Rb. Rotterdam, 10-04-2014, nr. ROT 13/4842 en ROT 13/5092

Eiser heeft het verzoek om informatie ingediend op 28 februari 2013 via een faxnummer dat op dat moment, zo begrijpt de rechtbank uit pagina 3 van het verweerschrift en de mededelingen van verweerder ter zitting, was opengesteld voor verzoeken op grond van de Wob. Gelet hierop moet het ervoor worden gehouden dat 28 februari 2013 geldt als de datum waarop het verzoek is ingediend.

De termijn voor verweerder om te beslissen op het verzoek om informatie ving, conform het bepaalde in artikel 6, eerste lid, van de Wob, aan op vrijdag 1 maart 2013 en liep tot en met donderdag 28 maart 2013. Niet is gebleken dat de termijn op de voet van artikel 6, tweede lid, van de Wob is verdaagd.

Verweerder is in het besluit van 29 mei 2013 uitgegaan van 12 april 2013 als datum waarop eiser kennelijk heeft bedoeld verweerder in gebreke te stellen, te weten door middel van zijn brief van 11 april 2013, die door verweerder op 12 april 2013 is ontvangen. Eiser heeft verweerder echter ook reeds bij faxbericht van 29 maart 2013 in gebreke gesteld.

De rechtbank zal daarom eerst beoordelen welke datum heeft te gelden als datum van ingebrekestelling.

Naar het oordeel van de rechtbank kan geen twijfel bestaan over het doel van de fax van 29 maart 2013, nu daarin staat dat eiser van mening is dat verweerder te laat op zijn verzoek heeft beslist en dat eiser verweerder om die reden in gebreke stelt. De rechtbank zal in het navolgende dan ook spreken over “de ingebrekestelling van 29 maart 2013”.

In dit verband is voorts van belang om vast te stellen dat faxverkeer, blijkens de Memorie van Toelichting bij de Wet elektronisch bestuurlijk verkeer (Kamerstukken II 2001/02, 28 483, nr. 3, blz. 6 en 7), dient te worden aangemerkt als een vorm van elektronisch verkeer:

“Bij verkeer langs elektronische weg dient gedacht te worden aan het gebruik van electronic mail (e-mail), websites, intra- en internet e.d. Ook het gebruik van zogeheten short message services (sms-berichten) valt hieronder. (…)

Ook de verzending per fax is een vorm van elektronisch verkeer. In het bijzonder door de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak is erop aangedrongen ook het faxverkeer wettelijk te regelen. Dit wetsvoorstel beoogt hierin mede te voorzien. Dat is mede aantrekkelijk omdat er tegenwoordig meer en meer mengvormen zijn waarbij fax en computer met elkaar worden gecombineerd. Er zijn heden ten dage processen van gegevensverkeer waarbij faxdocumenten geheel papierloos worden verwerkt. Bij dit soort processen is de grens tussen een elektronisch bericht en een papieren bericht niet meer goed te maken. De technische ontwikkelingen leiden tot een convergentie van de verschillende soorten apparatuur. Om deze redenen valt ook het faxverkeer onder de reikwijdte van de hier voorgestelde regeling.

Dit wetsvoorstel beoogt geen wijzigingen te brengen in de bestaande praktijk van het faxverkeer, maar wil er extra waarborgen voor bieden. De hierna te noemen uitgangspunten, in het bijzonder dat van de nevenschikking, zijn ook op het faxverkeer van toepassing. Voorts biedt dit voorstel een legitimatie voor de thans voorkomende praktijk dat door bestuursorganen nadere eisen worden gesteld voor het naar hen zenden van stukken per fax.”

Dit betekent dat op de per fax ingediende ingebrekestelling van 29 maart 2013 artikel 2:15, eerste lid, van de Awb van toepassing is, waarin is bepaald dat een bericht elektronisch naar een bestuursorgaan kan worden verzonden voor zover het bestuursorgaan kenbaar heeft gemaakt dat deze weg is geopend, alsmede dat het bestuursorgaan nadere eisen kan stellen aan het gebruik van de elektronische weg.

Verweerder heeft zich in het verweerschrift en ter zitting op het standpunt gesteld dat het door eiser gebruikte faxnummer eigenlijk tot 1 januari 2013, maar nadien in het kader van een overgangsperiode tot 1 maart 2013, heeft opengestaan, maar dit laatste uitsluitend voor verzoeken op grond van de Wob. Het standpunt, dat het definitief sluiten van het faxnummer per 1 maart 2013 op de website zou zijn aangekondigd, heeft verweerder niet nader onderbouwd. Bovendien had eiser alleen van die informatie kennis kunnen nemen indien hij op die website gericht daarnaar had gezocht. Voorts heeft verweerder eiser geen gerichte algemene informatie doen toekomen over de wijze van indienen van een (eventuele) ingebrekestelling, dan wel andere met zijn verzoek samenhangende correspondentie. Dit had bijvoorbeeld gekund in reactie op het net voor het einde van de overgangsperiode ingediende verzoek op grond van de Wob, waarbij valt te denken aan een waarschuwing van vorenstaande strekking in een ontvangstbevestiging.

Nu uit de door verweerder ter zitting geschetste gang van zaken vóór 1 januari 2013 het beeld naar voren komt dat sprake was van een bestendige bestuurlijke praktijk van het indienen per fax van zowel verzoeken op grond van de Wob, als daarmee samenhangende ingebrekestellingen, bezwaarschriften en dergelijke, lag het op de weg van verweerder om aan die praktijk een einde te maken door middel van een op deugdelijke wijze kenbaar gemaakte beslissing daartoe.

Overigens valt niet te zien welk concreet belang verweerder had om de onderhavige ingebrekestelling van 29 maart 2013 niet in behandeling te nemen.

Op grond van het vorenstaande gaat de rechtbank uit van 29 maart 2013 als datum waarop eiser verweerder in gebreke heeft gesteld.

Voorts zal de rechtbank beoordelen of verweerder, met het besluit van 29 mei 2013, tijdig op het verzoek om informatie heeft beslist.

De “wachttermijn” van artikel 4:17, derde lid, van de Awb ving aan op zaterdag 30 maart 2013 en liep tot en met vrijdag 12 april 2013. Op 12 april 2013 had verweerder nog niet op eisers verzoek beslist. De eerste dag waarover de dwangsom verschuldigd is, kan daarmee worden vastgesteld op zaterdag 13 april 2013.

Nu verweerder niet tijdig op het verzoek om informatie heeft beslist, was hij op grond van artikel 4:18 van de Awb gehouden om binnen de in die bepaling genoemde termijn een beslissing te nemen over de verschuldigdheid van de dwangsom. De rechtbank stelt vast dat verweerder dit niet heeft gedaan.

Eiser heeft verweerder, in het bezwaarschrift van 6 juli 2013, dienaangaande in gebreke gesteld. Verweerder heeft zich, anders dan in het beroep met kenmerk ROT 13/5092, niet op het standpunt gesteld dat deze ingebrekestelling niet in behandeling wordt genomen omdat deze naar het antwoordnummer is verzonden in plaats van naar het postbusadres. De rechtbank gaat daarom uit van een rechtsgeldige ingebrekestelling, die voorafgaande aan het beroep tegen het niet tijdig beslissen is ingediend.

Verweerder heeft zich in het verweerschrift op het standpunt gesteld dat hij in het besluit van 29 mei 2013 op eisers verzoek om informatie tevens heeft gemotiveerd waarom verweerder van mening is dat er geen dwangsom aan eiser is verbeurd. Gelet hierop berustte op verweerder geen verplichting om een besluit te nemen als bedoeld in artikel 4:18 van de Awb, is verweerder nimmer in gebreke geweest en treft de ingebrekestelling geen doel, aldus verweerder zelf.

De rechtbank is van oordeel dat het besluit van 29 mei 2013 geen juiste beslissing omtrent de verschuldigdheid en de hoogte van de dwangsom bevat. In dat besluit betwist verweerder dat de door eiser verstuurde ingebrekestelling als zodanig heeft te gelden, omdat niet duidelijk wordt dat er een dwangsom aan eiser wordt verbeurd. Verweerder verwijst dienaangaande naar de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) van 5 december 2012 (ECLI:NL:RVS:2012:BY5083).

In die uitspraak heeft de Afdeling, voor zover thans van belang, het volgende geoordeeld:

“(…) Het betoog van [appellant] dat de brief van 8 september 2010, die hij op 27 september 2010 en 15 oktober 2010 opnieuw heeft verzonden, als een ingebrekestelling wegens het niet tijdig nemen van een besluit op zijn verzoek om informatie moet worden aangemerkt, faalt. Deze brieven behelzen slechts de herinnering aan het lopende verzoek om informatie en de kennisgeving van de wens spoedig een besluit op dat verzoek te ontvangen. Uit de brieven valt niet af te leiden dat [appellant] het afdelingshoofd daarmee heeft willen manen binnen een bepaalde termijn alsnog een besluit op het verzoek te nemen of dat aanspraak op een dwangsom zal worden gemaakt, indien dat besluit niet binnen een redelijke termijn wordt genomen. Het afdelingshoofd heeft de brieven daarom niet als een ingebrekestelling hoeven aanmerken. (…)”

Uit het gebruik van het woord “of” in de voorlaatste aangehaalde zin, leidt de rechtbank af dat de Afdeling niet van oordeel is dat sprake is van twee cumulatieve vereisten, te weten dat de indiener van de ingebrekestelling zowel het bestuursorgaan moet manen alsnog een besluit te nemen, als ook aanspraak op een dwangsom moet maken.

Nu uit de tekst van de door eiser verstuurde ingebrekestelling blijkt dat in ieder geval aan de eerste voorwaarde wordt voldaan, is daarmee sprake van een ingebrekestelling die effect heeft. Verweerder heeft derhalve niet met genoemde overwegingen kunnen volstaan. Gelet hierop is strikt genomen geen sprake van niet tijdig beslissen op het verzoek om een dwangsom vast te stellen, maar van een weigering om dit te doen.

Reeds hierom is het beroep gegrond en komt de met een besluit gelijk te stellen weigering om een besluit te nemen over de vaststelling van de dwangsom van 29 mei 2013 voor vernietiging in aanmerking, voor zover daarbij niet is beslist op de verschuldigdheid en de hoogte van de dwangsom. De rechtbank ziet aanleiding te onderzoeken of zij zelf in de zaak kan voorzien, in die zin dat zij zal beoordelen of verweerder een dwangsom aan eiser heeft verbeurd en, zo ja, wat de hoogte daarvan is.

Op grond van het bepaalde in artikel 4:17, tweede lid, van de Awb bedraagt de dwangsom de eerste veertien dagen, te weten van zaterdag 13 april 2013 tot en met vrijdag 26 april 2013, € 20,- per dag (in totaal: € 280,-), de daaropvolgende veertien dagen, te weten van zaterdag 27 april 2013 tot en met vrijdag 10 mei 2013, € 30,- per dag (in totaal: € 420,-) en de overige dagen, te weten van zaterdag 11 mei 2013 tot en met vrijdag 24 mei 2013, € 40,- per dag (in totaal: € 560,-). De totale door verweerder verbeurde dwangsom komt daarmee uit op € 1.260,- (€ 280,- + € 420,- + € 560,-).

Eiser heeft de rechtbank voorts verzocht verweerder te veroordelen tot het betalen van de wettelijke rente over de verbeurde dwangsom.

Op grond van het bepaalde in artikel 4:18 van de Awb had verweerder de verschuldigdheid en de hoogte van de dwangsom binnen twee weken na de laatste dag waarover de dwangsom verschuldigd was bij beschikking vast moeten stellen. Deze termijn liep derhalve tot en met vrijdag 7 juni 2013, te weten twee weken na 24 mei 2013.

Gelet op het bepaalde in artikel 4:87, eerste lid, van de Awb had verweerder vervolgens zes weken om de dwangsom aan eiser te voldoen, derhalve tot en met vrijdag 19 juli 2013.

Indien het bestuursorgaan de beschikking tot betaling van een door hem verschuldigde geldsom niet tijdig geeft, is het op grond van het bepaalde in artikel 4:100, eerste lid, van de Awb wettelijke rente verschuldigd vanaf het tijdstip waarop het in verzuim zou zijn geweest indien de beschikking op de laatste dag van de daarvoor gestelde termijn zou zijn gegeven.

De rechtbank stelt, gelet op het vorenstaande, de eerste dag waarop verweerder in verzuim was vast op zaterdag 20 juli 2013. Verweerder is derhalve met ingang van die datum wettelijke rente aan eiser verschuldigd. Artikel 4:99 van de Awb bevat de regeling dat het bestuursorgaan bij verzuim zelf de wettelijke rente moet vaststellen.

Het beroep is gegrond en de rechtbank vernietigt de met een besluit gelijk te stellen weigering een besluit tot vaststelling van de dwangsom te nemen. De rechtbank ziet, mede gelet op het oordeel inzake het beroep met kenmerk ROT 13/5092, aanleiding zelf in de zaak te voorzien, op voormelde wijze.

Omdat de rechtbank het beroep gegrond verklaart, bepaalt de rechtbank dat verweerder aan eiser het door hem voor dit beroep betaalde griffierecht vergoedt.

De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiser voor dit beroep gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 243,50 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van € 487,- en een wegingsfactor 0,25).

Zoals de Afdeling meermalen heeft overwogen, onder meer in de uitspraak van 18 januari 2012 (ECLI:NL:RVS:2012:BV1194), behoort de behandeling van een zaak in bezwaar en beroep in beginsel tot de categorie 'gemiddeld' met wegingsfactor 1, tenzij bijzondere omstandigheden rechtvaardigen om hiervan af te wijken. Nu eiser in dit beroep enkel gronden heeft aangevoerd tegen het niet tijdig beslissen, is een wegingsfactor 0,25 naar het oordeel van de rechtbank passend.

Het beroep tegen het niet in behandeling nemen van het bezwaar (ROT 13/5092)