Hof Arnhem, 13-06-2006, nr. 2005/061

Voor de procedure in eerste aanleg wordt verwezen naar de inhoud van de vonnissen van 4 juni 2002 van de kantonrechter te Enschede en van 18 juni 2003, 19 november 2003 en 18 augustus 2004 die de rechtbank Almelo tussen appellanten (hierna gezamenlijk ook te noemen: [appellanten]) als eisers en geïntimeerden als gedaagden heeft gewezen; de drie laatstgenoemde vonnissen zijn in fotokopie aan dit arrest gehecht.

[appellanten] hebben bij exploot van 18 november 2004 geïntimeerden aangezegd van de drie laatste vonnissen in hoger beroep te komen, met dagvaarding van geïntimeerden voor dit hof. Zij hebben daarbij gevorderd dat het hof de bestreden vonnissen zal vernietigen en, opnieuw recht doende, bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard arrest, geïntimeerden hoofdelijk zal veroordelen tot betaling aan hen van maximaal € 5.000,00, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf het instellen van de eis in eerste aanleg, met veroordeling van geïntimeerden in de kosten van beide instanties.

Bij memorie van grieven hebben [appellanten] een drietal niet genummerde grieven tegen de bestreden vonnissen aangevoerd en toegelicht.

Bij memorie van antwoord hebben geïntimeerden de grieven bestreden en verweer gevoerd en hebben zij bewijs aangeboden. Zij hebben geconcludeerd dat het hof de bestreden vonnissen zal bekrachtigen, met veroordeling van [appellanten], uitvoerbaar bij voorraad, in de kosten van het hoger beroep.

Daarna hebben [appellanten] een akte genomen, waarop geïntimeerden bij antwoordakte hebben gereageerd.

Vervolgens hebben partijen de stukken voor het wijzen van arrest aan het hof overgelegd, waarna het hof arrest heeft bepaald.

[appellanten] hebben in appèl de volgende grieven aangevoerd:

In eerste aanleg en in hoger beroep hebben [appellanten] veroordeling van thans geïntimeerden gevorderd tot betaling van schadevergoeding van f 5.000,00 uitsluitend wegens de hen door IWAL in rekening gebrachte kosten van onderzoek en training van [X.].

In haar tussenvonnis van 18 juni 2003 onder 17 tot en met 19.2 heeft de rechtbank de vordering tegen (thans) geïntimeerden sub 2, 3 en 4 niet voor toewijzing vatbaar geoordeeld op de grond dat [appellanten] voor hun aansprakelijkheid onvoldoende hebben gesteld. Tegen dat oordeel hebben [appellanten] in hoger beroep geen grief aangevoerd, zodat zij in hun appèl tegen geïntimeerden sub 2, 3 en 4 niet-ontvankelijk zijn.

[appellanten] houden daarnaast de Gemeente als rechtspersoon die [de basisschool] als basisschool in stand houdt, uit overeenkomst of onrechtmatige daad aansprakelijk omdat de school volgens hen de stoornis in [X.]s taalontwikkeling (dyslexie), kort gezegd, onvoldoende heeft onderkend, gevolgd en behandeld. In beide instanties zijn partijen het er over eens dat [X.] destijds dyslexie had.

Na uiteenzettingen in het tussenvonnis van 18 juni 2003 onder 8 over het wettelijk kader en onder 9 over verdere op [de basisschool] rustende verplichtingen heeft de rechtbank, in appèl onbestreden, onder 10 geconcludeerd dat voor aansprakelijkheid van de Gemeente is vereist dat het bevoegd gezag (de Gemeente) in ernstige mate is tekortgeschoten in het leveren van de inspanningen die redelijkerwijs van het gezag mochten worden verwacht gelet op de concrete omstandigheden van het geval en de wettelijke verplichtingen zoals die in het schoolplan nader door het bevoegd gezag zijn geconcretiseerd. Deze norm ziet met name op de vraag of de Gemeente zich aan de regels heeft gehouden (hierna: het macroniveau). Toegesneden naar microniveau gaat het erom of [de basisschool] haar leerling [X.] heeft begeleid en opgeleid zoals van een redelijk bekwame en redelijk handelende school (leiding en onderwijspersoneel) mocht worden verwacht.

In hoger beroep klagen [appellanten] er allereerst over dat de rechtbank de omkeringsregel niet heeft toegepast. Voor toepassing van de omkeringsregel moet onder meer vast staan dat een norm is geschonden die ertoe strekt een specifiek gevaar ter zake van het ontstaan van schade bij een ander te voorkomen (zie onder meer HR 19 januari 2001, NJ 2001, 524). In deze zaak heeft de Gemeente gemotiveerd betwist dat door de door haar in stand gehouden school de wettelijke normen zoals vastgelegd in de WBO en de WPO zijn overtreden of dat de school anderszins onzorgvuldig zou hebben gehandeld of zou zijn tekortgeschoten ten opzichte van [appellanten], terwijl de rechtbank geen (relevante) normschending heeft aangenomen. Daarmee staat dus niet vast dat er een normschending heeft plaatsgevonden. Reeds daarom faalt deze grief.

In haar tussenvonnis van 19 november 2003 heeft de rechtbank een deskundigenonderzoek gelast door dr. A.J.C. Struiksma, gz-psycholoog, ter beantwoording van de in dat tussenvonnis onder 4.a tot en met 4.e vermelde vragen. Deze komen er naar hun strekking op neer of [de basisschool] in voldoende mate en op de juiste wijze onderzoek heeft gedaan naar het achterblijven van de prestaties van [X.] op spellinggebied, met name dyslexie, dan wel of [de basisschool] was gehouden tot nader onderzoek.

In zijn rapport van 25 februari 2004 (onder nrs. 15 tot en met 24, 28 en 31) heeft de deskundige de in eerdere onderzoeken door IWAL, het AZ Groningen en OPDC De Arcade getrokken conclusie dyslexie op zijn minst van vraagtekens voorzien en ten slotte geconcludeerd dat [X.] wel spellingproblemen en een spellingachterstand had maar volgens de systematiek van het (voor de onderbouw in 2001 verschenen en voor de bovenbouw nog te verschijnen) “Protocol leesproblemen en dyslexie” niet voor dyslexieonderzoek in aanmerking zou zijn gekomen. Naar tussen partijen in beide instanties vaststond en vaststaat, had [X.] destijds wel dyslexie (los van de vraag wanneer dit had moeten worden ontdekt). Hoezeer de deskundige zijn opdracht naar zijn beste weten zal hebben willen volbrengen, door de tussen partijen in dit proces vaststaande dyslexie bij [X.] niet als gegeven aan te nemen, ging de deskundige zijn opdracht te buiten. De hiertegen gerichte grief van [appellanten] is in zoverre terecht voorgesteld. Voor zover het deskundigenrapport hierop voortbouwt, is het in dit proces niet bruikbaar.

Los van de dyslexiekwestie vat het hof het deskundigenrapport als volgt samen:

[appellanten] trekken de deskundigheid van de deskundige in twijfel. Hetgeen zij in dat verband hebben gesteld is te weinig gefundeerd – bijvoorbeeld met verwijzing naar contra-expertises – om gemotiveerd grond te bieden aan een afwijking van de bevindingen van de deskundige. De deskundige heeft naar het oordeel van het hof op duidelijke wijze uiteengezet op basis van welke feiten en omstandigheden hij vanuit zijn deskundigheid tot zijn bevindingen en conclusie is gekomen.

In het kader van voormeld macroniveau hebben [appellanten] tegen het rapport van de deskundige aangevoerd dat het onbegrijpelijk is dat de deskundige het leerlingvolgsysteem als voldoende heeft beoordeeld. Onder een leerlingvolgsysteem wordt in het algemeen een toetsenpakket verstaan, dat de ontwikkeling van een leerling in de loop van zijn schoolcarrière in kaart kan brengen. Het vormt een concreet hulpmiddel voor het signaleren en registreren van vorderingen van leerlingen ten opzichte van de (tussen)doelen die de school nastreeft, zo is op de website van Cito

Uit het Schoolplan 1999-2003 blijkt dat [de basisschool] met de invoering van dat plan ook is gaan werken met een leerlingvolgsysteem, zo blijkt uit paragraaf 3 (“kwaliteitsbeleid”) van dat plan. Er valt [de basisschool] op dit punt dan ook niets tegen te werpen. De enkele omstandigheid dat de deskundige van mening is dat [de basisschool] wat betreft het leerlingvolgsysteem zeker niet vooraan liep, biedt tegen de achtergrond van de ter zake geldende wettelijke bepalingen, onvoldoende grond om te oordelen dat de school op dit punt op enigerlei wijze heeft verzaakt.

Het verwijt dat [appellanten] de Gemeente op microniveau maken, komt er in de kern op neer dat [de basisschool] onvoldoende de voortgang van hun zoon [X.] heeft gevolgd, terwijl bekend was, althans had moeten zijn, dat hij op taalgebied, met name wat betreft spelling, extra zorg nodig had. Ook onder de vóór 1 augustus 1998 vigerende WBO gold op dit punt voor scholen een bijzondere zorgplicht, zo volgt uit artikel 11, lid 2 onder d en lid 8 WBO. Uit het rapport van de deskundige (met name onder 27 en 28) blijkt dat hij van mening is dat [de basisschool] op dit punt voldoende adequaat heeft gehandeld door tijdig de problemen van [X.] te onderkennen, vervolgens daarin handelend op te treden en de daarmee samenhangende gegevens ook jaarlijks over te dragen aan [X.]s nieuwe leerkracht.

[appellanten] betwisten dat er voldoende is gedaan en stellen dat nergens uit het dossier blijkt dat de maatregelen die [de basisschool] heeft genomen effectief zijn geweest. Het gaat hier echter niet om de vraag in hoeverre [X.] baat heeft gehad bij de maatregelen die zijn genomen - op [de basisschool] rustte immers niet de verplichting om met [X.] een bepaald resultaat te bereiken - maar of op [de basisschool] [X.]s problemen tijdig zijn onderkend en vervolgens ook voldoende adequate maatregelen zijn genomen.

Uit de hiervoor onder 4.1 tot en met 4.21 vastgestelde feiten, de jaarlijkse overdrachtslijsten (productie 2 bij de inleidende dagvaarding), de handelingsplannen (eveneens bij inleidende dagvaarding), de memo’s van [A.] (producties 3 bij conclusie van antwoord) en (voormelde samenvatting uit) het deskundigenrapport blijkt het volgende.

In groep 3 (1994/1995), toen het leesonderwijs begon, plaatste [de basisschool] [X.] in het laatste trimester in een remedial teaching-leesgroepje en oefende hij ook thuis met lezen. In groep 4 (1995/1996) ging het thuis oefenen door. In groep 5 (1996/1997) constateerde [de basisschool] dat [X.] problemen had met open en gesloten lettergrepen en ontving hij daarvoor remedial teaching binnen de groep. In groep 6 (1997/1998) was er een handelingsplan met signalering van veel spelfouten en een diagnose. [B.], intern begeleider, van de schoolbegeleidingsdienst nam [X.] in december 1997 een PI-woorddictee af met een score van 82, die de deskundige (in zijn rapport onder 6) als D-niveau, onvoldoende en voor elke school als reden tot actie heeft aangeduid. [de basisschool] schakelde voor speciaal onderwijs [A.] in, preventief ambulant begeleider van het samenwerkingsverband “Weer samen naar school”. Volgens zijn memo van 8 december 1997 was de achterstand niet zo groot en kon [de basisschool] voorlopig met wat handelingssuggesties uit de voeten. Op 29 januari 1998 meldde [de basisschool] [X.] aan bij de Commissie leerlingenzorg. Vóór februari 1998 stelde [de basisschool] een handelingsplan op. Volgens dit plan ontving [X.] remedial teaching (zie ook de memo van [A.] van 2 februari 1998) en werd thuis met hem geoefend. In maart 1998 nam [de basisschool] [X.] een dictee af uit het CITO-boek. Volgens [A.]’s verslag van een gesprek met [de basisschool] van 25 mei 1998 gingen de dictees, gekoppeld aan het handelingsplan beter. Volgens [A.]’s memo voor CLZ op 9 juni 1998 had [B.] uit het hulpboek CITO het dictee afgenomen en was het resultaat goed. Aan het begin van groep 7 (1998/1999) schreef [A.] in zijn memo van 17 september 1998: “De school geeft aan dat een stuk extra aandacht geholpen heeft. Het gaat een stuk beter. We sluiten [X.] af.” Naar aanleiding van een bespreking van 27 november 1998 volgde opnieuw een handelingsplan ter verhoging van de spellingvaardigheid en het aanleren van spellingregels. Naar aanleiding van een bespreking op 11 februari 1999 volgde een verder aangepast handelingsplan. In maart 1999 scoorde [X.] op een spellingtoets uit het CITO-leerlingvolgsysteem, een SVS-dictee versie E7A, 135 punten, hetgeen neerkomt op een D-niveau. Bij zijn CITO-entreetoets van 9 juni 1999 had [X.] voor spelling een percentielscore van 16, geanalyseerd op 27 juni 1999 als een zeer zwak onderdeel. Ook het dictee E7A liet volgens de analyse een zwakke score zien. Om de situatie te verbeteren kregen de ouders instructie in het gebruik van het CITO-hulpboek en werkte [X.] tevens op de computer met het programma Ambrasoft. In groep 8 (1999/2000) onderging [X.] op verzoek van [appellanten] in oktober 1999 het onderzoek door IWAL.

Met het voorgaande staat voldoende vast dat [de basisschool] vanaf het taalonderwijs (groep 3) [X.] op dit punt steeds bijzonder heeft gevolgd en bijzondere leeraandacht gegeven: remedial teaching, huiswerk thuis, controledictees, begeleiding door [B.] (begeleider van de Schoolbegeleidingsdienst) en speciaal onderwijs via [A.] (preventief ambulant begeleider van het samenwerkingsverband Weer samen naar school). De memo’s van [A.] zijn in het algemeen optimistisch van aard. Bij de tests scoorde [X.] niet op E-niveau, dat wèl een indicatie zou hebben gevormd voor diepgaander onderzoek. Tegen deze achtergrond valt in redelijkheid niet in te zien waarom [de basisschool] niet mocht vertrouwen op de adviezen van de door haar als gespecialiseerd en deskundig te achten externe begeleider [A.]. [appellanten] hebben voorts niet concreet uiteengezet dat en waarom [de basisschool] de dyslexie bij [X.] eerder had behoren te ontdekken dan IWAL.

Met de deskundige concludeert het hof dat [de basisschool] tijdig de taalproblemen bij [X.] heeft onderkend en hem vervolgens voldoende adequaat heeft begeleid en via tests zijn voortgang heeft gecontroleerd, terwijl de testresultaten [de basisschool] nooit aanleiding hebben hoeven geven [X.] verdergaand of anderszins te begeleiden dan zij heeft gedaan of om hem te laten testen op dyslexie. Dit betekent dat [de basisschool] haar leerling [X.] heeft begeleid en opgeleid zoals van een redelijk bekwame en redelijk handelende school met redelijk bekwaam en redelijk handelend onderwijspersoneel mocht worden verwacht.

Aldus leiden de gronden die [appellanten] in hoger beroep hebben aangevoerd niet tot vernietiging van de bestreden vonnissen. De enkele vermelding in de memorie van grieven dat zij het geschil in volle omvang aan het hof willen voorleggen is niet voldoende om aan te nemen dat zij, naast de door hen in appèl nader omlijnde bezwaren, ook nog niet vermelde geschilpunten uit de eerste aanleg in hoger beroep opnieuw aan de orde hebben willen stellen, met name niet nu de Gemeente daar verder ook niet op is ingegaan en het voor haar ook niet kenbaar was dat [appellanten] in appèl nog andere punten uit de eerste aanleg opnieuw aan de orde wilden stellen (vgl. HR 5 december 2003, NJ 2004, 76).

Slotsom

In hun appèl tegen de geïntimeerden sub 2 tot en met 4 zijn [appellanten] niet-ontvankelijk. Ten opzichte van geïntimeerde sub 1 falen de grieven en moeten de vonnissen worden bekrachtigd. [appellanten] zullen als de in het ongelijk gestelde partij in de kosten van deze procedure worden veroordeeld.

De beslissing

Het hof, recht doende in hoger beroep:

verklaart [appellanten] niet-ontvankelijk in hun hoger beroep tegen geïntimeerden sub 2, 3 en 4,

bekrachtigt de vonnissen van de rechtbank Almelo van 18 juni 2003, 19 november 2003 en 18 augustus 2004,

veroordeelt [appellanten] in de kosten van het hoger beroep, tot aan deze uitspraak aan de zijde van geïntimeerden begroot op € 948,00 voor salaris van de procureur en op € 385,00 voor griffierecht,

verklaart de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit arrest is gewezen door mrs. Steeg, Vaessen en Dozy en in tegenwoordigheid van de griffier uitgesproken ter openbare terechtzitting van 13 juni 2006.