Rb. Arnhem, 17-02-2010, nr. 188625

Het verloop van de procedure blijkt uit:

Ten slotte is vonnis bepaald.

In juni 2007 hebben [eisers] aan [gedaagden] verkocht het woonhuis met voormalige garage, tuin, ondergrond en verdere toebehoren, gelegen aan de [adres]. De overeengekomen koopprijs bedroeg € 599.500,- kosten koper. Deze koopovereenkomst is op schrift gesteld en door [gedaagden] op 29 juni 2007 en door [eisers] op 2 juli 2007 ondertekend. In de overeenkomst is bepaald, voor zover hier van belang:

“(…)

artikel 3 Eigendomsoverdracht

de akte van levering zal gepasseerd worden op uiterlijk 28 december 2007 of zoveel eerder of later als partijen tezamen nader overeenkomen, (…)

artikel 4 Bankgarantie/waarborgsom

Tot zekerheid voor de nakoming van de verplichtingen van koper zal deze uiterlijk op 27 juli 2007 een schriftelijke door een in Nederland gevestigde bankinstelling afgegeven bankgarantie doen stellen voor een bedrag van € 59.950,-, zegge NEGENENVIJFTIGDUIZENDNEGENHONDERDVIJFTIG EURO. Deze bankgarantie moet onvoorwaardelijk zijn, voortduren tot tenminste één maand na de overeengekomen datum van eigendomsoverdracht, en de clausule bevatten dat de desbetreffende bankinstelling op eerste verzoek van de notaris het bedrag van de garantie aan de notaris zal uitkeren. (…)

In plaats van deze bankgarantie te stellen kan koper een waarborgsom storten ter hoogte van het in artikel 4.1 genoemde bedrag in handen van de notaris via diens kwaliteitsrekening nummer bankrekening. De waarborgsom moet uiterlijk op de in artikel 4.1 genoemde dag zijn bijgeschreven op genoemde rekening. (…)

artikel 10 Ingebrekestelling/ontbinding

[eisers] vorderen – samengevat – hoofdelijke veroordeling van [gedaagde1] en [gedaagde2] tot betaling van € 70.241,59, bestaande uit een hoofdsom van € 59.950,-, buitengerechtelijke incassokosten van € 3.717,50 en de tot 12 juni 2009 verschuldigde wettelijke rente van € 6.574,09, te vermeerderen met de wettelijke rente over de hoofdsom vanaf 12 juni 2009 en de proceskosten. [eisers] leggen aan hun vordering ten grondslag dat [gedaagden] tekort zijn geschoten in de nakoming van hun verplichtingen uit de koopovereenkomst, ten gevolge waarvan de overeenkomst is ontbonden, zodat [eisers] recht hebben op de contractuele boete.

[gedaagden] voeren verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

Voor de comparitie heeft mr. Maes zich onttrokken als advocaat van [gedaagden] Daarna heeft mr. Maes op verzoek van de rechtbank aan [gedaagden] laten weten dat de comparitie van partijen, zoals bepaald bij tussenvonnis van 18 november 2009, doorgang zou vinden. [gedaagden] zijn echter ter comparitie niet verschenen. Nu [gedaagden] ervan op de hoogte waren dat de comparitie doorgang zou vinden maar daar niet zijn verschenen, zal de rechtbank daaraan de gevolgtrekkingen verbinden die zij geraden acht.

Vast staat dat [gedaagden], ook na de sommatie van 27 juli 2007, in gebreke zijn gebleven met de nakoming van hun verplichting uit de koopovereenkomst om een waarborgsom te storten of een bankgarantie te stellen. [eisers] hebben de koopovereenkomst dan ook terecht (buitengerechtelijk) ontbonden, hetgeen door [gedaagden] is erkend.

[gedaagden] erkennen dat [eisers] in beginsel aanspraak hebben op de in artikel 10.2 van de koopovereenkomst neergelegde boete van € 59.950,-. [gedaagden] stellen echter dat de verschuldigde boete moet worden gematigd tot nihil omdat [eisers] de woning kort na de ontbinding hebben verkocht tegen een vergelijkbare verkoopprijs. Van werkelijk geleden schade is geen sprake en toewijzing van de contractuele boete is daarom onaanvaardbaar. Verder betogen [gedaagden] dat de aard en ernst van de overtreding aanleiding geeft tot matiging, nu de gefixeerde boete is gesteld op een veelheid van overtredingen en [gedaagden] slechts niet in staat waren de waarborgsom te storten, maar dat zij voor het overige aan hun verplichtingen konden voldoen. Subsidiair stellen [gedaagden] dat de contractuele boete in ieder geval gematigd moet worden tot een tiende van de contractuele boete.

