Hof Amsterdam, 27-04-2010, nr. 200.000.912-01

De partijen worden hierna respectievelijk [T] en Dexia genoemd.

Bij dagvaarding van 23 augustus 2007 is [T] in hoger beroep gekomen van een vonnis van de rechtbank te Amsterdam, sector kanton, locatie Amsterdam, hierna “de kantonrechter”, van 11 juli 2007, in deze zaak onder rolnummer 816811 DX EXPL 06-3172 gewezen tussen haar als eiseres en Dexia als gedaagde.

Het verdere verloop van het geding in hoger beroep blijkt uit de volgende processtukken:

[T] heeft één grief voorgesteld en toegelicht. Voor de inhoud daarvan wordt verwezen naar de desbetreffende memorie.

De kantonrechter heeft in het bestreden vonnis onder 1.1 tot en met 1.3 een aantal feiten als in deze zaak vaststaand aangemerkt. Over de juistheid van de aldus vastgestelde feiten bestaat geen geschil, zodat ook het hof van die feiten zal uitgaan.

Bij beschikking van 25 januari 2007 (NJ 2007, 427) heeft het hof op de voet van artikel 7:907, eerste lid, BW een overeenkomst tussen Dexia en anderen verbindend verklaard die strekt tot (gedeeltelijke) vergoeding van schade zoals onder andere in dit geding aan de orde. Het hof begrijpt dat [T] door een schriftelijke mededeling zoals bedoeld in artikel 7:908, tweede lid, BW (tijdig) heeft laten weten dat zij niet aan de verbindend verklaarde overeenkomst - de zogeheten “Duisenberg”-regeling – gebonden wil zijn. Uitgangspunt voor de beoordeling van het hoger beroep is daarom dat de verbindendverklaring van de zojuist bedoelde overeenkomst ten aanzien van [T] geen gevolg heeft, zodat die overeenkomst haar niet bindt.

[D], hierna “[D]”, is in augustus 2001 een overeenkomst tot effectenlease aangegaan met een rechtsvoorgangster van Dexia, hierna eveneens aangeduid als “Dexia”. Op grond van deze overeenkomst, hierna “de lease-overeenkomst”, heeft hij een geldbedrag van Dexia geleend, waarmee effecten zijn aangekocht die [D] van Dexia heeft geleast. Over het geleende bedrag was [D], naar in de lease-overeenkomst is vermeld, rente verschuldigd. Veranderingen in de waarde van de geleaste effecten kwamen voor zijn rekening. De lease-overeenkomst is aangegaan voor bepaalde tijd. [D] heeft ter voldoening aan zijn verplichtingen uit de lease-overeenkomst daarin genoemde bedragen aan Dexia betaald.

Bij brief van 27 juni 2005 van haar raadsman heeft [T] de lease-overeenkomst buitengerechtelijk vernietigd. [T] heeft hiertoe aangevoerd, kort gezegd, dat zij op het tijdstip van de totstandkoming van de lease-overeenkomst de echtgenote was van [D], dat deze krachtens het bepaalde in artikel 1:88 BW voor het aangaan van de overeenkomst haar toestemming behoefde - omdat de lease-overeenkomst een overeenkomst van koop op afbetaling inhoudt - en dat die toestemming ontbreekt. De lease-overeenkomst is niet mede-ondertekend door [T] en zij heeft evenmin anderszins schriftelijk aan [D] haar toestemming voor het aangaan van de overeenkomst gegeven. [T] heeft Dexia voorts aangesproken tot terugbetaling van de bedragen die [D] op de voet van de lease-overeenkomst aan Dexia heeft betaald. Dexia heeft de vernietiging niet aanvaard en geen bedragen terugbetaald.

In het licht van de hierboven weergegeven, tussen partijen vaststaande feiten heeft [T] – naar het hof begrijpt op de grondslag van artikel 1:89, vijfde lid, BW - een vordering ingesteld tegen Dexia. De vordering strekt, kort gezegd en voor zover in hoger beroep van belang, tot verklaring voor recht dat de lease-overeenkomst rechtsgeldig is vernietigd en veroordeling van Dexia tot terugbetaling van hetgeen [D] ter voldoening aan de overeenkomst heeft betaald, met rente. De kantonrechter heeft de vordering afgewezen, omdat de bevoegdheid van [T] tot vernietiging van de lease-overeenkomst wegens het ontbreken van haar toestemming reeds was verjaard toen [T] die bevoegdheid uitoefende. Tegen dit oordeel en de daartoe leidende overwegingen richt zich het hoger beroep.

Met haar enige grief betoogt [T] dat de kantonrechter ten onrechte heeft geoordeeld dat haar bevoegdheid tot vernietiging van de lease-overeenkomst was verjaard toen zij deze uitoefende, zodat de onder 4.3 genoemde brief niet het beoogde rechtsgevolg heeft gehad en [T] geen recht heeft op terugbetaling van op de voet van de lease-overeenkomst door [D] aan Dexia betaalde bedragen. De grief kan niet slagen. Hiertoe is het volgende bepalend.

De bevoegdheid tot vernietiging van een overeenkomst waarvoor een echtgenoot krachtens artikel 1:88 BW de toestemming van de andere echtgenoot behoeft, zoals de lease-overeenkomst, wegens het ontbreken van die toestemming, verjaart door verloop van drie jaar nadat de bevoegdheid tot vernietiging aan de echtgenoot van wie de toestemming was vereist, ten dienste is komen te staan (naar volgt uit artikel 3:52, eerste lid aanhef en onder d, BW in samenhang met artikel 1:89, eerste lid, BW). Voor het ten dienste komen te staan van de bevoegdheid tot vernietiging, en hiermee voor de aanvang van de verjaringstermijn, is bepalend wanneer de echtgenoot van wie de toestemming was vereist daadwerkelijk met het bestaan van de overeenkomst bekend is geworden. Na de voltooiing van de verjaringstermijn kan die echtgenoot de overeenkomst niet meer rechtsgeldig vernietigen. Het komt er dus op aan wanneer [T] daadwerkelijk bekend is geworden met het bestaan van de lease-overeenkomst die zij heeft bedoeld te vernietigen.

De partij die een beroep doet op de verjaring van een bevoegdheid tot vernietiging van een overeenkomst, ten aanzien waarvan de wederpartij voldoende onderbouwd heeft aangevoerd dat een vernietigingsgrond is ingeroepen, dient feiten te stellen - en, bij voldoende betwisting, te bewijzen - waaruit de gegrondheid van dat beroep kan volgen. Het gaat daarbij, bij een verjaringstermijn zoals thans aan de orde, om feiten waaruit volgt dat de wederpartij met de overeenkomst bekend is geworden meer dan drie jaar voordat zij heeft gepoogd deze te vernietigen. Dexia heeft hiertoe onweersproken aangevoerd - onder meer - dat de bedragen die [D] op grond van de lease-overeenkomst aan Dexia was verschuldigd, zijn betaald vanaf een gezamenlijke rekening van [D] en [T] die op naam van beiden was gesteld (een zogeheten “en/of”-rekening). Het bestaan van de lease-overeenkomst was daardoor kenbaar uit bankafschriften van de betrokken rekening, die mede aan [T] waren gericht. Deze feiten wettigen de gevolgtrekking dat [T] met ingang van de ontvangstdatum van het oudste bankafschrift waarop een betaling ter zake van de lease-overeenkomst is vermeld, met het bestaan van de overeenkomst bekend was. Gelet op de datum waarop de eerste betaling aan Dexia op grond van de lease-overeenkomst heeft plaatsgevonden, was dit in of omstreeks september 2001, dus meer dan drie jaar voordat [T] heeft gepoogd de overeenkomst te vernietigen.

