Rb. Arnhem, 14-12-2010, nr. AWB 09/4753

Verweerder heeft met dagtekening 29 mei 2009 aan eiser een naheffingsaanslag (aanslagnummer [000]) belasting van personenauto’s en motorrijwielen (hierna: BPM) opgelegd, ten bedrage van € 29.982. Ook is bij beschikking een vergrijpboete van € 14.991 (50%) opgelegd.

Verweerder heeft bij uitspraak op bezwaar van 30 oktober 2009 de naheffingsaanslag en de boetebeschikking gehandhaafd.

Eiser heeft daartegen bij brief van 24 november 2009, ontvangen door de rechtbank op 25 november 2009, beroep ingesteld.

Verweerder heeft de op de zaak betrekking hebbende stukken overgelegd en een verweerschrift ingediend.

Eiser heeft vóór de zitting nadere stukken ingediend (brief van 7 juni 2010). Deze stukken zijn in afschrift verstrekt aan verweerder.

Het eerste onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 17 juni 2010 te Arnhem. Eiser is daar in persoon verschenen, bijgestaan door zijn gemachtigde. Namens verweerder is verschenen mr. [gemachtigde]. Beide partijen hebben een pleitnota voorgedragen en overgelegd. In verband met het door eiser gedane bewijsaanbod is de zitting geschorst voor het overleggen van bewijsstukken.

Eiser heeft stukken ingestuurd bij brief van 1 juli 2010. Verweerder heeft hierop gereageerd bij brief van 16 juli 2010. Eiser heeft daar weer op gereageerd bij brief van 15 september 2010. Tot slot heeft verweerder weer gereageerd bij brief van

Eiser heeft op 18 juli 2008 in Duitsland een auto van het merk Mercedes, type [B] gekocht, welke auto een Duits exportkenteken heeft gekregen met nummer [AA-111B] (hierna: de auto). De koopsom was € 74.400. Eiser heeft dit bedrag contant betaald. Het exportkenteken staat op naam van eiser, met als adres [A-straat 1], [Q].

Het uittreksel uit het handelsregister van de Kamer van Koophandel van 26 maart 2009 dat door verweerder is overgelegd, vermeldt dat eiser een onderneming drijft met de handelsnaam “[C]”, met als bedrijfsomschrijving: “Detailhandel in tweedehands auto’s, tevens import en export daarvan.” Als de datum van vestiging van de onderneming is vermeld: [datum]. Als vestigingsadres van de onderneming is vermeld: “[A-straat 1] [Q] Nederland”.

Op 23 maart 2009 is door de politie te [S] geconstateerd dat eiser gebruik maakte van de openbare weg in Nederland met de auto. Voor de auto was op dat moment geen Nederlandse BPM betaald. Eiser is door de politie aangehouden en de auto is daarbij in beslag genomen.

Vervolgens is door de Belastingdienst/Douane Noord, Team Fysiek Toezicht, kantoor Duiven (hierna: de douane), een nader onderzoek ingesteld naar de auto en naar eiser. De bevindingen van het onderzoek zijn vastgelegd in het rapport van

In geschil is het antwoord op de vraag of de opgelegde naheffingsaanslag BPM en de boete terecht zijn opgelegd. De hoogte van de naheffingsaanslag is niet in geschil.

Het geschil spitst zich toe op de volgende drie vragen:

Wettelijk kader

In artikel 1, vijfde lid, van de Wet op de belasting van personenauto’s en motorrijwielen (Wet BPM) is – voor zover te dezen van belang – bepaald dat ingeval een niet-geregistreerde personenauto feitelijk ter beschikking staat van een in Nederland wonende natuurlijk persoon, de belasting is verschuldigd ter zake van de aanvang van het gebruik met dat motorrijtuig in Nederland van de weg in de zin van de Wegenverkeerswet.

Op grond van artikel 5, tweede lid, van de Wet BPM wordt met betrekking tot een niet-geregistreerde personenauto de belasting geheven van degene die het motorrijtuig feitelijk ter beschikking heeft.

