HvJ EU, 10-12-2020, nr. C-735/19

Artikel 5 van de Finanšu instrumentu tirgus likums (wet betreffende de markt van financiële instrumenten) (Latvijas Vēstnesis 2003, nr. 175), in de op het hoofdgeding toepasselijke versie (hierna: ‘FITL’), bepaalt:

Artikel 74, lid 1, FITL bepaalt:

Artikel 74, lid 2, van de FITL luidt als volgt:

Artikel 13 van de Valsts pārvaldes iestāžu nodarīto zaudējumu atlīdzināšanas likums (wet betreffende de vergoeding van schade veroorzaakt door nationale overheidsinstanties) (Latvijas Vēstnesis 2005, nr. 96), in de op het hoofdgeding toepasselijke versie (hierna: ‘wet op de schadevergoeding’), bepaalt onder het opschrift ‘Vaststelling van de materiële schade’:

Artikel 14, lid 1, van de Konsolidēto gada pārskatu likums (wet betreffende de geconsolideerde jaarrekening) (Latvijas Vēstnesis 2006, nr. 178), in de op het hoofdgeding toepasselijke versie (hierna: ‘wet betreffende de geconsolideerde jaarrekening’), met als opschrift ‘Wijze van consolidatie van de jaarrekening van vennootschappen’, bepaalt:

Artikel 21 van deze wet, met als opschrift ‘Presentatie van de minderheidsbelangen’, luidt:

Met zijn derde en vierde vraag, die samen moeten worden onderzocht, wenst de verwijzende rechter te vernemen of artikel 5, lid 4, van richtlijn 2004/25 zich verzet tegen een nationale regeling die voorziet in drie methoden ter bepaling van de billijke prijs waartegen de bieder de aandelen van een vennootschap moet overnemen, waaronder de methode die voortvloeit uit de toepassing van artikel 5, lid 4, eerste alinea, van deze richtlijn, welke inhoudt dat steeds de methode moet worden gehanteerd die leidt tot de hoogste prijs.

Richtlijn 2004/25 heeft blijkens met name overweging 9 ervan tot doel de belangen te beschermen van de houders van effecten van vennootschappen waarover een natuurlijke of rechtspersoon de zeggenschap heeft verkregen, en strekt er in dit verband toe de duidelijkheid en de transparantie van de regels inzake het OOB te waarborgen (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 24).

Daartoe schrijft die richtlijn volgens artikel 1, lid 1, ervan maatregelen voor tot coördinatie van de wetgevingen van de lidstaten betreffende OOB's op effecten van onder het recht van een van die staten vallende vennootschappen, wanneer alle of een deel van deze effecten zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 25).

In artikel 3, lid 1, van die richtlijn zijn de — als algemene beginselen gekwalificeerde — leidende beginselen vastgesteld waaraan moet worden voldaan bij de toepassing van die richtlijn, waaronder dat wanneer een persoon de zeggenschap verkrijgt over een vennootschap de houders van effecten dienen te worden beschermd (zie in die zin arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-101/16, EU:C:2017:572, punt 26).

Artikel 3, lid 2, onder a) en b), van richtlijn 2004/25 bepaalt dat de lidstaten, teneinde de naleving van die beginselen te waarborgen, erop toezien dat wordt voldaan aan de in deze richtlijn opgenomen minimumvereisten en voorts aanvullende voorwaarden en strengere voorschriften kunnen vaststellen dan die welke bij deze richtlijn met betrekking tot het reglementeren van biedingen zijn vereist (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 27).

Ter bescherming van de belangen van de houders van effecten van vennootschappen bevat artikel 5 van die richtlijn, met als opschrift ‘Bescherming van minderheidsaandeelhouders, verplicht bod en billijke prijs’, in hoofdzaak twee regels die bindend zijn voor de lidstaten en één regel waarvan de toepassing facultatief is (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 28).

Allereerst is in artikel 5, lid 1, van richtlijn 2004/25 het beginsel neergelegd dat verplicht een overnamebod wordt uitgebracht op de participatiebewijzen van een bepaalde vennootschap. Zo bepaalt dat artikel dat de lidstaten er zorg voor dragen dat een natuurlijke of rechtspersoon die, ten gevolge van eigen verwerving of verwerving door in onderling overleg met hem handelende personen, binnen de werkingssfeer van die richtlijn vallende effecten van een vennootschap in zijn bezit krijgt welke — in voorkomend geval samen met de effecten die hij en in onderling overleg met hem handelende personen reeds bezitten — rechtstreeks of middellijk een bepaald percentage van de stemrechten in de vennootschap vertegenwoordigen waarmee de zeggenschap over de vennootschap wordt verkregen, verplicht is een bod uit te brengen ter bescherming van de minderheidsaandeelhouders van de vennootschap. Dat bod moet voor alle effecten van die aandeelhouders tegen de in artikel 5, lid 4, van die richtlijn bepaalde billijke prijs worden gedaan (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 29).

