HvJ EU, 05-12-2013, nr. C-508/12

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van artikel 6, lid 1, sub d, van verordening (EG) nr. 805/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 21 april 2004 tot invoering van een Europese executoriale titel voor niet-betwiste schuldvorderingen (PB L 143, blz. 15).

Dit verzoek is ingediend in het kader van het beroep dat Vapenik, die te Salzburg (Oostenrijk) woont, heeft ingesteld tegen de afwijzing van zijn vordering tot verstrekking van een Europese executoriale titel voor een bij verstek gewezen beslissing jegens Thurner, die in Oostende (België) woont, op grond dat de rechtsvordering tegen Thurner, een consument, niet is ingesteld in de lidstaat waarin verweerder woonplaats had.

Blijkens de verwijzingsbeslissing heeft Vapenik het Bezirksgericht Salzburg (Oostenrijk) verzocht om veroordeling van Thurner tot betaling van 3 158 EUR, vermeerderd met rente en kosten, op grond van een tussen hen gesloten lening. Vapenik heeft zijn vordering bij deze Oostenrijkse rechterlijke instantie ingesteld omdat deze door partijen als het gerecht van de plaats van uitvoering van de overeenkomst was aangewezen. Geen van de partijen was bedrijfs- of beroepsmatig werkzaam op het tijdstip waarop zij de overeenkomst sloten en verzoeker het beroep heeft ingesteld.

Hoewel een gerechtsdeurwaarder de dagvaarding en de oproep om in rechte te verschijnen aan Thurner heeft betekend in België, is verweerder niet ter zitting verschenen. Het Bezirksgericht Salzburg heeft derhalve een verstekvonnis gewezen. Dit vonnis werd per post aan Thurner betekend, die tegen dat vonnis geen hoger beroep heeft ingesteld, zodat het kracht van gewijsde heeft en uitvoerbaar is.

Vervolgens heeft Vapenik overeenkomstig verordening nr. 805/2004 een vordering tot verstrekking van een Europese executoriale titel van dat vonnis ingesteld bij het Bezirksgericht Salzburg. Die rechter heeft deze vordering afgewezen onder verwijzing naar artikel 6, lid 1, sub d, van deze verordening, op grond dat het beroep tegen Thurner, de consument, niet was ingesteld in de lidstaat waar verweerder woonplaats had.

Vapenik heeft tegen deze beslissing hoger beroep ingesteld bij de verwijzende rechter, met het betoog dat de voorwaarden voor verstrekking van een Europese executoriale titel uit hoofde van artikel 6, lid 1, sub a tot en met c, van verordening nr. 805/2004 waren vervuld, aangezien de leningsovereenkomst was gesloten tussen twee particulieren. Artikel 6, lid 1, sub d, van deze verordening, dat bepaalt dat deze titel met name wordt verstrekt wanneer de wederpartij van de consument in de uitoefening van zijn bedrijf of beroep handelt, is dus niet van toepassing op het hoofdgeding.

In die omstandigheden heeft het Landesgericht Salzburg de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vraag:

Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 6, lid 1, sub d, van verordening nr. 805/2004 aldus moet worden uitgelegd dat het ook van toepassing is op overeenkomsten tussen twee niet bedrijfs- of beroepsmatig handelende personen.