Uitgangspunt bij de beoordeling is de in artikel 6:94 lid 1 BW neergelegde maatstaf dat voor matiging slechts reden kan zijn indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist. Dit brengt mee dat de rechter pas van zijn bevoegdheid tot matiging gebruik mag maken als de toepassing van een boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Daarbij zal de rechter niet alleen moeten letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en de strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen (HR 27 april 2007, NJ 2007, 262).

De contractuele boete dient als prikkel tot nakoming van contractuele verplichtingen. Het gaat in deze zaak om de niet nakoming van een voor de koop wezenlijke verplichting die op [gedaagden] rustte, namelijk de verplichting tot betaling van de waarborgsom of het stellen van een bankgarantie, zodat de rechtbank in de aard en ernst van de overtreding geen aanleiding ziet voor matiging van de contractuele boete. Overige feiten en omstandigheden leveren evenmin grond op voor matiging van de boete. [gedaagden] hebben hun stelling, dat alleen de waarborgsom problematisch was en dat de financiering verder rond was, niet nader onderbouwd, zodat daarvan, gezien de betwisting door [eisers] ter comparitie, niet kan worden uitgegaan. Verder hebben [eisers], alvorens de overeenkomst te ontbinden en de contractuele boete op te eisen, [gedaagden] geruime tijd de gelegenheid geboden de waarborgsom alsnog te storten om de koop doorgang te laten vinden, van welke gelegenheid [gedaagden] geen gebruik hebben gemaakt.

In de door [eisers] ten behoeve van de comparitie overgelegde specificatie is verder de werkelijk geleden schade begroot op € 40.843,49. De werkelijk geleden schade bestaat volgens de specificatie uit de minderopbrengst van de woning, privé-schade door tijdsbesteding aan deze zaak, de kosten van de notaris inclusief courtage, renteverlies en de kosten voor juridische bijstand. Nu [gedaagden] deze specificatie onweersproken hebben gelaten, zal de rechtbank daarvan uitgaan, zij het dat de post privé-schade ter hoogte van

€ 2.000,- niet volledig als schade is aan te merken. [eiser1] heeft hierover ter comparitie verklaard dat dit de gederfde omzet is die hij in zijn eigen praktijk had kunnen maken. Omdat de omzet fiscaal belast wordt, gaat de rechtbank ervan uit dat 50% van de gederfde omzet als door [eiser1] in privé geleden schade is aan te merken. Verder is de makelaarscourtage niet als schadepost te beschouwen, nu [eiser1] heeft verklaard dat hij ook na de tweede verkoop slechts éénmaal courtage hoefde te betalen, die hij bij verkoop aan [gedaagden] ook verschuldigd zou zijn geweest. Onder de post ‘kosten voor juridische bijstand’ zijn naast de buitengerechtelijke incassokosten ook de proceskosten opgenomen. De proceskosten zijn op grond van art. 241 Rv niet als vermogensschade aan te merken, omdat deze bij een toewijzend vonnis worden vergoed. Ten aanzien van deze post gaat de rechtbank daarom uit van de door [eisers] gestelde buitengerechtelijke incassokosten à

€ 3.717,50. De schade van [eisers] kan aldus als volgt worden berekend:

Minderopbrengst € 24.500,-

Inkomensschade € 1.000,-

Renteverlies € 3.532,90

Juridische bijstand € 3.717,50

In totaal: € 32.750,40

Gezien het voorgaande is er een verschil tussen de werkelijk geleden schade en de contractuele boete. Er is echter geen sprake van een (wan)verhouding die maakt dat toepassing van het tussen partijen overeengekomen boetebeding tot een onaanvaardbaar resultaat leidt. Het vorenstaande leidt de rechtbank tot de conclusie dat voor matiging van de boete geen plaats is. Bijgevolg is de gevorderde boete ad € 59.950,- toewijsbaar.

Artikel 10.2 van de koopovereenkomst bepaalt dat de verbeurde boete terstond opeisbaar is. Derhalve acht de rechtbank de vanaf 1 september 2007 gevorderde rente toewijsbaar.

[eisers] vorderen van [gedaagden] wegens de gemaakte buitengerechtelijke incassokosten een bedrag van € 3.717,50. Nu echter niet gesteld of voldoende aannemelijk is gemaakt dat ten behoeve van [eisers] werkzaamheden zijn verricht die een hogere vergoeding rechtvaardigen dan is aanbevolen in het rapport Voor-werk II, zal de gevorderde vergoeding wegens buitengerechtelijke incassowerkzaamheden ambtshalve worden gematigd tot een bedrag gelijk aan twee punten van het toepasselijke liquidatietarief, zijnde € 1.788,00.

[gedaagden] zullen als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [eisers] worden begroot op: