Privaatrechtelijke gevolgen van een schending van het mededingingsrecht (O&R nr. 96) 2016/1.1:1.1 Introductie onderwerp

Privaatrechtelijke gevolgen van een schending van het mededingingsrecht (O&R nr. 96) 2016/1.1

1.1 Introductie onderwerp

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

1. Het onderwerp van mijn proefschrift kan ik het beste inleiden aan de hand van drie praktijkvoorbeelden:

–

ABB is bij besluit van de Europese Commissie beboet wegens haar deelname aan een internationaal kartel op de markt van gasgeïsoleerd schakelmateriaal.1 TenneT start onder meer naar aanleiding hiervan een civielrechtelijke procedure en eist schadevergoeding van ABB wegens schending van artikel 101 VWEU.2

–

Albert Heijn verplicht een Belgische producent van hagelslag tot een verlaging van 2 procent van de prijs die zij aan deze producent betaalt. Indien de producent niet akkoord gaat, stopt Albert Heijn met het afnemen en verkopen van hagelslag van de Belgische producent. Onder deze druk zwicht de producent. Een aantal maanden later gaat de producent failliet. Deze eenzijdige prijsverlaging, afgedwongen door Albert Heijn, kan misbruik van een economische machtspositie opleveren in de zin van artikel 102 VWEU.3 Een variatie op deze casus is het geval dat Unilever gratis of tegen een geringe vergoeding vrieskisten beschikbaar stelt aan detailhandelaars waarbij in de overeenkomst een exclusiviteitsbeding is opgenomen: in de vrieskist mogen alleen ijsproducten van Unilever worden bewaard.4

–

De gemeente Eindhoven koopt in 2011 het Philipsstadion en het trainingscomplex ‘De Herdgang’ van voetbalclub PSV. Vervolgens geeft de gemeente het stadion en trainingscomplex in erfpacht aan PSV. De gemeente heeft daarvoor een lening afgesloten. PSV betaalt een erfpachtcanon van ten minste het bedrag dat de gemeente aan rente betaalt. De Commissie is van mening dat sprake is van onrechtmatige staatssteun omdat de gemeente niet heeft gehandeld als een gemiddelde investeerder in een markteconomie.5

De drie bovenstaande voorbeelden laten goed zien dat het mededingingsrecht op een aantal pijlers rust. De eerste pijler is het verbod op mededingingsbeperkende overeenkomsten (kartelverbod). De tweede pijler bestaat uit het verbod op misbruik van een economische machtspositie. Het verbod op staatssteun is de derde pijler. De vierde pijler is het toezicht op fusies.6 De pijlers geven aanleiding tot verschillende kwesties.

2. De hoofddoelstelling van het mededingingsrecht is de bescherming van eerlijke en onvervalste concurrentie binnen een vrije markt. Het mededingingsrecht tracht concurrentie tussen ondernemingen onderling zo hevig mogelijk te houden. De veronderstelling is dat concurrentie leidt tot lagere prijzen, betere efficiëntie, optimale allocatie van productiemiddelen en zo tot een hogere welvaart van consumenten. Bij een optimaal werkende markt krijgen consumenten de hoogste kwaliteit producten voor de laagst mogelijke prijs. Bovendien zorgt concurrentie voor een vernieuwingsprikkel.7 Daarnaast is het bevorderen van marktintegratie een doel van het Europese mededingingsrecht.8 De gedachte achter een effectieve handhaving van het mededingingsrecht is het nastreven van zo hoog mogelijke welvaart voor iedereen.

3. De handhaving van het Unierechtelijke mededingingsrecht heeft in beginsel een duale structuur. Artikel 101 en 102 VWEU9 kunnen door eenieder voor de nationale civiele rechter worden ingeroepen.10 Deze artikelen lenen zich daardoor voor privaatrechtelijke handhaving. Daarnaast kent het mededingingsrecht een bestuursrechtelijk toezicht (publiekrechtelijke handhaving).11 Europees mededingingsrecht wordt publiekrechtelijk gehandhaafd door de Europese mededingingsautoriteit en de Europese Commissie. De Autoriteit Consument & Markt draagt zorg voor de publiekrechtelijke handhaving van het Nederlandse mededingingsrecht.12 In Nederland hebben we bij de bouwfraudezaak gezien dat ook het strafrecht een rol kan spelen bij overtredingen van het mededingingsrecht.13

4. Ik richt me op het economische mededingingsrecht en niet op oneerlijke mededinging in de zin van maatschappelijk onzorgvuldig handelen of oneerlijke handelspraktijken (onrechtmatige daad) en evenmin op het intellectuele eigendomsrecht.

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.