Drie beginselen van fiscale rechtsbescherming (FM nr. 77) 2000/2.2.5.1:2.2.5.1 Afbakening met uitlatingen van de wetgever

Drie beginselen van fiscale rechtsbescherming (FM nr. 77) 2000/2.2.5.1

2.2.5.1 Afbakening met uitlatingen van de wetgever

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Tijdens de parlementaire behandeling van wetsvoorstellen vindt uit de aard der zaak regelmatig een uitgebreide gedachtenwisseling plaats over onderdelen van de wetsvoorstellen. Normaal gesproken kan daaraan niet rechtstreeks vertrouwen worden ontleend door de belastingplichtigen.1

In HR 7 juli 1993, nr. 28448, BNB 1993/336 overwoog de Hoge Raad dat er door een belastingplichtige geen beroep op het vertrouwensbeginsel kan worden gedaan indien de staatssecretaris uitlatingen doet in het kader van de behandeling van een wetsvoorstel, waarbij hij is opgetreden als mede-wetgever en niet als uitvoerder van de belastingwet.

HR 7 juli 1993, nr. 28448, BNB 1993/336, m.n. Slot, betrof een procedure in de vennootschapsbelasting. Een belastingplichtige verschilde met de inspecteur van mening over de berekening van verplichtingen uit een VUT-regeling. Hij beriep zich daarbij ook op hetgeen de staatssecretaris had opgemerkt in de Memorie van Toelichting bij het ontwerp van wet inzake de heffing over vermogensoverschotten van pensioenfondsen. Het Hof had hierin niet meer gezien dan de beantwoording van de in het Voorlopig Verslag gestelde vragen, en zeker geen toezegging. De Hoge Raad besliste ‘dat de Staatssecretaris bedoelde uitlatingen heeft gedaan in het kader van de behandeling van een wetsvoorstel, waarbij hij is opgetreden als medewetgever en niet als uitvoerder van de belastingwet’. Het beroep op het vertrouwens- en/of gelijkheidsbeginsel werd verworpen. Dezelfde ‘standaard’-overweging gebruikte de Hoge Raad in HR 25 januari 1995, nr. 29914, BNB 1995/148.2

Wel heeft zo’n gedachtenwisseling uiteraard haar waarde in het rechtsvindingsproces bij de toepassing van de desbetreffende wetten. Zij kunnen de bedoelingen van de wetgever verduidelijken en aldus een houvast zijn voor de rechtspraktijk bij de uitleg van de wettelijke bepalingen.3 Toch kan het voorkomen dat bij de parlementaire behandeling door de minister of staatssecretaris uitlatingen worden gedaan die het bestek van nadere vaststelling van de betekenis en reikwijdte van het wetsvoorstel te buiten gaan. Met name indien de wens bestaat om een wetsvoorstel niet verder te detailleren zegt de staatssecretaris nog wel eens toe in de uitvoeringssfeer aan bepaalde bezwaren tegemoet te komen.4

Uit de hierboven genoemde rechtspraak kan worden afgeleid dat in principe dergelijke uitlatingen onder omstandigheden als toezeggingen kunnen worden opgevat.5 De Hoge Raad heeft in een arrest uit 1985 een dergelijke uitlating omschreven als een algemene tot de belastingplichtigen gerichte uitlating waaraan zij in de uitvoeringssfeer vertrouwen mogen ontlenen.

HR 11 december 1985, nr. 23242, BNB 1986/42: ‘Belanghebbenden opvatting dat Burgemeester en Wethouders met de toelichting op hun aan de gemeenteraad gedane voorstel van 17 november 1981 betreffende de belastingtarieven 1982 bij belanghebbende het in rechte te beschermen vertrouwen hebben gewekt dat voor de heffing van de onroerend-goedbelastingen voor het jaar 1982 hertaxatie van de onroerende goederen achterwege zou blijven, kan niet als juist worden aanvaard. Bedoelde toelichting, die is gegeven ter voorbereiding van de discussie in de gemeenteraad over door die raad – onder toezicht van de Kroon – vast te stellen wetgeving, behelst niet een algemene tot de belastingplichtigen gerichte uitlating waaraan zij in de uitvoeringssfeer vertrouwen mogen ontlenen.’67

Zulke uitlatingen hebben daarmee tevens het karakter van beleidsregel. Er zal daartoe duidelijk moeten vaststaan dat de minister of staatssecretaris een dergelijke toezegging doet in zijn hoedanigheid van uitvoerder en niet in die van medewetgever.8 Daarmee is ook gezegd dat de rechter niet snel zal aannemen dat tijdens de parlementaire behandeling algemene toezeggingen zijn gedaan.9 Overigens is het niet ongebruikelijk dat de staatssecretaris dergelijke toezeggingen nog eens apart bekend maakt.

Een complicatie kan zich nog voordoen indien de regering aan haar medewetgever toezegt een en ander in de uitvoeringssfeer op te lossen, maar de aldus gedane toezegging op zich nog niet de status heeft van een afgeronde tot de belastingplichtigen gerichte uitlating. De toezegging is dan primair gericht tot de medewetgever en houdt in dat nog een nadere beleidsregel in de uitvoeringssfeer zal worden opgesteld. Vaak zijn de toezeggingen ook nog niet concreet genoeg om als beleidsregel te kunnen worden gehanteerd.10 Zulke toezeggingen binden volgens HR 30 november 1977, nr. 18374, BNB 1978/21 de belastingadministratie niet naar de belastingplichtigen toe.11

In HR 30 november 1977, nr. 18374, BNB 1978/21, m.n. Tuk, overwoog de Hoge Raad: ‘dat uit de bewoordingen waarmee de Staatssecretaris van Financiën zich dienaangaande heeft uitgelaten ( ) echter moet worden afgeleid dat de Regering zich nog nader wilde beraden over de wijze waarop aan deze toezegging gevolg zou worden gegeven’.12

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.