Hof Amsterdam, 16-07-2009, nr. 07/00025

De inspecteur heeft met dagtekening 24 maart 2005 aan belanghebbende voor het jaar 2002 een aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd, berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 69.105, een belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang van € 40.000 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 10.731.

Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de inspecteur bij uitspraak van 27 september 2005 de aanslag gehandhaafd.

Bij uitspraak van 18 december 2006, verzonden op 27 december 2006, heeft de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank) het daartegen door belanghebbende ingestelde beroep gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar vernietigd, de belastingaanslag verminderd tot een aanslag berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 55.913, bepaald dat de uitspraak in zoverre in de plaats treedt van het vernietigde besluit, de inspecteur veroordeeld in de proceskosten van belanghebbende tot een bedrag van € 966, en gelast dat aan belanghebbende het griffierecht van € 37 wordt vergoed.

Tegen deze uitspraak heeft de inspecteur hoger beroep ingesteld bij beroepschrift van 24 januari 2007, bij het Hof ingekomen op dezelfde dag. Namens belanghebbende is een verweerschrift ingediend. Voorts is door belanghebbende een geschrift, houdende een incidenteel hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank ingezonden. Daarop is door de inspecteur een verweerschrift ingediend, waarop belanghebbende nog schriftelijk heeft gereageerd.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 1 april 2009. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat aan deze uitspraak is gehecht.

De rechtbank heeft in haar uitspraak de navolgende feiten vastgesteld:

Het Hof verenigt zich met de door de rechtbank vastgestelde feiten en maakt deze tot de zijne.

Het Hof stelt voorts vast dat de film [D] daadwerkelijk tot stand is gekomen en enige tijd in roulatie is geweest en dat de in de uitspraak van de rechtbank onder 2.5. vermelde budgetoverschrijding met € 614.914 neerkomt op 17,5% van de gebudgetteerde productiekosten die op circa € 3,5 miljoen waren geraamd.

Voor de rechtbank was in geschil of de inspecteur terecht de winstvaststellingsovereenkomst heeft beëindigd. Hierover heeft de rechtbank als volgt overwogen:

In hoger beroep is, evenals in eerste aanleg, in geschil of de inspecteur terecht de winst-vaststellingsovereenkomst heeft beëindigd. De rechtbank heeft die vraag in ontkennende zin beantwoord, het beroep van belanghebbende gegrond verklaard en de inspecteur in de proceskosten veroordeeld naar het forfait van het Besluit proceskosten bestuursrecht.

De inspecteur, die in hoger beroep is gekomen, stelt zich op het standpunt dat hij de winstvaststellingsovereenkomst terecht heeft beëindigd en dat het beroep ongegrond dient te worden verklaard.

Belanghebbende verweert zich hiertegen en is van oordeel dat de rechtbank terecht het beroep gegrond heeft verklaard. In incidenteel hoger beroep stelt belanghebbende zich op het standpunt dat hij recht heeft op integrale vergoeding van zijn (proces)kosten.

Partijen baseren hun standpunten op de gronden welke door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken. Hetgeen partijen voorts ter zitting hebben opgemerkt is opgenomen in het proces-verbaal van het verhandelde ter zitting dat aan deze uitspraak is gehecht en daarvan deel uitmaakt.

Evenals de rechtbank legt het Hof artikel 3.6. van de productieovereenkomst aldus uit dat [E] B.V. (hierna: de BV) haar boven het budget uitgaande, en niet door de CV geautoriseerde uitgaven, niet op de CV kan verhalen. In zoverre houdt (artikel 3.6. van) de productieovereenkomst de mogelijkheid in dat (een deel van de) in het kader van de productie van de film gemaakte kosten niet voor rekening van de CV komt. Zulks is evenwel in strijd met de kennelijke bedoeling van partijen bij de productieovereenkomst dat de kosten van het filmproject volledig voor risico van de CV zouden zijn, zoals duidelijk volgt uit artikel 4.2. van de productieovereenkomst. Mede gelet op hetgeen ter zitting is verklaard over de gang van zaken bij de productie van de film, houdt het Hof het ervoor dat de budget-overschrijdingen het gevolg zijn van een tijdens het ‘draaien’ van de film tussen de CV en de BV gerezen onenigheid waarbij de BV — in strijd met de kennelijke bedoeling van de productieovereenkomst — is overgegaan tot het doen van (grote) uitgaven zonder zich om het budget te bekommeren terwijl de CV onvoldoende greep had op de situatie om deze budgetoverschrijdingen een halt toe te roepen.

Naar 's Hofs oordeel zijn de contractuele bepalingen in artikel 4.2. respectievelijk artikel 3.6. van de productieovereenkomst niet van gelijke orde: artikel 4.2. is van algemene strekking en brengt tot uitdrukking dat het project voor rekening en risico van de CV is; artikel 3.6. is een bijzondere bepaling die de BV aan een budget bindt en de CV beoogt te vrijwaren van niet-geautoriseerde budgetoverschrijdingen. Het Hof is dan ook van oordeel dat de inspecteur, afgaande op de hem voorgelegde productieovereenkomst, geen rekening behoefde te houden met een situatie als de onderhavige, waarin als gevolg van niet in de hand gehouden budgetoverschrijdingen niet meer gezegd kan worden dat alle kosten van de film voor rekening van de CV zijn gekomen. Bij dit oordeel laat het Hof tevens meewegen dat de winstvaststellingsovereenkomst waaraan de CV zich heeft verbonden, is gesloten met als onmiskenbaar uitgangspunt dat de film (volledig) voor rekening en risico van de CV zou worden vervaardigd.

Ingevolge onderdeel C9 van de winstvaststellingsovereenkomst kan die overeenkomst ‘door de Belastingdienst/Particulieren Ondernemingen Hilversum op ieder moment worden beëindigd indien (…) afspraken uit deze winstvaststellingsovereenkomst niet (geheel) worden nagekomen’. Naar 's Hofs oordeel ontleent de inspecteur aan deze bepaling het recht de overeenkomst op te zeggen zoals hij heeft gedaan. Door het — laten — ontstaan van een situatie waarin (substantiële) kosten van het filmproject niet voor rekening van de CV kwamen, heeft de CV zich immers niet gehouden aan de afspraak dat de film (volledig) voor haar rekening en risico zou worden vervaardigd.

Voor het geval het Hof zou oordelen dat de inspecteur de winstvaststellingsovereenkomst terecht heeft opgezegd, heeft belanghebbende het Hof verzocht te beslissen met inachtneming van hetgeen in eerste aanleg door hem is aangevoerd. Belanghebbende doelt hiermee, naar het Hof verstaat, op het meer subsidiaire standpunt in zijn beroepschrift in eerste aanleg, waarin hij een beroep heeft gedaan op het arrest van de Hoge Raad van 16 oktober 1991, nr. 26.636, BNB 1991/341. Het Hof begrijpt dit meer subsidiaire standpunt aldus dat belanghebbende naar evenredigheid van zijn deelname in de CV aanspraak maakt op willekeurige afschrijving van films en filminvesteringsaftrek voor zover de kosten van de film voor rekening van de CV zijn gekomen.

In zijn pleitnota voor het Hof heeft belanghebbende zich in dit verband nader op het standpunt gesteld dat, ingeval van opzegging van de winstvaststellingsovereenkomst, de wet bepaalt welke (fiscale) gevolgen er optreden.

De inspecteur heeft ter zitting erkend dat ingeval er geen winstvaststellingsovereenkomst zou zijn gesloten, zonder meer het wettelijke regime van toepassing zou zijn, dat dan bezien zou moeten worden op welke wettelijke faciliteiten de commanditaire vennoten aanspraak kunnen maken en dat ‘in dit geval wellicht een (gedeeltelijke) aftrek mogelijk (zou) zijn’.

De inspecteur heeft zich evenwel van meet af aan op het standpunt gesteld dat de commanditaire vennoten die de winstvaststellingsovereenkomst hebben ondertekend, zich uitdrukkelijk ermee akkoord hebben verklaard dat zij niet als medegerechtigden tot het vermogen van een onderneming in de zin van de Wet op de inkomstenbelasting 2001 worden aangemerkt en dat zij geen recht hebben op toepassing van de faciliteiten die aan mede-gerechtigden toekomen, indien de winstvaststellingsovereenkomst met toepassing van onderdeel C9 door de Belastingdienst is opgezegd; een en ander is ook duidelijk tot uitdrukking gebracht in onderdeel C12 van de winstvaststellingsovereenkomst.

Het Hof is van oordeel dat de inspecteur bij het aangaan en het uitvoeren van een vaststellingsovereenkomst als de onderhavige, doch evenzeer bij de beëindiging ervan, niet alleen in een privaatrechtelijke rechtsverhouding door die overeenkomst gebonden is, maar daarbij als bestuursorgaan tevens algemene beginselen van behoorlijk bestuur in aanmerking heeft te nemen. Dit betekent onder meer dat de gevolgen die de inspecteur aan de niet-nakoming van de winstvaststellingsovereenkomst verbindt, ook indien de commanditaire vennoten naar de letter van die overeenkomst in dat geval geen recht op investeringsfaciliteiten zouden kunnen doen gelden, niet onevenredig groot mogen zijn in relatie tot de situatie die er zou zijn geweest, indien de CV die overeenkomst niet zou hebben gesloten en overigens in dezelfde omstandigheden zou verkeren. Hoezeer ook uit hoofde van de (privaatrechtelijke) winstvaststellingsovereenkomst gerechtigd tot beëindiging van deze overeenkomst, diende de inspecteur zich ingevolge artikel 3:4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) rekenschap ervan te geven dat de gevolgen daarvan niet onevenredig zouden zijn in verhouding tot de daarmee te dienen doelen.

Nu, naar belanghebbende gemotiveerd heeft gesteld en de inspecteur niet (althans onvoldoende gemotiveerd) heeft betwist, de CV een onderneming in materiële zin heeft gedreven, de commanditaire vennoten medegerechtigd waren tot het vermogen van die onderneming, er binnen de CV ter zake van de onderhavige filmproductie daadwerkelijk voortbrengingskosten zijn gemaakt, en ook overigens is voldaan aan de voorwaarden die bij en krachtens de wet zijn gesteld aan de willekeurige afschrijving voor films en de film-investeringsaftrek, acht het Hof het — wat er zij van de uitleg die naar privaatrechtelijke maatstaven aan onderdeel C12 en de akkoordverklaringen daarmee van de commanditaire vennoten zou moeten worden gegeven — evident in strijd met het evenredigheidsbeginsel indien aan een budgetoverschrijding met 17,5%, waarvan te dezen sprake is, het gevolg wordt verbonden dat aan de commanditaire vennoten — hoezeer ook formeel medeverantwoordelijk voor de budgetoverschrijding en hoezeer ook die budgetoverschrijding van niet verwaarloosbare omvang is — de rechten worden ontzegd die hun op grond van de wet toekomen ter zake van de investering in de film [D] voor zover deze investering voor rekening van de CV heeft plaatsgevonden.

De budgetoverschrijding van € 614.914, kan, nu deze — voorshands — niet voor rekening van de CV is gekomen, niet als voortbrengingskosten ter zake van een film worden beschouwd, maar dat doet niet af aan de realiteit van de investering waarvan de kosten overigens voor rekening van de CV zijn gekomen.

De stukken van het geding en de stellingen van partijen bieden geen volstrekte duidelijkheid over de gevolgen van het meer subsidiaire standpunt van belanghebbende voor het bedrag van de investeringsaftrek en het bedrag van de willekeurige afschrijving. Met name is niet duidelijk of het bedrag van de investeringsaftrek in de aangifte is berekend op basis van de productiekosten inclusief dan wel exclusief budgetoverschrijdingen.

Het Hof zal de zaak dan ook terugwijzen naar de inspecteur teneinde vast te stellen in hoeverre belanghebbende op grond van het hiervoor overwogene in aanmerking komt voor investeringsaftrek en willekeurige afschrijving.

Nu de inspecteur bij het beëindigen van de winstvaststellingsovereenkomst evident in strijd met het evenredigheidsbeginsel heeft gehandeld en ook nadien niet bereid is gebleken met de CV/de commanditaire vennoten tot een compromis te komen, is in beginsel sprake van een bijzondere omstandigheid die aanleiding geeft de inspecteur te veroordelen in de werkelijke kosten van rechtsbijstand die de CV/de commanditaire vennoten heeft/hebben moeten maken om hun wettelijke aanspraken geldend te maken. Dit kan evenwel in de onderhavige procedure niet leiden tot een hogere proceskostenveroordeling dan de forfaitaire. De aan belanghebbende toe te rekenen kosten van de procedure zullen immers, naar volgt uit de door belanghebbende gestelde feiten, in ieder geval niet méér kunnen belopen dan 1/239e van € 77.000 ofwel € 322.

De op grond van het forfait van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor vergoeding in aanmerking komende kosten van rechtsbijstand in hoger beroep bedragen 3 (voor proces-handelingen: verweerschrift, incidenteel hogerberoepschrift en bijwonen zitting) × 1,5 (gewicht van de zaak) × € 322 = € 1449. Nu dit bedrag — reeds op zichzelf bezien — meer is dan de totale aan belanghebbende toe te rekenen werkelijke proceskosten, ziet het Hof geen reden af te wijken van het forfait, noch voor wat de kosten van de eerste aanleg, noch voor wat de kosten in hoger beroep betreft. Het incidentele hoger beroep is ongegrond.

op het hoger beroep van de inspecteur en het incidenteel hoger beroep van belanghebbende:

Het Hof:

De uitspraak is gedaan door mrs. E.A.G. van der Ouderaa, voorzitter, J. den Boer en E.F. Faase, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. G.J.H.M. Milder-Wolbers als griffier. De beslissing is op 16 juli 2009 in het openbaar uitgesproken.

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie worden ingesteld bij de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), Postbus 20303, 2500 EH Den Haag. Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad.

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.