Hof Arnhem, 12-05-2009, nr. 107.002.120/01

In eerste aanleg is geprocedeerd en beslist zoals weergegeven in het vonnis uitgesproken op 25 juli 2007 door de rechtbank Zwolle-Lelystad.

Bij exploot van 24 september 2007 is door [appellant] hoger beroep ingesteld van genoemd vonnis met dagvaarding van [geïntimeerden]. tegen de zitting van 9 oktober 2007.

De conclusie van de memorie van grieven, waarbij tevens producties zijn overgelegd, luidt:

Bij memorie van antwoord is door [geïntimeerden]. verweer gevoerd met als conclusie:

Vervolgens heeft [appellant] zijn zaak doen bepleiten door zijn advocaat onder overlegging van een pleitnota.

Tenslotte heeft [appellant] de stukken overgelegd voor het wijzen van arrest.

[appellant] heeft drie grieven opgeworpen.

In de procedure in eerste aanleg vorderde [appellant] hoofdelijke veroordeling van [geïntimeerden]. tot betaling van €18.500,-- aan boete en buitengerechtelijke incassokosten, te vermeerderen met wettelijke rente vanaf 26 juni 2006 en met veroordeling van [geïntimeerden]. in de kosten van het geding.

Bij het vonnis waarvan beroep heeft de rechtbank de vorderingen van [appellant] integraal afgewezen en [appellant] veroordeeld in de kosten van het geding. Tegen die beslissingen en de gronden waarop ze berusten, richten zich de grieven.

De grieven 1 en 2 richten zich beide tegen de wijze waarop de rechtbank invulling heeft gegeven aan de inspanningsverplichting die op [geïntimeerden]. rustte om financiering voor de woning te verkrijgen en aan de eisen die gesteld mogen worden aan de documentatie daarvan. [appellant] meent dat de rechtbank ten onrechte heeft aangenomen dat [geïntimeerden]. ‘al het redelijk mogelijke’ hebben gedaan om de nodige financiering te verkrijgen en hun beroep op ontbinding ‘goed [hebben] gedocumenteerd’, een en ander als bedoeld in artikel 19 lid 3 van de overeenkomst. Deze grieven kunnen gezamenlijk worden behandeld.

Nu [geïntimeerden]. een beroep doen op hun bevoegdheid de koopovereenkomst te ontbinden en op het aan ontbinding verbonden rechtsgevolg dat zij daarna de koopovereenkomst niet meer behoefden na te komen, is het aan hen voldoende feitelijke gegevens aan te dragen om aannemelijk te maken dat zij al het redelijk mogelijke hebben gedaan om financiering te verkrijgen, wat wil zeggen: dat zij geen financiering hadden kunnen krijgen als zij — onder terbeschikkingstelling van financiële gegevens van hen beiden — meer financiële instellingen daarom hadden gevraagd, en verder dat zij hun beroep op ontbinding destijds goed hebben gedocumenteerd. Het hof is van oordeel dat de documentatie die [geïntimeerden]. ter gelegenheid van hun beroep op de ontbindende voorwaarde hebben overgelegd niet afdoende is om tot het oordeel te kunnen komen dat zij al het redelijk mogelijke hebben gedaan om financiering te verkrijgen.

In dit verband acht het hof allereerst van belang dat het debat zich tot dusver heeft toegespitst op de persoonlijke situatie van [geïntimeerde 1], en financiële gegevens van [geïntimeerde 2] — en de rol die zijn gegevens hebben gespeeld bij het verkrijgen van financiering — geheel buiten beeld zijn gebleven. Dat bevreemdt, daar artikel 8 van de overeenkomst bepaalt dat kopers hoofdelijk verbonden zijn voor de uit de overeenkomst voortvloeiende verplichtingen, waaronder die van artikel 19 lid 3, zodat deze verplichtingen derhalve niet alleen op [geïntimeerde 1], maar ook op [geïntimeerde 2] — die in de koopovereenkomst als projectmanager wordt aangeduid en in die hoedanigheid mogelijk een voor de beoordeling van kredietwaardigheid relevant inkomen zou kunnen verwerven — rusten.

De twee bijlagen bij de brief van 3 mei 2006 waarbij [geïntimeerden]. een beroep op de ontbindingsclausule hebben gedaan betreffen een brief van Royal Bank of Scotland en een brief van Financieel Platform Almere. Onbekend is gebleven welke informatie [geïntimeerden]. aan deze beide financiële dienstverleners ter beschikking hebben gesteld. Bij conclusie van antwoord heeft [geïntimeerde 2] weliswaar naar voren gebracht dat hij de aanvraag bij Bank of Scotland via internet heeft gedaan en om die reden niet over een kopie beschikt, maar ter gelegenheid van de comparitie die in eerste aanleg is gehouden is duidelijk geworden dat die formulieren zijn uitgeprint, ingevuld en per post naar de Bank of Scotland zijn gestuurd. Het had op de weg van [geïntimeerden]. gelegen kopieën van die ingevulde formulieren te maken en [appellant] gelegenheid te bieden van die formulieren kennis te nemen. Overigens hebben [geïntimeerden]. bij gelegenheid van de comparitie in eerste aanleg naar voren gebracht dat de aanvraag opvraagbaar moet zijn, maar dat zij die mogelijkheid hebben benut is in het geding niet gebleken.

