V.5.3.1 Is een bestaande rechtsverhouding vereist?

460. Geen bestaande rechtsverhouding vereist. In de literatuur wordt er door sommigen op gewezen dat de mededeling van cessie aan een zekere bepaaldheidseis moet voldoen.1 Zo was Meijers met betrekking tot het onder het oude BW geldende recht van mening dat een betekening van een cessie van alle vorderingen die de cedent “nu en in de toekomst uit welken hoofde dan ook” op de schuldenaar heeft of zal verkrijgen, te onbepaald is.2 Van de schuldenaar zou niet kunnen worden verwacht dat hij tot in lengte van dagen rekening moet blijven houden met een dergelijke betekening. Het zou redelijk zijn dat de schuldenaar alleen dan kan worden gehouden aan een betekening van een cessie, indien het een cessie betreft van een vordering die voortvloeit uit een ten tijde van de cessie reeds bestaande rechtsverhouding.

Reehuis is van mening dat voor het huidige recht voor de openbare cessie een soortgelijke beperking geldt. Dit zou volgen uit het feit dat art. 3:94 lid 1 BW vereist dat de mededeling moet geschieden aan de schuldenaar. Dit zou veronderstellen dat er ten tijde van de mededeling van cessie een zekere verhouding dient te bestaan tussen de cedent en degene die de mededeling van cessie ontvangt op grond waarvan de laatstgenoemde als de (toekomstig) schuldenaar kan worden aangemerkt. “Een andere opvatting zou in strijd komen met de eisen van het rechtsverkeer en tot praktisch onaanvaardbare resultaten leiden”, aldus Reehuis.3

Zoals hierna zal blijken,4 moet de opvatting van Reehuis naar mijn mening worden verworpen.5 Het al dan niet aanwezig zijn van een rechtsverhouding heeft daarnaast niets uit te staan met de mogelijkheid om de te cederen vordering in de mededeling van cessie te specificeren. Het is goed mogelijk om in de mededeling kenmerken van de te cederen vordering op te nemen zonder dat de rechtsverhouding waaruit de vordering zal worden verkregen op dat moment al bestaat. Ook een mededeling van een generieke cessie – inhoudende dat alle bestaande en toekomstige vorderingen die de cedent op zijn schuldenaar heeft of zal verkrijgen, worden gecedeerd – maakt de schuldenaar voldoende duidelijk welke vorderingen in de cessie zijn betrokken, namelijk: alle. Zo men al vanuit een goederenrechtelijk oogpunt een bepaaldheidseis aan de mededeling van cessie zou moeten stellen (waarover hierna), dan wordt daaraan met een generieke mededeling voldaan.6 Goederenrechtelijk is er in ieder geval geen goede reden om aan de mededeling een strengere bepaaldheidseis te stellen dan aan de cessie-akte.7 Ook uit de parlementaire geschiedenis blijkt overigens dat de eis van een bestaande rechtsverhouding niet behoeft te worden gesteld.8

De bescherming van de belangen van de schuldenaar moet worden gezocht in het verbintenissenrecht. Zo kan het bezwaar van Meijers dat van de schuldenaar niet kan worden verlangd dat hij rekening dient te houden met een mededeling van cessie die hij in een grijs verleden heeft ontvangen, afhankelijk van de omstandigheden worden ondervangen door hem een beroep op de artikelen 6:34 en 37 BW toe te staan.9 Aan de geldigheid van de overdracht hoeft dit echter niet af te doen.