HvJ EU, 14-07-2016, nr. C-97/15

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van de gecombineerde nomenclatuur (hierna: ‘GN’), opgenomen in bijlage I bij verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 met betrekking tot de tarief- en statistieknomenclatuur en het gemeenschappelijk douanetarief (PB 1987, L 256, blz. 1), zoals achtereenvolgens gewijzigd bij verordening (EG) nr. 1549/2006 van de Commissie van 17 oktober 2006 (PB 2006, L 301, blz. 1) en verordening (EG) nr. 1214/2007 van de Commissie van 20 september 2007 (PB 2007, L 286, blz. 1), en meer bepaald de uitlegging van de GN-posten 8471 en 8521.

Dit verzoek is ingediend in het kader van een geschil tussen Sprengen/Pakweg Douane BV (hierna: ‘Sprengen’) en de Staatssecretaris van Financiën met betrekking tot de indeling in de GN van apparaten, zogeheten ‘screenplays’, die een multimedia harde schijf bevatten, waarmee zonder tussenkomst een grote verscheidenheid aan van een personal computer gekopieerde multimediabestanden, variërend van foto's en muziek tot films, op een televisietoestel of een videomonitor kan worden weergegeven.

Sprengen heeft in de jaren 2007 en 2008 op eigen naam en voor eigen rekening ten behoeve van opdrachtgever Iomega International SA aangiften gedaan voor het in het vrije verkeer brengen van zogenoemde ‘screenplays’.

Blijkens het verwijzingsarrest zijn screenplays toestellen waarop multimediabestanden kunnen worden opgeslagen en waarmee deze op een televisietoestel of een videomonitor kunnen worden weergegeven.

Hiervoor hebben de screenplays een harde schijf waarop vanaf een personal computer video-, muziek- of fotobestanden in diverse gangbare formaten kunnen worden opgeslagen. De verbinding met de personal computer wordt tot stand gebracht met behulp van de in de screenplays ingebouwde firewire- of USB-aansluiting.

Deze toestellen kunnen vervolgens van de computer worden losgekoppeld en door middel van een kabel worden aangesloten op een televisietoestel of op een videomonitor om deze films, muziek of foto's hierop weer te geven. Door in de screenplays aanwezige hardware en software worden de op de harde schijf ervan opgeslagen (digitale) multimediabestanden gedecodeerd en geconverteerd in een (analoog) pal/ntsc-signaal, dat op een dergelijk televisietoestel of op een dergelijke videomonitor zichtbaar kan worden gemaakt.

De bij de screenplays meegeleverde handleiding vermeldt het volgende:

Sprengen heeft de screenplays aangegeven in GN-onderverdeling 8471 70 50 als ‘eenheden voor harde schrijven’, waarvoor een douanerecht van 0 % geldt.

De Nederlandse douaneautoriteiten hebben zich na onderzoek op het standpunt gesteld dat de screenplays als ‘videoweergaveapparaten’ moesten worden ingedeeld in GN-onderverdeling 8521 90 00, waarvoor een douanerecht van 13,9 % geldt. In deze context zijn uitnodigingen tot betaling vastgesteld en aan Sprengen uitgereikt.

Sprengen heeft tegen deze uitnodigingen tot betaling bezwaar gemaakt. Nadat dit bezwaar ongegrond was verklaard, heeft zij tegen deze uitnodigingen bij de rechtbank Haarlem beroep ingesteld, dat op 22 december 2011 is verworpen. Tegen die uitspraak heeft Sprengen vervolgens hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof Amsterdam, dat ook, bij arrest van 24 oktober 2013, is afgewezen op grond dat de screenplays moesten worden ingedeeld in GN-post 8521.

Tegen het arrest in hoger beroep is door Sprengen beroep in cassatie ingesteld bij de Hoge Raad der Nederlanden. Bij deze laatste rechter heeft Sprengen in de eerste plaats betoogd dat de rechter in hoger beroep de draagwijdte van GN-post 8521 en dan met name het begrip ‘videoweergaveapparaten’ te ruim heeft uitgelegd en dat deze uitlegging in strijd is met het GS en de GN. In de tweede plaats, volgens Sprengen, heeft de rechter in hoger beroep, zo de screenplays al onder GN-post 8521 kunnen worden ingedeeld, een onjuiste uitlegging gegeven aan aantekening 3 op afdeling XVI van de GN, op grond waarvan machines met twee of meerdere verschillende (afwisselende of aanvullende) functies worden ingedeeld naar de hoofdfunctie die kenmerkend is voor het complex. Tot slot heeft Sprengen betoogd dat het gerechtshof Amsterdam ten onrechte heeft geoordeeld dat de screenplays niet binnen de werkingssfeer van de ITA vielen en zij zich niet met vrucht kon beroepen op dit verdrag met betrekking tot de toepassing van het douanetarief.

In die omstandigheden heeft de Hoge Raad besloten de behandeling van de zaak te schorsen en het Hof de volgende prejudiciële vragen voor te leggen:

Met zijn vragen, die gezamenlijk moeten worden behandeld, wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of de GN aldus moet worden uitgelegd dat apparaten als de screenplays die in het hoofdgeding aan de orde zijn, die zijn bedoeld voor ten eerste de opslag van multimediabestanden en ten tweede het weergeven ervan op een televisietoestel of een videomonitor, onder GN-onderverdeling 8471 70 50 dan wel onder post 8521 van deze nomenclatuur vallen.

Met het oog op de beantwoording van de gestelde vragen dient ten eerste te worden benadrukt dat volgens de algemene regels voor de interpretatie van de GN de bewoordingen van de posten en de aantekeningen op de afdelingen of op de hoofdstukken bepalend zijn voor de indeling van goederen, terwijl de tekst van de opschriften van de afdelingen, hoofdstukken en onderdelen van hoofdstukken slechts een aanwijzing vormt (zie arresten van 12 juni 2014, Lukoyl Neftohim Burgas, C-330/13, EU:C:2014:1757, punt 33, en 11 juni 2015, Baby Dan, C-272/14, EU:C:2015:388, punt 25).

Ten tweede is het vaste rechtspraak dat, in het belang van de rechtszekerheid en van een gemakkelijke controle, het beslissende criterium voor de tariefindeling van goederen in de regel moet worden gezocht in de objectieve kenmerken en eigenschappen ervan, zoals deze in de tekst van de posten van de GN en in de aantekeningen op de afdelingen of op de hoofdstukken zijn omschreven (zie met name arresten van 16 februari 2006, Proxxon, C-500/04, EU:C:2006:111, punt 21, en 5 maart 2015, Vario Tek, C-178/14, EU:C:2015:152, punt 21 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

In dit verband volgt uit de bewoordingen van de GN-posten 8471, waar onderverdeling 8471 70 50 onder valt, en 8521, alsook uit de toelichtingen die daarop betrekking hebben, dat de functie van het betreffende goed beslissend is voor de indeling daarvan onder een van deze posten.

Die posten beschrijven immers op specifieke wijze de functie van de goederen waarop zij van toepassing zijn. Zo heeft GN-post 8471 met name betrekking op ‘automatische gegevensverwerkende machines en eenheden daarvoor’. GN-post 8521 betreft dan weer ‘video-opname- en videoweergaveapparaten, ook indien met ingebouwde videotuner’.

Blijkens het verwijzingsarrest hebben de apparaten die aan de orde zijn in het hoofdgeding functies op basis waarvan zij, indien zij afzonderlijk worden beschouwd, kunnen worden ingedeeld in beide posten die in punt 30 van dit arrest worden genoemd. De functie van deze apparaten is meer bepaald, ten eerste, de opslag van multimediabestanden en, ten tweede, de weergave van deze bestanden op een televisietoestel of op een videomonitor.

Uit dit verwijzingsarrest blijkt ook dat de hoofdfunctie van deze apparaten bestaat uit het weergeven in de vorm van beeld en geluid.

In de eerste plaats moet worden opgemerkt dat volgens aantekening 3 op GN-afdeling XVI, waartoe de betrokken hoofdstukken 84 en 85 van deze nomenclatuur behoren, combinaties van machines van verschillende soorten, die bestemd zijn om gezamenlijk te functioneren en die één geheel vormen, alsmede machines met twee of meer verschillende (afwisselende of aanvullende) functies, voor zover niets anders is bepaald, worden ingedeeld naar de hoofdfunctie die kenmerkend is voor het complex.

Hieruit volgt dat de apparaten als de screenplays die aan de orde zijn in het hoofdgeding, gelet op de hoofdfunctie ervan, in beginsel zouden moeten worden ingedeeld in GN-post 8521, die specifiek betrekking heeft op videoweergaveapparaten.

Aan een dergelijke vaststelling kan niet worden afgedaan door het argument van Sprengen dat een dergelijke indeling onmogelijk is vanwege de toelichting op post 8521 van het GS. Sprengen voert in dit kader aan dat, volgens deze toelichting, alleen apparaten die ‘uitsluitend’ zijn ontworpen om beelden en geluid rechtstreeks op een televisieontvanger weer te geven, onder deze post vallen. Zo de screenplays al een dergelijke weergavefunctie hebben, gaat het, volgens Sprengen, in ieder geval niet om de ‘uitsluitende’ functie van deze apparaten.

In dit verband vormen de GS-toelichtingen volgens vaste rechtspraak een belangrijk, doch niet rechtens bindend middel bij de uitlegging van de draagwijdte van de verschillende tariefposten. De inhoud van die toelichtingen moet derhalve in overeenstemming zijn met de bepalingen van de GN en mag de strekking daarvan niet wijzigen (arrest van 26 november 2015, Duval, C-44/15, EU:C:2015:783, punt 24).

Het feit dat volgens onderdeel B van de toelichting op post 8521 van het GS de apparaten waarop deze post is gericht ‘uitsluitend’ zijn bestemd voor het rechtstreeks weergeven van beeld en geluid op een televisieontvanger, staat dus niet aan de in punt 38 van dit arrest genoemde constatering in de weg. Het gebruik van de term ‘uitsluitend’ kan namelijk niet ieder apparaat uitsluiten dat ook andere functies dan die van videoweergave heeft, maar is bedoeld om deze apparaten te onderscheiden van de zogenoemde ‘recording and combined recording and reproducing apparatus’ als bedoeld in onderdeel A van deze toelichting.

Een dergelijke uitlegging wordt in de tweede plaats bevestigd door aantekening 5 op hoofdstuk 84 van de GN, waarin GN-onderverdeling 8471 70 50 is opgenomen. Aantekening 5 C op dit hoofdstuk bevat bepalingen die van toepassing zijn behoudens die van de aantekeningen 5 D en 5 E van datzelfde hoofdstuk. Volgens aantekening 5 E op hoofdstuk 84 van de GN worden ‘[m]achines die een automatische gegevensverwerkende machine bevatten of daarmede in samenhang worden gebruikt en die een eigen functie, andere dan automatische gegevensverwerking, vervullen, […] ingedeeld onder de post die overeenkomstig hun functie in aanmerking komt of, bij ontbreken daarvan, onder een sluitpost’.

Uit de bewoordingen van aantekening 5 E blijkt dat de hierin gebruikte uitdrukking ‘eigen functie’ duidt op een ‘andere dan automatische gegevensverwerking’ (zie in die zin arrest van 11 december 2008, Kip Europe e.a., C-362/07 en C-363/07, EU:C:2008:710, punt 32).

Bovendien blijkt uit de algemene opzet en het doel van deze aantekening dat de daarin vermelde woorden ‘worden ingedeeld onder de post die overeenkomstig hun functie in aanmerking komt’ beogen te verhinderen dat apparaten met een andere functie dan gegevensverwerking zouden worden ingedeeld onder GN-post 8471 om de enkele reden dat zij een automatische gegevensverwerkende machine bevatten of in samenhang daarmee worden gebruikt (arrest van 11 december 2008, Kip Europe e.a., C-362/07 en C-363/07, EU:C:2008:710, punt 33).

Vastgesteld zij dat, zoals de Nederlandse regering en de Commissie voor het Hof hebben uiteengezet, de apparaten die aan de orde zijn in het hoofdgeding een, in de zin van deze bepaling, eigen functie hebben die bestaat in de weergave van beeld en geluid op televisieschermen. Deze functie kan immers niet worden beschouwd als een gegevensverwerkende functie in de zin van GN-post 8471.

Anders dan door de verwijzende rechter wordt gesteld, heeft het feit dat een apparaat twee functies vervult, zoals de apparaten die aan de orde zijn in het hoofdgeding, geen gevolg voor de toepasbaarheid van aantekening 5 E op hoofdstuk 84 van de GN. Deze aantekening gaat er namelijk noodzakelijkerwijze van uit dat het betrokken apparaat meerdere functies kan vervullen.

Derhalve vallen de apparaten die aan de orde zijn in het hoofdgeding krachtens aantekening 5 E op hoofdstuk 84 van de GN niet onder GN-post 8471 en meer bepaald onder onderverdeling 8471 70 50 van deze nomenclatuur.

In de derde plaats moet worden onderzocht of aan deze uitlegging van de GN kan worden afgedaan door de bepalingen van de ITA waarnaar de verwijzende rechter verwijst. In dat verband zij eraan herinnerd dat volgens vaste rechtspraak, ook al roepen de bepalingen van een overeenkomst als de ITA voor particulieren geen rechten in het leven waarop zij zich krachtens het Unierecht rechtstreeks voor de rechter kunnen beroepen, wanneer een Unieregeling op een bepaald gebied bestaat, de voorrang van door de Unie gesloten internationale overeenkomsten op teksten van afgeleid recht gebiedt om deze laatste voor zover mogelijk overeenkomstig deze overeenkomsten uit te leggen (arrest van 22 november 2012, Digitalnet e.a., C-320/11, C-330/11, C-382/11 en C-383/11, EU:C:2012:745, punt 39 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Volgens Sprengen vallen de apparaten die in het hoofdgeding aan de orde zijn zowel onder aanhangsel A, als ‘storage units’, als onder aanhangsel B, als ‘proprietary format storage devices’, van de bijlage bij de ITA.

Aanhangsel A bevat een verwijzing naar onderverdeling 8471 70 van het GS, die overeenkomt met onderverdeling 8471 70 van de GN. Zoals blijkt uit punt 47 van dit arrest, kunnen deze apparaten echter niet in deze onderverdeling van de GN worden ingedeeld. Aanhangsel A is derhalve niet relevant voor het hoofdgeding.

Aanhangsel B van de bijlage bij de ITA, dat een lijst bevat van specifieke producten die ongeacht hun indeling in het GS onder de ITA vallen, verwijst naar ‘proprietary format storage devices’. Zoals de Commissie ter terechtzitting heeft betoogd, moet, om vast te stellen of de apparaten die in het hoofdgeding aan de orde zijn onder dit begrip vallen, rekening worden gehouden met hun hoofdfunctie en met hun objectieve kenmerken. Blijkens het verwijzingsarrest is de hoofdfunctie van deze apparaten de videoweergave en niet de functie van gegevensopslag. Deze apparaten vallen derhalve niet onder het begrip ‘proprietary format storage devices’ waarnaar aanhangsel B verwijst.

Derhalve moet worden geoordeeld dat de aanhangsels A en B van de bijlage bij de ITA irrelevant zijn voor het hoofdgeding.

Gelet op al het voorgaande moet op de gestelde vragen worden geantwoord dat de GN aldus moet worden uitgelegd dat apparaten als de screenplays die in het hoofdgeding aan de orde zijn, die zijn bedoeld voor ten eerste de opslag van multimediabestanden en ten tweede het weergeven ervan op een televisietoestel of een videomonitor, onder post 8521 van deze nomenclatuur vallen.

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de verwijzende rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof (Negende kamer) verklaart voor recht:

De gecombineerde nomenclatuur, opgenomen in bijlage I bij verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 met betrekking tot de tarief- en statistieknomenclatuur en het gemeenschappelijk douanetarief, zoals achtereenvolgens gewijzigd bij verordening (EG) nr. 1549/2006 van de Commissie van 17 oktober 2006 en verordening (EG) nr. 1214/2007 van de Commissie van 20 september 2007, moet aldus worden uitgelegd dat apparaten als de screenplays die in het hoofdgeding aan de orde zijn, die zijn bedoeld voor ten eerste de opslag van multimediabestanden en ten tweede het weergeven ervan op een televisietoestel of een videomonitor, onder post 8521 van deze nomenclatuur vallen.

ondertekeningen