[geïntimeerden]. hebben voorts verzuimd opheldering te verschaffen over welke financieringsinstellingen Financieel Platform heeft benaderd, informatie die alleen al omdat [geïntimeerde 1] zelf — zo blijkt uit het uittreksel uit het handelsregister dat zich bij de als productie 3 bij dagvaarding in eerste aanleg in het geding gebrachte stukken bevindt — vanaf 14 juli 2004 als gevolmachtigde aan Financieel platform was verbonden. Overigens roept de datering van de brief van Financieel Platform — 28 juni 2006 — vragen op nu [geïntimeerde 2] en [geïntimeerde 1] deze brief acht weken voor die datum met hun brief aan [appellant] van 3 mei 2006 hebben meegezonden. Het hof gaat er vanuit dat die brief van voor 3 mei 2006 moet zijn.

De brief van 3 mei 2006 waarbij de ontbindingsclausule is ingeroepen maakt er voorts melding van dat [geïntimeerde 1] per 1 juni 2006 werkloos zou worden. [geïntimeerde 1] heeft — ondanks bestrijding van dat ontslag door [appellant] — niet toegelicht uit welke werkkring hij zou zijn ontslagen. Uit de brief van [betrokkene 3] van 28 april 2006, overgelegd als productie 1 bij conclusie van antwoord van [geïntimeerde 1], valt dat niet af te leiden. Overigens heeft [geïntimeerde 1] verzuimd te substantiëren welk financieel gewicht de beweerdelijk verloren baan had in relatie tot zijn bestuursfuncties, met andere woorden welke inkomenscomponent deze baan vertegenwoordigde, hetgeen het hof mede van belang oordeelt voor de financieringsaanvraag.

Gelet op het voorgaande moet de conclusie zijn dat [geïntimeerden]. zich onvoldoende van hun inspanningsverplichting hebben gekweten en dat hun beroep op de ontbindende voorwaarde in strijd met de redelijkheid en billijkheid moet worden geacht.

[appellant] heeft [geïntimeerden]. bij brief van 9 mei 2006 in gebreke gesteld. Het hof begrijpt deze brief aldus dat die ingebrekestelling ook ziet op het niet stellen van de overeengekomen bankgarantie uiterlijk op 8 mei 2006, welke datum als een fatale termijn als bedoeld in artikel 6:83 aanhef en onder a BW moet worden beschouwd. Dit betekent dat [geïntimeerden]. — in beginsel — hoofdelijk gehouden zijn de contractuele boete ten bedrage van € 17.500,--, neergelegd in artikel 13 van de overeenkomst, aan [appellant] te voldoen.

[geïntimeerden]. hebben nog aangevoerd dat de boete moet worden gematigd. Daarover overweegt het hof als volgt.

Artikel 6:94 lid 1 BW geeft de rechter de bevoegdheid een contractuele boete op verlangen van de schuldenaar te matigen als de billijkheid dit klaarblijkelijk eist. Dit laatste brengt mee dat de rechter pas van zijn matigingsbevoegdheid gebruik mag maken als de toepassing van een boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Daarbij zal de rechter niet alleen moeten letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen.

[geïntimeerde 2] heeft bij memorie van antwoord onder 15 en 16 betoogd dat de boete moet worden gematigd omdat deze in schril contrast zou staan tot de werkelijke schade. Daartoe heeft [geïntimeerde 2] aangevoerd dat [appellant] tot 16 oktober 2006 in de woning heeft gewoond en dat per 1 december 2006 het transport van de woning naar een nieuwe koper heeft plaatsgevonden. De werkelijke schade van [appellant] bedraagt, aldus [geïntimeerde 2], dan ook niet meer dan € 191,28. [appellant] heeft dit laatste bij pleidooi niet bestreden. Het hof is van oordeel dat gelet op deze omstandigheden onverkorte toepassing van het boetebeding tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt en zal in het licht daarvan de boete matigen tot een bedrag van € 5000,--.

Het hof zal de gevorderde buitengerechtelijke kosten ten bedrage van €1.000,-- afwijzen nu [appellant] niet heeft gesteld dat deze kosten zijn gemaakt ter zake van andere verrichtingen dan die waarvoor de in de art. 56 en 57 Rv bedoelde kosten een vergoeding plegen in te sluiten.

Grieven 1 en 2 slagen; grief 3 slaagt ten dele. Het vonnis van de rechtbank dient te worden vernietigd en de gevorderde boete dient alsnog te worden toegewezen, met dien verstande dat deze zal worden gematigd tot € 5.000,--. De gevorderde buitengerechtelijke kosten zullen worden afgewezen.

[geïntimeerden]. zullen als de in het ongelijk gestelde partijen in de kosten van beide instanties worden veroordeeld (tarief II; in eerste aanleg 2 punten; in hoger beroep 3 punten).