Rb. Rotterdam, 17-08-2023, nr. 10-038534-23 en 09-012745-23 (ttz gevoeg) / TUL VV: 10-193749-22 d) /

Bewijswaardering, dagvaarding 10-038534-23

Standpunt officier van justitie en verdediging

De officier van justitie heeft geconcludeerd tot bewezenverklaring van de primair ten laste gelegde brandstichting. De verdachte heeft tot aan de zitting verklaard dat hij zich niet kan herinneren wat er die dag op 4 januari 2023 bij dat bedrijfspand is gebeurd. De verklaring van de verdachte op de zitting dat hij met een aansteker een servetje in de brand heeft gestoken en door de brievenbus van dat pand heeft gegooid, acht de officier van justitie niet geloofwaardig.

De verdediging heeft aangevoerd dat niet bewezen kan worden verklaard dat sprake is van een voltooide brandstichting. De verdachte heeft verklaard dat hij het brandende servet door de brievenbus van het kantoorpand heeft gedaan en vervolgens dit heeft geblust met water. De verdachte ontkent dat hij een brandbare vloeistof bij zich had en heeft aangestoken. Hetgeen in het pand door de verbalisant werd geroken en de substantie die op de grond werd aangetroffen is niet onderzocht.

Beoordeling

De volgende feiten en omstandigheden kunnen op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen als vaststaand worden aangemerkt.

Getuigen hebben verklaard dat zij zagen dat de brievenbus in de brand stond en de verbalisant zag brandschade (een zwarte brandvlek) aan de brievenbus. Op camerabeelden is ook gezien dat er daadwerkelijk brand ontstond. Daarnaast rook de verbalisant een benzinelucht en werd een glimmende vloeistof op de grond achter de voordeur gezien. Dit is verder niet onderzocht.

De rechtbank ziet, bij gebreke van nader onderzoek naar de vloeistof op de grond, te weinig aanknopingspunten om vast te stellen welke vloeibare stof het betrof en in het bijzonder of het een brandbare vloeistof was. De enkele beschrijving dat benzinelucht is geroken, is daarvoor onvoldoende.

De rechtbank gaat uit van de juistheid van de verklaring van de verdachte dat hij open vuur (met de aansteker) in aanraking heeft gebracht met een stof (een servet) en deze in de brievenbus in een deur van een kantoorpand heeft gedaan.

De rechtbank is evenwel van oordeel dat een voltooide brandstichting, het primair ten laste gelegde, niet wettig en overtuigend bewezen kan worden. Er is sprake van een zwarte aanslag op de buitenkant van de brievenbus, die is weggepoetst door aangever, maar er zijn geen andere voorwerpen die hebben vlamgevat dan hetgeen de verdachte in de brievenbus heeft gedaan. Van een voltooide brandstichting is dan ook niet gebleken.

Volgens de jurisprudentie is van een poging tot brandstichting sprake indien alles voor het stichten van brand in gereedheid is gebracht én enig vuur wordt gemaakt, terwijl dit in de gegeven omstandigheden wel gemeen gevaar voor goederen in het leven kan roepen.

Dat er gemeen gevaar voor goederen te duchten was kan als een feit van algemene bekendheid worden aangenomen, aangezien er goederen in het pand aanwezig waren en het betreffende pand gesitueerd was midden in een woonwijk, op de begane grond van een geschakelde bebouwing met meerdere woonlagen. Gelet hierop is de rechtbank van oordeel dat de subsidiair ten laste gelegde poging tot brandstichting wettig en overtuigend bewezen kan worden verklaard.

Bewijswaardering, dagvaarding 10-012745-23

Standpunt verdediging

Aangevoerd is dat vaststaat dat de verdachte vijf smartphones heeft weggenomen op 12 januari 2023 uit de vitrine van de winkel van [naam winkel] in Den Haag. Betwist wordt dat dit door middel van een valse sleutel is gebeurd. Op basis van het dossier en de verklaring van de verdachte gaat de verdediging er van uit dat de verkoopmedewerker de sleutel in het slot van de vitrine heeft laten zitten. Weliswaar is dus sprake van diefstal, maar niet kan worden bewezen dat dit met een valse sleutel is gebeurd.

Beoordeling

De verdachte heeft verklaard dat hij de vitrinekast heeft opengeschoven en daarna de smartphones heeft weggenomen.

