen. Die netcodes moeten in overeenstemming zijn met de door ACER ontwikkelde niet-bindende kaderrichtsnoeren. ACER moet betrokken worden bij de beoordeling, op feitelijke basis, van ontwerpnetcodes, waaronder de vraag of zij aan die kaderrichtsnoeren voldoen, en het kan de Commissie aanbevelen die netcodes goed te keuren. ACER dient ook de voorgestelde wijzigingen op de netcodes te beoordelen, en het kan de Commissie aanbevelen die wijzigingen goed te keuren. Transmissiesysteembeheerders moeten hun netten volgens deze netcodes beheren.

Uit ervaring die is opgedaan bij de ontwikkeling en vaststelling van netcodes is gebleken dat het nuttig is de ontwikkelingsprocedure te stroomlijnen door duidelijk te maken dat ACER het recht heeft om ontwerpversies van netcodes op het gebied van elektriciteit te herzien voordat deze bij de Commissie worden ingediend.

Om een vlotte werking van de interne elektriciteitsmarkt te waarborgen, moeten er procedures komen waarmee de Commissie besluiten en richtsnoeren betreffende onder meer tarifering en capaciteitstoewijzing kan vaststellen, waarbij betrokkenheid van de regulerende instanties verzekerd is, eventueel via hun associatie op Unieniveau. De regulerende instanties hebben samen met andere betrokken instanties in de lidstaten een belangrijke rol te spelen bij het goed functioneren van de interne elektriciteitsmarkt.

Alle marktdeelnemers hebben belang bij de werkzaamheden die van het ENTSB voor elektriciteit worden verwacht. Daarom is een doeltreffende raadplegingsprocedure van essentieel belang en moeten de bestaande structuren, die zijn opgezet om de raadplegingsprocedure te vergemakkelijken en te stroomlijnen, bijvoorbeeld via de regulerende instanties of ACER, een belangrijke rol spelen.

Om voor meer transparantie te zorgen met betrekking tot het volledige elektriciteitstransmissienetwerk in de Unie, moet het ENTSB voor elektriciteit een niet-bindend Uniebreed tienjarig netwerkontwikkelingsplan opstellen, publiceren en regelmatig bijwerken. Rendabele elektriciteitstransmissienetten en de nodige regionale interconnecties, die relevant zijn vanuit commercieel oogpunt en vanuit het oogpunt van voorzieningszekerheid, moeten deel uitmaken van dat netwerkontwikkelingsplan.

Investeringen in belangrijke nieuwe infrastructuur moeten sterk worden aangemoedigd en tegelijkertijd moet de goede werking van de interne elektriciteitsmarkt worden gewaarborgd. Teneinde het positieve effect van vrijgestelde gelijkstroominterconnectoren op de mededinging te versterken en de voorzieningszekerheid te verbeteren, moet tijdens de planningsfase van een project de marktbelangstelling worden gepeild en moeten voorschriften voor congestiebeheer worden vastgesteld. Ingeval gelijkstroominterconnectoren zich op het grondgebied van meer dan een lidstaat bevinden, moet ACER als laatste instantie het verzoek om vrijstelling behandelen, zodat beter rekening wordt gehouden met de grensoverschrijdende gevolgen van het verzoek en de administratieve verwerking ervan vlotter verloopt. Gezien het uitzonderlijke risicoprofiel van de uitvoering van deze vrijgestelde belangrijke infrastructuurprojecten moet bedrijven met belangen op het gebied van levering en productie bovendien de mogelijkheid worden geboden van een tijdelijke derogatie van de volledige ontvlechtingsvoorschriften te genieten voor de betrokken projecten. Vrijstellingen die in het kader van Verordening (EG) nr. 1228/2003 van het Europees Parlement en de Raad (13) zijn verleend, dienen van toepassing te blijven tot de geplande einddatum die in het vrijstellingsbesluit is vastgesteld. Ook offshore-elektriciteitsinfrastructuur met dubbele functionaliteit (zogenoemde ‘hybride offshore-installaties’), waarbij vervoer van offshore windenergie naar de kust wordt gecombineerd met interconnectoren, moet in aanmerking komen voor vrijstelling, bijvoorbeeld in het kader van de regels die voor nieuwe gelijkstroominterconnectoren gelden. Waar nodig moet in het regelgevingskader rekening worden gehouden met de specifieke situatie van die installaties om belemmeringen voor de realisatie van maatschappelijk kostenefficiënte hybride offshore-installaties weg te nemen.

Om het vertrouwen in de markt te versterken, moeten marktdeelnemers de zekerheid hebben dat op misbruik doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties worden gesteld. De bevoegde autoriteiten moeten de bevoegdheid krijgen vermoedens van marktmisbruik daadwerkelijk te onderzoeken. Daartoe is het nodig dat de bevoegde autoriteiten toegang hebben tot gegevens die informatie verschaffen over operationele beslissingen van leveranciers. Op de elektriciteitsmarkt worden tal van relevante beslissingen genomen door de producenten, die gedurende een bepaalde termijn informatie over die beslissingen beschikbaar en gemakkelijk toegankelijk voor de bevoegde autoriteiten moeten houden. De bevoegde autoriteiten moeten er verder regelmatig op toezien of de transmissiesysteembeheerders de regels naleven. Kleine producenten die de markt niet echt kunnen verstoren, moeten van deze verplichting worden vrijgesteld.

Van de lidstaten en de bevoegde autoriteiten moet worden verlangd dat zij de Commissie relevante informatie verschaffen. Deze informatie moet door de Commissie vertrouwelijk worden behandeld. Waar nodig moet de Commissie de mogelijkheid hebben de relevante informatie rechtstreeks bij de betrokken bedrijven op te vragen, op voorwaarde dat de bevoegde autoriteiten op de hoogte worden gebracht.

De lidstaten moeten voorschriften inzake sancties vaststellen die van toepassing zijn op overtredingen van de bepalingen van deze verordening en erop toezien dat die worden toegepast. Deze sancties moeten doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn.

De lidstaten, de partijen bij de Energiegemeenschap en andere derde landen die deze verordening toepassen of deel uitmaken van de synchrone zone Continentaal Europa moeten nauw samenwerken wat betreft alle aangelegenheden in verband met de ontwikkeling van een geïntegreerde elektriciteitshandelsregio en zij mogen geen maatregelen treffen die verdere integratie van de elektriciteitsmarkten of de voorzieningszekerheid van de lidstaten en de verdragsluitende partijen in het gedrang brengen.

Bij de vaststelling van Verordening (EG) nr. 714/2009 bestonden er op Unieniveau slechts weinig regels voor de interne markt voor elektriciteit. Inmiddels is de interne markt van de Unie complexer geworden door de wezenlijke veranderingen die de markten ondergaan, in het bijzonder met betrekking tot de inzet van variabele hernieuwbare elektriciteitsproductie. De netcodes en richtsnoeren zijn daarom uitgebreid en alomvattend geworden, en bestrijken zowel technische als algemene kwesties.

Teneinde de mate van harmonisatie te waarborgen die minimaal vereist is voor een doeltreffende marktwerking, moet aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen om overeenkomstig artikel 290 VWEU gedelegeerde handelingen vast te stellen ten aanzien van niet-essentiële onderdelen van bepaalde specifieke gebieden die van essentieel belang zijn voor de marktintegratie. Die handelingen moeten onder meer betrekking hebben op de vaststelling en wijziging van bepaalde netcodes en richtsnoeren wanneer zij een aanvulling vormen op deze verordening, de regionale samenwerking tussen transmissiesysteembeheerders en regulerende instanties, financiële vergoedingen die de transmissiesysteembeheerders aan elkaar betalen en de toepassing van bepalingen inzake vrijstellingen voor nieuwe interconnectoren. Het is van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadplegingen overgaat, onder meer op deskundigenniveau, en dat die raadplegingen gebeuren in overeenstemming met de beginselen die zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016(14) over beter wetgeven. Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen ontvangen het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.

Om eenvormige voorwaarden voor de uitvoering van deze verordening te waarborgen, moeten overeenkomstig artikel 291 VWEU uitvoeringsbevoegdheden aan de Commissie worden toegekend. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (15). Deze uitvoeringshandelingen worden volgens de onderzoeksprocedure vastgesteld.

Daar de doelstelling van deze verordening, namelijk het voorzien in een geharmoniseerd kader voor grensoverschrijdende elektriciteitshandel, niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt, maar vanwege de omvang en de gevolgen ervan beter door de Unie kan worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen treffen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om deze doelstelling te verwezenlijken.

Ter wille van de samenhang en de rechtszekerheid dient deze verordening de toepassing van de derogaties uit hoofde van artikel 66 van de Richtlijn (EU) 2019/944 onverlet te laten,