HvJ EU, 21-07-2011, nr. C-194/09 P

In het eerste onderdeel van het eerste middel stelt Alcoa dat het Gerecht inzonderheid in punt 61 van het bestreden arrest blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, door bij de toetsing van de litigieuze beschikking enkel na te gaan of bij de kwalificatie van de betrokken maatregel als steun een kennelijke fout is gemaakt. Het Gerecht heeft daarbij afgezien van rechterlijke toetsing in een situatie waarin bescherming door de rechter essentieel is om ondernemingen te beschermen tegen onrechtmatige formele onderzoeksprocedures.

Alcoa beklemtoont het verschil tussen de inleiding van een formele onderzoeksprocedure inzake maatregelen met betrekking waartoe specifiek is geconcludeerd dat zij geen steunmaatregelen zijn, en inzake maatregelen waarvoor geen dergelijke conclusie is bereikt. In het eerste geval rusten op de Commissie grotere verplichtingen met betrekking tot het eerste onderzoek en met betrekking tot de motivering ten einde de inleiding van een formele onderzoeksprocedure te rechtvaardigen.

De Commissie repliceert dat het Gerecht zijn toetsing volgens haar op het juiste niveau heeft verricht, namelijk dat voor een voorlopige beschikking.

De in artikel 88, lid 3, EG bedoelde en in de artikelen 4 en 5 van verordening nr. 659/1999 geregelde inleidende fase van het onderzoek van steunmaatregelen dient er toe de Commissie in staat te stellen zich een eerste oordeel te vormen over de gedeeltelijke of volledige verenigbaarheid van de betrokken steunmaatregel met de gemeenschappelijke markt. Die fase verschilt van de onderzoeksfase van artikel 88, lid 2, EG, die wordt beheerst door de artikelen 6 en 7 van de voornoemde verordening en de Commissie in staat moet stellen zich volledig te informeren over alle gegevens van de zaak (zie arrest van 15 april 2008, Nuova Agricast, C-390/06, Jurispr. blz. I-2577, punt 57).

Volgens artikel 6 van verordening nr. 659/1999 behelst de beschikking om de formele onderzoeksprocedure in te leiden een eerste beoordeling van de Commissie omtrent de steunverlenende aard van de voorgestelde maatregel, alsook de redenen waarom getwijfeld wordt aan de verenigbaarheid ervan met de gemeenschappelijke markt.

Dienaangaande moet worden vastgesteld dat het Gerecht in de punten 58 tot en met 60 van het bestreden arrest de rol van de inleidende fase juist in herinnering heeft gebracht en heeft beklemtoond dat deze verschilt van de formele onderzoeksprocedure.

Het Gerecht heeft er in punt 58 van het bestreden arrest met name terecht aan herinnerd dat de Commissie de formele onderzoeksprocedure moet inleiden indien zij er na een eerste onderzoek niet van overtuigd is dat de betrokken maatregel verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt.

In punt 61 van het bestreden arrest heeft het Gerecht daar terecht uit afgeleid dat de toetsing door het Gerecht van de rechtmatigheid van een beschikking tot inleiding van de formele onderzoeksprocedure noodzakelijkerwijs beperkt dient te blijven, en in punt 62 van het arrest heeft het terecht geconcludeerd dat wanneer de verzoekers in een beroep tegen een dergelijke beschikking de beoordeling van de Commissie met betrekking tot de kwalificatie van de litigieuze maatregel als steunmaatregel betwisten, de toetsing door de rechter van de Unie ertoe beperkt is na te gaan of de Commissie geen kennelijke beoordelingsfout heeft gemaakt.

Alcoa's argument dat het Gerecht in casu wegens het bestaan van de eerdere beschikking van de Commissie met betrekking tot Alcoa, namelijk de Alumix-beschikking, een grondiger analyse had moeten verrichten en zijn toetsing niet tot kennelijke beoordelingsfouten had mogen beperken, kan niet slagen, nu het Gerecht, zoals in punt 50 van dit arrest is overwogen, terecht heeft geoordeeld dat de maatregel die in de litigieuze beschikking aan de orde was een andere maatregel was dan die welke was onderzocht in de Alumix-beschikking.

Het eerste onderdeel van het eerste middel moet dan ook worden afgewezen.

Ongeacht de norm waaraan de toetsing moet voldoen, stelt Alcoa met het tweede onderdeel van het eerste middel dat het Gerecht blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door geen rekening te houden met de rechtspraak en het rechtszekerheids- en het vertrouwensbeginsel, die het ertoe verplichten rekening te houden met eerdere uitspraken in dezelfde zaak.

