HvJ EU, 22-11-2017, nr. C-691/15 P

De Commissie betoogt dat zij de nodige beoordelingsvrijheid heeft om te bepalen of er voldoende gegevens beschikbaar zijn om de methode voor rechtstreekse indeling te hanteren dan wel om, bij gebrek aan gegevens, extrapolatieprincipes9. toe te passen. Indien zij echter heeft bepaald dat de gegevens niet toereikend zijn om een van die methoden te gebruiken en daarom heeft besloten de optelmethode toe te passen, is de Commissie verplicht uitsluitend rekening houden met de gegevens en de bewijzen waarin de uitvoerige voorschriften inzake de optelmethode in bijlage I bij verordening nr. 1272/2008 specifiek voorzien.

De Commissie trekt vier conclusies uit die constatering. Ten eerste dat de Commissie geen beoordelingsfout heeft gemaakt door bij de indeling van CTPHT geen rekening te houden met de oplosbaarheid van die stof als geheel. Zij stelt dat zij zelfs geen rekening had mogen houden met de oplosbaarheid van CTPHT.

Ten tweede concludeert de Commissie dat zij zich niet schuldig heeft gemaakt aan een beoordelingsfout door bij de toepassing van de optelmethode aan te nemen dat de relevante in CTPHT voorkomende PAK's oplosbaar waren in water. Die aanname is volgens haar inherent aan de optelmethode.

Ten derde stelt de Commissie dat zij wel rekening heeft gehouden met het gehalte van de relevante bestanddelen in CTPHT en de chemische effecten ervan, zoals vereist door de optelmethode en de (in punt 29 van het bestreden arrest aangehaalde) rechtspraak.

Ten vierde is het Gerecht er volgens de Commissie ten onrechte van uitgegaan dat de optelmethode alleen kan worden toegepast wanneer de in te delen stof een hoog gehalte aan die relevante bestanddelen vertoont.

Wat dit vierde punt betreft, moet worden geconstateerd dat het Gerecht daarvan geenszins uitgaat en dat de lezing van het bestreden arrest door Commissie in dit opzicht kennelijk onjuist is. De Commissie heeft dit argument zelf nogal weifelend onder woorden gebracht, en ik zal hier daarom niet verder op dit punt ingaan.

Met het hierboven vermelde eerste, tweede en derde punt stelt de Commissie in wezen een en dezelfde kwestie aan de orde. Wat het eerste en derde punt betreft, verzet de Commissie zich au fond tegen de conclusie van het Gerecht dat de oplosbaarheid van CTPHT als geheel een relevante factor is en dat de Commissie wettelijk verplicht was er rekening mee te houden. Wat het tweede punt betreft, wordt in het bestreden arrest niet bekritiseerd dat de Commissie van de bedoelde aanname is uitgegaan, maar dat zij geen rekening heeft gehouden met de oplosbaarheid van CTPHT als geheel.

Om de hieronder uiteengezette redenen heeft het Gerecht mijns inziens geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting.

De zaak draait om de vraag welke ‘relevantie’ moet worden toegekend aan een bepaald feitelijk element en hoe die relevantie wordt bepaald.

In het bestreden arrest10. wordt verwezen naar vaste rechtspraak volgens welke de Commissie verplicht is rekening te houden met ‘alle relevante feiten en omstandigheden van de situatie welke de handeling heeft willen regelen’. Die verplichting kan aan de hand van de rechtspraak van het Hof duidelijk worden herleid tot de algemenere verplichting van goed bestuur, waaraan is verbonden ‘de verplichting voor de bevoegde instelling om alle relevante gegevens van het geval zorgvuldig en onpartijdig te onderzoeken [alsook] het recht van de belanghebbende om zijn standpunt kenbaar te maken en zijn recht op een beschikking die toereikend is gemotiveerd’.11.

Ik ben niet van mening dat in de rechtspraak ten onrechte wordt gesteld dat de Commissie wettelijk verplicht is om rekening te houden met alle relevante factoren, en dit wordt ook door geen der partijen betwist. Evenmin heeft een der partijen betoogd dat de Commissie in dit geval bij de toepassing van de optelmethode wel rekening heeft gehouden met de oplosbaarheid van CTPHT als geheel. In plaats daarvan strijden partijen in wezen over de vraag of CTPHT moet worden beschouwd als ‘relevante factor’ die in het kader van de optelmethode in aanmerking moet worden genomen.

