HR (P-G), 30-03-2010, nr. S 09/02353

Het Gerechtshof te 's‑Hertogenbosch heeft verdachte op 6 maart 2009 ter zake van ‘oplichting’ veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 3 (drie) maanden met aftrek als bedoeld in art. 27 Sr.

Namens verdachte heeft Mr G.J.P.M. Mooren, advocaat te Goirle, cassatie ingesteld. Mr M.M. de Jong, advocaat te Goirle, heeft een schriftuur ingezonden houdende één middel van cassatie.

Het middel klaagt dat de bewezenverklaarde oplichting niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen, onder meer niet voor wat betreft ‘het aannemen van een valse hoedanigheid’ en ‘door een samenweefsel van verdichtsels’.

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

Daartoe heeft het Hof de navolgende feiten vastgesteld:

Voorts bevat het arrest de navolgende bijzondere overwegingen omtrent het bewijs:

Het betreft hier een zogenaamd Promisarrest waarbij niet gekozen wordt voor de traditionele bewijsconstructie door opsomming van bewijsmiddelen die redengevende feiten en omstandigheden inhouden, maar het Hof presenteert hier de redengevende feiten en omstandigheden in een doorlopend relaas onder voetnootsgewijze verwijzing naar de onderliggende bewijsmiddelen. Die werkwijze maakt zonder twijfel een arrest leesbaarder, maar heeft ook gevaren in zich. Naast de algemene bewijsconstructie heeft het Hof in verband met een gevoerd verweer nog een bijzondere bewijsoverweging opgenomen. Ook daarvoor geldt dat de bronnen in de voetnoten zijn te vinden. De eerste klacht is dat uit de bewijsmiddelen niet de bewezenverklaarde valse hoedanigheid kan worden afgeleid omdat, zoals in de toelichting op het middel wordt gesteld, in het gehele arrest niets meer zou zijn te vinden dan dat verdachte ‘gestuurd zou zijn’ en dat hieruit niet zou zijn op te maken dat verdachte zich als een vertegenwoordiger van Wehkamp heeft voorgedaan. Die klacht doet op het eerste gezicht wat merkwaardig aan omdat het Hof er nu juist niet voor gekozen heeft om de bewijsmiddelen op te sommen. De klacht kan niet anders worden verstaan dat uit de vaststelling van de redengevende feiten en omstandigheden (het relaas van het Hof) niet of onvoldoende blijkt dat er sprake is van een valse hoedanigheid. Het aannemen van een valse hoedanigheid komt in de bewezenverklaring terug in het zich voordoen als een vertegenwoordiger van Wehkamp die het pakket, inhoudende een herenshirt en een notebook kwam afhalen. Het Hof heeft als vaststaande feiten onder meer vastgesteld dat [betrokkene 1] op 22 augustus 2007 aan haar huisadres een pakketje heeft ontvangen dat afkomstig was van Wehkamp; dat dit pakketje vervolgens dezelfde dag is opgehaald door een manspersoon; dat die persoon bekend maakte dat hij gestuurd was om het pakketje op te halen; en dat hij nadat hij het pakketje in ontvangst had genomen vertrok met medeneming van dat pakket.

Een blik achter de papieren muur leert het volgende. Blijkens het in voetnoot 2 genoemde proces-verbaal van verhoor van [getuige] (de dochter van aangeefster [betrokkene 1]) heeft verdachte tegen die [getuige] onder meer heeft verklaard ‘dat hij door het hoofdkantoor van Wehkamp was gebeld, met de mededeling dat hij op het adres [a-straat 1] een pakketje op moest halen’ (doorgenummerde dossierpagina 35). Voorts heeft het Hof blijkens voetnoot 1 daarbij acht geslagen op de verklaring van aangeefster [betrokkene 1], onder meer inhoudende: ‘ik vroeg nog of ik de enveloppe dicht moest nieten. Dit hoefde niet van hem dat deden ‘hun’ wel’ (doorgenummerde dossierpagina p. 27). Uit beide verklaringen kan worden opgemaakt dat verdachte zich voordeed als een vertegenwoordiger van Wehkamp. Dat verdachte zich voordeed als vertegenwoordiger van Wehkamp staat gelet hierop buiten twijfel. Daarmee is echter nog niet gezegd dat dit ook voldoende tot uitdrukking komt in de vastgestelde redengevende feiten en omstandigheden.

De vraag is of de vaststelling van het Hof dat de manspersoon bekend maakte dat hij was gestuurd om het pakketje op te halen mede omvat dat de man namens Wehkamp (als vertegenwoordiger in de ruimste zin van het woord) kwam. De kans dat deze vraag eveneens beantwoord had moeten worden bij een meer traditionele inrichting van het arrest acht ik bijzonder klein. In dat geval zou immers de inhoud van de verklaringen van aangeefster en haar dochter wel opgenomen zijn. In dit geval wil ik bepleiten dat uit de mededeling van verdachte dat hij was gestuurd om het pakketje op te halen kan worden afgeleid dat hij als vertegenwoordiger van Wehkamp kwam. Dat beeld liet hijzelf ontstaan door mee te delen dat hij was gestuurd. Aangeefster en haar dochter hebben het ook zo begrepen.

