Hof Amsterdam, 31-03-2015, nr. 200.157.048/01 SKG

Het gaat in deze zaak om het volgende.

SBS6 heeft op 27 mei 2012 een aflevering uitgezonden van het programma ‘Misdaadverslaggever’ van Peter R. de Vries. In deze aflevering werden camerabeelden getoond waarin [appellant] met een (vermeend) huurmoordenaar (verder A te noemen) bespreekt hoe deze een concurrent van [appellant] in de escortbranche het beste kan (laten) liquideren. De beeldopnamen zijn door A in het geheim gemaakt met behulp van een balpen waarin een camera zat. [appellant] werd in deze in het programma uitgezonden beeldopnamen veelvuldig herkenbaar en zonder beeld- of geluidvervorming in beeld gebracht. Hij werd daarin niet met zijn volledige naam aangeduid maar met zijn voornaam, ‘van’ en de eerste letter van zijn achternaam.

[appellant] is bij vonnis van de rechtbank Amsterdam van 15 augustus 2012 veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf wegens poging tot uitlokking van huurmoord. Deze veroordeling is mede gebaseerd op de hiervoor genoemde beeldopnamen van A. In het vonnis is, voor zover relevant, het volgende overwogen:

‘Ter terechtzitting heeft de rechtbank de videobeelden van het tweede gesprek dat tussen verdachte en [A] heeft plaatsgevonden, bekeken. In tegenstelling tot hetgeen verdachte heeft verklaard is de rechtbank van oordeel dat uit de wijze waarop het gesprek wordt gevoerd, de inhoud van het besprokene en de gedragingen (de lichaamstaal) van verdachte tijdens dit gesprek niet valt op te maken dat verdachte bang was voor [A] en daarom met hem meespeelde. Integendeel: op de beelden valt te zien dat verdachte achteroverleunend geheel op zijn gemak een boterham zat te eten terwijl verdachte in het gesprek het initiatief nam en in detail [A] op een gebiedende en zakelijke wijze heeft geïnstrueerd hoe hij de moord op [slachtoffer] moest uitvoeren. Het was dan ook een serieus gesprek tussen verdachte en [A].

(…)

Het vorenoverwogene brengt de rechtbank tot het oordeel dat verdachte in het tweede gesprek [A] de opdracht heeft gegeven om [slachtoffer] te vermoorden. Nu verdachte de bedoeling had en er kennelijk vanuit ging dat [A] deze opdracht na dit gesprek zou uitvoeren, was het ten laste gelegde feit op dat moment voltooid. Bepalend is dat verdachte in het tweede gesprek aan [A] vraagt of [A] hem die avond bewijs kan geven. Het derde gesprek, waarvan de rechtbank de geluidsopname ter terechtzitting heeft beluisterd, begint met de mededeling van [A] dat het nog niet is gebeurd. Het was dus de bedoeling dat de moord na het tweede gesprek zou worden gepleegd.

Het voorgaande leidt tot een bewezenverklaring van het ten laste gelegde feit.

(…)

De rechtbank heeft bij de keuze tot het opleggen van een vrijheidsbenemende straf en bij de vaststelling van de duur daarvan in het bijzonder laten meewegen dat verdachte [A] de opdracht heeft gegeven om tegen betaling zijn grootste concurrent [slachtoffer] te vermoorden. Daarmee heeft verdachte geprobeerd te bewerkstelligen dat [slachtoffer] zijn grootste goed, te weten zijn leven, zou worden ontnomen. Dat dit uiteindelijk niet is gebeurd, is een gelukkige omstandigheid die geenszins aan verdachte te danken is. Daarbij moet het voor [slachtoffer] zeer beangstigend zijn te weten dat zijn concurrent heeft geprobeerd hem te laten vermoorden.

Voorts houdt de rechtbank rekening met omstandigheid dat verdachte, zoals blijkt uit het gesprek dat op video is opgenomen, met grote achteloosheid en buitengewoon kil en zakelijk spreekt over de wijze waarop de moord zou moeten worden gepleegd. Daarbij moet volgens verdachte niet worden geschroomd om eventuele getuigen die op dat moment aanwezig zijn, eveneens te vermoorden. De rechtbank is dan ook van oordeel dat verdachte een zeer ernstig misdrijf heeft gepleegd en acht derhalve een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van een aanzienlijke duur geboden. ’.

[appellant] is tegen dit vonnis in hoger beroep gegaan. Zijn voorlopige hechtenis is, zo blijkt uit de door hem overgelegde beschikking van de strafkamer van dit hof van 28 februari 2014, geschorst tot de dag voorafgaand aan de dag van de zitting waarop de inhoudelijke behandeling van de strafzaak in hoger beroep zal plaatsvinden. De voorlopige hechtenis is enige dagen voorafgaand aan het pleidooi in deze zaak hervat in verband met de aanvang van deze inhoudelijke behandeling.

Verschillende media hebben bericht over voornoemde veroordeling van [appellant] en de daaraan voorafgaande uitzending van Peter R. de Vries. In die berichten is [appellant] niet met zijn volledige naam aangeduid maar met zijn voornaam, ‘van’ en de eerste letter van zijn achternaam. Daarnaast heeft de zaak schrijver Antoon Engelbertink geïnspireerd tot het schrijven van een nieuw boek in een misdaadserie. In 2013 verscheen het boek ‘De Amsterdamse escort-huurmoord’, waarvan ook een Engelse vertaling bestaat. Engelbertink omschrijft het boek als ‘faction’, een mix van feit en fictie. In het boek wordt daadwerkelijk een moord gepleegd. Het personage dat de moord laat plegen heeft de (volledige) naam van [appellant].

Google Search is een door Google Inc op het internet aangeboden zoekmachine. Google Search helpt de internetgebruiker om aan de hand van één of meer opgegeven zoektermen uit alle informatie op het internet de meeste relevante informatie te verkrijgen. De naar aanleiding van de opgegeven zoektermen weergegeven zoekresultatenlijst geeft hyperlinks (URL’s) weer die verwijzen naar webpagina’s, afbeeldingen of locaties. Google Autocomplete is een functie binnen Google Search die gebruikers in staat stelt sneller informatie te vinden door voorspellingen van de zoekterm te tonen, terwijl een gebruiker de zoekterm intypt.

Bij het invoeren van de volledige naam van [appellant] als zoekterm wordt in Google Search als autocomplete-aanvulling ‘peter r de vries’ gegeven. Bij het opgeven van de volledige naam van [appellant] als zoekterm in Google Search worden als zoekresultaten, voor zover van belang, de volgende URL’s weergegeven:

( a) http://www.amazon.com/Amsterdam-Escort-Assassin-Anthony-Engelbertink/dp/1629078956;

( b) http://books.google.nl/books/about/The Amsterdam Escort Assassin.html?id=PGXenQEACAAJ&redir esc=v;

( c) http://www.abebooks.com/products/isbn/ 9781629070001/11956525691;

( d) een URL die verwijst naar een pagina van het Algemeen Dagblad waarin melding wordt gemaakt van de hiervoor vermelde veroordeling van [appellant].

De URL’s onder (a), (b), en (c) verwijzen naar pagina’s op respectievelijk amazon.com, books.google.nl en abebooks.com waarop informatie staat over het hiervoor genoemde boek van Engelbertink.

[appellant] heeft op 14 juni 2014 en op 24 juli 2014 met behulp van een daartoe bestemd onlineformulier Google verzocht om (onder meer) de hiervoor onder (a) tot en met (c) vermelde URL’s niet meer als resultaat te tonen bij het invoeren van zijn (volledige) naam in Google Search. Google Inc heeft bij e-mail van 21 augustus 2014 aan [appellant] laten weten het verzoek voor zover het betreft de onder (a) tot en met (c) bedoelde URL’s niet in te willigen.

[appellant] heeft in eerste aanleg gevorderd, samengevat, Google op straffe van een dwangsom te veroordelen:

I. tot het rectificeren, uitwissen en/of afschermen van zijn persoonsgegevens door verwijdering van de in het lichaam van de dagvaarding en bij pleidooi genoemde URL’s die met zijn persoon in verband worden gebracht bij het invoeren van zijn naam/namen ‘[appellant]’ in de (resultaten van de) zoekmachine van Google;

II. alle zoekresultaten, althans de door Google gepubliceerde URL’s, waarin de persoonsgegevens van [appellant] niet (meer), althans niet (meer) volledig genoemd worden, uit (de resultaten van de) zoekmachine van Google bij de zoekopdracht ‘[appellant]’ te verwijderen en verwijderd te houden;

III. De onderaan de webpagina van de zoekresultaten van de zoekmachine van Google bij het invoeren van de naam/namen ‘[appellant]’ weergegeven mededeling ‘sommige resultaten zijn mogelijk verwijderd op grond van Europese wetgeving inzake gegevensbescherming. Meer informatie.’ te verwijderen en verwijderd te houden;

IV. de naam/namen ‘[appellant]’ te ontkoppelen van de naam van ‘Peter R. de Vries’ in de (geautomatiseerde) zoekbalk van de zoekmachine van Google;

V. zich te onthouden van iedere inbreuk op de privacy van [appellant] door het (doen) openbaar maken en/of verveelvoudigen van de in het lichaam van de dagvaarding en bij pleidooi genoemde URL’s in haar zoekmachine in verband met de geautomatiseerde verwerking van de naam/namen van [appellant] voor commerciële doeleinden, dan wel het doen van publicitaire en/of andere reclame-uitingen van gelijke aard of strekking, in enigerlei vorm of op enigerlei wijze (met inbegrip van Google Books),

met veroordeling van Google in de proceskosten, met wettelijke rente.

[appellant] heeft zich daartoe beroepen op de Wet bescherming persoonsgegevens, met name de artikelen 36 en 40 van die wet. Hij heeft daarbij verwezen naar het arrest van het Europese hof van Justitie van 13 mei 2014 (Google vs. Costeja, C-131/12).

De voorzieningenrechter heeft (in rov. 4.3 en 4.4) de vordering jegens Google Netherlands afgewezen omdat Google Netherlands volgens Google in het geheel niet is betrokken bij de realisatie en het aanbieden van Google Search en [appellant] daartegen onvoldoende verweer heeft gevoerd. [appellant] heeft tegen deze overweging en beslissing geen uitdrukkelijke grief gericht zodat de vordering jegens Google Netherlands ook in hoger beroep niet toewijsbaar is.

De voorzieningenrechter heeft voorts (in rov. 4.8) overwogen dat [appellant] geen belang meer heeft bij zijn vordering tot verwijdering van URL’s, voor zover deze reeds door Google zijn verwijderd, en dat niet is gebleken van enige concrete dreiging dat deze weer getoond zullen worden. [appellant] heeft ook tegen deze overweging geen uitdrukkelijke grief gericht zodat het hof ervan uitgaat dat de vordering sub I thans alleen betreft de hiervoor onder 3.1.5 genoemde nog niet door Google verwijderde URL’s.

Het hof neemt bij de beoordeling van de onderhavige vordering het volgende tot uitgangspunt. Elke betrokkene heeft het recht tot rectificatie, uitwissing of afscherming van gegevens indien sprake is van een verwerking die onverenigbaar is met de richtlijn 95/46/EG van het Europees parlement en de Raad van 24 oktober 1995 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (verder: de Richtlijn persoonsgegevens). En dergelijke onverenigbaarheid kan niet enkel het gevolg zijn van onnauwkeurigheid van de gegevens maar ook omdat zij ontoereikend, niet ter zake dienend of bovenmatig zijn voor de doeleinden van de verwerking, omdat zij niet zijn bijgewerkt of omdat zij langer worden bewaard dan noodzakelijk is. De betrokkene kan op basis van zijn door de artikelen 7 en 8 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (verder: het handvest) gewaarborgde grondrechten verlangen dat op hem betrekking hebbende informatie niet meer via opneming in een resultatenlijst van het zoekmachine ter beschikking wordt gesteld van het grote publiek. Dit zal echter niet het geval zijn indien de inmenging in de grondrechten van de betrokkene wegens bijzondere redenen, zoals de rol die deze persoon in het openbare leven speelt, wordt gerechtvaardigd door het overwegende belang dat het publiek erbij heeft om toegang tot de informatie te krijgen. Een en ander volgt uit het hiervoor genoemde arrest Google vs Costeja. Het beroep van [appellant] op de Wet bescherming persoonsgegevens, welke wet is ingevoerd ter implementatie van de Richtlijn persoonsgegevens, dient in het licht van dit arrest te worden bezien.

Het hof stelt vast dat [appellant] wordt vervolgd voor een ernstig strafbaar feit en daarvoor in eerste aanleg is veroordeeld. [appellant] is weliswaar in hoger beroep gegaan van het hiervoor vermelde strafvonnis, maar heeft in dit geding niets ingebracht wat op dit moment afdoet aan het bestaan van dit veroordelende vonnis. Vooralsnog moet daarom worden aangenomen dat de publicaties die daarvan, zoals gebruikelijk, het gevolg zijn geweest en de publieke belangstelling daarvoor, aan het eigen gedrag van [appellant] te wijten zijn. Het publiek heeft in het algemeen een groot belang om toegang te verkrijgen tot informatie omtrent ernstige delicten en dus ook omtrent de strafvervolging en veroordeling van [appellant].

Bovendien dient te worden uitgegaan van het volgende. De zoekresultaten die volgen op het intypen van de naam van [appellant], verwijzen - zo stelt [appellant] zelf - naar websites die slechts zijn voornaam en de eerste letter van zijn achternaam bevatten. Dit betekent dat derden die inlichtingen over [appellant] zoeken en reeds bekend zijn met zijn volledige naam, niet met zekerheid kunnen vaststellen of de betreffende webpagina’s gegevens bevatten over [appellant] of dat de informatie betrekking heeft op een andere persoon. Voor zover het publiek wel het verband legt tussen de persoon van [appellant] en de inhoud van de webpagina’s, bijvoorbeeld omdat zij op de hoogte zijn van zijn activiteiten in de escortbranche of over andere gegevens beschikken die mede [appellant] als de verdachte van het misdrijf kunnen identificeren, dient dat gelet op zijn rol in het openbare leven en (de belangstelling van het publiek voor) het gepleegde misdrijf voor rekening van [appellant] zelf te komen.

[appellant] heeft ter zitting in eerste aanleg nog aangevoerd dat in het boek van Engelbertink zijn volledige naam wordt gebruikt zodat internetgebruikers hem alsnog aan het strafbare feit kunnen linken. Het hof wijst echter erop dat het boek van Engelbertink wordt gepresenteerd als een mix tussen feit en fictie. In het boek wordt bovendien ervan uitgegaan dat daadwerkelijk een moord wordt gepleegd. Het publiek kan dan ook niet op grond van de inhoud van het boek, laat staan op grond van de verwijzingen naar dit boek, zonder meer het verband leggen tussen [appellant] en het door hem gepleegde misdrijf. Voor zover het publiek dit verband op grond van de voorhanden gegevens wel legt, dient dit net als de verwijzingen naar de overige websites en om dezelfde redenen voor rekening van [appellant] te blijven.

In verband met een en ander is van onvoldoende belang dat het boek van Engelbertink, naar [appellant] aanvoert, niet meer in de handel zou zijn. Voor zover dit al juist zou zijn – Google voert met stukken onderbouwd het tegendeel aan – betekent dit nog niet dat de verwijzingen naar webpagina’s waarop het boek wordt beschreven (en/of te koop wordt aangeboden) niet meer relevant zouden zijn. [appellant] heeft daartoe onvoldoende aangevoerd. Het boek is immers wel recent uitgegeven en in de handel geweest en zodoende nog steeds van betekenis.

Het hof komt tot de conclusie dat de hiervoor geschetste omstandigheden de sub I gevorderde verwijdering van zoekresultaten onvoldoende rechtvaardigen. Het komt er, kort gezegd, op neer dat [appellant] wordt vervolgd voor een zeer recent begaan ernstig misdrijf en daarvoor in eerste aanleg is veroordeeld en dat hem niet het recht toekomt te worden gevrijwaard van zoekresultaten waardoor het publiek – voor zover dat op de hoogte is van zijn volledige naam, terwijl het hoger beroep in zijn strafzaak nog loopt en van een relevant tijdverloop geen sprake is – hem mogelijk in verband kan brengen met dit misdrijf. Dit betekent dat grief 1, welke strekt tot toewijzing van dit onderdeel van het gevorderde, faalt.

Voor zover [appellant] heeft bedoeld zijn - in eerste aanleg ingetrokken - vordering ten aanzien van de URL’s die verwijzen naar Amerikaanse justitiële documentatie die op hem betrekking heeft, te laten herleven (dit is overigens niet uitdrukkelijk in zijn memorie van grieven te lezen en aldus in beginsel tardief), dient te worden geoordeeld dat het publiek, gelet op de aard van deze informatie, een gerechtvaardigd belang heeft om over deze kennelijk in de Verenigde Staten van justitiële zijde openbaar gemaakte gegevens te worden geïnformeerd. [appellant] heeft onvoldoende aangevoerd om tot een verbod op verwijzing naar deze uit 2005 stammende gegevens te komen.

[appellant] heeft voorts niet aannemelijk gemaakt dat Google de zoekresultaten handmatig heeft gemanipuleerd met geen ander doel dan hem te schaden. Google heeft ter zitting voldoende toegelicht dat een bepaald zoekresultaat kan ontstaan door een verband met een deel van de zoekterm, bijvoorbeeld zijn voornaam, en dat dit zoekresultaat hoger op de lijst van resultaten kan komen doordat gebruikers de webpagina vaak aanklikken. Bovendien wordt met de verwijzing, zoals reeds overwogen, voor het publiek geen zeker verband gelegd met de persoon van [appellant] maar slechts verwezen naar het boek van Engelbertink of naar een website met zijn initiaal. Een en ander betekent dat niet wordt toegekomen aan een verbod om naar aanleiding van het intypen van de volledige naam webpagina’s te tonen waarin (thans) slechts initialen voorkomen, zoals [appellant] kennelijk met zijn vordering sub II beoogt. Evenmin kan op grond van de feiten en omstandigheden worden volgehouden dat Google door haar werkwijze de content van journalistieke publicaties aanvult (met de volledige naam van [appellant]) en daarmee, wat daarvan verder zij, volgens [appellant] de in de media toegepaste initialenregel passeert. Voor het overige is de vordering sub II te ruim en weinig concreet geformuleerd en daarom al niet toewijsbaar. Grief 2, strekkende tot toewijzing van dit onderdeel van de vordering, faalt eveneens.

[appellant] heeft niet betwist dat, zoals Google aanvoert, de in de vordering sub III genoemde mededeling standaard wordt vermeld bij zoekacties op een persoonsnaam, met uitzondering van namen van bekende personen, en los staat van eventuele al dan niet gehonoreerde verwijderingsverzoeken. Er is dan ook geen grond voor toewijzing van het sub III gevorderde, zodat ook grief 3 faalt.

[appellant] voert bij grief 4 aan dat Google met de autocomplete-toevoeging ‘Peter R de Vries’ kennelijk opzettelijk beoogt om hem zonder enig gerechtvaardigd doel of publiek belang opnieuw in de belangstelling te plaatsen en dat dit daarom onrechtmatig is. [appellant] heeft echter niet betwist dat de toevoeging automatisch wordt gegenereerd op grond van onder meer het aantal keren dat gebruikers op basis van een bepaalde zoektermen hebben gezocht. Van een opzettelijke beschadiging van [appellant] is dan ook niet gebleken. Voorts heeft te gelden dat, zoals reeds overwogen, het publiek een gerechtvaardigd belang heeft om geïnformeerd te worden over [appellant]. Tot slot weegt mee dat gebruikers die worden geconfronteerd met de aanvulling kennelijk reeds op de hoogte zijn van de volledige naam van [appellant] en dat de met de autocomplete-toevoeging gegenereerde zoekresultaten niet meer gegevens over [appellant] opleveren dan zonder die toevoeging worden verkregen. [appellant] heeft in elk geval niet aangevoerd dat de autocomplete-functie andere verwijzingen oplevert die schadelijk zijn voor hem. Ook de vordering sub IV is niet toewijsbaar, zodat grief 4 faalt.

Het hof is met de voorzieningenrechter van oordeel dat het sub V gevorderde te algemeen is geformuleerd om te worden toegewezen. Grief 5 faalt.

Bij grief 6 voert [appellant] aan dat een (volledige) proceskostenveroordeling in eerste aanleg niet in de rede lag omdat Google pas hangende de procedure in eerste aanleg deels is tegemoetgekomen aan zijn verwijderingsverzoek. [appellant] voert echter niet aan dat en waarom Google te lang heeft gewacht met de beantwoording van zijn verzoek, terwijl een dergelijke conclusie gelet op de datum van indiening van het verzoek en de datum van inwilliging niet voor de hand ligt. De grief faalt.

[appellant] heeft, omdat er geen gronden zijn voor toewijzing van enig onderdeel van zijn vordering, geen belang bij de bespreking van grief 7, waarin hij het (al dan niet ten overvloede gegeven) oordeel van de voorzieningenrechter dat hij het spoedeisend belang bij zijn vordering onvoldoende heeft aangetoond, aanvalt.

De grieven falen. Het vonnis waarvan beroep zal worden bekrachtigd. [appellant] zal als in het ongelijk gestelde partij worden verwezen in de kosten van het geding in hoger beroep.