1 Inleiding

Deze mededeling wil handvatten bieden voor de toetsing van overheidsfinanciering voor belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang aan de staatssteunregels van de Unie.

Belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang kunnen een zeer aanzienlijke bijdrage leveren tot duurzame economische groei, banen, concurrentiekracht en veerkracht voor het bedrijfsleven en de economie van de Unie, en de open strategische autonomie ervan versterken omdat zij baanbrekende innovatie- en infrastructuurprojecten mogelijk maken via grensoverschrijdende samenwerking en positieve overloopeffecten hebben voor de interne markt en de samenleving als geheel.

Dankzij dit soort projecten kunnen kennis, deskundigheid, financiële middelen en economische spelers uit de hele Unie worden gebundeld, zodat aanzienlijk markt- of systeemfalen of grote maatschappelijke uitdagingen waarvoor er anders geen oplossing zou komen, worden aangepakt. Zij zijn ontworpen om de krachten van de publieke en de particuliere sector te bundelen voor de uitvoering van grootschalige projecten met aanzienlijke voordelen voor de Unie en haar burgers.

Belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang kunnen alle beleidsmaatregelen en acties ondersteunen waarmee wordt getracht gemeenschappelijke Europese doelstellingen te verwezenlijken, met name de Europese Green Deal (1), de digitale strategie (2) en het digitale decennium (3), de nieuwe industriestrategie voor Europa (4) en de actualisering ervan (5), de Europese datastrategie (6) en NextGenerationEU (7). Zij kunnen ook bijdragen tot een duurzaam herstel na ernstige economische verstoringen zoals ten gevolge van de COVID-19-pandemie, en inspanningen ondersteunen om de sociale en economische veerkracht van de Unie versterken.

In het licht van de actualisering van de nieuwe industriestrategie en de strategie voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) (8) moeten kmo's en start-ups kunnen deelnemen aan belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang en er profijt van kunnen trekken. De Commissie zal bij haar beoordeling rekening houden met omstandigheden waaruit blijkt dat het minder waarschijnlijk is dat de aangemelde steun de mededinging buitensporig zal verstoren, bijvoorbeeld vanwege het bedrag ervan.

De uitrol van belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang vergt vaak een aanzienlijke bijdrage van de overheid wanneer de markt dit soort projecten anders niet zou financieren. In deze mededeling worden de regels uiteengezet die van toepassing zijn, ingeval overheidsfinanciering van dit soort projecten staatssteun vormt, om staatssteun voor belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang als verenigbaar met de interne markt aan te merken. De regels moeten er met name voor zorgen dat dergelijke steun de handelsvoorwaarden tussen de lidstaten niet buitensporig verstoort en moeten de gevolgen van dergelijke steun voor het handelsverkeer en de mededinging tot het noodzakelijke minimum beperken.

Volgens artikel 107, lid 3, punt b), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie kan steun om de verwezenlijking van een belangrijk project van gemeenschappelijk Europees belang te bevorderen, als verenigbaar met de interne markt worden beschouwd. Daarom wordt in deze mededeling het nodige houvast geboden ten aanzien van de criteria die de Commissie zal toepassen bij het beoordelen van staatssteun ter bevordering van de verwezenlijking van belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang. Eerst wordt het toepassingsgebied van deze mededeling afgebakend, om daarna een lijst van criteria te geven die de Commissie voor de toepassing van artikel 107, lid 3, punt b), van het Verdrag zal hanteren om de aard en het belang van dit soort projecten te beoordelen. Vervolgens wordt uiteengezet hoe de Commissie overheidsfinanciering voor belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang op hun verenigbaarheid met de staatssteunregels zal beoordelen.

Deze mededeling sluit niet uit dat steun ter bevordering van de verwezenlijking van belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang ook op grond van andere verdragsbepalingen, en met name artikel 107, lid 3, punt c), van het Verdrag en de uitvoeringsvoorschriften daarvan, met de interne markt verenigbaar kan worden verklaard. Die verdragsbepalingen geven echter misschien geen volledig antwoord op omvang, specifieke kenmerken en aspecten van belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang. Daarvoor zijn misschien specifieke bepalingen inzake subsidiabiliteit, procedures en verenigbaarheid nodig, zoals in deze mededeling wordt uiteengezet.