Officiële Toelichting

De avarij-grosse-handeling kan een hele serie aan elkaar verbonden gevolgen hebben. De moeilijkheid is nu vast te leggen of en tot hoever deze aaneenschakeling van oorzaken en gevolgen juridisch gesproken oorzakelijk verband oplevert. Generaties juristen hebben zich moeite gegeven het begrip oorzakelijk in een in juridisch opzicht aanvaardbare definitie te gieten, maar het resultaat van hun werk is nog immer aan discussie onderhevig.

De opstellers van de Rijnregels IVR 1979, thans geheten Avarij-Grosse Regels IVR, hebben zich dan ook niet beziggehouden met de definiëring van dit begrip maar zij hebben er de voorkeur aan gegeven slechts aan te geven dat van avarij-grosse dienen te worden uitgesloten enerzijds schaden voortvloeiende uit vertraging, hetzij gedurende, hetzij na de reis, anderzijds elke — welke ook — indirecte schade (zie ook Regel C van de York-Antwerp Rules). Zeker, vele problemen zijn aldus nog niet opgelost; vooral een nauwkeurige omschrijving van het begrip indirecte schade zal in de praktijk niet altijd gemakkelijk zijn te geven.

De uiteindelijke oorzaak van bepaalde schaden kan zijn gelegen in vertraging die is ontstaan. Onder deze schaden kunnen onder meer vallen annulering van koop- of vervoercontracten, prijsdaling, etc. Het gaat hier echter slechts om van het toeval afhankelijke omstandigheden en het is juist vanwege het wisselvallige en hypothetische karakter van deze indirecte schaden, dat Regel IV de verrekening ervan in avarij-grosse uitsluit. Men mag hierbij niet uit het oog verliezen dat de avarij-grosse een werkelijk geleden nadeel onderstelt. Regel IV geeft nog een ander voorbeeld. Wanneer aan het schip bepaalde, in avarij-grosse toelaatbare avarijen moeten worden gerepareerd, zullen de kosten van deze reparatie in de dispache worden opgenomen ten gunste van de schipper. Dit is echter niet mogelijk voor de schade die door de schipper wordt geleden, omdat hij gedurende de reparatie zijn schip niet heeft kunnen gebruiken. Aldus ontstane stilligschade is en blijft avarij-particulier.

Regel IV geeft zelf een voorbeeld van indirecte schade: koersverschil, d.w.z. een commercieel nadeel, dat het gevolg is van het stilliggen van het schip en de daaruit voortvloeiende vertraging. De doorslaggevende reden die op zichzelf reeds de uitsluiting van avarij-grosse van de indirecte schaden zoals oponthoudschade, vertraging in de aflevering, koersverlies rechtvaardigt, is deze, dat het in de meeste gevallen zeer moeilijk zal zijn nauwkeurig de omvang van het geleden nadeel te becijferen. Het is juist het wisselvallige karakter van zulk een nadeel, dat zich tegen opneming in de dispache verzet.

In navolging van de wijziging die in 1994 is aangebracht in Regel C van de York-Antwerp Rules wordt nu ook in een nieuw lid 2 van Regel IV van de Uitgave 1996 van de Rijnregels IVR 1979, thans geheten Avarij-Grosse Regels IVR, alle milieuschade die tengevolge van een avarij-grosse-maatregel is ontstaan van vergoeding in avarij-grosse uitgesloten. Deze uitsluiting is het gevolg van het algemeen gevoelen dat vergoeding in avarij-grosse van milieuschade het terrein van de avarij-grosse te ver zou uitbreiden. Bovendien zouden casco- en ladingverzekeraars — te wier laste immers doorgaans de avarij-grosse bijdragen komen — via de avarij-grosse risico's te dragen krijgen die zij nooit hebben bedoeld te dekken. Onder Regel IV zoals zij tot nu toe luidt komen echter alle als direct gevolg van de avarij-grosse-maatregel veroorzaakte verliezen, schade en kosten en dus ook mogelijke milieuschade voor vergoeding in avarij-grosse in aanmerking. Een uitsluiting met zoveel woorden van milieuschade, ook al is zij het direct gevolg van een avarij-grosse-maatregel, was derhalve nodig en is gevonden in het nieuwe lid 2 van Regel IV. Opmerking verdient dat met de uitsluiting van verliezen, schade of kosten mede bedoeld is alle mogelijke aansprakelijkheid voor milieuschade uit te sluiten.

In de Duitse tekst worden afzonderlijk ‘Wasserhaushaltschäden’ uitgesloten, omdat naar Duitse opvattingen niet steeds duidelijk is dat milieuschade mede ‘Wasserhaushaltschaden’ omvat.

Indien, teneinde een avarij-grosse-maatregel mogelijk te maken (b.v. het bergen of vlotbrengen van een schip) bepaalde voorzieningen getroffen moeten worden om milieuschade te voorkomen of te verminderen dan worden de kosten van die voorzieningen echter wèl in avarij-grosse vergoed. Deze bepaling, deze uitzondering op de uitsluiting, komt overeen met de nieuwe Regel XI d van de York-Antwerp Rules 1994.