Op grond van artikel 12b van de Wet BPM kan ingeval van constatering van het gebruik van de weg met een personenauto of motorrijwiel waarvoor de belasting die is verschuldigd ter zake van het in artikel 1, vijfde lid, genoemde feit niet is betaald, de belasting worden nageheven van degene die het motorrijtuig feitelijk ter beschikking heeft. Het tijdstip van aanvang van het gebruik van de weg wordt daarbij gesteld op het tijdstip van constatering.

Woonplaats in Nederland?

De BPM kan alleen van eiser worden nageheven als hij op het moment van de controle, 23 maart 2009, in Nederland woonde. Eiser heeft aangevoerd dat hij toen niet in Nederland, maar in België woonde.

Op grond van artikel 4, eerste lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) wordt naar de omstandigheden van het geval beoordeeld waar iemand woont. Het gaat hierbij vooral om de duurzame betrekkingen met Nederland. Doorslaggevend zijn de feitelijke omstandigheden van persoonlijke aard die het levenscentrum van de belastingplichtige bepalen.

De bewijslast dat eiser in Nederland woonde op 23 maart 2009 rust op verweerder.

Verweerder heeft een aantal omstandigheden aangevoerd op basis waarvan hij ervan uitgaat dat eiser op 23 maart 2009 in Nederland woonde. Een deel van die omstandigheden is in deze uitspraak opgenomen onder het kopje Feiten.

De rechtbank is van oordeel dat de volgende omstandigheden een vermoeden opleveren dat eiser op 23 maart 2009 in Nederland woonde:

Herstelbeleid van toepassing?

Eiser heeft zich subsidiair beroepen op het herstelbeleid, zoals neergelegd in onderdeel 3.4 van het besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 13 december 2002, nr. CPP2002/1574M (hierna: het besluit). Overigens had dit besluit ten tijde van de controle in 2009 zijn werking verloren door de werking van het Besluit van de Minister van Financiën van 12 september 2006, nr. CPP2006/1980M, Staatscourant 2006, 185 (hierna: de Leidraad BPM 2006). De door eiser bedoelde regeling in het besluit is echter ook opgenomen in paragraaf 2.4.6 van de Leidraad BPM 2006. Deze regeling wordt hierna aangeduid als het herstelbeleid.

Verweerder heeft aangevoerd dat het herstelbeleid voor eiser niet geldt, omdat hij tijdens de controle autohandelaar was en daarom bekend was of behoorde te zijn met de toepasselijke regels ter zake van de Wet BPM.

Eiser heeft bestreden dat hij autohandelaar was en heeft gesteld dat hij niet op de hoogte was van de toepasselijke regels. Hij heeft toegelicht dat het wel zijn droom is om in de autohandel te gaan (reden voor de inschrijving bij de Kamer van Koophandel), maar dat dit feitelijk nog niet van de grond is gekomen. De inschrijving in de Kamer van Koophandel is in mei 2009 dan ook weer vervallen. De onderhavige auto was volgens eiser de eerste auto die hij wilde verkopen. Eiser heeft er verder op gewezen dat hij niet van plan was om de auto vanuit Duitsland in Nederland te importeren, maar dat het de bedoeling was om de auto direct vanuit Duitsland naar Marokko te rijden en volgens afspraak af te leveren aan de heer [K]. Aangekomen in Marokko bleek dat [K] de rest van het geld nog niet bij elkaar had. Daarom besloot eiser naar zijn zeggen om de auto dan maar mee te nemen naar Nederland, in afwachting van het moment waarop [K] het geld wel zou hebben. Eiser stelt dat hij nauwelijks met de auto heeft gereden in Nederland. Hij stelt dat hij niet wist dat hij BPM moest betalen. Hij heeft in 2007 wel een auto ingevoerd vanuit Duitsland voor eigen gebruik en hij heeft toen ook aangifte BPM gedaan, maar dat was volgens hem niet in het kader van een onderneming. Bovendien was het toen een andere situatie, omdat hij toen de auto wilde invoeren en had uitgezocht hoe dat moest. Bij de onderhavige auto was het helemaal niet de bedoeling om deze in te voeren. Eiser stelt dat hij niet wist dat hij met een auto met Duits exportkenteken niet in Nederland mocht rijden.

In punt 3.4 van het besluit (en in paragraaf 2.4.6 van de Leidraad BPM 2006) is een goedkeuring opgenomen voor bepaalde situaties. Het besluit beschrijft niet precies in welke situaties de goedkeuring geldt, maar vermeldt dat hierbij bijvoorbeeld kan worden gedacht aan gebruik van een voertuig van een familielid, kennis, zakenrelatie of collega of van een voertuig van een buitenlandse werkgever zonder vrijstellingsvergunning. Voor dergelijke situaties wordt goedgekeurd dat bij eerste constatering van het feitelijk gebruik van de weg in Nederland niet onmiddellijk een naheffingsaanslag BPM wordt opgelegd, maar dat de betrokkene eerst in de gelegenheid wordt gesteld om het voertuig alsnog in Nederland te registeren en de BPM te voldoen, dan wel een vrijstellingsvergunning aan te vragen of het voertuig weer buiten Nederland te brengen. Vervolgens staat in het besluit het volgende vermeld:

“Deze goedkeuring is niet van toepassing ten aanzien van degene die het voertuig feitelijk tot zijn beschikking heeft en die uit hoofde van zijn functie of de door hem ontplooide activiteiten of omdat aan hem eerder een “informatieformulier buitenlandse kentekens” is uitgereikt, bekend was of hoorde te zijn met de toepassing van de Wet BPM.”

De Leidraad BPM 2006 luidt op dit punt:

“Deze goedkeuring is niet van toepassing ten aanzien van degene die het motorrijtuig feitelijk tot zijn beschikking heeft en die bekend is of behoort te zijn met de toepassing van de wet, bijvoorbeeld uit hoofde van zijn functie of de door hem ontplooide activiteiten of omdat aan hem eerder een "Informatieformulier buitenlandse kentekens" is uitgereikt, dan wel de inspecteur hem anderszins schriftelijk heeft geïnformeerd over het gebruik van een in het buitenland geregistreerd voertuig.”

De rechtbank moet gezien de tekst van de goedkeuring beoordelen of eiser uit hoofde van de door hem ontplooide activiteiten bekend was of bekend behoorde te zijn met de toepassing van de Wet BPM. Dit betekent dat niet doorslaggevend is of eiser autohandelaar genoemd kan worden, maar dat het gaat om de vraag of eiser als gevolg van de door hem ontplooide activiteiten bekend behoorde te zijn met de BPM-regels.

Verder is van belang dat de rechtbank goedkeurend beleid restrictief moet uitleggen, waarbij de bedoeling van de staatsecretaris moet worden meegewogen, althans voor zover die bedoeling kenbaar is uit de tekst van het toepasselijke besluit. Verweerder heeft in dit kader opgemerkt dat het herstelbeleid is bedoeld voor onwetende particulieren. Mensen die zich als ondernemer en autohandelaar inschrijven bij de Kamer van Koophandel, behoren zich volgens verweerder te oriënteren op de BPM-regels als zij in het kader van die onderneming met een auto met buitenlands kenteken in Nederland rijden. Voor hen is het herstelbeleid volgens verweerder niet bedoeld.

De rechtbank volgt verweerder in dit betoog. Eiser heeft verklaard dat het zijn droom was om in de autohandel te gaan en dat hij zich daarom heeft ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Enkele maanden eerder had hij al een auto gekocht om te verkopen aan een relatie in Marokko ([K]). Eiser heeft volgens de daarvoor geldende regels een exportkenteken aangevraagd en gekregen en hij is er in geslaagd om dit kenteken een aantal keer te verlengen, met als gevolg dat hij gedurende acht maanden de beschikking had over een auto met een Duits exportkenteken. Daaruit leidt de rechtbank af dat eiser zich heeft laten informeren over de van toepassing zijnde regelgeving. Van iemand die zich vanuit Nederland in de (internationale) autohandel wil begeven, mag naar het oordeel van de rechtbank worden verwacht dat hij zich laat informeren over de BPM-regels. Het zou waar kunnen zijn dat eiser zich feitelijk niet heeft laten informeren over de regels die van toepassing zijn als de auto met het Duitse exportkenteken naar Nederland wordt gebracht. Dit was naar zijn zeggen immers niet zijn oorspronkelijke bedoeling. Toch is de rechtbank van oordeel dat hij deze regels had behoren te kennen. Juist omdat eiser van plan was om zich in de autohandel te begeven en daarmee ook een begin had gemaakt, valt hij niet meer onder de categorie gevallen waarvoor het herstelbeleid is bedoeld. In het besluit (en in de Leidraad BPM 2006) wordt gezien de genoemde voorbeelden gedacht aan incidenten die zich voordoen omdat iemand een keer met een auto van iemand anders rijdt. Eiser reed daarentegen in een auto die op zijn naam stond en die was bedoeld voor de verkoop. Bovendien heeft hij de auto gedurende acht maanden in Nederland in bezit gehad, zodat van een incidentele situatie geen sprake was.

Gezien het bovenstaande is de rechtbank van oordeel dat eisers beroep op het herstelbeleid faalt, omdat hij uit hoofde van de door hem ontplooide activiteiten bekend had behoren te zijn met de toepassing van de Wet BPM. Dit brengt mee dat de naheffingsaanslag terecht is opgelegd. In zoverre is het beroep dus ongegrond.

Boete

Verweerder heeft op grond van artikel 67f van de AWR in verbinding met paragraaf 25 en 28 van het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst 1998 (BBBB) een boete van 50% opgelegd. In de aankondiging van die boete bij brief van 29 mei 2009 is vermeld dat hieraan ten grondslag ligt dat sprake is van opzet. In het verweerschrift heeft verweerder dit genuanceerd tot voorwaardelijk opzet, door hem terecht gedefinieerd als: het willens en wetens aanvaarden van de reële kans dat te weinig belasting wordt geheven.

Ter onderbouwing hiervan heeft verweerder gesteld dat eiser bekend moet worden verondersteld met de BPM-wetgeving, aangezien hij kort voor de controle was gestart met een bedrijf in de autobranche. Ter zitting heeft verweerder desgevraagd verklaard dat er ook sprake is van voorwaardelijk opzet als eiser de regels feitelijk niet kende, omdat hij ze wel had behoren te kennen.

Eiser heeft ten aanzien van de boete betwist dat sprake is van (voorwaardelijk) opzet. Hij stelt dat hij niet wist dat hij voor de auto BPM moest betalen. Het feit dat hij eerder (in 2007) een keer een auto heeft ingevoerd en toen BPM heeft aangegeven, maakt niet dat hij wist dat dit nu ook moest. De situatie was immers toen heel anders, omdat het toen wel, maar nu niet zijn bedoeling was om de auto in te voeren in Nederland, aldus eiser.

Verweerder heeft onvoldoende aangevoerd ter onderbouwing van zijn stelling dat eiser de BPM-regels feitelijk kende en dus bewust (willens en wetens) deze regels heeft overtreden. De omstandigheid dat eiser zich had ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en kort voor de controle was gestart met de autohandel, is niet voldoende om aan te nemen dat eiser de BPM-regels kende. Verweerder heeft daarom niet aannemelijk gemaakt dat sprake is van (voorwaardelijk) opzet. De omstandigheid dat eiser de regels behoorde te kennen, zoals hiervoor is geoordeeld in het kader van het beroep op het herstelbeleid, is niet voldoende voor de bewustheid die nodig is voor het opleggen van een vergrijpboete op basis van (voorwaardelijk) opzet. De boete dient daarom te worden vernietigd.

Conclusie

Gelet op het bovenstaande dient het beroep gegrond te worden verklaard, maar alleen voor zover het de boete betreft.

De rechtbank vindt aan¬lei¬ding verweerder te veroordelen in de kos¬ten die eiser in verband met de behande¬ling van het beroep redelij¬kerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 1.311 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1,5 punt voor het twee maal verschijnen ter zitting en 0,5 punt voor nadere schriftelijke inlichtingen, met een waarde per punt van € 437 en een wegingsfactor 1). De kosten voor de bezwaarfase zijn niet toewijsbaar, omdat hierom niet is verzocht voordat uitspraak op bezwaar werd gedaan (zie artikel 7:15, derde lid, van de Awb). Van overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten is de rechtbank niet gebleken.

De rechtbank: