CRvB, 11-11-2011, nr. 02/1266 TW + 04/4873 TW + 04/6119 TW + 08/3595 TW

Betrokkene heeft de Turkse nationaliteit. Hij heeft in Nederland werkzaamheden verricht. Nadat hij arbeidsongeschikt was geworden, is aan hem in 1983 een uitkering ingevolge de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) toegekend. In 1988 is hem tevens een toeslag op grond van de Toeslagenwet (TW) toegekend. Betrokkene is met behoud van deze uitkeringen naar Turkije teruggekeerd.

Bij Wet van 27 mei 1999, Stb. 250, de Wet beperking export uitkeringen (Wet BEU), is met ingang van 1 januari 2000 in de TW artikel 4a opgenomen. In het eerste lid van dit artikel is – kort gezegd – bepaald dat geen recht op toeslag heeft degene die niet in Nederland woont. In de Wet BEU was in artikel XI een overgangsregeling opgenomen, volgens welke de bestaande toeslag vanaf 1 januari 2000 geleidelijk werd afgebouwd. Vanaf 1 januari 2000 werd de gehele uitkering uitbetaald, vanaf 1 januari 2001 twee derden daarvan, vanaf 1 januari 2002 een derde en per 1 januari 2003 werd de uitkering geheel beëindigd.

Bij besluit van 28 november 2000 heeft het Uwv betrokkene medegedeeld dat zijn toeslag van 1 januari 2000 tot 1 januari 2003 geleidelijk werd afgebouwd. Betrokkenes bezwaar tegen dit besluit is bij besluit van 4 mei 2001 (hierna: besluit 1) ongegrond verklaard.

Namens betrokkene is tegen besluit 1 beroep ingesteld. Bij uitspraak 1 heeft de rechtbank vastgesteld dat betrokkenes bezwaar niet tijdig was ingediend. De rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard, besluit 1 vernietigd en betrokkenes bezwaar alsnog niet-ontvankelijk verklaard, met bepalingen omtrent de vergoeding van proceskosten en griffierecht.

Namens betrokkene is hoger beroep ingesteld tegen uitspraak 1. Hangende dit hoger beroep heeft de Raad bij zijn uitspraak van 14 maart 2003, LJN AF5937, in een aantal (inhoudelijk) soortgelijke gedingen als zijn oordeel gegeven dat de afbouw van de toeslag van 1 januari 2000 tot 1 januari 2003 in strijd was met de exportverplichting neergelegd in artikel 5, eerste lid, van Conventie 118 van de International Labour Organisation (ILO) betreffende gelijkheid van behandeling van eigen onderdanen en vreemdelingen op het gebied van de sociale zekerheid van 28 juni 1962 (hierna: ILO-conventie 118).

Bij besluit van 18 augustus 2003 (hierna: besluit 2) heeft het Uwv aan betrokkene alsnog vanaf 1 januari 2001 een volledige toeslag toegekend. Bij ditzelfde besluit is de toeslag op grond van artikel 4a van de TW met ingang van 1 juli 2003 beëindigd.

Betrokkene heeft bezwaar gemaakt tegen het besluit van 18 augustus 2003. Dit bezwaar is door het Uwv bij besluit van 23 oktober 2003 (besluit 3) ongegrond verklaard.

De Raad overweegt in de eerste plaats het volgende.

Hangende het hoger beroep van betrokkene, waarin de vernietiging door de rechtbank van het besluit 1 centraal staat, heeft het Uwv de besluiten 2 en 4 genomen. Nu bij deze besluiten wijziging is gebracht in besluit 1 en met de besluiten 2 en 4 niet aan de bezwaren van betrokkene tegemoet is gekomen, maken deze besluiten op grond van de artikelen 6:18, 6:19 en 6:24, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) deel uit van dit geding in hoger beroep.

Nu tussen partijen nog slechts de beëindiging van de toeslag in geschil is zoals deze is neergelegd in besluit 4, heeft betrokkene geen belang meer heeft bij zijn hoger beroep, waarin de beoordeling door de rechtbank van besluit 1 centraal staat. De Raad zal het hoger beroep tegen uitspraak 1 derhalve niet-ontvankelijk verklaren.

Nu besluit 2 tot het geding bij de Raad behoort, was het Uwv niet bevoegd een besluit op het bezwaar tegen besluit 2 te nemen. De rechtbank heeft dit niet onderkend. Zij heeft besluit 3 weliswaar terecht vernietigd, doch niet op de juiste gronden. De rechtbank was voorts niet bevoegd besluit 2 te herroepen. De Raad zal derhalve uitspraak 2 vernietigen voor zover daarbij besluit 2 is herroepen en die uitspraak voor het overige bevestigen.

Nu besluit 2 inmiddels is vervangen door besluit 4 en betrokkene geen belang meer heeft bij een beoordeling van besluit 2, zal de Raad het beroep tegen besluit 2 niet-ontvankelijk verklaren.

De Raad komt vervolgens toe aan een inhoudelijke beoordeling van besluit 4.

De toeslag die wordt verstrekt in aanvulling op een WAO-uitkering moet worden aangemerkt als een prestatie bij invaliditeit in de zin van artikel 4, eerste lid, onder a, van Besluit 3/80 van de Associatieraad van 19 september 1980, betreffende de toepassing van de sociale-zekerheidsregelingen van de Lid-Staten der Europese Gemeenschappen op Turkse werknemers en hun gezinsleden (hierna: Besluit 3/80), en valt als zodanig onder de materiële werkingssfeer van dat besluit.

Op de eerste door de Raad voorgelegde prejudiciële vraag heeft het Hof geantwoord dat artikel 6, eerste lid, van Besluit 3/80 aldus moet worden uitgelegd dat het rechtstreeks toepasselijk is, zodat de Turkse onderdanen op wie deze bepaling van toepassing is het recht hebben zich er voor de rechterlijke instanties van de lidstaten rechtstreeks op te beroepen, om ervoor te zorgen dat hiermee strijdige internrechtelijke regels buiten toepassing worden gelaten. Hieruit volgt dat de toeslag van betrokkene niet met ingang van 1 juli 2003 wegens het wonen in Turkije kan worden beëindigd.

Het Uwv heeft erop gewezen dat met ingang van 1 januari 2008 een verschil zou ontstaan tussen Turkse onderdanen in Turkije en EU-onderdanen die naar hun land van herkomst zijn teruggekeerd. De toeslagen van eerstgenoemden mogen immers op grond van artikel 6, eerste lid, van Besluit 3/80 in Turkije worden behouden, terwijl na de plaatsing van de Toeslagenwet op Bijlage IIbis van Vo. 1408/71 geen verplichting tot export van toeslagen op grond van die wet meer bestaat binnen de EU. Turkse onderdanen zouden aldus vanaf 1 januari 2008 gunstiger worden behandeld dan EU-onderdanen, wat in strijd is met artikel 59 van het op 23 november 1970 ondertekende Aanvullend Protocol bij de Associatieovereenkomst. (hierna: Aanvullend Protocol). Dit geldt evenwel niet voor die gevallen waarin voor 1 juni 1992 een toeslag is toegekend, nu ook EU-onderdanen in die situatie de toeslag behouden.

Zoals onder 1.1 is vastgesteld, is aan betrokkene in 1988 een toeslag toegekend. Uit het vorenstaande vloeit derhalve voort dat het Uwv de aan betrokkene toegekende toeslag onverminderd dient te betalen, zo lang betrokkene althans aan de voorwaarden daarvoor voldoet.

Het onder 3.1 tot en met 3.4 overwogene leidt tot het oordeel dat besluit 4 dient te worden vernietigd voor zover daarbij de uitkering (gefaseerd) is beëindigd.

Namens betrokkene is gewezen op de lange duur van de procedure. Betrokkene heeft in dit kader een beroep gedaan op artikel 6 van het EVRM en heeft de Raad verzocht om hem een schadevergoeding toe te kennen.

De vraag of de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het EVRM is overschreden, moet worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden van het geval. Daarbij zijn van betekenis de ingewikkeldheid van de zaak, de wijze waarop de zaak door het bestuursorgaan en de rechter is behandeld, het processuele gedrag van betrokkene gedurende de hele procesgang en de aard van de maatregel en het daardoor getroffen belang van betrokkene, zoals ook uit de jurisprudentie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens naar voren komt.

De procedure is aangevangen met het bezwaar tegen het besluit van 28 november 2000, waarbij aan betrokkene werd medegedeeld dat de toeslag per 1 januari 2000 (gefaseerd) werd ingetrokken. Vanaf de ontvangst door het Uwv van het tegen dit besluit ingediende bezwaarschrift van betrokkene in januari 2001 tot de datum van deze uitspraak is tien jaar en ruim negen maanden verstreken. Van dit tijdsverloop heeft de behandeling van het bezwaar door het Uwv ruim drie maanden geduurd, heeft de behandeling van het beroep bij de rechtbank vanaf de ontvangst van het beroepschrift op 13 juni 2001 tot uitspraak 1 op 11 januari 2002 bijna zeven maanden geduurd en heeft de behandeling van het hoger beroep door de Raad vanaf de ontvangst van het hoger beroepschrift op 25 februari 2002 tot deze uitspraak op 11 november 2011 negen jaar en ruim acht maanden geduurd. Ook indien in aanmerking wordt genomen dat de procedure bij het Hof bij de beoordeling van de duur van de procedure buiten aanmerking dient te worden gelaten, kan aan deze vaststelling het vermoeden worden ontleend dat de redelijke termijn is geschonden door de Raad.

De Raad verbindt hieraan de gevolgtrekking dat in deze procedure, voor zover nodig met verdragsconforme toepassing van artikel 8:73 van de Awb, moet worden beslist omtrent het verzoek van betrokkene om schadevergoeding met betrekking tot de mogelijke overschrijding van de redelijke termijn door de Raad. Dit geeft aanleiding om het onderzoek te heropenen. Met verdragsconforme toepassing van artikel 8:26 van de Awb merkt de Raad daarbij de Staat der Nederlanden (de minister van Veiligheid en Justitie) aan als partij in die procedure.

Gelet op het voorgaande ziet de Raad aanleiding het Uwv te veroordelen tot betaling van de kosten die betrokkene in verband met de hoger beroepen heeft moeten maken. Deze kosten dienen te worden vastgesteld overeenkomstig het bepaalde in het Besluit proceskosten bestuursrecht en de daarbij behorende Bijlage, waarbij rekening moet worden gehouden met de proceshandelingen in de nationale procedure en de procedure bij het Hof. De Raad merkt de onderhavige zaken aan als zeer zwaar, zodat het gewicht van de zaken op 2 wordt gesteld. De door het Uwv te vergoeden kosten voor verleende rechtsbijstand in hoger beroep worden aldus begroot op een bedrag van € 1.610,– .