8.6 Conclusie

De werking van de redelijkheid en billijkheid is afhankelijk van alle omstandigheden van het geval. ‘Alle omstandigheden van het geval’ is meer dan een dooddoener. Een systematisch overzicht van de relevante omstandigheden creëert duidelijkheid over de werking van de redelijkheid en billijkheid. Het oneindige aantal concrete omstandigheden is terug te brengen tot een beperkt aantal abstracte factoren. Deze factoren zijn onder te verdelen in zes hoofdcategorieën.

Het systematische overzicht laat zien dat de invloed van de verschillende omstandigheden niet is geïsoleerd tot (een specifieke werking van) de redelijkheid en billijkheid of het Nederlandse recht.1 Het leidt daarnaast tot verschillende conclusies over de invloed van de relevante omstandigheden op de werking van de redelijkheid en billijkheid.2 De wetgever, rechter en praktijkjurist kunnen bijdragen aan de rechtszekerheid. Zij dienen slechts gebruik te maken van factoren die de voorkeur verdienen.3

Dit onderzoek put de mogelijkheden voor onderzoek naar de relevante omstandigheden niet uit. Nader onderzoek is mogelijk. Het nadere onderzoek kan voortbouwen op dit onderzoek. Het kan zich ook richten op het ontkrachten van de ingenomen stellingen.4

De omstandigheden van het geval beïnvloeden de werking van het recht. Zij oefenen hun invloed onder andere uit via de redelijkheid en billijkheid. De redelijkheid en billijkheid is hiervoor bij uitstek geschikt. Zij is een open norm. Zij is afhankelijk van alle relevante omstandigheden van het geval. Zij biedt daarnaast geen ‘harde’ regels. Het open karakter van de redelijkheid en billijkheid kan tot rechtsonzekerheid leiden.5 Een systematisch onderzoek naar de omstandigheden van het geval kan deze onzekerheid echter verkleinen. Juist het open karakter van de redelijkheid billijkheid maakt een dergelijk onderzoek mogelijk. De redelijkheid en billijkheid verhult de invloed van de omstandigheden niet. Zij geeft hen een duidelijke plaats. De verkenning van deze plaats leidt tot duidelijkheid over de invloed van de omstandigheden van het geval.