HR, 25-03-2011, nr. 09/04355

Blijkens het in 1.1 van cassatiemiddel I gestelde wordt met het cassatiemiddel beoogd klachten te richten tegen de rov. 4.3.2 tot en met 4.3.4. De inhoud en onderbouwing van de klachten zijn evenwel zo onduidelijk en onsamenhangend dat gezegd moet worden dat de klachten niet voldoen aan de aan een cassatieklacht te stellen eisen en bijgevolg niet voor nadere bespreking in aanmerking komen.

In 2.2 van cassatiemiddel II komt de klacht voor dat het hof in rov. 4.4.3 van het tussenarrest d.d. 20 maart 2007 heeft miskend dat er van een verrijking aan de zijde van [verweerder] sprake is reeds vanwege het feit dat [verweerder] als gevolg van natrekking de eigendom van de herbouwde loods heeft verkregen en dat de huurovereenkomst, die [verweerder] stelt met [betrokkene 1] te hebben gesloten en waarop hij zich heeft beroepen ter betwisting van het opgetreden zijn van een verrijking aan zijn zijde, daaraan niet afdoet.

De klacht kan [eiseres] reeds bij gebrek aan belang niet baten. In het eindarrest acht het hof [verweerder] niet geslaagd in het bewijs van de door hem gestelde huurovereenkomst. Daarmee verviel de grond waarop [verweerder] de door [eiseres] gestelde verrijking betwistte en kwam de verrijking aan diens zijde met de herbouwde loods op zichzelf vast te staan.

In 2.3 t/m 2.6 van cassatiemiddel II komen enige klachten voor die met elkaar gemeen hebben dat ermee beoogd wordt te bestrijden dat het hof door [eiseres] niet aangetoond acht dat de gestelde kosten van de herbouw geheel voor haar rekening zijn gekomen dan wel dat zij terzake daarvan rechten tegenover [verweerder] heeft verkregen.

Hetgeen in 2.3 van cassatiemiddel II wordt aangevoerd, lijkt, gelet op de verwijzing naar rov. 4.4.5 van het tussenarrest d.d. 20 maart 2007, tegen die rechtsoverweging te zijn gericht. In die rechtsoverweging besluit het hof vanwege de betwisting door [verweerder] van de betreffende stellingen van [eiseres] om laatstgenoemde toe te laten tot het bewijs dat de kosten van de herbouw voor haar rekening zijn gekomen, doordat zij aan [B] de met deze overeengekomen aanneemsom van € 105.625,- heeft voldaan en verder diverse werkzaamheden voor haar rekening heeft uitgevoerd of doen uitvoeren.

Met hetgeen in 2.3 van cassatiemiddel II wordt aangevoerd, wordt echter niet duidelijk gemaakt dat en waarom het hof in rov. 4.4.5 niet tot de verlening van de daar genoemde bewijsopdracht heeft kunnen besluiten. Zo wordt met de verwijzing naar de ter comparitie bij de rechtbank aan de orde gekomen stukken niet aangetoond dat en waarom het hof de betwisting door [verweerder] van de stellingen van [eiseres] niet als voldoende heeft kunnen aanmerken. Bij voldoende betwisting is er aanleiding voor bewijslevering.

In 2.4 van cassatiemiddel II wordt opgekomen tegen de beoordeling door het hof van door [eiseres] aangedragen bewijs. Die beoordeling is voorbehouden aan het hof als feitenrechter. Cassatie zou slechts kunnen volgen, indien die beoordeling volstrekt onbegrijpelijk zou zijn. Dat wordt met hetgeen in 2.4 van cassatiemiddel II wordt aangevoerd, niet aangetoond.

Aan het slot van rov. 8.4.3 passeert het hof het — bij gelegenheid van het tweede pleidooi in appel gedane2. — aanbod van [eiseres] om een kasboek over te leggen, waaruit de datum van betaling van een bedrag van € 40.000,- door [eiseres] aan [B] zou blijken. Het hof acht dit bewijsaanbod tardief. Hiertegen wordt in 2.5 van cassatiemiddel II opgekomen, echter tevergeefs. [Eiseres] was reeds vanaf het tussenarrest d.d. 20 maart 2007 ermee bekend dat zij bewijs had te leveren van de voldoening door haar aan [B] van de aanneemsom, waarop deze aanspraak maakte. Van de bewijslevering is nimmer het tijdstip van de betalingen van [eiseres] aan [B] uitgesloten geweest. Voor zover het kasboek een bijdrage aan het bewijs van dit punt zou hebben kunnen leveren, had het kasboek van de zijde van [eiseres] al bij gelegenheid van de getuigenverhoren of haar conclusie na enquête en contra-enquête in het geding kunnen zijn gebracht. Dat had eventueel zelfs nog gekund tussen de memorie na enquête van [verweerder] en de zitting van 20 april 2009, waarop in appel voor de tweede maal pleidooien van partijen plaatsvonden. In het licht hiervan en van de gewenste concentratie van procesvoering in appel heeft het hof het ter zitting alsnog gedane aanbod om het kasboek in het geding te brengen kunnen passeren als tardief gedaan. Het hof geeft daarmee geen blijk van wat de goede procesorde te dezen meebrengt.

In 2.6 van cassatiemiddel II is een klacht tegen rov. 8.4.4, eerste alinea, van het eindarrest opgenomen. Aldaar overweegt het hof: ‘[Eiseres] heeft niet verduidelijkt hoe, zo genoemde Belgische vennootschap inderdaad werkzaamheden zou hebben verricht vanwege de herbouw van de loods, [eiseres] een vordering op dit punt jegens [verweerder] zou hebben.’ Naar aanleiding hiervan wordt in 2.6 eerst erop gewezen dat de Belgische vennootschap door de als getuige gehoorde boekhouder een zustervennootschap van [eiseres] is genoemd en dat [eiseres] de factuur van deze vennootschap voor geleverde materialen heeft voldaan. Aan deze twee feiten wordt vervolgens de conclusie verbonden dat [eiseres] met die betaling in de rechten van die vennootschap is getreden en op die grond van [verweerder] vergoeding voor het betaalde mag vorderen. Een en ander kan [eiseres] echter niet baten. Het getreden zijn door [eiseres] in de rechten van de Belgische vennootschap volgt rechtens niet zonder meer uit de twee zojuist vermelde feiten. Verder wordt niet aangegeven waar bij de rechtbank en/of het hof door [eiseres] een beroep is gedaan op het feit dat zij wegens het treden in de rechten van de Belgische vennootschap een vordering op [verweerder] heeft voor door deze vennootschap ten behoeve van de herbouw geleverde materialen. Dat beroep kan niet voor het eerst in cassatie worden gedaan.

Nu de klachten in 2.2 t/m 2.6 van cassatiemiddel II geen doel treffen, ontbeert de slotsom in 2.7 van cassatiemiddel II een deugdelijke grondslag.