HvJ EU, 07-04-2022, nr. C-385/20

Zoals de Poolse regering benadrukt, luidt de tweede vraag van de verwijzende rechter, zoals opnieuw geformuleerd in punt 42 van deze conclusie, in wezen of richtlijn 93/13 de lidstaten verplicht te voorzien in het recht voor een consument die in een beroep strekkende tot vaststelling van het oneerlijke karakter van een beding in het gelijk is gesteld, om van de betrokken verkoper terugbetaling te verkrijgen van alle gerechtskosten die hij in het kader van dat beroep heeft gemaakt.

Anders dan EL en TP en net als de Spaanse en de Poolse regering ben ik van mening dat dit niet het geval is.

In de eerste plaats denk ik niet dat de uitlegging die het Hof in het arrest Gutiérrez Naranjo aan artikel 6, lid 1, van richtlijn 93/13 heeft gegeven, als zodanig antwoord op deze vraag geeft.

Dienaangaande breng ik in herinnering dat artikel 6, lid 1, de doelstelling behelst dat oneerlijke bedingen in overeenkomsten tussen een verkoper en een consument de consument niet ‘binden’. In het arrest Gutiérrez Naranjo heeft het Hof verduidelijkt dat een oneerlijk beding volgens deze bepaling ‘in beginsel geacht moet worden nooit te hebben bestaan, zodat het geen gevolgen heeft ten aanzien van de consument’. Derhalve moet de vaststelling in rechte dat een beding in een overeenkomst oneerlijk is ‘in beginsel tot gevolg hebben dat de situatie waarin de consument rechtens en feitelijk zonder dat beding zou hebben verkeerd, wordt hersteld’.22.

Met deze laatste verklaring heeft het Hof uit datzelfde artikel 6, lid 1, een ‘voorziening’ (remedy) afgeleid ten gunste van de consument, te weten het recht op terugbetaling van eventuele bedragen die op grond van een oneerlijk beding onverschuldigd zijn betaald, zodat de gevolgen die een dergelijk beding, in strijd met het doel van die bepaling, reeds heeft gesorteerd, voor zover mogelijk met terugwerkende kracht ongedaan kunnen worden gemaakt. 23.

In casu hebben verzoekers in het hoofdgeding dat recht met succes in rechte doen gelden. Overeenkomstig de definitieve uitspraak van de verwijzende rechter moeten de gevolgen die de litigieuze ‘valutabedingen’ reeds hebben gesorteerd, door Caixabank met terugwerkende kracht ongedaan worden gemaakt. Juridisch gezien is de situatie waarin de consument rechtens en feitelijk zonder genoemd beding zou hebben verkeerd, hersteld in de zin die het Hof voor ogen had.

Daarentegen mag de kwestie van de ‘voorziening’ ten gronde die door de consument wordt verkregen niet worden verward met de kwestie van de begroting van de proceskosten die deze laatste in verband met de gerechtelijke procedure heeft gemaakt, die artikel 6, lid 1, van richtlijn 93/13 niet regelt.

De regels betreffende de begroting van proceskosten in civiele vorderingen zijn immers procedureregels. Wanneer zij worden toegepast in een beroep dat door een consument is ingesteld en dat ertoe strekt vast te doen stellen dat een contractueel beding oneerlijk is in de zin van richtlijn 93/13, vallen deze regels — volgens de vaste formulering — onder de ‘procesregels voor beroepen die worden ingesteld ter bescherming van de rechten die de justitiabelen aan het Unierecht ontlenen’.24. Zoals de Spaanse en Poolse regering benadrukken, vallen dergelijke procesregels, bij gebreke van harmonisatie in het Unierecht, volgens vaste rechtspraak van het Hof onder de procesautonomie van de lidstaten, op voorwaarde dat de beginselen van gelijkwaardigheid en doeltreffendheid in acht worden genomen.25.

In die context moet in de tweede plaats in herinnering worden gebracht, zoals de Poolse regering doet, dat het doeltreffendheidsbeginsel (het enige dat in de onderhavige zaak aan de orde is26.) zich er in beginsel niet tegen verzet dat een consument bepaalde gerechtskosten draagt wanneer hij beroep instelt strekkende tot vaststelling van het oneerlijke karakter van een contractueel beding. De kosten van de procedure mogen echter niet zo hoog zijn dat deze de uitoefening van de rechten die de consument aan richtlijn 93/13 ontleent, in de praktijk onmogelijk of uiterst moeilijk maken. Met andere woorden, dit beginsel verzet zich ertegen dat een dergelijke beroepsgang voor de consument buitensporig kostbaar is.27.

Het feit dat het instellen van een dergelijk beroep de bijstand van een advocaat impliceert, zoals in Spanje het geval lijkt te zijn, en dat de consument ten minste een deel van de honoraria van die advocaat moet dragen, is op zich dus niet in strijd met het doeltreffendheidsbeginsel.28. Aangezien deze honoraria in de regel echter een aanzienlijk deel van de in het kader van een gerechtelijke procedure gemaakte kosten vormen29., zou een in het gelijk gestelde consument, indien hij slechts een klein deel van die honoraria, of zelfs helemaal niets, op de verkoper zou kunnen verhalen, ernstig kunnen worden ontmoedigd om in rechte op te treden.30. De advocatenkosten zouden dan in veel gevallen, afhankelijk van de gehanteerde tarieven en ten opzichte van het voordeel dat de consument bij het beroep zou hebben, voor de consument buitensporig hoog worden, waardoor de uitoefening van de rechten die hij aan richtlijn 93/13 ontleent, uiterst moeilijk wordt.31.

Hieruit volgt mijns inziens dat een consument die in een gerechtelijke procedure in het gelijk is gesteld, van de in het ongelijk gestelde verkoper bij de begroting van de kosten niet alle met zijn advocaat overeengekomen honoraria zou moeten kunnen verhalen, maar een redelijk bedrag dat evenredig is aan de kosten die hij objectief gezien moest maken om een dergelijke procedure in te stellen, dat wil zeggen een bedrag dat toereikend is om het mogelijk buitensporige karakter van die honoraria te ondervangen. Anders zou de consument, zoals Caixabank heeft uiteengezet, in het kader van een dergelijke begroting de terugbetaling kunnen eisen van honoraria die hij vrijelijk met zijn advocaat is overeengekomen en die hoger zijn of zelfs veel meer bedragen dan hetgeen objectief gezien onontbeerlijk is.32.

Dienaangaande beschikken de lidstaten in het kader van hun procedurele autonomie over een ruime beoordelingsmarge. Zij kunnen in beginsel de naleving van het in het vorige punt bedoelde vereiste borgen in hun nationale regels inzake de begroting van kosten. Zoals de Poolse regering in haar opmerkingen terecht heeft benadrukt, vertonen die regels verschillen die verband houden met het ontbreken van Europese harmonisatie op dit gebied: sommige regels bepalen dat de in het ongelijk gestelde partij de volledige advocatenhonoraria van de in het gelijk gestelde partij moet vergoeden, terwijl volgens andere regels, waaronder de Spaanse, de in het gelijk gestelde partij slechts een deel van die honoraria kan verhalen.33. Deze regels zijn verenigbaar met het doeltreffendheidsbeginsel, mits zij het voor de consument mogelijk maken om op de verkoper een redelijk en evenredig bedrag aan advocatenhonoraria te verhalen, zoals ik al opmerkte.

Anders dan EL en TP en net als Caixabank en de Spaanse regering ben ik van mening dat deze uitlegging door het arrest Caixabank en Banco Bilbao Vizcaya Argentaria niet in twijfel wordt getrokken.

In dat arrest heeft het Hof geoordeeld dat artikel 6, lid 1, en artikel 7, lid 1, van richtlijn 93/13, gelezen in samenhang met het doeltreffendheidsbeginsel, zich verzetten tegen ‘een regeling waarbij een deel van de proceskosten voor rekening van de consument kan komen, en dit naargelang van de hoogte van de onterecht betaalde bedragen die hem wegens de nietigverklaring van een oneerlijk contractueel beding moeten worden terugbetaald’. Volgens het Hof vormt een dergelijke regeling inzake de proceskosten een aanzienlijk obstakel dat consumenten kan ontmoedigen om zich tot de rechter te wenden om het oneerlijke karakter van contractuele bedingen te doen vaststellen.34.

De zaak die tot dit arrest heeft geleid, betrof meer bepaald artikel 394, leden 1 en 2, LEC. Terwijl lid 1 bepaalt dat de in het ongelijk gestelde partij wordt verwezen in de kosten van de in het gelijk gestelde partij, luidt lid 2 dat indien de vorderingen gedeeltelijk worden toe- of afgewezen, elke partij in beginsel haar eigen kosten en de helft van de gemeenschappelijke kosten draagt. Wanneer een consument in het kader van een en dezelfde vordering een vordering tot nietigverklaring van een beding en een vordering tot terugbetaling van de op basis van het beding onverschuldigd betaalde bedragen had ingesteld, en de eerste vordering werd toegewezen maar het in het kader van de tweede vordering gevorderde bedrag niet overeenstemde met de bedragen waarop de consument werkelijk recht had, werd de verkoper op grond van deze bepalingen in beginsel niet verwezen in alle kosten.35. Deze regel inzake de proceskostenverdeling is door het Hof in strijd met het Unierecht verklaard.

Enerzijds heb ik echter twijfels over deze uitlegging. Naar mijn mening is de regel dat elke partij haar eigen kosten draagt wanneer sommige vorderingen worden toegewezen en andere worden afgewezen, een billijkheidsregel die vaak voorkomt in het recht van de lidstaten (en in het Reglement voor de procesvoering van het Hof36.). Die regel maakt de uitoefening van de rechten die de consument aan richtlijn 93/13 ontleent, niet ‘in de praktijk onmogelijk of uiterst moeilijk’. Indien de consument gedeeltelijk in het ongelijk wordt gesteld en de rechter het Unierecht correct heeft toegepast, zo nodig door ambtshalve het oneerlijke karakter van de litigieuze bedingen aan de orde te stellen, zie ik geen reden waarom de kosten niet over de procespartijen zouden worden verdeeld.

Hoe dan ook, gesteld dat het Hof het niet met mij eens is, dan benadruk ik anderzijds dat het arrest Caixabank en Banco Bilbao Vizcaya Argentaria betrekking had op een regeling inzake de kostenverdeling tussen partijen. Het Hof heeft zich daarentegen niet uitgesproken over de in casu aan de orde zijnde kwestie van het precieze bedrag van de kosten, en in het bijzonder van de advocatenhonoraria, die de in het gelijk gestelde consument kan verhalen op de verkoper die is verwezen in de kosten. Daaruit kan dus niet op goede gronden worden afgeleid dat de consument in het kader van de begroting van de kosten alle met zijn advocaat overeengekomen honoraria zou moeten kunnen verhalen.

Gelet op het voorgaande ben ik van mening dat een nationale regeling als artikel 394, lid 3, eerste alinea, eerste volzin, LEC, die een maximum stelt aan de advocatenkosten die een in het gelijk gestelde consument op de in de kosten veroordeelde verkoper kan verhalen, in beginsel verenigbaar is met het doeltreffendheidsbeginsel. Een dergelijke regeling overschrijdt op zich niet de beoordelingsmarge waarover de lidstaten in het kader van hun procedurele autonomie beschikken.

Zoals de Spaanse regering betoogt, maakt een dergelijk maximum om te beginnen een zekere standaardisering mogelijk van wat — afhankelijk van het soort vordering en/of de waarde daarvan — een redelijk en evenredig bedrag van verhaalbare kosten is, en sluit dit de vergoeding van ongebruikelijk hoge advocatenhonoraria uit.37.

Voorts moet elk geval waarin de vraag rijst of een nationale procedureregel de toepassing van het Unierecht in de praktijk onmogelijk of uiterst moeilijk maakt volgens vaste rechtspraak van het Hof voor de toepassing van het doeltreffendheidsbeginsel worden onderzocht met inaanmerkingneming van de plaats van die bepaling in de gehele procedure bij de verschillende nationale instanties, alsook van het verloop en de bijzondere kenmerken van die procedure. Daartoe moet zo nodig rekening worden gehouden met de beginselen die aan het nationale stelsel van rechtspleging ten grondslag liggen, zoals het rechtszekerheidsbeginsel of de eerbiediging van de rechten van de verdediging.38.

Allereerst pleit dat laatste beginsel voor een maximumbedrag als bedoeld in artikel 394, lid 3, eerste alinea, eerste volzin, LEC. De regels inzake proceskosten moeten namelijk voor zover mogelijk eenvoudig zijn, en het resultaat ervan voorzienbaar.39. Zoals de Spaanse regering betoogt, draagt dit maximum in dit verband juist bij tot de voorzienbaarheid van de kosten die bij de partijen in het geding kunnen opkomen.

Zoals de Spaanse en de Poolse regering betogen, zorgt het feit dat aan de verhaalbare kosten een maximum wordt verbonden er vervolgens voor dat het voordeel dat de justitiabelen aan een gerechtelijke procedure kunnen ontlenen, ter eerbiediging van de rechten van de verdediging wordt afgewogen tegen het risico dat zij nemen door een proces in te leiden of zich procespartij te stellen. Vanuit dit oogpunt biedt een dergelijk maximum de consument bescherming. Indien de consument, bij gebreke van een dergelijk maximum40., het risico zou lopen dat hij alle door de verkoper gemaakte advocatenkosten (die zeer hoog zouden kunnen zijn) zou moeten dragen in het geval dat de verkoper in het gelijk zou worden gesteld, zou hij immers in aanzienlijke mate ontmoedigd worden om zich tot de rechter te wenden.41. Aldus bezien heeft een bepaling als artikel 394, lid 3, LEC niet tot gevolg dat de consument wordt ontmoedigd om zijn rechten voor de rechter te doen gelden, maar daartoe juist wordt aangemoedigd.

Zoals Caixabank betoogt, moet tot slot rekening worden gehouden met de in de nationale regeling neergelegde mechanismen die bedoeld zijn om de consument bij eventuele financiële problemen een helpende hand te bieden, bijvoorbeeld in de vorm van rechtsbijstand, waardoor de advocatenhonoraria die in voorkomend geval na de begroting van de kosten ten laste van de consument blijven, kunnen worden vergoed.42.

Zoals de Spaanse regering aanvoert, vormt het in artikel 394, lid 3, eerste alinea, eerste volzin, LEC vastgestelde maximumbedrag in casu overigens geen absolute grens. Het kan in elk geval worden overschreden indien de rechter vaststelt dat de in de kosten verwezen partij lichtvaardig heeft geprocedeerd.43.

In overeenstemming met hetgeen ik in punt 54 van deze conclusie heb uiteengezet, staat het doeltreffendheidsbeginsel echter in de weg aan een nationale regeling die voorziet in een maximum aan door de in het gelijk gestelde partij verhaalbare proceskosten dat dermate laag is dat de consument, in het algemeen, geen vergoeding kan krijgen van een bedrag dat redelijk is en evenredig is aan de kosten die hij objectief moeten maken om een rechtsvordering in te stellen.44.

Afgezien van het feit dat een dergelijk maximum de consument ernstig zou kunnen ontmoedigen om zijn rechten te doen gelden, ben ik namelijk van mening dat de afschrikkende werking die artikel 6, lid 1, van richtlijn 93/13, gelezen in samenhang met artikel 7, lid 1, van deze richtlijn, wil verbinden aan de vaststelling dat een contractueel beding oneerlijk is, veel zwakker zou worden indien een verkoper in het kader van een dergelijke vordering slechts een onbeduidend deel van de door de consument gemaakte advocatenhonoraria zou moeten dragen, zoals EL en TP alsmede de Commissie terecht stellen.45.

Gelet op het voorgaande geef ik het Hof in overweging op de tweede vraag te antwoorden dat artikel 6, lid 1, en artikel 7, lid 1, van richtlijn 93/13, gelezen in samenhang met het doeltreffendheidsbeginsel, niet in de weg staan aan een nationale regeling die, in het kader van de begroting van de kosten van een vordering betreffende het oneerlijke karakter van een contractueel beding, voorziet in een maximum voor de advocatenhonoraria die de in het gelijk gestelde consument op de in de kosten verwezen verkoper kan verhalen, mits de consument met dat maximumbedrag een vergoeding van een redelijk bedrag ontvangt dat evenredig is aan de kosten die hij objectief heeft moeten maken om een dergelijke vordering in te stellen.

De eerste vraag van de verwijzende rechter, zoals samengevat in punt 43 van deze conclusie, heeft betrekking op de regels van Spaans procesrecht voor de vaststelling van de waarde van een vordering. Ik wil van meet af aan benadrukken dat het Hof slechts bevoegd is om dergelijke bijzonder technische regels te onderzoeken voor zover deze waarde een grondslag vormt voor de berekening van het kostenbedrag dat aan de consument kan worden vergoed in geval van slagen46. (met name gelet op het in artikel 394, lid 3, eerste alinea, eerste volzin, LEC vastgestelde maximum) en die waarde in dat opzicht van invloed is op de kosten die hij mogelijk zou moeten dragen om de rechten die hij aan richtlijn 93/13 ontleent, te doen gelden.

Het Hof zal er in de onderhavige zaak dus voor moeten waken dat het ingaat op de details van de berekening van de waarde die de vordering volgens de regels van het Spaanse recht heeft of dat het vragen beantwoordt die louter met dat recht verband houden, zoals partijen in het hoofdgeding trachten te bewerkstelligen. Het moet zich daarentegen beperken tot het toetsen van deze regels aan het doeltreffendheidsbeginsel47., overeenkomstig de hoofdlijnen inzake de kosten die de consument maakt en die ik in het antwoord op de vorige vraag uiteen heb gezet.

Wat betreft, in de eerste plaats, het feit dat de waarde van de vordering volgens de artikelen 253 en 411 LEC, zoals uitgelegd door de Spaanse rechterlijke instanties, aan het begin van de procedure moet worden bepaald aan de hand van de aanwijzingen die de consument in het verzoekschrift heeft verstrekt en in een later stadium van de procedure niet meer kan worden gewijzigd, a fortiori niet in het kader van de begroting van de proceskosten, merk ik het volgende op.

Om te beginnen voeren EL en TP aan dat er een afwijkende nationale rechtspraak bestaat volgens welke de verhaalbare proceskosten naar Spaans recht in werkelijkheid altijd moeten worden berekend op basis van het werkelijke economische belang van de vordering voor de consument, ongeacht de waarde die daar in het kader van de bodemprocedure voor is vastgesteld. Ik benadruk echter dat het niet aan het Hof staat om zich uit te spreken over discussies in de nationale rechtspraak. Het Hof moet de gestelde vraag beantwoorden in het licht van de toelichting die dienaangaande in de verwijzingsbeslissing is gegeven.48.

Zoals in punt 63 van deze conclusie is aangegeven, moet elk geval waarin de vraag rijst of een nationale procedureregel in strijd is met het doeltreffendheidsbeginsel voorts worden onderzocht met inachtneming van de plaats van die bepaling in de gehele procedure, van het verloop en de bijzondere kenmerken ervan bij de verschillende nationale instanties en, in dit kader, van de beginselen die aan het nationale stelsel van rechtspleging ten grondslag liggen.

Dienaangaande hebben Caixabank en de Spaanse regering aangevoerd dat het in artikel 411 LEC neergelegde beginsel van perpetuatio jurisdictionis met name wordt gerechtvaardigd door overwegingen van rechtszekerheid. Deze zekerheid houdt in dat de partijen, met inbegrip van de verkoper, vanaf het begin van de procedure kennis moeten kunnen nemen van de potentiële economische kosten van een vordering en van de daarmee gepaard gaande voorzienbare financiële inspanningen.49. De justitiabelen kunnen hun gedrag, en in het bijzonder hun processuele strategie, dienovereenkomstig aanpassen. Deze overwegingen sluiten aan bij mijn overwegingen in punt 64 van deze conclusie. Het lijkt mij dan ook redelijk dat de waarde van de vordering aan het begin van de procedure moet worden vastgesteld en in het stadium van de begroting van de kosten niet meer kan worden gewijzigd.

Caixabank en de Spaanse regering hebben er tot slot echter op gewezen dat de rechter overeenkomstig het Spaanse recht bevoegd is om in het kader van de procedure ten gronde, zo nodig ambtshalve, de door de verzoeker aangegeven waarde van de vordering te toetsen. Dit punt is mijns inziens van belang. Aangezien de consument zich niet noodzakelijkerwijs bewust is van zijn rechten, moet de nationale rechter volgens mij ‘positief ingrijpen’, zoals het Hof herhaaldelijk in de rechtspraak heeft geoordeeld50., door zo nodig ambtshalve na te gaan of de door genoemde consument in zijn verzoekschrift vermelde waarde overeenstemt met het economische belang dat de vordering daadwerkelijk voor hem vertegenwoordigt. Indien de consument een te laag bedrag heeft aangegeven, dient de rechter hem in kennis te stellen van de gevolgen die dat zou kunnen hebben voor de begroting van de kosten en hem toe te staan dat bedrag te corrigeren, met inachtneming van de rechten van de verdediging.

Wat betreft, in de tweede plaats, het feit dat de waarde van een vordering als die in het hoofdgeding, die aan het begin van de procedure als ‘onbepaald’ is vastgesteld, wordt beschouwd als waarde die ‘niet kan worden geraamd’ in de zin van artikel 394, lid 3, eerste alinea, tweede volzin, LEC, met als gevolg dat voor de begroting van de kosten een indicatieve waarde van 18 000 EUR (of in casu veeleer 30 000 EUR) wordt toegepast, ligt de zaak mijns inziens eenvoudig.

Uiteindelijk zijn een aantal aspecten die uitvoerig bij het Hof zijn besproken namelijk niet werkelijk relevant voor het antwoord dat het Hof moet geven. In dit verband merk ik op dat partijen in het hoofdgeding het om te beginnen oneens zijn over de stand van de nationale rechtspraak betreffende artikel 394, lid 3. EL en TP betogen namelijk dat enkel vorderingen zonder vermogenswaarde, zoals vorderingen tot nietigverklaring van een verkiezingsprocedure, volgens de rechtspraak van de Tribunal Supremo vorderingen opleveren waarvan de waarde niet ‘kan worden geraamd’. Vorderingen die wel een vermogenswaarde hebben maar waarvoor die waarde gewoon niet van meet af aan precies kan worden bepaald, zouden daarentegen niet onder dezelfde noemer kunnen worden gebracht en zouden dus niet onder deze bepaling vallen, hetgeen Caixabank evenwel betwist. Vervolgens zijn partijen in het hoofdgeding het oneens over de methode voor de bepaling van de waarde van de vordering in een zaak als die in het hoofdgeding. Volgens EL en TP moet in dit verband overeenkomstig artikel 251, lid 8, LEC worden uitgegaan van het saldo van de lening indien de geldigheid van de overeenkomst wordt betwist, ook al is het maar gedeeltelijk. Volgens Caixabank is het saldo van de lening een schuldvordering van de bank, zodat het niet in aanmerking kan worden genomen om de waarde van een door een consument/kredietnemer aanhangig gemaakte vordering te bepalen. In plaats daarvan zou overeenkomstig artikel 251, lid 1, van deze wet moeten worden uitgegaan van de bedragen die door de consumenten te veel zijn betaald en waarvan zij terugbetaling vorderen. Ten slotte zijn de partijen het niet eens over de vraag of EL en TP in casu in hun verzoekschrift rechtsgeldig een bepaald bedrag, zij het relatief, voor de waarde van de vordering konden vermelden.

Zoals ik reeds in punt 74 van deze conclusie heb aangegeven, staat het niet aan het Hof om uitspraak te doen over de discussie in de rechtspraak over de uitlegging van het nationaal recht, en het staat zeker niet aan het Hof om zich uit te spreken over de vraag wat de waarde van een vordering als in het hoofdgeding zou moeten zijn in het licht van de Spaanse procedureregels. Het is evenmin aan het Hof om vast te stellen of EL en TP al dan niet op goede gronden in hun verzoekschrift een bepaalde waarde hebben vermeld.

Ongeacht de nationale rechtspraak en de methode voor de bepaling van de waarde van de vordering met het oog op de toepassing van de regels inzake de begroting van de proceskosten vereist het doeltreffendheidsbeginsel mijns inziens enkel dat deze regels de consument de mogelijkheid bieden om van de verkoper een redelijke vergoeding voor advocatenhonoraria te verkrijgen die evenredig is aan de kosten die de consument heeft moeten maken om de gerechtelijke procedure in te stellen, zoals ik in antwoord op de tweede vraag heb aangegeven. In casu staat het aan de verwijzende rechter om na te gaan of de bepaling van de waarde van de vordering op 30 000 EUR, met als gevolg dat verzoekers in het hoofdgeding overeenkomstig het in artikel 394, lid 3, eerste alinea, eerste volzin, LEC vastgestelde maximum van Caixabank slechts een vergoeding van 10 000 EUR voor advocatenhonoraria kunnen verkrijgen, aan dit vereiste voldoet.51.

Gelet op een en ander geef ik het Hof in overweging op de eerste vraag te antwoorden dat artikel 6, lid 1, en artikel 7, lid 1, van richtlijn 93/13, gelezen in samenhang met het doeltreffendheidsbeginsel, niet in de weg staan aan een nationale regeling op grond waarvan de waarde van een vordering, die de grondslag vormt voor de berekening van de kosten die de in het gelijk gestelde consument kan verhalen, in het verzoekschrift moet worden bepaald zonder dat deze waarde naderhand kan worden gewijzigd, en op grond waarvan deze waarde voor bepaalde gedingen indicatief wordt vastgesteld, mits deze regels het voor de consument niet onmogelijk of uiterst moeilijk maken om de rechten uit te oefenen die hij aan deze richtlijn ontleent. In dit verband staat het aan de aangezochte rechter om zo nodig ambtshalve na te gaan of de door de consument in zijn verzoekschrift vermelde waarde overeenkomt met het economische belang dat de vordering daadwerkelijk voor hem vertegenwoordigt.