Hof 's-Hertogenbosch, 17-10-2008, nr. 07/00461

GERECHTSHOF 's-HERTOGENBOSCH

Sector Belastingrecht

Tweede meervoudige Belastingkamer

Kenmerk: 07/00461

Uitspraak op het hoger beroep van

de heer X, wonende te Y,

hierna: belanghebbende,

tegen de mondelinge uitspraak van de Rechtbank Breda (hierna: de Rechtbank) van 3 augustus 2007, nummer AWB 06/2902, in het geding tussen

belanghebbende

en

de voorzitter van het managementteam van het onderdeel Belastingdienst/Z, van de rijksbelastingdienst

hierna: de Inspecteur.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. De Inspecteur heeft met dagtekening 17 maart 2006 en onder aanslagnummer 000.00.000.H.27 aan belanghebbende voor het jaar 2002 een navorderingsaanslag opgelegd in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 21.402. Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak gedagtekend 8 mei 2006 deze aanslag gehandhaafd.

1.2. Bij de hierboven bedoelde mondelinge uitspraak heeft de Rechtbank het tegen die uitspraak van de Inspecteur door belanghebbende ingestelde beroep ongegrond verklaard. Tegen deze uitspraak heeft belanghebbende hoger beroep ingesteld bij brief van 20 september 2007, bij het Hof ingekomen op 21 september 2007. ter zake van dit beroep heeft de griffier van belanghebbende een griffierecht geheven van € 106.

De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.3. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgehad op 30 juli 2008 te 's-Hertogenbosch. Aldaar zijn toen verschenen en gehoord belanghebbende, alsmede de Inspecteur.

1.4. Belanghebbende heeft voor de zitting gedagtekend 23 juli 2008 een pleitnota toegezonden aan het Hof en (door tussenkomst van de griffier) aan de wederpartij, welke pleitnota met instemming van de Inspecteur wordt geacht ter zitting te zijn voorgedragen.

1.5. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt, dat in afschrift aan partijen is verzonden.

1.6. Het Hof heeft vervolgens het onderzoek ter zitting gesloten.

2. Feiten

Op grond van de stukken van het geding en het onderzoek ter zitting zijn in deze zaak de volgende feiten en omstandigheden voor het Hof komen vast te staan.

2.1. Belanghebbende heeft ten onrechte premies kapitaalverzekering met lijfrenteclausule afgetrokken over 2001 en 2002 en de Inspecteur heeft de aangifte ten onrechte gevolgd. De Inspecteur heeft een en ander bij de aanslagregeling over 2003 en 2004 ontdekt en daarin aanleiding gevonden tot navordering met 25% boete.

2.2. De ten onrechte in 2001 en 2002 afgetrokken premies waren tot 2001 aftrekbaar, maar werden niet aftrekbaar door een wetswijziging per 1 januari 2001. Premies voor kapitaalverzekeringen met lijfrenteclausule zouden voortaan niet meer tot aftrek leiden. De polis had kunnen worden aangepast, maar dat is niet gebeurd.

2.3. Belanghebbende heeft de premies afgetrokken ondanks het feit dat zijn verzekeraar hem er schriftelijk op had gewezen dat de premie na 2000 niet meer aftrekbaar was. De Inspecteur heeft naar aanleiding daarvan een boete van 25% opgelegd wegens grove schuld.

2.4. Verzekeraars waren met ingang van 1 januari 2001 wettelijk verplicht te renseigneren welke polissen na 2000 nog tot aftrek leidden.

Belanghebbende had twee polissen, waarvan de ene (een zuivere lijfrentepolis; hierna: de eerste polis) na 2000 nog tot aftrek leidde en als zodanig tijdig door de verzekeraar was gerenseigneerd en de andere (een kapitaalverzekering met lijfrenteclausule; hierna: de tweede polis) niet was aangepast aan de nieuwe eisen, derhalve na 2000 niet meer tot aftrek leidde en daarom ook niet door de verzekeraar was gerenseigneerd. Alleen terzake van de eerste polis stond derhalve aan de Inspecteur ten tijde van het vaststellen van belanghebbendes primitieve aanslag over 2002 (dagtekening aanslagbiljet 6 juli 2004) een renseignement ter beschikking, maar dat renseignement was - evenals de overige door de fiscus van de verzekeraars ontvangen renseignementen inzake aftrekbare premies van lijfrenten - door de belastingdienst te dien tijde nog niet ingebracht in het systeem waarin de gegevens van de aangifte worden ingevoerd en worden vergeleken met renseignementen alvorens de aanslag wordt uitgeprint en verzonden (hierna: het systeem).

2.5. De eerste polis droeg een premie van € 1.361,40 per jaar. De tweede polis een premie van € 1.942,18 per jaar. De som van beide premies bedroeg, afgerond, € 3.303 per jaar.

Die som is door belanghebbende in 2001 en 2002 afgetrokken; in 2001 in één bedrag en in 2002 verdeeld over enerzijds basisaftrek en anderzijds aftrek bij gebruik van de vrije ruimte.

De Inspecteur heeft over beide jaren nagevorderd over de aftrek ad, na afrondingen, € 1.941 op de tweede polis, dat wil zeggen de polis die niet was aangepast aan de nieuwe eisen.

2.6. Belanghebbende stelt nu dat de Inspecteur geen nieuw feit heeft. Hij had in het feit dat er slechts voor de eerste polis een renseignement was, aanleiding moeten vinden tot nader onderzoek naar de aftrek op de tweede polis.

2.7. De Inspecteur stelt daar tegenover dat het ontbreken van een renseignement voor de tweede polis geen aanleiding behoefde te geven voor het instellen van een nader onderzoek. Niet alleen was de renseignering van aftrekbare lijfrentepremies door de verzekeraars ten tijde van het vaststellen van belanghebbendes primitieve aanslag verre van volledig, maar ook bestond er op grond van een goedkeuring van de Staatssecretaris nog tot 31 december 2002 de mogelijkheid de polis alsnog aan te passen aan de nieuwe eisen. Het ontbreken van een renseignement behoefde derhalve volgens de Inspecteur niet te betekenen dat de aftrek ten onrechte plaatsvond. Het beoordelen van lijfrenteaftrekken was daarom in zijn ogen niet doelmatig.

2.8. De Inspecteur heeft de aangifte niet bekeken. De daarin opgenomen gegevens zijn in het systeem ingebracht zonder verdere beoordeling of controle daarvan. Hij is slechts administratief verwerkt.

De Inspecteur wist daarbij dat de van de verzekeraars ontvangen renseignementen inzake aftrekbare lijfrentepremies nog niet in het systeem waren ingebracht.

3. Geschil, alsmede standpunten en conclusies van partijen

In geschil is

- of de Inspecteur een nieuw feit heeft, en zo ja,

- of de boete terecht is opgelegd?.

Belanghebbende beantwoordt beide vragen ontkennend, de Inspecteur bevestigend.

Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden welke daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken, van al welke stukken de inhoud als hier ingevoegd moet worden aangemerkt. Voor hetgeen zij hieraan ter zitting hebben toegevoegd, wordt verwezen naar het van deze zitting opgemaakte proces-verbaal.

Belanghebbende concludeert tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank en vernietiging van de navorderingsaanslag. De Inspecteur concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep en bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

4. Gronden

4.1. Niet in geschil is dat de aangifte een verzorgde indruk maakt en afkomstig is van een gerenommeerd belastingadvieskantoor. Maar dat kan niet de reden zijn geweest dat deze voor louter administratieve verwerkingafdoening is voorgedragen, want er is, naar de Inspecteur ter zitting heeft toegegeven, bij de aanslagregeling 'niet naar gekeken'. Belanghebbendes aangifte is met een aantal andere posten om doelmatigheidsreden daartoe aangewezen.

Vaststaat ook dat er wel een renseignement aanwezig was voor de eerste polis, maar niet voor de tweede polis.

Vaststaat ook dat renseignementen als deze ten tijde van het vaststellen van de primitieve aanslag nog niet 'in het systeem waren ingebracht'.

4.2. Het Hof stelt voorop dat een inspecteur door te kiezen voor administratieve verwerking zonder verdere beoordeling niet de aanwezigheid van een nieuw feit kan bewerkstelligen. Als hij, bij keuze voor beoordeling met normale zorgvuldigheid, door het volgen van de aangifte een ambtelijk verzuim zou plegen, kan dat niet worden geheeld door keuze voor administratieve verwerking.

4.3 Naar het oordeel van het Hof had de Inspecteur, naar belanghebbende terecht stelt, indien hij de aanslag met normale zorgvuldigheid had bestudeerd, in redelijkheid moeten twijfelen aan de juistheid van de daarin opgenomen gegevens (vergelijk Hoge Raad 11 april 2001, onder meer gepubliceerd in BNB 2001/260). Hij had dan immers geconstateerd dat er een groter bedrag aan premies van lijfrenten was afgetrokken, dan als aftrekbaar was gerenseigneerd. De omstandigheid dat er volgens de Inspecteur verschillende verklaringen mogelijk waren voor dit verschil, zou hem in dat geval naar het oordeel van het Hof niet hebben ontslagen van de verplichting een nader onderzoek in te stellen naar de werkelijke verklaring, nu het ging om een zowel relatief als absoluut niet onaanzienlijk bedrag. Hij had in dat geval niet mogen aannemen dat een van de door hem veronderstelde verklaringen, de juiste verklaring was. De Inspecteur had in dat geval een ambtelijk verzuim gepleegd.

4.4. De Inspecteur heeft echter gekozen voor een afdoening zonder beoordeling. Hij kan door die keuze een ambtelijk verzuim niet helen. De Inspecteur is kennelijk een andere mening toegedaan. Hij verdedigt kennelijk dat redenen van doelmatigheid die keuze kunnen rechtvaardigen en een ambtelijk verzuim kunnen voorkomen. Die mening is naar het oordeel van het Hof onjuist. Het hoger beroep is reeds daarom gegrond.

4.5. Voorzover het in 4.4 gegeven oordeel onjuist is, zijn de door de Inspecteur daartoe in dit geval aangevoerde redenen van doelmatigheid naar het oordeel van het Hof onvoldoende. Naar het oordeel van het Hof blijkt in deze procedure uit niets dat de verzekeraars in betekenende mate hun renseignementen niet tijdig hebben aangeleverd. Evenmin staat in deze procedure vast dat zij hun cliënten niet tijdig, schriftelijk en voor elke polis afzonderlijk, hebben verwittigd van de eventuele noodzaak tot polisaanpassing. Gesteld noch gebleken is verder in deze procedure dat belanghebbenden op grote schaal nalatig waren het schriftelijke advies van hun verzekeraars op te volgen. Het is dus veeleer waarschijnlijk dat belanghebbendes geval een incident is geweest. Een en ander verschaft, zo doelmatigheid al van belang is, naar het oordeel van het Hof onvoldoende rechtvaardiging voor het afdoen zonder beoordeling.

4.6. Vaststaat slechts dat de renseignementen nog niet in het systeem waren verwerkt en dat de Staatssecretaris de eerste twee jaren bereid was tot soepelheid bij de aanpassing van polissen. Maar dat levert de Inspecteur, anders dan de Inspecteur kennelijk stelt, niet het vereiste nieuwe feit. Het niet beoordelen van de lijfrente-aftrekken wordt ook daardoor niet minder een ambtelijk verzuim.

4.7. De navorderingsaanslag en de boetebeschikking zijn ten onrechte opgelegd. Zij moeten derhalve worden vernietigd.

4.8. De slotsom is dat het hoger beroep gegrond is en dat de aangevallen uitspraak dient te worden vernietigd. Belanghebbende heeft recht op teruggaaf van het griffierecht en op vergoeding van proceskosten.

Ten aanzien van het griffierecht

Nu de uitspraak van de Rechtbank wordt vernietigd, dient de Staat aan belanghebbende het door hem ter zake van de behandeling van het beroep bij de Rechtbank en het hoger beroep bij het Hof betaalde griffierecht ten bedrage van € 38 respectievelijk € 106 te vergoeden.

Ten aanzien van de proceskosten

Nu het door belanghebbende ingestelde hoger beroep gegrond is, acht het Hof termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het beroep bij de Rechtbank en het hoger beroep bij het Hof redelijkerwijs heeft moeten maken.

Het gaat hier om twee samenhangende zaken met nummers 07/00460 (jaar 2001) en 07/00461 (jaar 2002). Het Hof zal de proceskostenvergoeding vaststellen voor deze twee zaken gezamenlijk.

Het Hof stelt deze kosten, mede gelet op het bepaalde in het Besluit proceskosten bestuursrecht, op 2 punten x € 322 (waarde per punt) x 1,5 (factor gewicht van de zaak) is € 966 voor het beroep bij de Rechtbank; en op 2 punten x € 322 x 1,5 is € 966 voor het hoger beroep bij het Hof, dat is in totaal € 1.932.

Voor de onderhavige zaak bedraagt de proceskostenvergoeding derhalve 1/2 x € 1.932 is € 966.

5. Beslissing

Het Hof

- verklaart het hoger beroep gegrond

- vernietigt de uitspraak van de Rechtbank

- verklaart het tegen de uitspraak van de Inspecteur

ingestelde beroep gegrond

- vernietigt de uitspraak van de Inspecteur

- vernietigt de navorderingsaanslag en de daarbij

behorende boetebeschikking

- gelast dat de Staat aan belanghebbende het door deze ter

zake van de behandeling van het beroep bij de Rechtbank

en het hoger beroep bij het Hof betaalde griffierecht ten

bedrage van, in totaal, € 144 vergoedt

- veroordeelt de Inspecteur in de kosten van het geding

bij de Rechtbank en het Hof aan de zijde van

belanghebbende, vastgesteld op, in totaal, € , en

- wijst de Staat aan als de rechtspersoon die de

proceskosten moet vergoeden

Aldus gedaan op 17 oktober 2008 door P.J.M. Bongaarts, voorzitter, W.E.M. van Nispen tot Sevenaer en J.A. Meijer, in tegenwoordigheid van A.W.J. Strik, griffier. De beslissing is op die datum ter openbare zitting uitgesproken en afschriften van de uitspraak zijn op die datum aangetekend aan partijen verzonden.

Het aanwenden van een rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen beide partijen binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), Postbus 20303, 2500 EH Den Haag. Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:

1 - bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd.

2 - het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. een dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. de gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad.

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.