HvJ EU, 07-04-2022, nr. C-568/20

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 2, onder a), en artikel 39 van verordening nr. 1215/2012 aldus moeten worden uitgelegd dat een betalingsbevel dat door een gerecht van een lidstaat is afgegeven op grond van in een derde staat gewezen definitieve vonnissen, een ‘beslissing’ vormt en in de andere lidstaten uitvoerbaar is.

Vooraf zij eraan herinnerd dat het feit dat verordening nr. 1215/2012 volgens overweging 34 in de plaats is gekomen van de bij die verordening ingetrokken verordening nr. 44/2001 — die op haar beurt in de plaats is gekomen van het Executieverdrag — met zich meebrengt dat de door het Hof aan de bepalingen van laatstgenoemde rechtsinstrumenten gegeven uitlegging ook geldt voor verordening nr. 1215/2012, voor zover die bepalingen kunnen worden geacht ‘gelijkwaardig’ te zijn (arrest van 10 maart 2022, BMA Nederland, C-498/20, EU:C:2022:173, punt 27 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Dat is inderdaad het geval bij artikel 25 en artikel 27, punt 1, van het Executieverdrag en artikel 32 en artikel 34, punt 1, van verordening nr. 44/2001 enerzijds, en artikel 2, onder a), en artikel 45, lid 1, onder a), van verordening nr. 1215/2012 anderzijds.

Zoals het Hof heeft geoordeeld met betrekking tot artikel 32 van verordening nr. 44/2001, de bepaling die overeenkomt met artikel 2, onder a), van verordening nr. 1215/2012, wordt onder ‘beslissing’ verstaan elke door een gerecht van een lidstaat gegeven beslissing zonder onderscheid naar de inhoud ervan (zie in die zin arrest van 15 november 2012, Gothaer Allgemeine Versicherung e.a., C-456/11, EU:C:2012:719, punt 23).

Hieruit volgt dat dit begrip tevens een betalingsbevel omvat dat een gerecht van een lidstaat heeft afgegeven op grond van in een derde staat gewezen definitieve vonnissen.

Volgens de rechtspraak van het Hof vallen beslissingen immers reeds binnen de werkingssfeer van verordening nr. 1215/2012 als het gaat om rechterlijke beslissingen die in de lidstaat van herkomst op diverse wijzen het onderwerp zijn geweest of konden zijn van een procedure op tegenspraak, voordat in een andere lidstaat dan in deze lidstaat van herkomst om hun erkenning en tenuitvoerlegging wordt verzocht (zie naar analogie arrest van 2 april 2009, Gambazzi, C-394/07, EU:C:2009:219, punt 23 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Deze ruime en autonome uitlegging wordt bevestigd door het stelsel van verordening nr. 1215/2012 en door de doelstellingen ervan (zie naar analogie arrest van 15 november 2012, Gothaer Allgemeine Versicherung e.a., C-456/11, EU:C:2012:719, punten 26 en 28).

Wat in de eerste plaats de doelstellingen van verordening nr. 1215/2012 betreft, wordt in overweging 6 uiteengezet dat de doelstelling is gelegen in het vrije verkeer van beslissingen in burgerlijke en handelszaken. Voorts volgt uit de overwegingen 4 en 26 ervan dat deze verordening de snelle en eenvoudige erkenning en tenuitvoerlegging beoogt van beslissingen die zijn gegeven in door de verordening gebonden lidstaten. Zoals de Europese Commissie heeft opgemerkt zou een andere uitlegging van artikel 2, onder a), van die verordening meebrengen dat het begrip ‘beslissing’ aan de inhoud ervan wordt verbonden, hetgeen in strijd zou zijn met die doelstelling.

In de tweede plaats, wat het bij verordening nr. 1215/2012 ingevoerde stelsel betreft, wordt in overweging 26 van deze verordening gewezen op het belang dat toekomt aan het beginsel van wederzijds vertrouwen tussen de gerechten van de lidstaten met betrekking tot de erkenning en de tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen, hetgeen veronderstelt dat het begrip ‘beslissing’ niet eng wordt uitgelegd.

Dat wederzijdse vertrouwen zou worden geschaad indien een gerecht van een lidstaat kon vaststellen dat een betalingsbevel dat een gerecht van een andere lidstaat op grond van in een derde staat gewezen definitieve vonnissen heeft afgegeven, geen beslissing is.

Ten slotte zou een enge uitlegging van het begrip ‘beslissing’ in de zin van artikel 2, onder a), van verordening nr. 1215/2012 ertoe leiden dat een categorie van door gerechten verrichte handelingen wordt ingevoerd die niet tot de in artikel 45 van deze verordening limitatief opgesomde uitzonderingen behoren maar toch niet als ‘beslissingen’ kunnen worden aangemerkt, zodat de gerechten van de andere lidstaten deze niet hoeven te erkennen. Het bestaan van een dergelijke categorie handelingen zou onverenigbaar zijn met het bij de artikelen 39, 45 en 46 van deze verordening ingevoerde stelsel, dat bepaalt dat rechterlijke beslissingen van rechtswege ten uitvoer worden gelegd en verbiedt dat de bevoegdheid van de gerechten van de lidstaat van herkomst door de gerechten van de aangezochte lidstaat wordt getoetst (zie naar analogie arrest van 15 november 2012, Gothaer Allgemeine Versicherung e.a., C-456/11, EU:C:2012:719, punt 31).

In casu volgt uit de verwijzingsbeslissing dat aan het betalingsbevel van de High Court in het hoofdgeding ten minste een summier onderzoek op tegenspraak in de lidstaat van herkomst is voorafgegaan, zodat dat betalingsbevel een beslissing in de zin van artikel 2, onder a), van verordening nr. 1215/2012 is. Aangezien dat bevel in die lidstaat uitvoerbaar is verklaard, is het krachtens artikel 39 van deze verordening ook in de andere lidstaten uitvoerbaar.

Aan die conclusie wordt niet afgedaan door het feit dat dat betalingsbevel ten gronde is gegeven voor de tenuitvoerlegging van in een derde staat gewezen vonnissen, die als zodanig niet uitvoerbaar zijn in de lidstaten.

Aangezien de werkingssfeer van verordening nr. 1215/2012 beperkt is tot vraagstukken van rechterlijke bevoegdheid, erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen van de gerechten van de lidstaten en aangezien er ook geen andere Unierechtelijke bepalingen zijn waarmee deze vraagstukken worden geregeld ten aanzien van beslissingen van de gerechten van derde staten, zijn de lidstaten in beginsel vrij om de voorwaarden en procedures te bepalen waaronder de nationale gerechten kennis kunnen nemen van de hun voorgelegde gedingen. Als gevolg daarvan hebben bepaalde typen procedures en rechterlijke beslissingen in een bepaalde lidstaat niet noodzakelijkerwijs een equivalent in de andere lidstaten.

Wat in het bijzonder de vraag betreft welke gevolgen in de lidstaten kunnen worden verbonden aan vonnissen die door gerechten van derde staten zijn gewezen, vloeit uit het ontbreken van harmonisatie op Unieniveau voort dat de gerechten van een lidstaat, overeenkomstig het toepasselijke nationale recht, rechtmatig uitvoerbare beslissingen kunnen geven op grond van die vonnissen, ook al zou in andere lidstaten een exequatur vereist zijn om die vonnissen in aanmerking te nemen.

Daar komt bij dat, anders dan de verwijzende rechter meent, het arrest van 20 januari 1994, Owens Bank (C-129/92, EU:C:1994:13), waaruit naar analogie kan worden afgeleid dat de artikelen 29 tot en met 31 van verordening nr. 1215/2012 niet van toepassing zijn op procedures waarbij in derde staten gewezen vonnissen in burgerlijke en handelszaken uitvoerbaar worden verklaard, niet impliceert dat een beslissing die op grond van een vonnis uit een derde staat volgens de bevoegdheids- en procedureregels van een lidstaat is gegeven, buiten de werkingssfeer van deze verordening valt.

Net zoals geldt voor elke andere nationale rechterlijke beslissing, is immers, ten eerste, de kwalificatie van het betalingsbevel in het hoofdgeding als beslissing in de zin van artikel 2, onder a), van verordening nr. 1215/2012, geenszins afhankelijk van de vraag of de procedure tot afsluiting waarvan het is vastgesteld zelf binnen de werkingssfeer van deze verordening valt, aangezien de verordening niet tot doel heeft alle procedureregels van de lidstaten te uniformiseren (zie in die zin arrest van 9 september 2021, Toplofikatsia Sofia e.a., C-208/20 en C-256/20, EU:C:2021:719, punt 36 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Ten tweede wordt in het arrest van 20 januari 1994, Owens Bank (C-129/92, EU:C:1994:13, punten 14 en 18), hoe dan ook duidelijk onderscheid gemaakt tussen enerzijds de niet-toepasselijkheid van het Executieverdrag op de erkenning en de tenuitvoerlegging van in derde staten gewezen vonnissen in burgerlijke en handelszaken en anderzijds de toepasselijkheid van dat verdrag op elke door een gerecht van een verdragsluitende staat gegeven beslissing, ongeacht haar benaming.

Vastgesteld moet dus worden dat de bepalingen noch de doelstellingen van verordening nr. 1215/2012 eraan in de weg staan dat een betalingsbevel dat door een gerecht van een lidstaat is afgegeven op grond van in een derde staat gewezen definitieve vonnissen, binnen de werkingssfeer van deze verordening valt.

Niettemin volgt uit het systeem van de artikelen 39, 45 en 46 van verordening nr. 1215/2012 dat het feit dat wordt erkend dat een dergelijk betalingsbevel een beslissing is in de zin van artikel 2, onder a), van die verordening, de verdediging niet het recht ontneemt om zich te verzetten tegen de tenuitvoerlegging van die beslissing door een van de weigeringsgronden overeenkomstig dat artikel 45 aan te voeren.

Overeenkomstig artikel 45, lid 1, onder a), juncto artikel 46 van verordening nr. 1215/2012 wordt de erkenning van een beslissing op verzoek van een belanghebbende partij in het bijzonder geweigerd indien de erkenning kennelijk strijdig is met de openbare orde van de aangezochte lidstaat.

Evenwel moet worden benadrukt dat de lidstaten in beginsel weliswaar vrij blijven om de eisen van hun openbare orde vast te leggen overeenkomstig hun nationale opvattingen, maar dat de afbakening van dit begrip een kwestie van uitlegging van deze verordening is. Ofschoon het derhalve niet aan het Hof is om de inhoud van het begrip openbare orde van een lidstaat te definiëren, is het wel de taak van het Hof om toe te zien op de grenzen waarbinnen de rechter van een lidstaat dit begrip kan inroepen om een beslissing van een andere lidstaat niet te erkennen (zie naar analogie arresten van 28 maart 2000, Krombach, C-7/98, EU:C:2000:164, punten 22 en 23, en 16 juli 2015, Diageo Brands, C-681/13, EU:C:2015:471, punt 42 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Bovendien is het de rechter van de aangezochte lidstaat op grond van artikel 52 van verordening nr. 1215/2012, volgens hetwelk de juistheid van de in een andere lidstaat gegeven beslissing niet mag worden onderzocht, verboden de erkenning van die beslissing te weigeren enkel op grond dat de door de rechter van de staat van herkomst toegepaste rechtsregel afwijkt van die welke de rechter van de aangezochte staat zou hebben toegepast indien het geding bij hem aanhangig was gemaakt. Evenmin mag de rechter van de aangezochte staat de juistheid nagaan van de beoordeling rechtens en feitelijk door de rechter van de staat van herkomst (zie naar analogie arresten van 28 maart 2000, Krombach, C-7/98, EU:C:2000:164, punt 36, en 16 juli 2015, Diageo Brands, C-681/13, EU:C:2015:471, punt 43 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Teneinde het verbod van toetsing van de juistheid van een in een andere lidstaat gegeven beslissing in acht te nemen, kan de openbare-ordeclausule van artikel 45, lid 1, onder a), van verordening nr. 1215/2012 dus slechts worden ingeroepen indien de erkenning van de in die andere lidstaat gegeven beslissing een kennelijke schending zou vormen van een rechtsregel die in de rechtsorde van de aangezochte staat van essentieel belang wordt geacht, of van een in die rechtsorde als fundamenteel erkend recht (zie naar analogie arresten van 28 maart 2000, Krombach, C-7/98, EU:C:2000:164, punt 37, en 16 juli 2015, Diageo Brands, C-681/13, EU:C:2015:471, punt 44 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Een dergelijke schending kan er onder andere in bestaan dat de verweerder in de tenuitvoerleggingsprocedure niet de gelegenheid heeft gehad om zich doeltreffend te verdedigen voor het gerecht in de lidstaat van herkomst en daar de beslissing waarvan om tenuitvoerlegging wordt verzocht, aan te vechten (zie in die zin arrest van 2 april 2009, Gambazzi, C-394/07, EU:C:2009:219, punten 27, 37, 45 en 46).

Indien J voor het gerecht van de aangezochte lidstaat waarbij de zaak aanhangig is zou bewijzen dat hij zich in de lidstaat van herkomst niet heeft kunnen verweren tegen de vorderingen die ten grondslag liggen aan de Jordaanse vonnissen waarop het betalingsbevel in het hoofdgeding betrekking heeft, zou in casu dat gerecht de tenuitvoerlegging van dat betalingsbevel dus kunnen weigeren op grond dat het kennelijk onverenigbaar is met de nationale openbare orde. Het is aan de verwijzende rechter om deze beoordeling te maken.

Gelet op het voorgaande moet op de eerste vraag worden geantwoord dat artikel 2, onder a), en artikel 39 van verordening nr. 1215/2012 aldus moeten worden uitgelegd dat een betalingsbevel dat door een gerecht van een lidstaat is afgegeven op grond van in een derde staat gewezen definitieve vonnissen, een beslissing vormt en in de andere lidstaten uitvoerbaar is, mits het is afgegeven na een procedure op tegenspraak in de lidstaat van herkomst en daar uitvoerbaar is verklaard. Het feit dat het om een beslissing gaat, ontneemt de verweerder bij de tenuitvoerlegging echter niet het recht om overeenkomstig artikel 46 van deze verordening te verzoeken dat de tenuitvoerlegging op een van de in artikel 45 ervan bedoelde gronden wordt geweigerd.

Gezien het antwoord op de eerste vraag behoeven de tweede en de derde vraag niet te worden beantwoord.