HR, 02-10-2012, nr. 10/05311

Het gerechtshof te 's-Gravenhage heeft bij arrest van 22 november 2010 de verdachte ter zake van "Poging tot doodslag" veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaren met aftrek van voorarrest. Het hof heeft daarbij tevens de gevangenneming van de verdachte bevolen.

Namens de verdachte heeft mr. E.C. Kerkhoven, advocaat te 's-Gravenhage, cassatie ingesteld. Mr. P.H.L.M. Souren, advocaat te Amsterdam, heeft een schriftuur ingezonden houdende zeven middelen van cassatie. Bij aanvullende schriftuur van 20 augustus 20121. heeft Mr. Souren het eerste, vijfde en zevende middel ingetrokken2. en de overige vier middelen nader toegelicht.

Het tweede middel klaagt over de onvoldoende gemotiveerde afwijzing van het door de verdediging gedane verzoek om bepaald bewijsmateriaal (camerabeelden) nader door het Nederlands Forensisch Instituut te laten onderzoeken. Voordat ik nader op deze klacht inga, schets ik eerst de context waarin het desbetreffende verzoek is gedaan. Om te beginnen met de bewezenverklaring. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

Het gaat hier om een ruzie in een discotheek waarbij geschoten is. Aan de bewezenverklaring liggen acht bewijsmiddelen ten grondslag. Een van die bewijsmiddelen betreft de aangifte van het slachtoffer. Die verklaarde (i) dat hij woorden kreeg met een donkere man (die hij in zijn verklaring "rasta" noemde); (ii) dat hij tweemaal achter elkaar een knal hoorde; dat hij direct na die knallen een brandend gevoel in zijn hand kreeg; (iii) dat "het uit de richting van rasta kwam" en (iv) dat hij na het zien van het bloed aan zijn hand en borst besefte dat er op die plekken op hem was geschoten. Later in het ziekenhuis bleek dat het slachtoffer een schotverwonding aan zijn rechterhand had en dat er een kogel rechts onderin zijn buik zat.3. Uit de tot het bewijs gebezigde verklaring van getuige [getuige 1] blijkt dat [getuige 1] eerst een harde knal vanuit de zaal (in de discotheek) hoorde en dat hij vervolgens zag dat er een vechtpartij gaande was tussen twee mannen. [Getuige 1] vermoedt dat de ene man de andere man heeft neergeschoten. Over de man die volgens hem zou hebben geschoten (man 1) verklaarde hij het volgende:

Tot de bewijsmiddelen behoort ook 's hofs eigen waarneming van de ter zitting van 8 november 2010 in hoger beroep getoonde camerabeelden van de ruzie in de discotheek,4. alsmede een proces-verbaal van bevindingen waarin de opsporingsambtenaren die de hiervoor bedoelde beveiligingsbeelden van de discotheek in beslag hebben genomen, beschrijven wat zij op die beelden hebben gezien. De inhoud van dit laatste proces-verbaal luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

De verdachte heeft niet ontkend dat hij op de bewuste avond in de discotheek aanwezig was. Hij heeft verklaard dat hij zichzelf herkende op de eerder genoemde beveiligingsbeelden.5. Wél ontkent de verdachte te hebben geschoten.

De raadsman van de verdachte heeft ter zitting in hoger beroep dan ook primair vrijspraak bepleit. Subsidiair, voor het geval het hof de camerabeelden en/of printscreens6. voor het bewijs zou bezigen, heeft de raadsman verzocht de behandeling van de zaak aan te houden, teneinde de camerabeelden nader te laten onderzoeken door het Nederlands Forensisch Instituut. Doel van dit onderzoek was - aldus de raadsman - om antwoord te krijgen op de vragen (i) of de lichtflits7. die te zien is op de camerabeelden, van een vuurwapen afkomstig is en (ii) of de arm die zichtbaar is, de arm van de verdachte is en zo ja, of deze een wapen in zijn hand heeft. De advocaat-generaal heeft zich blijkens het proces-verbaal van de zitting van 8 november 2010 niet verzet tegen het subsidiaire verzoek van de raadsman.

Het hof heeft het verzoek in het bestreden arrest afgewezen. De motivering van die afwijzing luidt als volgt:

Het door de raadsman gedane verzoek is een verzoek aan de rechter als bedoeld in art. 328 in verbinding met art. 330 Sv om gebruik te maken van de in art. 316, eerste lid, Sv bedoelde bevoegdheid. Maatstaf bij de beoordeling van een dergelijk verzoek is of de noodzaak is gebleken van hetgeen wordt verzocht. Het hof heeft dus het juiste criterium toegepast.9. Het middel klaagt echter over de motivering van 's hofs oordeel. Betoogd wordt dat uit de gebezigde bewijsmiddelen niet blijkt dat het hof zelf heeft waargenomen dat de verdachte heeft geschoten en dat het hof het verzoek van de verdediging dus niet op die grond had mogen afwijzen.

Uit de voor het bewijs gebezigde eigen waarneming van het hof blijkt inderdaad niet dat het hof zelf heeft waargenomen dat de verdachte heeft geschoten. Het hof heeft wél waargenomen dat de verdachte ruzie had met het slachtoffer; dat de verdachte een bepaalde armbeweging maakte en dat het slachtoffer daarop met een heftige "schudbeweging" van zijn rechterhand reageerde. In het licht van de overige bewijsmiddelen heeft het hof die armbeweging van de verdachte geïnterpreteerd als het lossen van een schot. Dat blijkt uit de volgende nadere bewijsoverweging,10. die overigens evenzeer aan de bewezenverklaring ten grondslag ligt:

Aldus heeft het hof zijn gedachtegang inzichtelijk gemaakt. Het middel voert terecht aan dat in de bewijsmotivering geen eigen waarneming is vermeld van schieten op de borst/buikstreek van het slachtoffer. Niettemin concludeert het hof begrijpelijkerwijze dat het niet anders kan dan dat de verdachte dit wél heeft gedaan. Daaraan kan het eventuele resultaat van het verzochte onderzoek (mede gelet op de aard daarvan), niet toe- of afdoen. Onbegrijpelijk is daarom ook niet dat het hof het verzoek tot nader onderzoek van de camerabeelden heeft afgewezen.

Het middel faalt.

Het derde middel betoogt dat het hof onvoldoende heeft gerespondeerd op een door de verdediging naar voren gebracht uitdrukkelijk onderbouwd standpunt. Het zou gaan om het standpunt dat de lichtpuntjes die te zien zijn op de camerabeelden veroorzaakt zijn door de reflectie van een horloge. Uit het proces-verbaal van de zitting van 8 november 2010 blijkt dat de raadsman dit standpunt als volgt naar voren heeft gebracht:

Levert het aangevoerde een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt op dat het hof tot een nadere motivering noopte? Nee, hier is geen sprake van een standpunt dat duidelijk door argumenten geschraagd en voorzien van een ondubbelzinnige conclusie ten overstaan van het hof naar voren is gebracht. Daarbij komt dat de hierboven geciteerde nadere bewijsoverweging van het hof voldoende aanknopingspunten bevat die inzichtelijk maken waarom aan het aangevoerde voorbij is gegaan.

Het derde middel faalt dus ook.

Het vierde middel klaagt over denaturering door het hof van de door getuige [getuige 2] ter zitting in hoger beroep afgelegde verklaring. Deze verklaring heeft het hof als bewijsmiddel gebruikt. [Getuige 2] is de verbalisant die de ter zitting getoonde beveiligingsbeelden van de discotheek in beslag heeft genomen. Ter zitting van 15 maart 2010 heeft [getuige 2] als getuige een verklaring afgelegd. Het hof heeft voor het bewijs een gedeelte van het proces-verbaal van de zitting van 15 maart 2010 gebruikt. De inhoud van dat bewijsmiddel luidt als volgt:

Ter zitting van 8 november 2010 zijn de beveiligingsbeelden vanwege de gewijzigde samenstelling van het hof nogmaals - in aanwezigheid van getuige [getuige 2] - getoond. Het proces-verbaal van die zitting houdt onder meer het volgende in:

Nu is de klacht dat het hof de verklaring van [getuige 2], zoals die besloten ligt in de voor het bewijs gebezigde passage uit het proces-verbaal van de zitting van 15 maart 2010, heeft gedenatureerd door daarin weg te laten de later ter zitting van 8 november 2010 door [getuige 2] gemaakte opmerking dat hij niet wist wat het lichtpunt zou kunnen zijn. Die klacht faalt. Beide verklaringen staan op zichzelf. Door het weglaten van de verklaring dat hij niet wist wat het lichtpunt zou kunnen zijn, heeft de verklaring die [getuige 2] eerder met betrekking tot de door hem waargenomen armbewegingen van de verdachte aflegde geen andere betekenis gekregen. Het hof heeft uit de door hemzelf en de door [getuige 2] waargenomen armbewegingen in combinatie met de aangifte van het slachtoffer, de geneeskundige verklaring over het letsel van het slachtoffer en de verklaring van getuige [getuige 1] afgeleid dat de verdachte heeft geschoten. De omstandigheid dat [getuige 2] heeft verklaard dat hij niet wist wat "het lichtpunt" op de ter zitting getoonde prinstcreen was doet daaraan niet af.

Het vierde middel faalt evenzeer.

Het zesde middel klaagt dat de inzendtermijn is overschreden en dat de redelijke termijn waarbinnen de Hoge Raad uitspraak moet doen naar verwachting ook zal worden overschreden.

Namens de verdachte is op 30 november 2010 beroep in cassatie ingesteld, waarna de stukken op 23 januari 2012 ter griffie van de Hoge Raad zijn binnengekomen. Het hof heeft de verdachte, als gezegd, veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaar. Tevens het hof in het bestreden arrest de gevangenneming van de verdachte bevolen.12. Ten tijde van het instellen van het cassatieberoep was aan dit bevel kennelijk nog geen uitvoering gegeven. De verdachte bevond zich toen - blijkens de cassatieakte - niet in voorlopige hechtenis. Dit betekent dat een inzendtermijn van acht maanden geldt. Die termijn is met bijna zes maanden overschreden. Ten tijde van de betekening van de aanzegging ex art. 435 Sv aan de verdachte was de verdachte wél gedetineerd, als gevolg waarvan de redelijke 16-maanden termijn geldt. De Hoge Raad kan echter niet meer binnen zestien maanden na het instellen van het beroep in cassatie uitspraak doen.

De redelijke termijn is dus ook in zoverre overschreden. Het verzuim dient volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad te leiden tot strafvermindering. Het middel slaagt.13.

Het tweede, derde en vierde middel falen en kunnen met de aan art. 81 RO ontleende motivering worden afgedaan. Het zesde middel slaagt.

Gronden die tot ambtshalve vernietiging van de bestreden uitspraak zouden behoren te leiden, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, doch uitsluitend voor wat betreft de strafoplegging, tot vermindering van de straf in de mate als de Hoge Raad gepast acht en tot verwerping van het beroep voor het overige.