In haar toelichting op de grief heeft [T] het bovenstaande vrijwel uitsluitend getracht te weerleggen met de stelling dat zij geen kennis heeft genomen van de betrokken bankafschriften en evenmin van andere bescheiden betreffende de rekening waarop die betrekking hadden, dat [D] in het door [T] en [D] gevoerde huishouden de financiële zaken regelde – naar het hof begrijpt uit de verwijzing naar de bij de memorie van grieven overgelegde productie – en dat [T] pas in juni 2005 bekend is geworden met het bestaan van de lease-overeenkomst. Dit zou meebrengen dat de bevoegdheid van [T] tot vernietiging van de lease-overeenkomst wegens het ontbreken van haar toestemming, op het tijdstip van de onder 4.3 genoemde brief nog niet was verjaard. Dat [T] vanaf de totstandkoming van de lease-overeenkomst in augustus 2001 tot juni 2005 geen kennis heeft genomen van bankafschriften van de gezamenlijke rekening van [D] en haarzelf waarop betalingen ter zake van de lease-overeenkomst zijn vermeld, is, nu die rekening op beider naam was gesteld en die afschriften mede aan [T] waren gericht, evenwel dusdanig weinig geloofwaardig dat [T] hiermee onvoldoende heeft betwist dat zij door het oudste van de betrokken bankafschriften met het bestaan van de lease-overeenkomst bekend is geworden.

Dit wordt niet anders door de stelling van [T] dat [D] in hun huishouden de financiële zaken regelde, omdat deze stelling, ook indien juist, onverlet laat dat bankafschriften waarop betalingen ter zake van de lease-overeenkomst zijn vermeld, mede aan [T] waren gericht en dat weinig geloofwaardig is dat zij hiervan geen kennis heeft genomen. Het had daarom, ter onderbouwing van haar betwisting van de gestelde bekendheid, op de weg van [T] gelegen concrete nadere omstandigheden aan te wijzen waaruit kan volgen dat zij, in weerwil van het voorgaande, niet met het bestaan van de lease-overeenkomst bekend is geworden meer dan drie jaar voordat zij heeft gepoogd deze te vernietigen. Dit heeft [T] nagelaten, zodat als vaststaand moet worden aangenomen dat zij daarmee toen al wel bekend was en, dus, dat haar bevoegdheid tot vernietiging was verjaard toen zij deze bedoelde uit te oefenen door de onder 4.3 genoemde brief. Voor bewijslevering zoals door [T] aangeboden is dan geen plaats meer.

Hetgeen partijen in dit hoger beroep verder nog hebben aangevoerd, kan niet leiden tot andere oordelen dan hierboven gegeven en behoeft derhalve, bij gebrek aan belang, geen bespreking. Evenmin zijn door een partij – voldoende concrete - feiten gesteld en te bewijzen aangeboden die, bij bewezenverklaring, tot andere oordelen zouden leiden. Voor zover een partij bewijs heeft aangeboden, komt aan haar desbetreffende aanbod daarom geen betekenis toe voor de beslissing van de zaak, zodat dit aanbod, als niet ter zake dienend, wordt gepasseerd.

Het hierboven overwogene leidt tot de slotsom dat het hoger beroep tevergeefs is ingesteld, zodat het vonnis waarvan beroep, bij gebreke van een grond voor vernietiging, moet worden bekrachtigd.

[T] zal, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van de procedure in hoger beroep.

Het hof:

bekrachtigt het vonnis waarvan beroep;

verwijst [T] in de proceskosten van het hoger beroep en begroot die kosten, voor zover tot heden aan de kant van Dexia gevallen, op € 251,- aan verschotten en op € 894,- aan salaris advocaat;

verklaart deze kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit arrest is gewezen door mrs. W.H.F.M. Cortenraad, A.S. Arnold en C.C. Meijer en in het openbaar uitgesproken op dinsdag 27 april 2010 door de rolraadsheer.