HvJ EU, 17-03-2016, nr. C-84/15

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van de posten 8517, 8518, 8519, 8527 en 8543 van de gecombineerde nomenclatuur zoals opgenomen in bijlage I bij verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 met betrekking tot de tarief- en statistieknomenclatuur en het gemeenschappelijk douanetarief (PB L 256, blz. 1), in de versie die achtereenvolgens voortvloeit uit verordening (EG) nr. 1031/2008 van de Commissie van 19 september 2008 (PB L 291, blz. 1) en verordening (EG) nr. 948/2009 van de Commissie van 30 september 2009 (PB L 287, blz. 1; hierna: ‘GN’).

Dit verzoek is ingediend in het kader van een geding tussen Sonos Europe BV (hierna: ‘Sonos Europe’) en de Staatssecretaris van Financiën (hierna: ‘douaneautoriteiten’) over de tariefindeling van standalone toestellen, ‘SONOS Zone Player zps5’ genaamd, die zijn ontworpen voor het ophalen, ontvangen en via streaming in de vorm van versterkt geluid weergeven van geluidsbestanden (hierna: ‘Zoneplayers’).

In de periode van 7 december 2009 tot en met 4 januari 2010 heeft Sonos Europe negenmaal aangifte gedaan voor het in het vrije verkeer brengen van Zoneplayers.

Dit toestel bestaat uit een kast met daarin vijf luidsprekers die elk zijn voorzien van een digitale versterker. De kast is voorzien van knoppen voor geluidsregeling (‘mute’ en ‘volume’) en van een aansluiting voor een koptelefoon, een audio-ingang, twee netwerkpoorten en een aansluiting voor het elektriciteitsnet. Voorts is in de Zoneplayer een moederbord ingebouwd met daarop onder meer een centrale processor. De software die is geïnstalleerd op het moederbord bestaat onder meer uit het besturingssysteem Linux, dat door middel van een internetverbinding kan worden bijgewerkt.

Om deze verbinding tot stand te brengen, moet de Zoneplayer via een ethernetkabel op een modem of een router worden aangesloten. Wanneer de Zoneplayer met het internet is verbonden, kan de gebruiker onder meer muziek via streaming beluisteren doordat het toestel de geluidsbestanden tijdens het downloaden ervan leest zonder dat die bestanden hiervoor in het geheugen van het toestel worden opgeslagen. De Zoneplayer biedt ook de mogelijkheid om via streaming uitzendingen te beluisteren van op het internet aanwezige radiostations. Om deze streaming mogelijk te maken, wisselt de Zoneplayer ruwe gegevens uit met de servers waarop de geluidsbestanden die de gebruiker wil beluisteren, zijn opgeslagen.

Op de Zoneplayer zijn meer dan 25 000 radiostations, programma's en podcasts voorgeprogrammeerd. De Zoneplayer biedt niet de mogelijkheid om gegevens op te slaan.

Op de netwerkpoorten aan de achterzijde van de kast kunnen — met behulp van een kabel — apparaten als een digitale videorecorder, een personal computer, een spelconsole of een Network Attached Storage station worden aangesloten om deze apparaten met het internet te verbinden en/of de Zoneplayer te verbinden met de in een lokaal netwerk aanwezige computers. De inhoud van de op deze andere terminals aanwezige geluidsbestanden kan tevens via de luidsprekers van de Zoneplayer ten gehore worden gebracht. Ook dan worden de geluidsbestanden niet eerst op de Zoneplayer opgeslagen maar streamt de Zoneplayer deze tijdens de gegevensoverdracht tussen de via het netwerk verbonden apparaten.

Twee of meer Zoneplayers kunnen onderling draadloos digitale gegevens zenden en ontvangen en zo samen een draadloos datanetwerk vormen (hierna: ‘Sonos-netwerk’). De op de Zoneplayers geïnstalleerde software maakt het mogelijk dat binnen het Sonos-netwerk muziek afzonderlijk naar elk van de aangesloten Zoneplayers kan worden gestuurd en gestreamd. Het Sonos-netwerk functioneert daarbij onafhankelijk van een eventueel aanwezig wifi-netwerk; het systeem genereert namelijk zelf de codering die wordt gebruikt om de digitale gegevens van de ene naar de andere Zoneplayer te verzenden.

Sonos Europe heeft de Zoneplayers aangegeven onder GN-onderverdeling 8519 89 90, waarvoor een douanetarief van 2 % geldt. De douaneautoriteiten hebben Sonos Europe overeenkomstig deze aangiften uitnodigingen tot betaling van douanerechten uitgereikt.

Sonos Europe heeft tegen deze uitnodigingen tot betaling bezwaar gemaakt. Naar haar mening moet de Zoneplayer worden ingedeeld onder GN-onderverdeling 8517 62 00, met een douanetarief van 0 %. De douaneautoriteiten hebben dit bezwaar ongegrond verklaard en daarbij in hun besluit aangegeven dat de Zoneplayer in beginsel valt onder GN-onderverdeling 8519 89 19 met een douanetarief van 4,5 %, zodat de in de aangevochten uitnodigingen tot betaling vastgestelde douanerechten niet op een te hoog bedrag zijn vastgesteld.

Sonos Europe heeft tegen deze besluiten van de douaneautoriteiten beroep ingesteld bij de Rechtbank Haarlem, die dit beroep ongegrond heeft verklaard. Tegen deze uitspraak heeft Sonos Europe beroep ingesteld bij het Gerechtshof Amsterdam.

Het gerechtshof heeft overwogen dat de Zoneplayer, gelet op de objectieve kenmerken en eigenschappen ervan, vatbaar is voor indeling onder zowel GN-post 8517 als GN-post 8519. Op grond hiervan heeft het gerechtshof geoordeeld dat de tariefindeling van de Zoneplayer moet plaatsvinden met inachtneming van aantekening 3 op afdeling XVI van de GN. Naar het oordeel van het Gerechtshof Amsterdam is de Zoneplayer, bezien vanuit het oogpunt van de consument, hoofzakelijk bestemd voor het weergeven van geluid en is deze geluidsweergavefunctie inherent aan het toestel. Dit betekent volgens het gerechtshof dat dit de hoofdfunctie van de Zoneplayer is, terwijl de netwerkfunctie secundair is. Indeling dient naar het oordeel van het gerechtshof daarom op grond van regels 1 en 6 van de algemene regels voor de interpretatie van de GN en met toepassing van aantekening 3 op afdeling XVI ervan te geschieden onder GN-onderverdeling 8519 89 19.

Tegen dit arrest van het Gerechtshof Amsterdam heeft Sonos Europe bij de verwijzende rechter beroep in cassatie ingesteld. De verwijzende rechter twijfelt over de tariefindeling van de Zoneplayer.

De verwijzende rechter overweegt namelijk dat de Zoneplayer, gelet op de bewoordingen van GN-posten 8517, 8518 en 8519 en in het licht van de GS-toelichtingen op de desbetreffende posten van dit systeem, eigenschappen en kenmerken gemeen heeft met apparaten en toestellen die onder die posten moeten worden ingedeeld. Niettemin onderscheidt de Zoneplayer zich van de apparaten die geacht worden te vallen onder de hiervoor bedoelde tariefposten, met name wat betreft de technologische ontwikkeling ervan, aangezien dit toestel een nieuwe en geavanceerde techniek benut. De werking van de Zoneplayer wordt als zodanig dus niet beschreven in een van de posten van de GN.

In deze omstandigheden heeft de Hoge Raad der Nederlanden de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vraag:

Om te beginnen zij eraan herinnerd dat het Hof, wanneer het wordt verzocht om een prejudiciële beslissing op het gebied van de tariefindeling, veeleer tot taak heeft de nationale rechter de criteria aan te reiken aan de hand waarvan deze de betrokken producten correct in de GN kan indelen, dan zelf deze indeling te verrichten, temeer daar het Hof niet altijd over alle daartoe noodzakelijke gegevens beschikt. De nationale rechter is hiertoe in ieder geval beter toegerust (arrest Lukoyl Neftohim Burgas, C-330/13, EU:C:2014:1757, punt 27).

Het is dus aan de verwijzende rechter de in het hoofdgeding aan de orde zijnde producten in te delen in het licht van het antwoord van het Hof op de door hem gestelde vragen.

Om de verwijzende rechter een nuttig antwoord te geven dient allereerst te worden opgemerkt dat, zoals blijkt uit punt 13 van dit arrest, overeenkomstig de algemene regels voor de interpretatie van de GN de bewoordingen van de posten en de aantekeningen op de afdelingen of op de hoofdstukken bepalend zijn voor de indeling van goederen, terwijl de tekst van de opschriften van de afdelingen, van de hoofdstukken en van de onderdelen van hoofdstukken wordt geacht slechts als aanwijzing te gelden.

Voorts moet volgens vaste rechtspraak van het Hof in het belang van de rechtszekerheid en van een gemakkelijke controle het beslissende criterium voor de tariefindeling van goederen in beginsel worden gezocht in de objectieve kenmerken en eigenschappen ervan, zoals deze in de tekst van de GN-posten en in de aantekeningen op de afdelingen of de hoofdstukken zijn omschreven (arrest Lukoyl Neftohim Burgas, C-330/13, EU:C:2014:1757, punt 34 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Aangaande de toelichtingen op het GS zij daaraan toegevoegd dat deze weliswaar niet bindend zijn, maar toch belangrijke instrumenten vormen ter verzekering van de uniforme toepassing van het gemeenschappelijk douanetarief, en als zodanig nuttige gegevens bevatten voor de uitlegging daarvan (zie in deze zin arresten Kloosterboer Services, C-173/08, EU:C:2009:382, punt 25, en Agroferm, C-568/11, EU:C:2013:407, punt 28). Hetzelfde geldt voor de toelichtingen op de GN (zie in deze zin arresten Develop Dr. Eisbein, C-35/93, EU:C:1994:252, punt 21, en British Sky Broadcasting Group en Pace, C-288/09 en C-289/09, EU:C:2011:248, punt 92).

Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in essentie te vernemen of de GN aldus moet worden uitgelegd dat een standalone toestel dat is ontworpen voor het ophalen, ontvangen en via streaming in de vorm van versterkt geluid weergeven van geluidsbestanden, zoals het toestel in het hoofdgeding, moet worden ingedeeld onder tariefpost 8517, 8518, 8519, 8527 of 8543 van deze nomenclatuur.

Dienaangaande vloeit uit de bewoordingen zelf van GN-posten 8517, 8518, 8519, 8527 en 8543 alsmede uit de daarop betrekking hebbende toelichtingen voort dat de functie van het betrokken product bepalend is voor de indeling ervan onder een van deze posten.

Deze posten omschrijven immers specifiek de functie die de daaronder vallende goederen vervullen. Zo heeft tariefpost 8517 van de GN onder meer betrekking op ‘toestellen voor het zenden of ontvangen van spraak, van beelden of van andere gegevens, daaronder begrepen toestellen voor de overdracht in een kabelnetwerk of in een draadloos netwerk’. GN-post 8518 betreft onder meer ‘luidsprekers, ook indien gemonteerd in een klankkast’. GN-post 8519 ziet op toestellen voor het opnemen of het weergeven van geluid. GN-post 8527 omvat ‘ontvangtoestellen voor radio-omroep’. GN-post 8543 ten slotte betreft ‘elektrische machines, apparaten en toestellen, met een eigen functie, niet genoemd of niet begrepen onder andere posten van [hoofdstuk 85 van de GN]’.

In dit geval staat vast dat de Zoneplayer slechts één functie vervult, zoals de Commissie opmerkt.

Uit de beschrijving van de verwijzende rechter — waarvan de essentie in de punten 17 tot en met 21 van dit arrest is overgenomen — blijkt immers dat de Zoneplayer is ontworpen om op het internet beschikbare geluidsbestanden op te halen, te ontvangen en in de vorm van geluid — versterkt via vijf luidsprekers waarmee het toestel is uitgerust — weer te geven. Wanneer hij met een lokaal netwerk is verbonden, kan de Zoneplayer ook geluidsbestanden streamen die zijn opgeslagen in het geheugen van de toestellen binnen dit netwerk. Dat betekent dat de Zoneplayer zelf niet de bron genereert van het geluid dat hij verspreidt, aangezien deze bron bestaat in een geluidsbestand dat, naargelang van het geval, op een externe server is opgeslagen waarmee de Zoneplayer via internet in verbinding staat of op een ander toestel waarmee de Zoneplayer een lokaal netwerk deelt.

Bijgevolg bestaat de enige functie van de Zoneplayer erin geluid weer te geven. In dit verband vormen de centrale processor die de geluidsbestanden verwerkt, de verschillende poorten voor de aansluiting op een lokaal netwerk en de internetverbinding geen afzonderlijke door het toestel vervulde functies, maar technische kenmerken die noodzakelijk zijn voor de werking van het toestel. Het ontvangen van geluid door middel van netwerkcommunicatie betreft immers een technologische vernieuwing van de wijze waarop gegevens van een geluidsbron worden ontvangen, omgezet en weergegeven.

Gelet hierop is, anders dan de Nederlandse regering aanvoert, aantekening 3 op afdeling XVI van de GN, die betrekking heeft op machines en combinaties van machines met twee of meer verschillende (afwisselende of aanvullende) functies, niet van belang voor de tariefindeling van een product zoals de Zoneplayer. Volgens de in punt 32 van dit arrest gememoreerde rechtspraak van het Hof moet het beslissende criterium in dit verband immers worden gezocht in de objectieve kenmerken en eigenschappen van het betrokken product.

In dit geval komt de functie van de Zoneplayer, bestaand in het weergeven van geluid, overeen met de bewoordingen van GN-post 8519.

Verder wordt in de GS-toelichtingen op post 8519 van dit systeem verduidelijkt dat het geluid ‘meestal’ wordt opgenomen op of weergegeven vanaf een intern geheugensysteem of een gegevensdrager, hetgeen andere bronnen niet uitsluit. Het enkele feit dat de bron van het geluid niet afkomstig is van een intern geheugensysteem, sluit dus niet uit dat genoemd product onder die tariefpost wordt ingedeeld. Bijgevolg is het feit dat de bron van het door de Zoneplayer weergegeven geluid afkomstig is van het internet, een ander toestel waarmee hij een lokaal netwerk deelt of een toestel waarmee hij via een kabel is verbonden, onvoldoende om in twijfel te trekken dat de functie van een toestel als de Zoneplayer erin bestaat om geluid weer te geven.

Voorts kan volgens de rechtspraak van het Hof de bestemming van het product een objectief indelingscriterium zijn, wanneer die bestemming inherent is aan het product. De inherentie moet kunnen worden beoordeeld aan de hand van de objectieve kenmerken en eigenschappen van het product (zie arrest Krings, C-130/02, EU:C:2004:122, punt 30 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

In dit geval is de Zoneplayer ontworpen om geluid, en meer in het bijzonder muziek, weer te geven. Volgens de Nederlandse regering biedt Sonos Europe de Zoneplayer namelijk aan de consument aan als een draadloos systeem voor de weergave van hifi stereogeluid. Daaruit volgt dat het verbinden van het toestel met het netwerk enkel tot doel heeft de Zoneplayer in staat te stellen de functie uit te oefenen waarvoor hij bedoeld is. Gelet daarop bevestigt de bestemming van een toestel als de Zoneplayer de indeling ervan onder GN-post 8519.

Uit het voorgaande en uit de beschrijving die de verwijzende rechter van de Zoneplayer heeft gegeven — waarvan de essentie in de punten 17 tot en met 21 van dit arrest is overgenomen — vloeit voort dat dit toestel, gelet op de objectieve kenmerken en eigenschappen alsmede de bestemming ervan, als functie het weergeven van geluid heeft zoals omschreven in GN-post 8519, onder voorbehoud van de dienaangaande door de verwijzende rechter te verrichten beoordeling van alle feitelijke elementen waarover hij beschikt.

Aan deze constatering wordt niet afgedaan door de stelling van Sonos Europe dat de Zoneplayer onder GN-post 8517 moet worden ingedeeld.

De Zoneplayer heeft immers als functie om geluid weer te geven en kan dus niet onder GN-post 8517 vallen. Zoals blijkt uit punt 39 van dit arrest, is de ontvangst van geluid door middel van een netwerkverbinding een technologische vernieuwing die enkel de basis vormt voor de werking van de Zoneplayer. De omstandigheid dat het voor de weergave van muziek nodig is om het toestel met het netwerk te verbinden, trekt de indeling ervan onder GN-post 8519 dus geenszins in twijfel.

Gelet op een en ander dient op de gestelde vraag te worden geantwoord dat de GN aldus moet worden uitgelegd dat een standalone toestel dat is ontworpen voor het ophalen, ontvangen en via streaming in de vorm van versterkt geluid weergeven van geluidsbestanden, zoals het toestel in het hoofdgeding, moet worden ingedeeld onder post 8519 van deze nomenclatuur, onder voorbehoud van de beoordeling door de verwijzende rechter van alle feitelijke elementen waarover hij beschikt.

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de verwijzende rechter over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof (Tiende kamer) verklaart voor recht:

De gecombineerde nomenclatuur zoals opgenomen in bijlage I bij verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 met betrekking tot de tarief- en statistieknomenclatuur en het gemeenschappelijk douanetarief, in de versie die achtereenvolgens voortvloeit uit verordening (EG) nr. 1031/2008 van de Commissie van 19 september 2008 en verordening (EG) nr. 948/2009 van de Commissie van 30 september 2009, moet aldus worden uitgelegd dat een standalone toestel dat is ontworpen voor het ophalen, ontvangen en via streaming in de vorm van versterkt geluid weergeven van geluidsbestanden, zoals het toestel in het hoofdgeding, moet worden ingedeeld onder post 8519 van deze nomenclatuur, onder voorbehoud van de beoordeling door de verwijzende rechter van alle feitelijke elementen waarover hij beschikt.

ondertekeningen