Om te beginnen zij erop gewezen dat de vraag of specifieke gegevens, een verslag of bepaalde bevindingen enz. moeten worden beschouwd als ‘relevante factor’, zodat er een wettelijke verplichting bestaat om er rekening mee te houden, alsook de vraag of in de praktijk met een dergelijke relevante factor rekening is gehouden, in beginsel feitelijke vragen zijn. Het Gerecht is bij uitsluiting bevoegd om enerzijds de feiten vast te stellen, behoudens het geval waarin de feitelijke onjuistheid van hetgeen het heeft vastgesteld, voortvloeit uit de hem overgelegde processtukken, en anderzijds die feiten te beoordelen.12. Voor zover niet wordt betoogd dat de feiten onjuist zijn opgevat13., valt de (her)beoordeling van de relevantie ervan in beginsel buiten de bevoegdheid van het Hof.14.

De redenering van de Commissie komt er echter in wezen op neer dat de oplosbaarheid van CTPHT ‘niet relevant’ is, omdat deze niet als relevante factor van de optelmethode is vermeld. Met andere woorden: de Commissie beschikt niet over de beoordelingsvrijheid om te bepalen welke factor ‘relevant’ is, en is wettelijk verplicht uitsluitend rekening te houden met de elementen die zijn vermeld in verordening nr. 1272/2008 (in bijlage I, punten 4.1.3.5, 4.1.3.5.2 en 4.1.3.5.5).

De vraag of verordening nr. 1272/2008 al dan niet uitputtend definieert wat een relevante factor is — en of zij er dus aan in de weg staat dat de Commissie andere factoren in aanmerking neemt —, is een rechtsvraag.

Naar mijn mening is de Commissie niet op die manier verstoken van alle beoordelingsvrijheid. Zij is gehouden te beoordelen of er andere relevante factoren zijn en overeenkomstig de in voetnoot 11 genoemde rechtspraak is zij wettelijk verplicht om rekening te houden met dergelijke factoren, mochten deze kunnen worden aangewezen.15.

Om het bovenstaande samen te vatten en de nodige juridische duidelijkheid te verschaffen, is het zinvol om de vier verschillende rechtsvragen op een rijtje te zetten die het voorwerp zouden kunnen zijn van rechterlijke toetsing:

In het kader van het tweede onderdeel van het tweede middel wordt alleen de eerste van de hierboven genoemde vragen aan de orde gesteld.

In beginsel heeft de Uniewetgever de mogelijkheid om de Commissie de bevoegdheid te verlenen om handelingen vast te stellen en daarbij bepaalde factoren buiten beschouwing te laten. Een voor de hand liggend voorbeeld is het verbod om in haar evaluatie rekening te houden met gebeurtenissen die zich voor een bepaalde datum hebben voorgedaan. Daarnaast heeft de Uniewetgever de mogelijkheid om de Commissie taken op te dragen waarbij zij over geen enkele beoordelingsvrijheid beschikt, zoals het berekenen van tonnages of betalingen in geld door de toepassing van wiskundige formules.

Dergelijke situaties zijn mijns inziens echter niet vergelijkbaar met situaties als de onderhavige [waarbij het gaat om een (potentieel doorslaggevende) fase in een bijzonder complexe wetenschappelijke evaluatie], die van geheel andere aard zijn.

Zoals het Hof reeds heeft geoordeeld is ‘een dergelijke bevoegdheid van de administratie, die noodzakelijk is om rekening te kunnen houden met de verschillende en onvoorzienbare omstandigheden van elk geval, niet onverenigbaar […] met het door verzoeker ingeroepen algemene beginsel van gelijkheid van behandeling […]. […] [D]it algemene beginsel [impliceert niet] dat de administratie zich bij de tenuitvoerlegging van bedoelde bepaling moet beperken tot een eenvoudige werktuiglijke toepassing van tevoren vastgestelde regels en criteria. […] [E]en dergelijke opvatting [zou] in strijd […] zijn met de noodzaak om de, somtijds ingewikkelde, feitelijke situaties van elk afzonderlijk geval te beoordelen’.16.

Hoewel het aangehaalde arrest betrekking had op een heel andere context, doet het meer algemene punt wel ter zake. Indien een administratieve instantie bij de beoordeling van bijzonder complexe feitelijke situaties in een keurslijf wordt gedwongen, kan dit tot onrechtvaardige of zelfs bizarre resultaten leiden.

Het is inderdaad zo dat de Commissie niet betoogt dat het gebrek aan beoordelingsvrijheid de gehele evaluatie betreft, maar dat dit voor bepaalde onderdelen ervan geldt.

Deze analyse bevat volgens mij echter twee moeilijk verenigbare elementen, zo niet een innerlijke tegenstrijdigheid. Aan de ene kant bevestigt de Commissie dat zij over een ruime beoordelingsvrijheid beschikt wat betreft de geschiktheid van een bepaalde indelingsmethode. Aan de andere kant moet zij in het kader van een gefaseerde aanpak volgens een strikte rangorde bepalen welke van de afzonderlijke methoden in aanmerking komt (methode voor rechtstreekse indeling, extrapolatieprincipes en de optelmethode). Indien zij voor de optelmethode kiest, beschikt de Commissie bovendien naar eigen zeggen over geen enkele beoordelingsvrijheid binnen het kader van die indelingsmethode. Zij moet de methode als het ware werktuiglijk toepassen en daarbij alle factoren buiten beschouwing laten die niet uitdrukkelijk in verordening nr. 1272/2008 zijn genoemd.

Ik kan mij niet aansluiten bij deze redenering.

In de eerste plaats vind ik de door de Commissie voorgestelde tweedeling tussen i) een ruime beoordelingsvrijheid bij de keuze van de geschikte methode en ii) het volledige ontbreken van beoordelingsvrijheid bij de toepassing ervan weinig overtuigend. Uit aard der zaak zijn die twee stappen, dat wil zeggen de keuze voor en de uitvoering van een methode, onderdelen van een en dezelfde bijzonder complexe wetenschappelijke gevarenevaluatie. In de praktijk valt te verwachten dat een zorgvuldig te werk gaande administratieve instantie om te beginnen alle beschikbare gegevens vergaart. Op basis van de (on)toereikendheid van afzonderlijke elementen van die gegevens bepaalt zij vervolgens welke methode zij zal hanteren, waarbij zij natuurlijk rekening houdt met het soort gegevens dat voor de toepassing van de respectieve methoden vereist is.

Ik kan niet uitsluiten dat de Commissie in gevallen waarin zij in het kader van de evaluatie als geheel over een zekere beoordelingsvrijheid beschikt, op bepaalde afzonderlijke onderdelen ervan elke beoordelingsvrijheid ontbeert. Er moet echter een duidelijke grondslag zijn voor een dergelijke onderverdeling van de evaluatie. In dit geval zie ik er echter geen.

Ik zou willen benadrukken dat ik geenszins beweer dat de bevindingen van de Commissie inhoudelijk gezien onhoudbaar zijn. Ik spreek geen oordeel uit over de vraag of CTPHT juist of onjuist is ingedeeld. Ik noem dit aspect alleen om aan te tonen dat de keuze van de methode, en dus ook de complexe wetenschappelijke evaluatie als geheel, een zekere beoordelingsvrijheid inhoudt.

Ik zou hieraan willen toevoegen dat het in dit specifieke geval overigens niet duidelijk is of de Commissie zich strikt aan de door haar voorgestelde aanpak heeft gehouden. De Commissie betoogt dat zij volgens een strikte rangorde moet bepalen welke van de afzonderlijke methoden in aanmerking komt, en dat zij in dat opzicht geen beoordelingsvrijheid heeft. In werkelijkheid lijkt het er echter op dat de Commissie bij haar evaluatie van CTPHT direct van de eerste methode (rechtstreekse indeling) is overgestapt op de derde (optelmethode) zonder de tweede (extrapolatieprincipes) uitdrukkelijk als alternatief in overweging te nemen en te verwerpen.

Er zijn daarnaast echter nog ten minste vier andere elementen die mijns inziens bevestigen dat de redenering van de Commissie met betrekking tot het volledig ontbreken van beoordelingsvrijheid van de hand moet worden gewezen.

Wat ten eerste de tekst zelf betreft, kan worden gesteld dat de woordkeuze van afdeling 4.1.3 van bijlage I bij verordening nr. 1272/2008, met als opschrift ‘Indelingscriteria voor mengsels’, een zekere mate van beoordelingsvrijheid impliceert: ‘Om bij de gevarenindeling voor aquatisch milieugevaar van mengsels gebruik te kunnen maken van alle beschikbare gegevens, wordt in voorkomend geval uitgegaan van het volgende’(cursivering van mij).