Volgens vaste rechtspraak vereisen de eenvormige toepassing van het Unierecht en het gelijkheidsbeginsel dat de bewoordingen van een bepaling van Unierecht die voor de betekenis en de draagwijdte ervan niet uitdrukkelijk naar het recht van de lidstaten verwijst, normaliter in de gehele Unie autonoom en uniform worden uitgelegd, rekening houdend met de context van de bepaling en het doel van de betrokken regeling (zie met name arrest van 27 juni 2013, Malaysia Dairy Industries, C-320/12, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 25 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Uit de bewoordingen van artikel 6, lid 1, sub d, van verordening nr. 805/2004 blijkt dat de consument een persoon is die een overeenkomst sluit voor een gebruik dat als niet bedrijfs- of beroepsmatig kan worden beschouwd. Deze bepaling preciseert niet, of het voor de kwalificatie van de wederpartij als ‘consument’ van belang is dat de wederpartij van de consument al dan niet verkoper is. Uit andere bepalingen van deze verordening blijkt evenmin aan welke kenmerken de wederpartij van een consument moet voldoen, en aangezien artikel 6, lid 1, sub d, van verordening nr. 805/2004 niet naar het recht van de lidstaten verwijst, moet de betekenis en de draagwijdte van het begrip ‘consument’ in deze bepaling dus worden bepaald op basis van de context van die bepaling en het doel van verordening nr. 805/2004.

Teneinde de doelstellingen van de Europese wetgever op het gebied van consumentenovereenkomsten te verwezenlijken en de coherentie van het Unierecht te verzekeren, moet dienaangaande met name rekening worden gehouden met het begrip ‘consument’ in andere Unierechtelijke regelingen. Gelet op het aanvullende karakter van de bij verordening nr. 805/2004 ingevoerde regels ten aanzien van de regels waarin verordening nr. 44/2001 voorziet, zijn de bepalingen van laatstgenoemde verordening van bijzonder belang.

Zo moet om te beginnen eraan worden herinnerd dat het stelsel van bescherming van de consument, dat inzonderheid is ingevoerd bij richtlijn 93/13/EEG van de Raad van 5 april 1993 betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (PB L 95, blz. 29), berust op de gedachte dat de consument zich tegenover de verkoper in een zwakke onderhandelingspositie bevindt en over minder informatie dan de verkoper beschikt (zie met name arresten van 14 juni 2012, Banco Español de Crédito, C-618/10, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 39; 21 maart 2013, RWE Vertrieb, C-92/11, nog niet gepubliceerd in de jurisprudentie, punt 41, en 30 mei 2013, Asbeek Brusse en de Man Garabito, C-488/11, nog niet gepubliceerd in de jurisprudentie, punt 31).

Voorts beoogt de bijzondere bevoegdheidsregeling, die met name bij de bepalingen van richtlijn nr. 44/2001 met betrekking tot de rechterlijke bevoegdheid inzake consumentenovereenkomsten is ingesteld, een passende bescherming te bieden aan de consument, die economisch zwakker en juridisch minder ervaren wordt geacht dan zijn professionele wederpartij.

Het Hof heeft in dit verband bij herhaling geoordeeld dat artikel 15, lid 1, van verordening nr. 44/2001, dat verwijst naar het begrip ‘consument’, enkel betrekking heeft op een niet bedrijfs- of beroepsmatig handelende particuliere eindconsument (zie in die zin arrest van 14 maart 2013, Česká spořitelna, C-419/11, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 32).

Ten slotte blijkt uit de punten 23 en 24 van verordening nr. 593/2008 dat het vereiste van bescherming — in het kader van een overeenkomst — van zwakke partijen, waaronder de consumenten, tevens is erkend wanneer het op de consumentenovereenkomst toepasselijke recht dient te worden vastgesteld. Artikel 6, lid 1, van deze verordening draagt daartoe bij door te bepalen dat tussen een consument en een verkoper gesloten overeenkomsten worden beheerst door het recht van het land waar de consument zijn gewone verblijfplaats heeft.

Deze juridische instrumenten erkennen dus dat de zwakste contractpartij dient te worden beschermd wanneer de overeenkomst is gesloten tussen een niet bedrijfs- of beroepsmatig handelende persoon en een andere persoon die bedrijfs- of beroepsmatig handelt.

Gelet op de in voormelde Unierechtelijke bepalingen neergelegde doelstelling van bescherming van de consument, te weten het contractuele evenwicht tussen partijen in de door een consument en een verkoper gesloten overeenkomsten herstellen, kunnen die bepalingen niet worden toegepast op personen die deze bescherming niet behoeven.

Zo heeft het Hof reeds geoordeeld dat de bijzondere bevoegdheidsregels inzake consumentenovereenkomsten niet kunnen worden toegepast op overeenkomsten tussen twee bedrijfs- of beroepsmatig handelende personen (zie in die zin arrest van 19 januari 1993, Shearson Lehman Hutton, C-89/91, Jurispr. blz. I-139, punten 11 en 24).

Vastgesteld moet worden dat bij een contractuele relatie als die welke in het hoofdgeding aan de orde is, te weten die tussen twee niet bedrijfs- of beroepsmatig handelende personen, evenmin sprake is van een onevenwicht tussen de partijen. Die relatie kan dan ook niet onder het beschermingsstelsel vallen dat van toepassing is op een consument die een overeenkomst met een bedrijfs- of beroepsmatig handelende persoon sluit.

Deze uitlegging wordt bevestigd door de structuur en de opzet van de bijzondere bevoegdheidsregels voor consumentenovereenkomsten in artikel 16, leden 1 en 2, van verordening nr. 44/2001, dat bepaalt dat het gerecht van de woonplaats van de consument bevoegd is voor de rechtsvorderingen die door de consument zelf worden ingesteld en voor die welke tegen hem worden ingesteld.

Bovendien moet rekening ermee worden gehouden dat de bij verordening nr. 805/2004 ingevoerde regels de regels betreffende de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen die bij verordening nr. 44/2001 zijn vastgesteld, beogen te vervolledigen

In dit verband moet worden gepreciseerd dat de exequaturprocedure volgens verordening nr. 44/2001 weliswaar kan worden vermeden via de waarmerking van een vonnis betreffende een niet-betwiste schuldvordering als Europese executoriale titel op grond van verordening nr. 805/2004, maar dat voormeld vonnis, wanneer een dergelijke waarmerking ontbreekt, ten uitvoer kan worden gelegd krachtens de exequaturprocedure waarin verordening nr. 44/2001 voorziet.

Indien het begrip ‘consument’ in verordening nr. 805/2004 ruimer zou worden opgevat dan in verordening nr. 44/2001, zouden incoherenties bij de toepassing van deze twee verordeningen ontstaan. De bij de eerste verordening ingevoerde afwijkende regeling zou namelijk tot gevolg kunnen hebben dat een vonnis niet als executoriale titel wordt gewaarmerkt, terwijl dat vonnis volgens de algemene regeling van verordening nr. 44/2001 nochtans ten uitvoer zou kunnen worden gelegd, aangezien de bij deze regeling gestelde voorwaarden waaronder de verwerende partij kan opkomen tegen de verstrekking van een executoriale titel wegens miskenning van de bevoegdheid van de gerechten van de woonstaat van de consument, niet zouden zijn vervuld.

Uit het voorgaande volgt dat het begrip ‘consument’ in de zin van artikel 6, lid 1, sub d, van verordening nr. 805/2004 betrekking heeft op een persoon die een overeenkomst voor een als niet beroepsmatig aan te merken gebruik sluit met een persoon die in de uitoefening van zijn bedrijf of beroep handelt.

Bijgevolg dient op de prejudiciële vraag te worden geantwoord dat artikel 6, lid 1, sub d, van verordening nr. 805/2004 aldus moet worden uitgelegd dat het niet van toepassing is op overeenkomsten tussen twee niet bedrijfs- of beroepsmatig handelende personen.

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof (Negende kamer) verklaart voor recht:

Artikel 6, lid 1, sub d, van verordening (EG) nr. 805/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 21 april 2004 tot invoering van een Europese executoriale titel voor niet-betwiste schuldvorderingen moet aldus worden uitgelegd dat het niet van toepassing is op overeenkomsten tussen twee niet bedrijfs- of beroepsmatig handelende personen.

ondertekeningen