Vervolgens bepaalt artikel 5, lid 4, eerste alinea, van richtlijn 2004/25 — onder meer ter bescherming van de minderheidsaandeelhouders van de vennootschap waarop het OOB betrekking heeft — dat de hoogste prijs die tijdens een door de lidstaten te bepalen periode van niet minder dan zes en niet meer dan twaalf maanden vóór het bod als bedoeld in artikel 5, lid 1, van die richtlijn door de bieder of door in onderling overleg met hem handelende personen voor dezelfde effecten is betaald, als de billijke prijs geldt (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 30).

Ten slotte bepaalt artikel 5, lid 4, tweede alinea, van richtlijn 2004/25 dat de lidstaten, op voorwaarde dat de beginselen van artikel 3, lid 1, worden nageleefd, de in artikel 4 van die richtlijn bedoelde toezichthoudende autoriteiten ertoe mogen machtigen om onder bepaalde omstandigheden en op grond van bepaalde criteria de billijke prijs te wijzigen. Daartoe kunnen de lidstaten een lijst opstellen van de omstandigheden waaronder die billijke prijs zowel opwaarts als neerwaarts kan worden bijgesteld en voorts de in dergelijke gevallen te hanteren criteria vaststellen, mits die omstandigheden welomlijnd en die criteria duidelijk omschreven zijn. Artikel 5, lid 4, tweede alinea, van die richtlijn bevat voorbeelden van dergelijke omstandigheden en criteria (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 31).

Zo stelt artikel 5, lid 4, eerste alinea, van richtlijn 2004/25 voor de vaststelling van de billijke prijs van de effecten die voorwerp zijn van een openbaar overnamebod, een methode vast die volgens overweging 9 van die richtlijn beantwoordt aan een gemeenschappelijke definitie binnen de Europese Unie.

In dit verband vereist de opzet van artikel 5, lid 4, van deze richtlijn dat deze methode van vaststelling van de billijke prijs de enige in dit verband toelaatbare methode is. Artikel 5, lid 4, tweede alinea, van deze richtlijn bepaalt immers dat wanneer de lidstaten voor een dergelijke mogelijkheid hebben gekozen, het mogelijk is de billijke prijs, zoals bepaald in artikel 5, lid 4, eerste alinea, van diezelfde richtlijn, te wijzigen.

Bijgevolg kunnen de lidstaten hun toezichthoudende autoriteiten enkel in het kader van deze bevoegdheid tot wijziging van de billijke prijs van de effecten die het voorwerp uitmaken van een openbaar overnamebod machtigen om de prijs waartegen deze effecten moeten worden verkocht, te bepalen volgens andere methoden dan die van artikel 5, lid 4, eerste alinea, van richtlijn 2004/25.

Wanneer een nationale regeling bepaalt dat de billijke prijs moet worden vastgesteld volgens verschillende methoden, waarvan er één overeenstemt met die van artikel 5, lid 4, eerste alinea, van deze richtlijn, kan echter onder bepaalde voorwaarden worden geoordeeld dat de andere methoden waarin die regeling voorziet, overeenstemmen met de in artikel 5, lid 4, tweede alinea, van die richtlijn bedoelde bevoegdheid tot wijziging van de billijke prijs.

De in dit verband in acht te nemen voorwaarden zijn die welke voortvloeien uit de tekst zelf van die bepaling.

Ten eerste moeten de methoden voor de vaststelling van de billijke prijs die verschillen van die van artikel 5, lid 4, eerste alinea, van richtlijn 2004/25, worden toegepast door de door de lidstaten ingestelde toezichthoudende autoriteiten en met inachtneming van de algemene beginselen van artikel 3, lid 1, van deze richtlijn. Ten tweede moeten deze methoden worden toegepast ‘onder welomlijnde omstandigheden en op grond van duidelijk omschreven criteria’.

In dit verband zij herinnerd aan de rechtspraak volgens welke de voorschriften van richtlijn 2004/25, teneinde zowel het rechtszekerheidsbeginsel te eerbiedigen als de noodzaak om de volledige toepassing van richtlijnen rechtens en niet alleen feitelijk te waarborgen, moeten worden overgenomen in een duidelijk, nauwkeurig en transparant rechtskader dat voorziet in bindende bepalingen op het gebied waarop zij betrekking heeft (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 41).

De lidstaten moeten er dus door middel van het rechtsinstrument van hun keuze voor zorgen dat de omstandigheden en de criteria op grond waarvan de wijziging van de billijke prijs geschiedt, ‘duidelijk omschreven’ zijn in de zin van artikel 5, lid 4, tweede alinea, van richtlijn 2004/25.

Het staat aan de verwijzende rechter om na te gaan of de FITL, eventueel gelezen in het licht van de memorie van toelichting van deze wet, aan dergelijke vereisten voldoet.

Ten slotte kan niet worden uitgesloten dat in een specifieke situatie de wijziging van de billijke prijs altijd leidt tot de vaststelling van een hogere prijs dan die welke voortvloeit uit de toepassing van artikel 5, lid 4, eerste alinea, van richtlijn 2004/25.

Bovendien wordt deze hypothese bevestigd door artikel 5, lid 4, tweede alinea, van deze richtlijn, aangezien daarin is bepaald dat, gelet op de lijst van bepaalde omstandigheden, die de lidstaat kan vaststellen, de hoogste prijs opwaarts of neerwaarts kan worden gewijzigd. Een bepaalde omstandigheid in de zin van deze bepaling kan dus altijd leiden tot de vaststelling van een hogere prijs dan de billijke prijs, zoals blijkt uit de in die bepaling genoemde voorbeelden, met name wanneer de billijke prijs als bedoeld in artikel 5, lid 4, eerste alinea, van die richtlijn is vastgesteld bij een overeenkomst tussen een koper en een verkoper.

Bijgevolg moet op de derde en de vierde vraag worden geantwoord dat artikel 5, lid 4, van richtlijn 2004/25 aldus moet worden uitgelegd dat het zich niet verzet tegen een nationale regeling die voorziet in drie methoden om de billijke prijs te bepalen waartegen de bieder de aandelen van een vennootschap moet aankopen, waaronder de methode die voortvloeit uit de toepassing van artikel 5, lid 4, eerste alinea, van deze richtlijn, en waarbij steeds moet worden uitgegaan van de methode die leidt tot de hoogste prijs, op voorwaarde dat de andere methoden voor de vaststelling van de billijke prijs, die niet uit de toepassing van artikel 5, lid 4, eerste alinea voortvloeien, door de toezichthoudende autoriteit worden toegepast met inachtneming van de algemene beginselen van artikel 3, lid 1, van die richtlijn en in omstandigheden en op grond van criteria die zijn bepaald door een duidelijk, nauwkeurig en transparant rechtskader.

Met zijn eerste en zijn tweede vraag, die samen moeten worden onderzocht, wenst de verwijzende rechter te vernemen of artikel 5, lid 4, tweede alinea, van richtlijn 2004/25 zich verzet tegen een nationale regeling die bepaalt dat bij een openbaar overnamebod de waarde van het aandeel wordt verkregen door de netto-activa van de doelvennootschap, waaronder de belangen zonder overheersende zeggenschap of minderheidsbelangen, te delen door het aantal uitgegeven aandelen, omdat dit geen methode voor de vaststelling van de prijs is die kan worden geacht te voldoen aan ‘duidelijk omschreven’ criteria in de zin van die bepaling.

In de eerste plaats zij opgemerkt dat de commissie verzoekster in het hoofdgeding bij het bestreden besluit heeft toegestaan een openbaar overnamebod uit te brengen voor de aankoop van de aandelen van de doelvennootschap op basis van de methode voor de vaststelling van de prijs van de aandelen als bedoeld in artikel 74, lid 1, punt 3, FITL, welke bepaalt dat de waarde van de aandelen wordt berekend door de netto-activa van deze vennootschap te delen door het aantal uitgegeven aandelen. Wanneer de doelvennootschap een geconsolideerd jaarverslag voorbereidt zijn de in dit verband gebruikte gegevens, overeenkomstig artikel 74, lid 2, FITL, de gegevens die uit dit verslag blijken.

Tevens moet worden opgemerkt dat artikel 14, lid 1, van de wet op de geconsolideerde jaarrekening bepaalt dat de geconsolideerde jaarrekening het resultaat is van de combinatie van de jaarrekeningen van de moedermaatschappij van de groep en die van de betrokken dochterondernemingen, en dat artikel 21 van deze wet preciseert dat het deel van het eigen vermogen van de geconsolideerde dochterondernemingen dat overeenkomt met de aandelen en de deelnemingen van minderheidsaandeelhouders, in hun eigen vermogen wordt opgenomen onder de aparte post ‘Minderheidsbelangen’.

Om de prijs van de aandelen van de doelvennootschap te bepalen, heeft de commissie in het bestreden besluit de aandelen van minderheidsaandeelhouders in de dochterondernemingen van deze vennootschap, dat wil zeggen deelnemingen waarvan zij niet de eigenaar is, in de netto-activa van deze vennootschap opgenomen.

Zoals blijkt uit de overwegingen in punt 45 van dit arrest, dient er in de tweede plaats aan te worden herinnerd dat artikel 5, lid 4, tweede alinea, van richtlijn 2004/25 bepaalt dat de lidstaten, op voorwaarde dat de algemene beginselen van artikel 3, lid 1, worden nageleefd, de in artikel 4 van die richtlijn bedoelde toezichthoudende autoriteiten ertoe mogen machtigen om onder welomlijnde omstandigheden en op grond van duidelijk omschreven criteria de billijke prijs te wijzigen (arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 31).

Artikel 5, lid 4, tweede alinea, van richtlijn 2004/25 voorziet er voorts in dat wanneer de lidstaten bepalen dat hun toezichthoudende autoriteiten de billijke prijs kunnen wijzigen, zij de in dat verband te hanteren criteria kunnen vaststellen, bijvoorbeeld de gemiddelde marktwaarde over een bepaalde periode, de liquidatiewaarde van de vennootschap of andere objectieve waarderingscriteria die gewoonlijk bij financiële analyse worden toegepast.

In de derde plaats zij eraan herinnerd dat, teneinde zowel het rechtszekerheidsbeginsel te eerbiedigen als de noodzaak om de volle toepassing van richtlijnen te waarborgen, zoals in punt 52 van het onderhavige arrest in herinnering is gebracht, de voorschriften van richtlijn 2004/25 moeten worden overgenomen in een duidelijk, nauwkeurig en transparant rechtskader dat voorziet in bindende bepalingen op het gebied waarop zij betrekking heeft (zie in die zin arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 41)

Aan de hand van deze beginselen moet worden bepaald of de methode voor de vaststelling van de prijs, die in de netto-activa van de doelvennootschap van een openbaar overnamebod de aandelen van minderheidsaandeelhouders in haar dochterondernemingen opneemt, ‘duidelijk omschreven’ criteria in de zin van artikel 5, lid 4, tweede alinea, van richtlijn 2004/25 bevat.

Ten eerste dient erop te worden gewezen dat, zoals de advocaat-generaal in punt 69 van haar conclusie heeft benadrukt, de beoordelingsmarge die deze bepaling de lidstaten biedt om in geval van wijziging van de billijke prijs de criteria vast te stellen voor de bepaling van de prijs van effecten waarvoor een openbaar overnamebod is gedaan, beperkt wordt door het doel van artikel 5, lid 4, van richtlijn 2004/25 in zijn geheel, dat erin bestaat een billijke prijs voor die effecten vast te stellen.

Zoals de advocaat-generaal in punt 71 van haar conclusie heeft opgemerkt, mogen de lidstaten daartoe elk waarderingscriterium hanteren dat gewoonlijk bij financiële analyse wordt gebruikt en dat geschikt is om de daadwerkelijke economische waarde van een deelneming in de doelvennootschap te bepalen.

Wat dit laatste aspect betreft, houdt de IFRS-norm 10, die in het Unierecht is overgenomen in verordening nr. 1254/2012, rekening met het gehele vermogen van de moedermaatschappij van een groep en de vermogens van haar dochterondernemingen, ongeacht de omvang van de deelneming van deze vennootschap in die dochterondernemingen. Hieruit volgt dat bij de bepaling van de netto-activa van een dergelijke moedermaatschappij rekening wordt gehouden met de aandelen van minderheidsaandeelhouders in haar dochterondernemingen, die in bijlage A bij het deel van de bijlage bij verordening nr. 1254/2012 betreffende de IFRS-norm 10 onder de benaming ‘Belangen zonder overheersende zeggenschap’ zijn gedefinieerd als betrekking hebbend op ‘[h]et eigen vermogen in een dochteronderneming dat niet direct of indirect aan een moedermaatschappij kan worden toegerekend’.

De in verordening nr. 1254/2012 bedoelde internationale normen voor financiële informatie hebben een informatieve waarde, aangezien de doelstelling van de IFRS-norm 10 volgens punt 1 van het deel van de bijlage bij deze verordening betreffende deze norm erin bestaat ‘beginselen vast te stellen voor de presentatie en de opstelling van geconsolideerde jaarrekeningen wanneer een entiteit zeggenschap over een of meer andere entiteiten heeft’. Door de presentatie van de belangen zonder overheersende zeggenschap, kan er dienaangaande voor worden gezorgd dat derden volledig worden geïnformeerd over de omvang van de groep van vennootschappen en over de omvang van de zeggenschap die de moedermaatschappij over haar dochterondernemingen uitoefent.

Zo kunnen de identificatie en de omvang van de deelnemingen van minderheidsaandeelhouders in het kapitaal van dochterondernemingen van een moedermaatschappij van een groep van vennootschappen nuttige informatie inzake de financiële analyse vormen.

In het kader van de bepaling van de waarde van de deelnemingen van de moedermaatschappij staat het aan de verwijzende rechter om, teneinde vast te stellen of deze waarderingsmethode een objectief beoordelingscriterium is dat gewoonlijk bij de financiële analyse wordt toegepast, bijzondere aandacht te schenken aan het feit dat een dergelijke methode, zoals blijkt uit de punten 68 en 69 van het onderhavige arrest, ertoe verplicht om rekening te houden met deelnemingen in dochterondernemingen van een moedermaatschappij die niet eigendom van deze laatste zijn.

Voorts moet elke uit de wijzigingsbevoegdheid van artikel 5, lid 4, tweede alinea, van richtlijn 2004/25 voortvloeiende methode voor de vaststelling van de billijke prijs op voldoende duidelijke, nauwkeurige en voorzienbare wijze kunnen worden afgeleid uit het rechtskader waarin die bepaling voorziet, dat eveneens duidelijk, nauwkeurig en transparant moet zijn (zie in die zin arrest van 20 juli 2017, Marco Tronchetti Provera e.a., C-206/16, EU:C:2017:572, punt 41).

In dit verband moet worden opgemerkt dat uit de stukken van het dossier waarover het Hof beschikt, blijkt dat artikel 74, lid 1, punt 3, FITL geen definitie geeft van het begrip ‘netto-activa’, dat als parameter van de in deze bepaling neergelegde methode voor de vaststelling van de billijke prijs gehanteerd wordt, en dat artikel 21 van de wet op de geconsolideerde jaarrekening weliswaar bepaalt dat het aandeel van het eigen vermogen van de geconsolideerde dochterondernemingen dat overeenkomt met de aandelen en de deelnemingen in het bezit van de minderheidsaandeelhouders, wordt aangeduid onder een aparte post in het eigen vermogen, met als opschrift ‘Minderheidsbelangen’, maar dat dit artikel niet verwijst naar de netto-activa van de moedermaatschappij van een groep van vennootschappen.

Gelet op deze elementen staat het aan de verwijzende rechter om na te gaan of artikel 74, lid 1, punt 3, FITL aldus moet worden uitgelegd dat het begrip ‘netto-activa’ op voldoende duidelijke, nauwkeurige en voorzienbare wijze aldus kan worden opgevat dat het in het geval van een moedermaatschappij van een groep van vennootschappen die een geconsolideerd jaarverslag opstelt, de deelnemingen van minderheidsaandeelhouders in de dochterondernemingen van deze moedermaatschappij omvat.

Bovendien moet eraan worden herinnerd dat het beginsel van een richtlijnconforme uitlegging verlangt dat de verwijzende rechter bij de toepassing van het nationale recht niet alleen rekening houdt met alle regels ervan maar ook de daarin erkende uitleggingsmethoden toepast om dit recht zo veel mogelijk uit te leggen in het licht van de bewoordingen en het doel van de betrokken richtlijn teneinde het met deze richtlijn beoogde resultaat te bereiken en aldus aan artikel 288, derde alinea, VWEU te voldoen (zie in die zin arrest van 19 januari 2010, Kücükdeveci, C-555/07, EU:C:2010:21, punt 48).

In het licht van deze beginselen staat het aan de verwijzende rechter om te bepalen of hij in staat is om artikel 74, lid 1, punt 3, FITL, uit te leggen op de in punt 74 van het onderhavige arrest vermelde wijze, dan wel of hij, zoals blijkt uit het verzoek om een prejudiciële beslissing, deze bepaling op teleologische gronden restrictief moet uitleggen, waarbij geen rekening wordt gehouden met de deelnemingen van de minderheidsaandeelhouders als netto-activa van de doelvennootschap van een openbaar overnamebod om de prijs van het aandeel van deze vennootschap vast te stellen.

Bijgevolg moet op de eerste en de tweede vraag worden geantwoord dat artikel 5, lid 4, tweede alinea, van richtlijn 2004/25 aldus moet worden uitgelegd dat het in de weg staat aan een nationale regeling die bepaalt dat voor een openbaar overnamebod de waarde van het aandeel wordt verkregen door de netto-activa van de doelvennootschap, waaronder de belangen zonder overheersende zeggenschap of minderheidsbelangen, te delen door het aantal uitgegeven aandelen, tenzij het zou gaan om een methode voor de vaststelling van de prijs van de aandelen die is gebaseerd op een objectief waarderingcriterium dat gewoonlijk bij financiële analyse wordt toegepast en dat als ‘duidelijk omschreven’ in de zin van die bepaling kan worden beschouwd, hetgeen aan de verwijzende rechter staat om na te gaan.

Met zijn zesde vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen of richtlijn 2004/25 in het kader van de openbare overnamebodprocedure rechten verleent aan de bieder, die in het kader van een aansprakelijkheidsvordering tegen de staat kunnen worden ingeroepen.

Aangaande de voorwaarden voor aansprakelijkheid van de staat voor schade die particulieren lijden ten gevolge van aan hem toerekenbare schendingen van het Unierecht dient eraan te worden herinnerd dat het Hof herhaaldelijk heeft geoordeeld dat benadeelde particulieren recht hebben op schadevergoeding wanneer is voldaan aan drie voorwaarden, te weten dat het geschonden voorschrift van Unierecht ertoe strekt hun rechten toe te kennen, dat het om een voldoende gekwalificeerde schending van dat voorschrift gaat en dat er een rechtstreeks causaal verband bestaat tussen deze schending en de door de particulieren geleden schade (arrest van 28 juli 2016, Tomášová, C-168/15, EU:C:2016:602, punt 22 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Het is tevens vaste rechtspraak dat deze voorwaarden voor het vaststellen van de aansprakelijkheid van de lidstaten voor de schade die aan particulieren door schending van het Unierecht is toegebracht, door de nationale rechter in beginsel moeten worden toegepast overeenkomstig de door het Hof voor deze toepassing verstrekte richtsnoeren (arrest van 4 oktober 2018, Kantarev, C-571/16, EU:C:2018:807, punt 95 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Wat ten eerste de vraag betreft of artikel 5, lid 4, van richtlijn 2004/25 rechtstreekse werking heeft, moet worden benadrukt dat een dergelijke voorwaarde in de rechtspraak niet wordt gesteld voor de aansprakelijkheid van een lidstaat wegens schending van het Unierecht, aangezien de door de rechtspraak gestelde voorwaarde erop ziet dat een dergelijke bepaling particulieren rechten toekent (zie in die zin arrest van 4 oktober 2018, Kantarev, C-571/16, EU:C:2018:807, punt 97 en 104 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Ten tweede is het juist dat artikel 4, lid 6, van richtlijn 2004/25 met name bepaalt dat die richtlijn de bevoegdheid van de lidstaten onverlet laat om te bepalen of en onder welke omstandigheden partijen bij een bod het recht hebben om een administratieve of gerechtelijke vordering in te stellen, met name de bevoegdheid van de rechterlijke instanties van een lidstaat om een vordering niet ontvankelijk te verklaren en om zich uit te spreken over de vraag of een dergelijke vordering gevolgen heeft voor het resultaat van het bod, en voorts om de rechtsregels vast te stellen met betrekking tot de aansprakelijkheid van de toezichthoudende autoriteiten of de beslechting van geschillen tussen de partijen bij een bod.

De derde volzin van artikel 4, lid 6, van richtlijn 2004/25, met betrekking tot de rechtsregels betreffende de aansprakelijkheid van de toezichthoudende autoriteiten, kan echter niet betekenen dat de lidstaten bepalingen kunnen vaststellen die de partijen bij een openbaar overnamebod verbieden om bij een dergelijk aanbod een vordering wegens overheidsaansprakelijkheid in te stellen wegens een gekwalificeerde schending van het Unierecht, en wel om twee redenen.

Deze derde volzin geeft enkel aan dat richtlijn 2004/25 geen afbreuk doet aan de bevoegdheid van de lidstaten om de rechtsregels inzake de aansprakelijkheid van toezichthoudende autoriteiten vast te stellen, maar staat de lidstaten, zoals in de eerste volzin van artikel 4, lid 6, van deze richtlijn, in geen geval toe om de partijen bij het openbaar overnamebod niet het recht te verlenen om een administratieve of gerechtelijke procedure in te stellen.

Voorts moet eraan worden herinnerd dat de volle werking van het recht van de Unie en de doeltreffende bescherming van de rechten die particulieren daaraan ontlenen, in voorkomend geval kunnen worden gewaarborgd door het beginsel dat de staat aansprakelijk is voor schade die particulieren lijden als gevolg van schendingen van het Unierecht die de staat kunnen worden toegerekend, een beginsel dat inherent is aan het stelsel van de Verdragen waarop de Unie is gegrond en dat geldt voor alle gevallen van schending van het Unierecht door een lidstaat, ongeacht de overheidsinstantie die zich aan die schending schuldig heeft gemaakt (arrest van 19 december 2019, Deutsche Umwelthilfe, C-752/18, EU:C:2019:1114, punten 54 en 55 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Ten derde is het juist dat het hoofddoel van richtlijn 2004/25 de bescherming van de minderheidsaandeelhouders van een doelvennootschap van een openbaar overnamebod is.

Artikel 5, lid 1, van richtlijn 2004/25 bepaalt daartoe dat de persoon die effecten van een vennootschap in bezit krijgt welke — in voorkomend geval samen met alle deelnemingen in deze effecten die hij reeds bezit en de effecten die in het bezit zijn van in onderling overleg met hem handelende personen -, rechtstreeks of middellijk een bepaald percentage van de stemrechten in de vennootschap vertegenwoordigen waarmee de zeggenschap over de vennootschap wordt verkregen, verplicht is een bod uit te brengen ter bescherming van de minderheidsaandeelhouders van de vennootschap. Voorts bepaalt artikel 5, lid 4, eerste alinea, van deze richtlijn dat de persoon die aldus verplicht is een overnamebod uit te brengen op de effecten van de minderheidsaandeelhouders, een billijke prijs moet aanbieden die overeenkomt met de hoogste prijs die hij voor dezelfde effecten heeft betaald, of door personen die in onderling overleg met hem handelen gedurende een door de lidstaten te bepalen periode voorafgaand aan het bod van niet minder dan zes en niet meer dan twaalf maanden.

Niettemin heeft de regel van vaststelling van een billijke prijs in artikel 5, lid 4, van richtlijn 2004/25 evenzeer tot doel de bieder te beschermen voor zover die regel het mogelijk maakt de maximumprijs te bepalen die hij aan de minderheidsaandeelhouders zal moeten betalen in het kader van een openbaar overnamebod en die, zoals de advocaat-generaal in punt 38 van haar conclusie heeft opgemerkt, overeenkomt met wat deze bieder bereid is geweest te betalen in de periode voorafgaand aan dat aanbod.

Bovendien kan de in artikel 5, lid 4, tweede alinea, van deze richtlijn neergelegde bevoegdheid tot wijziging van de billijke prijs ook de belangen van de bieder beschermen, aangezien deze bepaling ziet op de hypothese dat deze billijke prijs onder bepaalde door de lidstaten vastgestelde omstandigheden neerwaarts wordt gewijzigd.

Aangezien artikel 5, lid 4, eerste en tweede alinea, van richtlijn 2004/25 rechtstreekse gevolgen heeft voor de rechtspositie van de persoon die verplicht is om een openbaar overnamebod uit te brengen op de effecten van de minderheidsaandeelhouders van de doelvennootschap, vormt het dus een Unierechtelijke regel die ertoe strekt rechten toe te kennen aan particulieren, in casu aan de bieder.

Bijgevolg moet op de zesde vraag worden geantwoord dat richtlijn 2004/25 aldus moet worden uitgelegd dat zij in het kader van de openbare overnameprocedure rechten verleent aan de bieder, die in het kader van een aansprakelijkheidsvordering tegen de staat kunnen worden ingeroepen.

Met zijn vijfde vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen of het Unierecht aldus moet worden uitgelegd dat het zich verzet tegen een nationale regeling die bepaalt dat in een geval waarin een lidstaat aansprakelijk wordt gesteld voor schade die is veroorzaakt door een schending van een Unierechtelijke regel door een besluit van een administratieve autoriteit van die staat, de vergoeding van de daaruit voortvloeiende materiële schade kan worden beperkt tot 50 % van het bedrag van die schade.

Artikel 13 van de wet op de schadevergoeding bepaalt dat wanneer het overeenkomstig artikel 12 van deze wet berekende bedrag niet hoger is dan 142 288 EUR, de passende vergoeding van door een overheidsinstantie veroorzaakte materiële schade 100 % daarvan bedraagt, dat wanneer dat bedrag tussen 142 289 en 1 422 872 EUR ligt, deze vergoeding kan worden vastgesteld op 50 à 100 % daarvan, en dat die vergoeding, wanneer dat bedrag hoger is dan 1 422 872 EUR, lager kan zijn dan 50 % van dat bedrag.

Op grond van deze bepaling heeft de Administratīvā apgabaltiesa de vergoeding van de door verzoekster in het hoofdgeding geleden schade, die 1 422 872 EUR overschreed, beperkt tot 50 % van de schade.

Hoewel artikel 4, lid 6, van richtlijn 2004/25, zoals blijkt uit punt 82 van het onderhavige arrest, bepaalt dat deze richtlijn geen afbreuk doet aan de bevoegdheid van de lidstaten om de rechtsregels vast te stellen met betrekking tot de aansprakelijkheid van de toezichthoudende autoriteiten of de beslechting van geschillen tussen de partijen bij een bod, moet worden benadrukt dat de voorwaarden die in de nationale wettelijke regeling ter zake van schadevergoeding zijn vastgesteld niet ongunstiger mogen zijn dan die welke voor gelijksoortige nationale vorderingen gelden (gelijkwaardigheidsbeginsel), en niet van dien aard mogen zijn dat zij het verkrijgen van schadevergoeding in de praktijk onmogelijk of uiterst moeilijk maken (doeltreffendheidsbeginsel) (arrest van 29 juli 2019, Hochtief Solutions Magyarországi Fióktelepe, C-620/17, EU:C:2019:630, punt 45 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Wat het gelijkwaardigheidsbeginsel betreft, blijkt uit het verzoek om een prejudiciële beslissing dat de mogelijkheid om het bedrag van de vergoeding voor materiële schade te beperken zowel in geval van schending van het Letse recht als in geval van schending van het Unierecht geldt.

Wat het doeltreffendheidsbeginsel betreft volgt uit de rechtspraak van het Hof dat de vergoeding van de door schendingen van het Unierecht aan particulieren toegebrachte schade adequaat dient te zijn ten opzichte van de geleden schade, zodat de daadwerkelijke bescherming van hun rechten is verzekerd (zie in die zin arrest van 29 juli 2019, Hochtief Solutions Magyarországi Fióktelepe, C-620/17, EU:C:2019:630, punt 46 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Zoals de advocaat-generaal in punt 104 van haar conclusie in wezen heeft benadrukt, kan een regel van nationaal recht op grond waarvan in een geval waarin een lidstaat aansprakelijk wordt gesteld voor schade die is veroorzaakt als gevolg van een schending van een Unierechtelijke regel door een besluit van een administratieve autoriteit van die staat, de vergoeding van de daaruit voortvloeiende materiële schade — die precies kan worden becijferd — kan worden beperkt tot 50 % van het bedrag van die schade, niet voldoen aan het vereiste van een adequate vergoeding van deze schade.

Hieruit volgt dat een dergelijke regel van nationaal recht niet in overeenstemming is met het doeltreffendheidsbeginsel.

Bijgevolg moet op de vijfde vraag worden geantwoord dat het Unierecht aldus moet worden uitgelegd dat het zich verzet tegen een nationale regeling die bepaalt dat in een geval waarin een lidstaat aansprakelijk wordt gesteld voor schade die is veroorzaakt als gevolg van een schending van een Unierechtelijke regel door een besluit van een administratieve autoriteit van die staat, de vergoeding van de daaruit voortvloeiende materiële schade kan worden beperkt tot 50 % van het bedrag van die schade.