In die afdeling wordt voorts de gefaseerde aanpak voor de indeling beschreven. In de delen van bijlage I bij verordening nr. 1272/2008 waarin de voorschriften voor de toepassing van de optelmethode zijn neergelegd en deze methode wordt beschreven, wordt nergens bepaald dat geen rekening mag worden gehouden met andere factoren dan de uitdrukkelijk genoemde.17.

Het punt van de Commissie over de rechtmatigheid van bestuurlijk handelen is in deze context begrijpelijk — in wezen stelt zij dat zij als bestuurlijke instantie alleen bevoegd is om binnen de grenzen van de wet te handelen. In het algemeen kan een dergelijk standpunt worden onderschreven. In deze specifieke situatie zijn de tekstuele en de systematische grenzen van de wet echter simpelweg minder eng dan de Commissie doet voorkomen.

Ten tweede moet worden gekeken naar de bredere context en de internationale ontstaansgeschiedenis van verordening nr. 1272/2008. Overweging 6 van verordening nr. 1272/2008 luidt als volgt: ‘Deze verordening sluit aan bij verscheidene verklaringen waarin de Gemeenschap haar voornemen heeft bevestigd om bij te dragen aan de wereldwijde harmonisatie van de criteria voor de indeling en etikettering, niet alleen op VN-niveau, maar ook door de opneming van de internationaal overeengekomen GHS-criteria in het Gemeenschapsrecht.’

De gefaseerde aanpak voor de indeling voor gevaren voor het aquatisch milieu strookt dus met de benadering die op internationaal niveau wordt gevolgd in het kader van het Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals (wereldwijd geharmoniseerd systeem voor de indeling en etikettering van chemische stoffen; hierna: ‘GHS’). De tekst van bijlage I bij verordening nr. 1272/2008 waarin die aanpak wordt omschreven, is dan ook voor een belangrijk deel vrijwel identiek aan de desbetreffende richtsnoeren van het GHS.18.

Bijlage 9 bij het GHS is uitvoeriger dan punt 4 van bijlage I bij verordening nr. 1272/2008. Naar mijn mening komt uit bijlage 9 naar voren dat weliswaar gedetailleerde richtsnoeren kunnen worden gegeven, maar dat het moeilijk is om op dit gebied regels te formuleren die op volledig systematische en werktuiglijke wijze kunnen worden toegepast. Zo wordt in bijlage 9 bij het GHS bijvoorbeeld vermeld dat zich ‘interpretatieproblemen’ kunnen voordoen in het geval van ‘moeilijk in te delen stoffen’, waaronder ‘slecht oplosbare’ stoffen en ‘complexe stoffen en stoffen met meerdere bestanddelen’.19.

Voorafgaand aan een beschrijving van het geharmoniseerd systeem voor indeling wordt in bijlage 9 bij het GHS verklaard dat ‘niet kan worden verwacht dat het alle situaties bestrijkt die bij de indeling aan de orde kunnen zijn. Het moet derhalve worden beschouwd als ‘evolutief’ document dat er gedeeltelijk toe dient de fundamentele beginselen van het, op gevaren in plaats van op risico's gebaseerde, systeem en de vaste criteria te beschrijven. Daarnaast is het gedeeltelijk ook bedoeld als verzameldocument waarin de bij de toepassing van het systeem opgedane ervaringen worden bijgehouden en de interpretaties worden opgenomen aan de hand waarvan de vermeende vaste criteria in diverse buitengewone situaties kunnen worden toegepast’ (cursivering van mij).20.

Hieruit blijkt dus dat de internationale normen die de Uniewetgever in verordening nr. 1272/2008 heeft willen opnemen een veel genuanceerdere aanpak behelzen. Daarin worden beginselen vastgelegd en worden weliswaar zeer uitvoerige richtsnoeren gegeven, maar wordt ook openlijk erkend dat er moeilijke gevallen zijn en dat de voorschriften niet als volledig uitputtende checklists kunnen worden beschouwd.

Ten derde lijkt het mij belangrijk om niet alleen aandacht te besteden aan het individuele geval, maar ook stil te staan bij het algemene systeem en de werking van verordening nr. 1272/2008. In casu betoogt de Commissie dat zij elke beoordelingsvrijheid ontbeert, en op basis daarvan komt zij tot de conclusie dat de indeling in de strengste gevarencategorie gegrond is. In dit specifieke geval is die conclusie inderdaad in overeenstemming met het doel van verordening nr. 1272/2008 om een hoog niveau van bescherming van de gezondheid van de mens en het milieu te waarborgen. Maar hoe staat het met andere gevallen waarin de onbevoegdheid van de Commissie om rekening te houden met andere relevante factoren uiteindelijk tot de indeling in een gevarencategorie zou leiden die lager is dan die welke in andere omstandigheden gerechtvaardigd zou zijn?

Het is inderdaad zo dat er sprake is van een ‘vangnet’, dat kan worden gebruikt om stoffen in de categorie Aquatic Chronic 4 in te delen, wanneer geen indeling in de categorieën Aquatic Acute 1 of Aquatic Chronic 1, 2 of 3 mogelijk is, maar er niettemin redenen zijn tot bezorgdheid. Die mogelijkheid beperkt het risico dat een indeling in een ‘te lage’ gevarencategorie plaatsvindt.

Volgens mij moet een ‘vangnet’ echter ook als zodanig worden behandeld. Het dient per definitie als laatste redmiddel te worden toegepast. Indien uiterst belangrijke, relevante factoren aan het licht komen op grond waarvan ernstige twijfels rijzen over de ‘te lage’ gevarenindeling van een stof, moeten die factoren in het kader van de hoofdevaluatie in aanmerking worden genomen.

Indien er sprake is van een beoordelingsvrijheid, moet worden beseft dat die vrijheid een speelruimte in beide richtingen inhoudt. Indien uiterst belangrijke, relevante factoren aan het licht komen waaruit blijkt dat een stof in een ‘te hoge’ gevarencategorie is ingedeeld, moeten die factoren eveneens in het kader van de hoofdevaluatie in aanmerking worden genomen. In wezen is dit precies het standpunt van verweersters.

Ik wil benadrukken dat het bovenstaande niets zegt over de vraag wat een ‘relevante factor’ is of welk gewicht eraan moet worden toegekend (zie punt 59 supra). Dat zijn in de eerste plaats vragen die de Commissie moet beantwoorden. In geval van terugverwijzing staat het aan het Gerecht om te onderzoeken of er in dit opzicht een kennelijke fout is gemaakt.

Tot slot heeft het Hof reeds kennisgenomen van een zaak over CTPHT. Zaak T-93/10, Bilbaína/ECHA (in hogere voorziening, C-287/13 P, Bilbaína/ECHA) (hierna: ‘Bilbaína I’)21. had, voor zover hier van belang, betrekking op de identificatie van CTPHT als stof met zeer persistente en zeer bioaccumulerende eigenschappen (hierna: ‘zPzB’).

Teneinde een stof als zPzB-stof te kunnen identificeren, moet de Commissie zich aan de voorschriften houden die onder meer zijn vastgesteld in bijlage XIII bij verordening nr. 1907/2006. In de ten tijde van het hoofdgeding geldende versie waren de criteria voor de identificatie van een stof als zPzB-stof neergelegd in de afdelingen 1.1, 1.2 en 1.3 van bijlage XIII. In die criteria wordt geen gewag gemaakt van de eigenschappen van de bestanddelen van de stof, hoewel CTPHT in feite als zPzB-stof werd geïdentificeerd op basis van de eigenschappen van de bestanddelen ervan.

Verzoeksters maakten bezwaar tegen die afwijking van de in bijlage XIII vastgestelde criteria. Het Gerecht aanvaardde de aanpak van de Commissie. In hogere voorziening bevestigde het Hof de uitspraak van het Gerecht, waarbij het in punt 34 van zijn arrest Bilbaína I verklaarde dat ‘bijlage XIII bij de REACH-verordening in de op de datum van vaststelling van het bestreden besluit toepasselijke versie weliswaar niet uitdrukkelijk bepaalde dat een stof kan worden geïdentificeerd aan de hand van de PBT- en zPzB-eigenschappen van de relevante bestanddelen ervan, maar dat dit, in tegenstelling tot hetgeen rekwiranten stellen, niet betekent dat bijlage XIII bij de REACH-verordening zich ertegen verzet dat op enige wijze rekening wordt gehouden met de PBT- en zPzB-eigenschappen van de relevante bestanddelen van een stof’.

Het Hof bevestigde dat de inaanmerkingneming van de eigenschappen van de bestanddelen bovendien in overeenstemming was met de doelstellingen van de REACH-verordening.

Er zijn duidelijke verschillen tussen deze twee zaken. In het bijzonder had de zaak Bilbaína I betrekking op de REACH-verordening, in plaats van verordening nr. 1272/2008. In beide zaken wordt echter dezelfde principiële vraag aan de orde gesteld. Wanneer beschikt de Commissie over de nodige beoordelingsvrijheid om af te wijken van de in een verordening vastgestelde criteria voor de beoordeling van een stof, teneinde rekening te houden met andere relevante factoren? In de zaak Bilbaína I hebben het Gerecht en het Hof het bestaan van de nodige beoordelingsvrijheid om andere relevante factoren aan te wijzen bevestigd op grond van het feit dat: i) er geen formuleringen zijn die een dergelijke beoordelingsvrijheid uitsluiten, en ii) de inaanmerkingneming van dergelijke factoren in overeenstemming was met de doelstelling van de REACH-verordening.

Zoals ik hierboven reeds heb opgemerkt, is er ook in de onderhavige zaak geen sprake van formuleringen in bijlage I bij verordening nr. 1272/2008 die duidelijk uitsluiten dat bij de toepassing van de optelmethode andere relevante factoren worden aangewezen.

Wat de doelstellingen betreft, verwijs ik naar mijn opmerkingen in de punten 81 tot en met 84 supra. Indien men in beginsel aanvaardt dat er sprake is van een zekere beoordelingsvrijheid, moet men onderkennen dat deze een speelruimte in beide richtingen inhoudt. Zij kan worden uitgeoefend op een wijze die duidelijk tegemoetkomt aan de doelstellingen, doordat een stof in een hogere, dat wil zeggen strengere gevarencategorie wordt ingedeeld. Zij kan echter ook worden uitgeoefend op een wijze die in een indeling in een lagere, minder strenge gevarencategorie resulteert. Dit wil niet zeggen dat afbreuk wordt gedaan aan de doelstellingen van verordening nr. 1272/2008, maar slechts dat met het oog op een zo zorgvuldig mogelijke indeling in ruimere mate aandacht wordt besteed aan de beschikbare informatie.

Al met al ben ik van mening dat de Commissie rechtens over de nodige beoordelingsvrijheid beschikte om bij de toepassing van de optelmethode andere relevante factoren te identificeren zonder daarmee inbreuk te maken op verordening nr. 1272/2008.

Als kanttekening bij die conclusie wil ik nogmaals benadrukken dat de vraag welke factoren relevant moeten worden geacht, een feitelijke vraag is die, mits de feiten niet onjuist zijn opgevat, door het Gerecht is beantwoord en door het Hof niet opnieuw aan de orde kan worden gesteld. Voorts wijs ik erop dat het Gerecht nergens stelt (of ook maar had kunnen stellen) dat de Commissie, in het hypothetische geval dat zij wel rekening had gehouden met de lage oplosbaarheid van CTPHT, een kennelijke fout had gemaakt door CTPHT in te delen in de gevarencategorie Aquatic Acute 1 of Aquatic Chronic 1. Veeleer is de gedeeltelijke nietigverklaring van de litigieuze verordening te wijten aan het feit dat de Commissie, zoals het Gerecht heeft bevestigd, objectief heeft verzuimd om in haar overwegingen rekening te houden met dat element.

Tot slot gaat de bovenstaande beoordeling in op de welbepaalde vraag naar het al dan niet bestaan van een beoordelingsvrijheid in de specifieke context van de onderhavige zaak. Hoewel die kwestie wel wordt aangestipt, levert die beoordeling geen duidelijk antwoord op op de vraag hoe ruim die beoordelingsvrijheid is in gevallen waarin de basiswetgeving in belangrijke, uitvoerige richtsnoeren voorziet. Dit lijkt mij een belangrijke kwestie waarop ik de aandacht zou willen vestigen, ook al hoeft deze niet in het kader van de onderhavige hogere voorziening te worden behandeld.

In het licht van het voorgaande ben ik niet van mening dat het Gerecht blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te oordelen dat de Commissie de optelmethode onjuist heeft toegepast, en geef ik het Hof in overweging het tweede onderdeel van het tweede middel als ongegrond af te wijzen. Onder verwijzing naar punt 55 supra dient mijns inziens het tweede onderdeel van het tweede middel, voor zover het aldus moet worden uitgelegd dat de feitelijke beoordeling door het Gerecht van het belang van de oplosbaarheid van CTPHT in haar geheel wordt betwist, als niet-ontvankelijk te worden verworpen.