Volgens Alcoa blijkt uit het arrest van 5 oktober 1994, Italië/Commissie (C-47/91, Jurispr. blz. I-4635), dat de Commissie rekening moest houden met de Alumix-beschikking en opnieuw moest onderzoeken of de factoren waarop die beschikking was gebaseerd al dan niet waren veranderd. Het Gerecht heeft in punt 70 van het bestreden arrest blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te oordelen dat de Commissie niet verplicht was na te gaan of ‘de criteria op grond waarvan zij in de Alumix-beschikking had geconcludeerd dat er geen sprake was van een voordeel, nog geldig waren’. Onder verwijzing naar het arrest van 22 juni 2006, België en Forum 187/Commissie (C-182/03 en C-217/03, Jurispr. blz. I-5479), voegt Alcoa daaraan toe, dat zij ervan mocht uitgaan dat de conclusies van de Commissie in de Alumix-beschikking niet zouden veranderen zolang de feiten waarop die beschikking was gebaseerd dezelfde bleven.

De Commissie stelt dat zij niet verplicht was rekening te houden met de Alumix-beschikking.

In punt 24 van het reeds aangehaalde arrest Italië/Commissie overwoog het Hof dat de Commissie een individuele steunmaatregel waarvan wordt gesteld dat hij op grond van een eerder goedgekeurde steunregeling is getroffen, niet zonder meer rechtstreeks aan het Verdrag mag toetsen. Voordat zij enige procedure inleidt, mag zij alleen onderzoeken of de steunmaatregel onder de algemene regeling valt en voldoet aan de in de beschikking tot goedkeuring van deze regeling gestelde voorwaarden. Zou de Commissie dit niet doen, dan zou zij bij de beoordeling van elke individuele steunmaatregel kunnen terugkomen van haar beschikking tot goedkeuring van de steunregeling en het vertrouwensbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel schenden.

Anders dan de maatregel die aan de orde was in het arrest Italië/Commissie is de betrokken maatregel in deze zaak evenwel geen individuele steunmaatregel die deel uitmaakt van een algemene steunregeling. Zoals in punt 50 van dit arrest is opgemerkt, verschilt de maatregel in kwestie van de maatregel die is onderzocht in de eerdere beschikking van de Commissie, namelijk de Alumix-beschikking.

De overwegingen in het arrest Italië/Commissie betreffende individuele steunmaatregelen in het kader van een algemene steunregeling zijn dus niet relevant.

Alcoa baseert zich vervolgens op het arrest België en Forum 187/Commissie om te stellen dat zij met toepassing van het rechtszekerheids- en het vertrouwensbeginsel mocht verwachten dat de Commissie haar conclusies in de Alumix-beschikking zou handhaven.

Het is vaste rechtspraak dat het rechtszekerheidsbeginsel impliceert dat de regelgeving van de Unie duidelijk is en dat de toepassing ervan voorzienbaar is (zie met name arrest België en Forum 187/Commissie, reeds aangehaald, punt 69, en arrest van 14 oktober 2010, Nuova Agricast en Cofra/Commissie, C-67/09 P, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 77). Iedere justitiabele bij wie een instelling van de Europese Unie met door haar gedane precieze toezeggingen gegronde verwachtingen heeft gewekt, kan zich op het vertrouwensbeginsel beroepen. Wanneer echter een voorzichtige en bezonnen marktdeelnemer de vaststelling van een voor zijn belangen nadelige maatregel van de Unie kan voorzien, kan hij zich niet op dit beginsel beroepen wanneer die maatregel wordt vastgesteld (zie arrest België en Forum 187/Commissie, reeds aangehaald, punt 147; arresten van 17 september 2009, Commissie/Koninklijke FrieslandCampina, C-519/07 P, Jurispr. blz. I-8495, punt 84, en 16 december 2010, Kahla Thüringen Porzellan/Commissie, C-537/08 P, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 63).

Uit punt 71 van het arrest België en Forum 187/Commissie blijkt dat de Commissie haar beoordeling van de maatregel die in dat arrest aan de orde was, had gewijzigd op grond van een striktere toepassing van de verdragsregels inzake steunmaatregelen van staten. In de punten 161 en 167 van dat arrest besliste het Hof dat de verzoekers mochten verwachten dat een beschikking waarmee de Commissie terugkomt op haar vroegere beoordeling, hun de nodige tijd zou geven om daadwerkelijk rekening te houden met deze wijziging van de beoordeling en concludeerde het dat het middel inzake schending van het vertrouwensbeginsel gegrond was.

Die rechtspraak kan echter niet worden toegepast op deze zaak, daar de Commissie, zoals het Gerecht in punt 107 van het bestreden arrest terecht heeft geoordeeld, in de litigieuze beschikking niet terugkomt op haar beoordeling van de maatregel die was onderzocht in de Alumix-beschikking. Het Gerecht heeft in datzelfde punt terecht opgemerkt dat de Commissie twijfels koesterde met betrekking tot het elektriciteitstarief in het wetsbesluit van 2005, wegens de beperking in de tijd van haar conclusies in de Alumix-beschikking, die berustten op de omstandigheden op een bepaald tijdstip, en wegens de wijzigingen die het tarief in dat besluit had ondergaan.

Bijgevolg kon de Alumix-beschikking geen gewettigd vertrouwen wekken dat de conclusies van de Commissie in die beschikking zouden worden uitgebreid tot het tarief in het wetsbesluit van 2005.

Daaruit volgt dat het Gerecht het gewettigd vertrouwen van Alcoa niet heeft geschonden door in punt 70 van het bestreden arrest te beslissen dat de Commissie niet hoefde na te gaan of de criteria op basis waarvan zij in de Alumix-beschikking had geconcludeerd dat er geen sprake was van een voordeel, nog geldig waren.

Aangaande het verwijt betreffende schending van het rechtszekerheidsbeginsel moet worden vastgesteld dat Alcoa dat beginsel enkel heeft aangehaald zonder te vermelden welke overwegingen van het bestreden arrest of welke analyse van het Gerecht dat beginsel zouden schenden. Dat verwijt moet dan ook worden afgewezen.

Derhalve moet het tweede onderdeel van het eerste middel worden afgewezen.

Met het derde onderdeel van het eerste middel stelt Alcoa dat het Gerecht in de punten 67 en 68 van het bestreden arrest blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door zijn conclusie dat de Commissie een formele onderzoeksprocedure mocht inleiden betreffende de tarieven voor de levering van elektriciteit die haar waren toegekend, in wezen heeft gebaseerd op twee elementen. Die twee elementen zijn de financiering van die tarieven met staatsmiddelen en de terugbetaling aan Alcoa door middel van het door het Egalisatiefonds gehanteerde mechanisme, dat leidt tot een verlaging van het uiteindelijk tarief voor de levering van elektriciteit dat Alcoa zonder dat mechanisme zou moeten betalen. Alcoa stelt dat die twee elementen niet volstaan, aangezien zij reeds bestonden ten tijde van de Alumix-beschikking en zij de Commissie niet hebben belet te concluderen dat er geen sprake was van steun. Zij beklemtoont dienaangaande dat de preferente tarieven die zij destijds genoot aan ENEL waren opgelegd door de staat, die 100 % van ENEL in handen had, en dat zij dus door hem werden gefinancierd, en dat die tarieven louter formeel leidden tot een ‘vermindering’ van de algemeen geldende tarieven.

De Commissie meent dat Alcoa met dit derde onderdeel slechts andere argumenten herhaalt.

In haar voorstelling van de aspecten die de tarieven op grond van het wetsbesluit van 1995 en die op grond van het wetsbesluit van 2005 volgens haar gemeen hebben, maakt Alcoa geen melding van de niet-betwiste wijzigingen die aan eerstgenoemde zijn aangebracht in 1999 en 2004.

Zo vermeldt zij niet dat, zoals blijkt uit de punten 15, 65 en 66 van het bestreden arrest, het tarief dat haar in rekening werd gebracht op grond van het wetsbesluit van 1995 is vervangen door een tarief dat is verlaagd door middel van een terugbetaling die werd gefinancierd door een parafiscale heffing die werd beheerd door het Egalisatiefonds.

Gelet op de relevantie van die kenmerken voor de kwalificatie als steunmaatregel heeft het Gerecht, zoals in punt 50 van dit arrest is overwogen, geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door daar de klemtoon op te leggen.

Het Gerecht heeft aldus in punt 68 van het bestreden arrest terecht beslist dat de enkele vaststelling van het bestaan van de terugbetalingsregeling in kwestie rechtvaardigde dat de Commissie in de inleidende fase niet kon uitsluiten dat Alcoa een voordeel genoot in de zin van artikel 87, lid 1, EG.

Voorts heeft het Gerecht in punt 58 van het bestreden arrest terecht opgemerkt dat indien de Commissie bij een eerste onderzoek niet alle problemen heeft weten op te lossen die zich voordoen bij de vraag of de onderzochte maatregel een steunmaatregel is in de zin van artikel 87, lid 1, EG, zij de formele onderzoeksprocedure moet inleiden, tenzij zij bij dit eerste onderzoek ervan overtuigd is geraakt dat de betrokken maatregel hoe dan ook verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt, zelfs indien hij een steunmaatregel was (zie mutatis mutandis ook arresten van 2 april 1998, Commissie/Sytraval en Brink's France, C-367/95 P, Jurispr. blz. I-1719, punt 39, en aldaar aangehaalde rechtspraak, en 2 april 2009, Bouygues en Bouygues Télécom/Commissie, C-431/07 P, Jurispr. blz. I-2665, punt 61). Derhalve mocht het Gerecht in punt 70 van het bestreden arrest op goede grond en onder verwijzing naar met name punt 58 in wezen concluderen dat de vraag of het tarief voor de fabrieken al dan niet een markttarief was, een ingewikkelde economische beoordeling vergde die twijfels deed rijzen welke beter konden worden onderzocht in de formele onderzoeksprocedure.

Bijgevolg moet het derde onderdeel van het eerste middel worden verworpen.

Alcoa betoogt dat de Italiaanse Republiek in de fase van het eerste onderzoek niet de mogelijkheid heeft gehad opmerkingen in te dienen over de kwalificatie van de maatregel als nieuwe steun, en dat het Gerecht blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door niet te erkennen dat de Commissie daardoor het beginsel van behoorlijk bestuur en het recht om te worden gehoord had geschonden.

De Commissie stelt dat Alcoa aldus een nieuw middel aanvoert dat zij niet voor het Gerecht heeft ingeroepen en dat derhalve niet-ontvankelijk is. Overigens is de Italiaanse Republiek, zoals blijkt uit punt 40 van het bestreden arrest, hoe dan ook gehoord over de kwalificatie van de betrokken maatregel als nieuwe steun.

In hogere voorziening is het Hof in beginsel slechts bevoegd te oordelen over de rechtsbeslissing die is gegeven ten aanzien van de middelen die voor de rechter in eerste aanleg zijn behandeld (zie met name arrest van 1 februari 2007, Sison/Raad, C-266/05 P, Jurispr. blz. I-1233, punt 95, en aldaar aangehaalde rechtspraak). In beginsel kan een partij een middel dat niet is ingeroepen in de procedure voor het Gerecht, niet voor de eerste keer aanvoeren in de procedure voor het Hof, want dan zou het Hof de mogelijkheid hebben om de rechtmatigheid van de beslissing van het Gerecht te toetsen in het licht van een middel waarvan laatstgenoemde geen kennis heeft gehad.

Dienaangaande blijkt uit het bestreden arrest dat de kwestie die Alcoa met het vijfde onderdeel van het eerste middel onder de aandacht brengt, door het Gerecht niet is onderzocht naar aanleiding van een door Alcoa aangevoerd argument.

Het Gerecht heeft in de punten 39 en 40 van het bestreden arrest weliswaar onderzocht of de Italiaanse Republiek een standpunt had ingenomen over de kwalificatie van de betrokken maatregel als nieuwe steun, maar het heeft dat gedaan bij de analyse van een argument van de Commissie dat het verzoek in eerste aanleg niet-ontvankelijk was omdat de Italiaanse Republiek zich niet duidelijk genoeg tegen die kwalificatie had verzet.

Het vijfde onderdeel van het eerste middel moet dan ook niet-ontvankelijk worden verklaard.

Met het zesde onderdeel van het eerste middel stelt Alcoa dat het Gerecht de omvang van de op de Commissie rustende motiveringsplicht heeft miskend. Gelet op de onomkeerbare gevolgen van de inleiding van de formele onderzoeksprocedure en het in casu bestaan van een eerdere beschikking van de Commissie, namelijk de Alumix-beschikking, heeft het Gerecht ten onrechte verklaard dat het maken van onderscheid tussen die beschikking en de litigieuze beschikking geen motivering behoefde. Die ontoereikende motivering heeft de juridische analyse en de toetsing van de litigieuze beschikking bemoeilijkt. Volgens Alcoa had de litigieuze beschikking een grondige eerste beoordeling van de mogelijke economische veranderingen sinds de Alumix-beschikking moeten bevatten.

Volgens de Commissie moet dit onderdeel ongegrond worden verklaard.

Anders dan Alcoa betoogt, heeft het Gerecht in het bestreden arrest niet verklaard dat het maken van onderscheid tussen de Alumix-beschikking en de litigieuze beschikking geen motivering behoefde.

Met het verwijt inzake miskenning van de omvang van de motiveringsplicht lijkt Alcoa de punten 78 tot en met 89 van het bestreden arrest in het vizier te nemen. Zoals de advocaat-generaal in punt 127 van zijn conclusie heeft opgemerkt, lijkt Alcoa in het bijzonder te doelen op punt 88 van het arrest, waarin het Gerecht haar argument verwerpt dat de Commissie niet zou hebben voldaan aan haar verplichting om de bestreden beschikking in het licht van de in de Alumix-beschikking gehanteerde criteria te motiveren.

Volgens vaste rechtspraak moet de door artikel 253 EG vereiste motivering beantwoorden aan de aard van de betrokken handeling en de redenering van de instelling die de handeling heeft verricht, duidelijk en ondubbelzinnig tot uitdrukking doen komen, zodat de belanghebbenden de rechtvaardigingsgronden van de genomen maatregel kunnen kennen en de bevoegde rechter zijn toezicht kan uitoefenen. Het motiveringsvereiste moet worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden van het geval, met name de inhoud van de handeling, de aard van de redengeving en het belang dat de adressaten of andere personen die rechtstreeks en individueel door de handeling worden geraakt, bij een toelichting kunnen hebben (zie met name arrest van 2 december 2009, Commissie/Ierland e.a., C-89/08 P, Jurispr. blz. I-11245, punt 77, en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Opgemerkt moet worden dat het Gerecht, zoals Alcoa zelf erkent, in punt 78 van het bestreden arrest correct heeft verwezen naar de motiveringplicht van artikel 253 EG en de daaruit voortvloeiende eisen.

Alcoa verwijt het Gerecht echter dat het niet heeft erkend dat de motivering van de litigieuze beschikking in het licht van de Alumix-beschikking ontoereikend was. Volgens Alcoa had de Commissie moeten uiteenzetten waarom de litigieuze beschikking verschilde van de Alumix-beschikking.

Dat verwijt is gebaseerd op de premisse dat de litigieuze beschikking betrekking had op het zelfde tarief als het tarief dat was onderzocht in de Alumix-beschikking, hetgeen zou nopen tot een gedetailleerd onderzoek van de factoren die tot een andere conclusie leidden.

Zoals in punt 50 van dit arrest is vastgesteld, heeft het Gerecht echter geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door in punt 130 van het bestreden arrest te overwegen dat de in de litigieuze beschikking onderzochte maatregel verschilde van die in de Alumix-beschikking.

Daaruit volgt dat, zoals uit punt 88 van het bestreden arrest blijkt, een gedetailleerd onderzoek van de economische beoordeling van de Commissie in de Alumix-beschikking en van de redenen waarom die beschikking niet meer van toepassing was, niet noodzakelijk was.

Nu het ging om een eerste onderzoek van een maatregel die niet eerder was onderzocht, heeft het Gerecht in punt 79 van het bestreden arrest terecht geoordeeld dat de Commissie kon volstaan met een samenvatting van de relevante feiten en rechtspunten, een eerste beoordeling omtrent de steunverlenende aard van de betrokken overheidsmaatregel, en een uiteenzetting van de redenen waarom getwijfeld werd aan de verenigbaarheid ervan met de gemeenschappelijke markt.

Het Gerecht heeft dus geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door in de punten 81 en 82 van het bestreden arrest te beslissen dat de Commissie de litigieuze beschikking afdoende had gemotiveerd door duidelijk uiteen te zetten waarom zij tot het voorlopige besluit was gekomen dat de maatregel in kwestie een steunmaatregel was en dat zij ernstige twijfel koesterde over de verenigbaarheid ervan met de gemeenschappelijke markt.

Bijgevolg moet het zesde onderdeel van het eerste middel worden verworpen.

Nu geen van de door Alcoa aangevoerde argumenten in het kader van haar eerste middel kunnen worden aanvaard, moet dat middel in zijn geheel worden verworpen.

Alcoa stelt dat het Gerecht blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door in punt 128 van het bestreden arrest te overwegen dat het arrest van 6 maart 2002, Diputación Foral de Álava e.a./Commissie (T-127/99, T-129/99 en T-148/99, Jurispr. blz. II-1275), van toepassing was, op grond waarvan kan worden aangenomen dat een verlenging van een steunmaatregel reeds voldoende is om van die maatregel een nieuwe steunmaatregel te maken. Alcoa beklemtoont dat dat arrest betrekking had op steun die verenigbaar met de gemeenschappelijke markt was verklaard. Er is echter een fundamenteel verschil tussen een maatregel die als een met de gemeenschappelijke markt verenigbare steunmaatregel is gekwalificeerd en een maatregel die geacht wordt geen steun op te leveren. In het geval van een met de gemeenschappelijke markt verenigbare steunmaatregel is de beperking in de tijd juist een van de redenen waarom tot de verenigbaarheid van de steun kan worden geconcludeerd. De verlenging ervan kan de betrokken maatregel dus niet in nieuwe steun omzetten. Wanneer daarentegen is geconcludeerd dat een maatregel geen steunmaatregel is, kan deze door gewijzigde marktomstandigheden wel een steunmaatregel worden, maar de verlenging van de maatregel als zodanig kan een dergelijk gevolg niet met zich brengen. In dat geval moet de maatregel op grond van artikel 1, sub b-v, van verordening nr. 659/1999 worden behandeld als bestaande steun in plaats van als nieuwe steun.

De Commissie repliceert dat het Gerecht geen blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te erkennen dat de verlenging van het tarief van het wetsbesluit van 1995 rechtvaardigde dat de betrokken maatregel als nieuwe steun werd beschouwd.

Het arrest Diputación Foral de Álava e.a./Commissie betrof steun die was ingevoerd vóór de betrokken lidstaat deel ging uitmaken van de gemeenschappelijke markt, en die derhalve bestaande steun was. Het Gerecht heeft in dat arrest geoordeeld dat de betrokken steunmaatregel, die was verlengd, wegens de wijziging van de duur ervan als een nieuwe steunmaatregel moest worden beschouwd.

Uit die rechtspraak van het Gerecht betreffende de verlenging van een maatregel die bestaande steun vormt, volgt echter niet dat zij kan worden uitgebreid tot een maatregel die in tegendeel is geacht geen steun op te leveren. De enkele omstandigheid dat een dergelijke maatregel voort wordt toegepast, in voorkomend geval nadat de rechtshandeling waarbij hij is ingesteld, is verlengd, kan hem niet in een steunmaatregel veranderen.

Het Gerecht stelt echter niet dat de enkele verlenging van een maatregel die de Commissie niet als steun beschouwt, hem in een nieuwe steunmaatregel verandert. In punt 129 van het bestreden arrest stelt het enkel dat de Commissie de verlengde maatregel slechts volgens de regels voor nieuwe steun kan onderzoeken.

In casu heeft het Gerecht in punt 133 van het bestreden arrest niet enkel op grond van de verlenging van het preferente tarief voor Alcoa bij het wetsbesluit van 2005 beslist dat de Commissie geen kennelijke beoordelingsfout had gemaakt door de betrokken maatregel te onderzoeken in het licht van de regels voor nieuwe steun, maar heeft het in de punten 131 en 132 van dat arrest ook de nadruk gelegd op de wijzigingen die de Italiaanse Republiek had aangebracht aan het wezen zelf van die maatregel.

Derhalve is artikel 1, sub b-v, van verordening nr. 659/1999, waarin is bepaald dat bestaande steun steun is die als bestaande steun wordt beschouwd, omdat kan worden vastgesteld dat hij op het moment van inwerkingtreding geen steun vormde, maar vervolgens steun is geworden vanwege de ontwikkeling van de gemeenschappelijke markt, zonder dat de betrokken lidstaat er wijzigingen in heeft aangebracht, niet van toepassing.

Onder die omstandigheden moest de Commissie, nu zij vermoedde dat het tarief in het wetsbesluit van 2005 steun was, overeenkomstig artikel 1, sub c, van verordening nr. 659/1999 dat tarief onderzoeken volgens de procedure voor nieuwe steun.

Bijgevolg moet worden geoordeeld dat het Gerecht in punt 133 van het bestreden arrest terecht heeft beslist dat de Commissie geen kennelijke beoordelingsfout had gemaakt door de betrokken maatregel te onderzoeken volgens de procedure voor nieuwe steun, en niet volgens de procedure voor bestaande steun.

Derhalve moet het eerste onderdeel van het tweede middel worden verworpen.

Alcoa stelt dat het Gerecht ten onrechte heeft bevestigd dat de Commissie de procedure inzake nieuwe steun mocht toepassen op grond dat de tarieven voor Alcoa niet langer bestonden in de toepassing door ENEL van het tarief van het wetsbesluit van 1995, maar in de toekenning van een terugbetaling door het Egalisatiefonds. Daardoor heeft het Gerecht de reikwijdte van de litigieuze beschikking uitgebreid, die uitsluitend gericht was tegen de verlenging van de duur van de tarieven voor Alcoa door het wetsbesluit van 2005, en niet tegen de louter technische wijzigingen van 1999 en 2004.

Alcoa voegt daaraan toe dat de Commissie over die wijzigingen was geïnformeerd en dat zij zich er niet tegen heeft verzet. Daarom heeft de Commissie in de litigieuze beschikking niet gesteld dat de technische wijzigingen van 1999 en 2004 een nieuw onderzoek rechtvaardigden. Zij heeft dat evenmin vermeld in een andere beschikking waarin het preferente tarief voor Alcoa aan de orde was, namelijk de Portovesme-beschikking. Bovendien was de Commissie in de beschikking van 1 december 2004 inzake steunmaatregel N/490/2000 — Italië, gestrande kosten in de elektriciteitssector (PB 2005, C 250, blz. 9; hierna: ‘beschikking inzake gestrande kosten’) van mening dat tarieven als die welke Alcoa betaalt, algemene lasten zijn die reeds onder een bestaande steunregeling vallen. Alcoa verwijt het Gerecht dat het de beschikking inzake gestrande kosten irrelevant heeft geacht en dat het zich op de technische wijzigingen heeft gebaseerd om de toepassing door de Commissie van de procedure inzake nieuwe steun te rechtvaardigen.

De Commissie betoogt dat Alcoa de inhoud zelf van de litigieuze beschikking loochent nu die volgens haar uitsluitend betrekking heeft op de verlenging van het tarief van het wetsbesluit van 1995. Het Gerecht heeft de reikwijdte van de litigieuze beschikking niet uitgebreid door te oordelen dat de overgang van een reëel tarief, dat ten grondslag ligt aan de Alumix-beschikking, naar een theoretisch tarief, dat in de litigieuze beschikking is onderzocht, een wezenlijke wijziging was. Bovendien beklemtoont de Commissie dat zij, anders dan Alcoa beweert, de technische wijzigingen van 1999 en 2004 reeds had betwist in de Portovesme-beschikking, juist doordat zij in de zaak waarin die beschikking is gegeven een formele onderzoeksprocedure had ingeleid. Aangaande de beschikking inzake gestrande kosten stelt de Commissie dat het de door ENEL gedragen gestrande kosten betreft, en niet relevant is voor de aan Alcoa verleende voordelen inzake elektriciteitstarieven.

De feiten van de zaak en de presentatie van de litigieuze beschikking in het bestreden arrest worden door Alcoa in hogere voorziening niet betwist. Zij verstrekt enkel een verduidelijking die door de Commissie niet wordt betwist en die in punt 14 van dit arrest wordt vermeld, volgens welke het tarief van het wetsbesluit van 1995 is gewijzigd in 1999, dus vóór de vaststelling van het wetsbesluit van 2005.

Uit de presentatie van de litigieuze beschikking in het bestreden arrest blijkt dat daarin niet alleen de verlenging van het tarief van het wetsbesluit van 1995 wordt genoemd, maar ook de wijzigingen van het beheer van dat tarief, namelijk de gedeeltelijke terugbetaling van het in rekening gebrachte tarief door middel van een parafiscale heffing en het beheer van dat tarief door het Egalisatiefonds.

Het Gerecht heeft in punt 17 van het bestreden arrest opgemerkt dat die wijzigingen de Commissie ertoe hebben gebracht om in de punten 40 tot en met 46 van de considerans van de litigieuze beschikking te overwegen dat zij moest nagaan of het preferente tarief voor Alcoa een steunmaatregel vormde, gelet op de daaruit volgende korting op het tarief, het economisch voordeel dat het Alcoa opleverde, de financiering van die korting door staatsmiddelen en de gevolgen van het tarief voor de mededinging en het intracommunautaire handelsverkeer.

Daaruit volgt dat het Gerecht, door in punt 68 van het bestreden arrest in het licht van het begrip voordeel de conclusies te beoordelen die de Commissie heeft getrokken uit de terugbetaling van het verschil tussen het aan ENEL in rekening gebrachte tarief en het bij het wetsbesluit van 2005 verlengde tarief, de reikwijdte van de litigieuze beschikking niet heeft uitgebreid.

Het heeft de reikwijdte van die beschikking ook niet uitgebreid door in punt 132 van het bestreden arrest vast te stellen dat de maatregel in kwestie evenmin bestond uit de toepassing door ENEL van het bij het wetsbesluit van 1995 vastgestelde, met een markttarief overeenstemmende tarief, maar uit een door het Egalisatiefonds met overheidsmiddelen bekostigde compensatie voor het verschil tussen het door ENEL in rekening gebrachte tarief en het tarief van het wetsbesluit van 1995, als verlengd bij het wetsbesluit van 2005.

De argumenten van Alcoa dat die wijzigingen waren aangebracht vóór het wetsbesluit van 2005 en dat de Commissie daarvan kennis had en zich er niet tegen had verzet, staan er niet aan in de weg dat deze instelling ze onderzoekt als nieuwe steun zoals omschreven in artikel 1, sub c, van verordening nr. 659/1999. Het Hof heeft immers reeds geoordeeld dat het begrip — bestaande of nieuwe — steun aan een objectieve situatie beantwoordt en niet kan afhangen van het gedrag of de verklaringen van de instellingen (zie arrest Commissie/Ierland e.a., reeds aangehaald, punt 72).

Wat de relevantie van de beschikking inzake gestrande kosten betreft, moet worden vastgesteld dat het Gerecht in punt 113 van het bestreden arrest terecht heeft opgemerkt dat die geen betrekking had op de terugbetaling voor de fabrieken van Alcoa, maar op de regeling waardoor ENEL werd vergoed voor haar gestrande kosten die het gevolg waren van de liberalisatie van de elektriciteitsmarkt.

Verder heeft het Gerecht daar in punt 114 van het bestreden arrest terecht in wezen aan toegevoegd dat, zo de Commissie in het kader van de procedure betreffende de beschikking inzake gestrande kosten al was ingelicht over de regeling voor de fabrieken van Alcoa, deze laatste daaraan bij gebreke van nauwkeurige toezeggingen door de Commissie geen zekerheid kon ontlenen dat de verlenging van het preferente tarief geen nieuwe steun opleverde.

Derhalve heeft het Gerecht geen fout gemaakt bij de beoordeling van de impact van de beschikking inzake de gestrande kosten op de litigieuze beschikking in de punten 112 tot en met 114 van het bestreden arrest, en door in punt 112 van dat arrest te oordelen dat het argument van Alcoa geen hout sneed.

Bijgevolg moet het derde onderdeel van het tweede middel worden verworpen.

Met het vierde onderdeel van het tweede middel betoogt Alcoa dat het Gerecht, door de toepassing van de procedure inzake nieuwe steun door de Commissie te bevestigen, het rechtszekerheids- en het vertrouwensbeginsel heeft geschonden. Daar de Commissie eerder had vastgesteld dat het tarief voor Alcoa geen steun was, had de Commissie minstens de procedure voor bestaande steun moeten toepassen. Alcoa vermeldt in dat verband verschillende beschikkingen van de Commissie en baseert zich op de rechtspraak in het reeds aangehaalde arrest België en Forum 187/Commissie.

De Commissie brengt daartegen in dat het Gerecht de algemene rechtsbeginselen niet heeft geschonden en dat Alcoa zich opnieuw baseert op de verkeerde veronderstelling dat artikel 11, lid 11, van het wetsbesluit van 2005 slechts een verlenging is van de maatregel die is onderzocht in de Alumix-beschikking. De door Alcoa genoemde beschikkingen van de Commissie zijn niet relevant, nu zij betrekking hebben op de onmogelijkheid om de steun terug te vorderen, een kwestie die in het onderhavige geschil niet aan de orde was, of op de verlenging van regelingen met de modaliteiten die golden bij de goedkeuring ervan, hetgeen in casu niet het geval is.

Met het vierde onderdeel van het tweede middel herhaalt Alcoa in wezen de argumenten die zij heeft aangevoerd in het tweede onderdeel van het eerste middel, maar toegepast op de procedure inzake nieuwe steun.

In de punten 102 en 103 van het bestreden arrest heeft het Gerecht de relevante rechtspraak, die in punt 71 van dit arrest in herinnering is gebracht, juist aangehaald.

Om de in de punten 71 tot en met 75 van dit arrest genoemde redenen konden de vaststellingen van de Commissie in de Alumix-beschikking Alcoa niet tot de rechtmatige overtuiging brengen dat de conclusies van die beschikking ook zouden gelden voor het tarief dat is onderzocht in de litigieuze beschikking.

Bijgevolg heeft het Gerecht in punt 108 van het bestreden arrest terecht geoordeeld dat de Alumix-beschikking bij Alcoa geen gewettigd vertrouwen kon wekken dat de conclusies van die beschikking blijvend zouden zijn. Het Gerecht heeft daar in punt 109 van dat arrest terecht uit afgeleid dat de Commissie met de vaststelling van de litigieuze beschikking, volgens de procedure inzake nieuwe steun, het vertrouwensbeginsel niet heeft geschonden.

Het verwijt inzake schending van het rechtszekerheidsbeginsel moet worden afgewezen om de reden die reeds is genoemd in punt 76 van dit arrest.

Op grond van een en ander moeten het vierde onderdeel van het tweede middel en het tweede middel in zijn geheel worden verworpen.

Aangezien geen enkel middel kan worden aanvaard, dient de hogere voorziening te worden afgewezen.