Een verbalisant heeft de camerabeelden van de winkel bekeken en gerelateerd dat de persoon bij de vitrinekast, de verdachte, met zijn rechterhand ter hoogte van het slot van de vitrinekast een draaiende beweging maakte, kort over zijn schouder keek en vervolgens de glazen vitrinedeur open schoof en een vijftal telefoons uit de vitrine pakte.

Geconfronteerd met deze bevindingen heeft de verdachte op zitting verklaard dat het kan zijn dat hij de sleutel heeft omgedraaid voordat hij de vitrinekast opende.

De rechtbank is van oordeel dat op basis van deze bevindingen de verdachte onbevoegd gebruik heeft gemaakte van een sleutel om de smartphones uit de vitrine weg te kunnen nemen. Conform vaste jurisprudentie valt ook het onbevoegd gebruik maken van een sleutel aan te merken als een ‘valse sleutel’. Het verweer wordt daarom verworpen en het feit kan wettig en overtuigend bewezen worden verklaard.

Algehele conclusie

Bewezen zijn de poging tot brandstichting en de gekwalificeerde diefstal.

Bewezenverklaring

In bijlage II heeft de rechtbank de inhoud van wettige bewijsmiddelen opgenomen, houdende voor de bewezenverklaring redengevende feiten en omstandigheden. Op grond daarvan, en op grond van de redengevende inhoud van het voorgaande, is wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte de feiten heeft begaan op die wijze dat:

Parketnummer 10-038534-23, subsidiair

hij, op 4 januari 2023, te Rotterdam, ter uitvoering van het door hem voorgenomen misdrijf om opzettelijk brand te stichten in een (kantoor)pand gevestigd aan de [adres delict] , met dat opzet open vuur in aanraking heeft gebracht met een brandbare stof, en daarvan gemeen gevaar voor goederen te duchten was,

terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

Parketnummer 09-012745-23

hij op 12 januari 2023 te 's-Gravenhage

meerdere smartphones van het merk Samsung, die aan de [naam winkel] , toebehoorden heeft weggenomen met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, terwijl verdachte die weg te nemen smartphones onder zijn bereik heeft gebracht door middel van een valse sleutel, door onbevoegd gebruik te maken van een sleutel.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. De verdachte moet ook daarvan worden vrijgesproken.

Algemene overweging

De straf en maatregel die aan de verdachte worden opgelegd, zijn gegrond op de ernst van de feiten, de omstandigheden waaronder de feiten zijn begaan en de persoon en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte. Daarbij wordt in het bijzonder het volgende in aanmerking genomen.

Feiten waarop de straf en maatregel zijn gebaseerd

De verdachte heeft geprobeerd brand te stichten in een kantoorpand en daardoor een zeer gevaarlijke situatie gecreëerd. Niet alleen voor de inventaris, maar ook voor het pand zelf en de naastgelegen woningen. Hij mag van geluk spreken dat het bij een poging is gebleven en er geen personen meer in het kantoorpand aanwezig waren of dat er grote schade is ontstaan.

Brandstichtingen brengen gevoelens van angst en onveiligheid teweeg, niet alleen bij de direct betrokkenen, maar ook in de samenleving.

Daarnaast heeft de verdachte in een winkel vijf smartphones gestolen. Hij heeft daarmee aangetoond geen respect te hebben voor de eigendommen van anderen. Het plegen van winkeldiefstal zorgt voor veel overlast voor de winkeliers en het levert de middenstand jaarlijks bovendien een forse schadepost op.

Persoonlijke omstandigheden van de verdachte

Strafblad

De rechtbank heeft acht geslagen op een uittreksel uit de justitiële documentatie van 7 juli 2023, waaruit blijkt dat de verdachte eerder is veroordeeld. De eerdere veroordelingen betreffen met name (winkel)diefstallen. Verder is de verdachte recent veroordeeld voor onder meer bedreiging, waarvoor hij ten tijde van de nu bewezen verklaarde feiten in een proeftijd liep.

Rapportages

Psychiater [psychiater] en GZ-psycholoog [GZ-psycholoog] hebben ten aanzien van de tenlastegelegde brandstichting een rapport over de verdachte opgemaakt, gedateerd 17 mei 2023. Dit rapport houdt het volgende in.

Bij de verdachte is sprake van psychotische kwetsbaarheid en mogelijk schizofrenie, een licht verstandelijke beperking (LVB), een stoornis in cannabisgebruik, ernstig,

en antisociale kenmerken in zijn persoonlijkheid. Tijdens de ten laste gelegde (poging) tot brandstichting was de verdachte psychotisch en tevens geïntoxiceerd door verschillende middelen. Het recidive risico op enig geweld wordt ingeschat als hoog. Geadviseerd wordt het tenlastegelegde verdachte in sterk verminderde mate toe te rekenen.

Er is sprake van complexe problematiek die veel invloed op elkaar heeft. Zowel de psychose als de middelenproblematiek dienen behandeld te worden waarbij de verdachte meer ziektebesef dient te krijgen en meer inzicht op de vroege symptomen van een psychose en hoe hier op in te grijpen middels een signaleringsplan op zijn (LVB-)niveau.

De verdachte dient abstinent te blijven van middelen, hier dienen urinedrugsscreeningen op plaats te vinden en eventueel kan hierbij medicatie zoals refusal ingezet worden.

Medicatie dient gecontinueerd te worden in depotvorm. Er dient aandacht te zijn voor het omgaan met zijn lichamelijke ziekte en het vinden van een passende en zinvolle dagbesteding en -structuur. Het sociaal netwerk dient uitgebreid te worden. Uiteindelijk kan er aandacht zijn voor de diagnostiek waarbij er nagegaan kan worden of er sprake is van schizofrenie.

Vanuit een klinische behandeling op een FPA kan de verdachte geleidelijk aan naar huis

terugkeren met aandacht voor zijn gezinssituatie en de spanningen die dat voor hem mee zal brengen. Daarna kan de behandeling ambulant vervolgd worden.

De deskundigen adviseren bovenstaande op te leggen in een kader van een TBS met voorwaarden. Dit gelet op de complexe en ernstige problematiek, het hoge recidiverisico op geweld in het algemeen en omdat eerdere voorwaardelijke gevangenisstraffen onvoldoende stok achter de deur bleken te zijn.

Psychiater [psychiater] heeft ten aanzien van de tenlastegelegde diefstal (en een nu niet tenlastegelegde zedenzaak) een nader rapport over de verdachte opgemaakt, gedateerd 6 juli 2023. Dit rapport houdt onder meer het volgende in.

Ondanks dat het ontstaan van de psychose hem niet geheel valt toe te rekenen en deze zijn handelen mogelijk chaotischer maakte en hem minder rem gaf, lijkt hij doelgericht gehandeld te hebben, ondanks dat hij wist dat het niet is toegestaan om te stelen. De tenlastegelegde diefstal kan de verdachte daarom wel volledig worden toegerekend.

De deskundige staat nog steeds achter het advies van een TBS met voorwaarden en om de verdachte vanuit een klinische behandeling op een FPA geleidelijk aan naar huis terug te laten keren met aandacht voor zijn gezinssituatie en de spanningen die dat voor hem met zich mee zal brengen. Daarna kan de behandeling ambulant vervolgd worden.

Reclassering Nederland heeft een maatregelrapport over de verdachte opgemaakt, gedateerd 19 juli 2023. Dit rapport houdt het volgende in.

De reclassering sluit zich aan bij het advies van de gedragsdeskundigen om de verdachte in het kader van een TBS met voorwaarden te laten starten met een klinische opname met aansluitend een ambulante behandeling.

Op dit moment wordt geen acuut gevaarsrisico gezien nu de verdachte gestabiliseerd lijkt op

antipsychotische medicatie, maar op de langere termijn wordt de kans op psychische

ontregeling groter. De verdachte beschikt over te weinig coping vaardigheden, beschikt

over te weinig draagkracht en -last, heeft te weinig zicht op het psychiatrische ziektebeeld en denkt enig middelengebruik te kunnen afwenden door “gewoon nooit meer drugs te gebruiken” en daarmee is hij er zich onvoldoende van bewust dat mogelijke terugvallen inherent zijn aan het herstelproces, waarna er aansluitend beter op geanticipeerd zou kunnen worden. De reclassering heeft voorwaarden geformuleerd.

Conclusies van de rechtbank

Gelet op hetgeen de rechtbank hierboven heeft overwogen, komt zij tot de volgende conclusies.

Toerekeningsvatbaarheid

Nu de conclusies van de psychiater en psycholoog gedragen worden door hun bevindingen en door hetgeen ook overigens op de terechtzitting is gebleken, neemt de rechtbank die conclusies over en maakt die tot de hare. Op grond daarvan wordt (uitsluitend) de poging tot brandstichting de verdachte in sterk verminderde mate toegerekend. De diefstal met een valse sleutel wordt hem aldus wel volledig toegerekend.

Gevangenisstraf

Gezien de ernst van de feiten kan niet anders worden gereageerd dan met het opleggen van een gevangenisstraf. Bij de bepaling van de duur van de gevangenisstraf heeft de rechtbank acht geslagen op straffen die in soortgelijke zaken plegen te worden opgelegd, en is in strafverminderende zin rekening gehouden met de geringe toerekening van het tenlastegelegde aan de verdachte. Daarnaast is gelet op de maatregel die eveneens aan de verdachte zal worden opgelegd. Daarom zal de rechtbank de verdachte een gevangenisstraf opleggen die gelijk is aan de duur van de voorlopige hechtenis tot aan de schorsing ervan op 24 mei 2023.

Terbeschikkingstelling met voorwaarden

De rechtbank onderschrijft de conclusie van de deskundigen dat oplegging van de terbeschikkingstelling met voorwaarden noodzakelijk is. De veiligheid van anderen en de algemene veiligheid van personen of goederen eisen de terbeschikkingstelling van de verdachte met voorwaarden. Dat oordeel is gegrond op de ernst en aard van de bewezen verklaarde feiten en het gevaar voor herhaling.

De raadsman heeft bepleit om de verdachte geen terbeschikkingstelling met voorwaarden op te leggen, maar de voorwaarden zoals die nu gelden in het kader van zijn schorsing te koppelen aan een voorwaardelijke gevangenisstaf en voorts dat de behandeling alleen zou moeten plaatsvinden in een ambulant kader.

De rechtbank is van oordeel dat op dit moment een stringenter kader noodzakelijk is, en bovendien de voorwaarden zijn aangewezen zoals door de reclassering geadviseerd in het maatregelenrapport. De verdachte geeft aan dat hij zal meewerken aan alle voorwaarden, maar uit de rapportages blijkt dat hij op dit moment niet voldoende inzicht in zijn ziektebeeld heeft om zich hier aan te kunnen houden. Dit is ook in het verleden gebleken. Contacten met de hulpverlening en de reclassering werden door de verdachte voortijdig en tegen het behandeladvies in afgebroken. Met het opleggen van alleen een voorwaardelijk strafdeel met bijzondere voorwaarden kan het verminderen van recidive niet worden gewaarborgd.

Met de deskundigen is de rechtbank van oordeel dat de behandeling moet beginnen met een klinische opname. Nu is het moment voor de verdachte om met deze behandeling en dit traject zijn leven op de rit te krijgen en is het een kans om zijn gezin niet voorgoed kwijt te raken.

Aan de verdachte zal gelet op het voorgaande terbeschikkingstelling worden opgelegd, met de voorwaarden zoals door de reclassering zijn geformuleerd. De verdachte heeft zich op de zitting bereid verklaard tot naleving van deze voorwaarden, ook al had hij liever een ander kader gehad en geen klinische opname. Bij deze maatregel past niet dat de duur van de klinische opname op voorhand wordt beperkt tot zes maanden, zoals door de raadsman is gevraagd.

Vastgesteld wordt dat de bewezen verklaarde feiten, ter zake waarvan de terbeschikkingstelling met voorwaarden zal worden opgelegd, misdrijven betreffen als bedoeld in artikel 37a, eerste lid, aanhef en onder 2, van het Wetboek van Strafrecht.

De rechtbank zal, gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, op grond van het bepaalde in artikel 38, zesde lid, van het Wetboek van Strafrecht bevelen dat de terbeschikkingstelling met voorwaarden dadelijk uitvoerbaar is.

De rechtbank overweegt verder dat de strafbare feiten ter zake waarvan de terbeschikkingstelling met voorwaarden zal worden opgelegd geen misdrijven betreffen die gericht zijn tegen of gevaar veroorzaken voor de onaantastbaarheid van het lichaam van één of meer personen, als bedoeld in artikel 38e, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht. Dat betekent dat voor het geval de verdachte zich ondanks zijn bereidverklaring niet aan (één of meer van) de voorwaarden mocht houden en de dwangverpleging alsnog wordt bevolen, de duur van de maatregel gemaximeerd is en een periode van vier jaar niet te boven kan gaan.

Alles afwegend acht de rechtbank de hierna te noemen straf en maatregel passend en geboden.