Voor de (tweede) klacht dat ‘een samenweefsel van verdichtsels’ niet of onvoldoende bewezen is door het Hof geldt het volgende. In de toelichting op het middel spitst de klacht zich toe op het ontbreken van enig bewijs in het arrest voor het gebruik door verdachte van het Wehkamp-klantnummer van aangeefster. Het samenweefsel van verdichtsels komt inderdaad in de bewezenverklaring (onder meer) terug in het gebruik maken van het Wehkamp-klantnummer van die [betrokkene 1] ten behoeve van het telefonisch bestellen van een herenshirt en een notebook. Het Hof heeft als vaststaand feit vastgesteld dat de laptop en het herenoverhemd op 21 augustus 2007 door een onbekend persoon telefonisch bij Wehkamp zijn besteld en op 22 augustus 2007 bij aangeefster [betrokkene 1] zijn afgeleverd. Vervolgens heeft het Hof onder verwijzing naar voetnoot 3 vastgesteld dat die [betrokkene 1] op 22 augustus 2007 aan die man, die zoals uit het bestreden arrest is gebleken verdachte betrof, pakketten van Wehkamp meegegeven.

Ook hier geldt dat achter de papieren muur zich zonder meer voldoende bewijs bevindt. Zie de inhoud van het in voetnoot 3 vermelde proces-verbaal van aangifte van [betrokkene 2]. Aangever [betrokkene 2] verklaart onder meer: ‘een onbekende heeft kans gezien gebruik te maken van het klantnummer van de familie van [betrokkene 1] deze artikelen zonder deze te betalen te bemachtigen’ (doorgenummerd dossierpagina 44). In dat in voetnoot 3 weergegeven proces-verbaal wordt voorts verwezen naar bijlage 1, betreffende het rekening overzicht van de familie van [betrokkene 1] (doorgenummerd dossierpagina 45), waaruit naar voren komt dat door gebruikmaking van het klantnummer van de familie van [betrokkene 1] het betrokken herenoverhemd en notebook zijn besteld en bij de familie van [betrokkene 1] in rekening zijn gebracht. Hieruit blijkt dus zonder meer dat gebruik is gemaakt van het Wehkamp-klantnummer van aangeefster [betrokkene 1].

Kan op basis van de in het arrest vastgestelde feiten worden bewezen geacht dat verdachte gebruik heeft gemaakt van het Wehkamp-klantnummer van aangeefster? Kan gelet op algemene ervaringsregels worden volgehouden dat in de vastgestelde feiten voldoende besloten ligt dat het verdachte was die de bestelling op het nummer van aangeefster heeft gedaan? De bestelling is gedaan door een onbekend persoon, maar heeft als resultaat dat er de volgende dag goederen worden afgegeven bij aangeefster. Die onbekende persoon heeft dus in ieder geval gegevens van aangeefster verschaft, omdat de bestelling anders onmogelijk was. Er kan gelet op het hier aan de orde zijnde verkoop- en betalingssysteem wel van worden uitgegaan dat ook het klantnummer door de onbekende persoon is verschaft. Daarmee ligt dus (met enige moeite) in de vastgestelde feiten besloten dat verdachte het Wehkamp-klantnummer van aangeefster heeft gebruikt nu uit andere vastgestelde feiten voldoende naar voren komt dat de onbekende persoon verdachte was. Ik moet bekennen dat ik met deze redenering niet zo veel moeite heb omdat in feitelijke instantie door de verdediging geen gaten in deze thans mogelijke redenering zijn geschoten en omdat de onderliggende bewijsmiddelen duidelijk zijn. Deze zaak maakt wel duidelijk dat de Promismotivering gevaren in zich heeft. Mijn slotsom is desondanks dat het Hof het bewezenverklaarde ‘door een samenweefsel van verdichtsels, [betrokkene 1] heeft bewogen tot de afgifte van een herenshirt en een notebook, hebbende verdachte met vorenomschreven oogmerk — zakelijk weergegeven — listiglijk — zakelijk weergegeven — gebruik gemaakt van het Wehkamp-klantnummer van die [betrokkene 1] ten behoeve van het telefonisch bestellen van dat herenshirt en die notebook’ aldus eveneens toereikend heeft gemotiveerd.

Het voorgestelde middel faalt en kan met de aan artikel 81 RO ontleende motivering worden verworpen. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging van het bestreden arrest behoort te leiden.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG