Rb. 's-Gravenhage, 14-04-2010, nr. 325114 - HA ZA 08-3910

Ter beoordeling staat of het uitblijven van handhavingsmaatregelen jegens Stinger een ongelijke behandeling van Target en Wexler oplevert, die laatstgenoemden aanspraak geeft op schadevergoeding in verband met de door hen gederfde winst. Daarbij doen zich twee vragen voor. Ten eerste: kon het openbaar ministerie binnen de marges van het opportuniteitsbeginsel afzien van handhaving jegens Stinger, terwijl het wel strafvorderlijke maatregelen nam jegens Target en Wexler? Ten tweede: indien het opportuniteitsbeginsel deze ruimte niet bood, en het openbaar ministerie dientengevolge niet-ontvankelijk had moeten worden verklaard in een vervolging van Target en Wexler, brengt dit dan mee dat Target en Wexler op grond van onrechtmatige daad aanspraak kunnen maken op vergoeding van de door hen gederfde winst?

Hierbij geldt dat als het antwoord op de tweede vraag ontkennend moet luiden, het antwoord op de eerste vraag in het midden kan blijven. De rechtbank zal zich derhalve eerst over de tweede vraag buigen.

Tussen partijen is niet in geschil dat de tot 1 januari 2004 door Target en Wexler op de markt gebrachte radardetectieapparatuur valt onder het verbod van artikel 1a.7 Voertuigreglement (oud), thans artikel 2 van het Besluit voertuigen. Evenmin is tussen partijen (nog) in geschil dat het verbod op - kort gezegd - het verhandelen of gebruiken van radardetectieapparatuur rechtmatig tot stand is gekomen. Uit de stellingen van partijen over en weer volgt voorts dat de strafvorderlijke maatregelen tegen Target en Wexler na de inbeslagname niet zijn voortgezet en dat Target en Wexler met het oog op het genoemde verbod beide vrijwillig hebben afgezien van het verder nog verhandelen van radardetectieapparatuur. Aldus bezien is de schade van Target en Wexler - bestaande uit niet-behaalde winst - het gevolg van de inwerkingtreding van de genoemde artikelen van het Voertuigreglement, hetgeen Target in de dagvaarding onder 10.13 ook lijkt te onderkennen. Target verwijt de Staat ook niet zozeer dat jegens haar strafvorderlijke maatregelen zijn genomen, doch dat dergelijke maatregelen niet (ook) jegens Stinger zijn genomen. Echter, zoals de Staat terecht heeft opgemerkt, óók als de Staat strafvorderlijke maatregelen jegens Stinger had genomen geldt dat Target en Wexler de thans door hen gestelde omzetschade hadden geleden. Er is dus geen sprake van enig verband tussen de door Target gestelde schade en het niet vervolgen van Stinger. Het standpunt dat Target recht heeft op door haar te behalen winst met handel in verboden artikelen, louter en alleen omdat een andere partij aldus winst behaalt (nog daargelaten de vraag of daarvan in het onderhavige geval sprake is) vindt geen steun in het recht. Meer in zijn algemeenheid geldt dat Target er - buiten de in artikel 12 Wetboek van Strafvordering aan rechtstreeks belanghebbenden gegeven mogelijkheid van beklag - rechtens geen aanspraak op kan maken dat het openbaar ministerie door derden begane strafbare feiten vervolgt. Het niet vervolgen van Stinger vormt derhalve geen onrechtmatige daad jegens Target of Wexler. Toepassing van de omkeringsregel, zoals door Target bepleit, is derhalve niet aan de orde.

Op zich is goed voorstelbaar dat een marktpartij die wordt geconfronteerd met een verbod op de door haar verhandelde waren en zich vervolgens bij dat verbod neerlegt, onaangenaam getroffen is als een andere marktpartij ongestraft kan doorgaan met het op de markt brengen van dergelijke waren. Een aanspraak op schadevergoeding in de vorm van vergoeding van gederfde winst levert dat gezien het bovenstaande echter niet op. De vordering tot schadevergoeding van Target (petitum onder II), voor zover gegrond op schending van het gelijkheidsbeginsel, zal derhalve worden afgewezen. Ook de gevorderde verklaringen voor recht in het petitum onder I sub (a) en (b) kunnen niet worden toegewezen. Hetzelfde geldt voor gevorderde verklaringen voor recht onder (d) en (e) voor zover gebaseerd op de schending van het gelijkheidsbeginsel.

Het bovenstaande wordt niet anders doordat Target en Wexler, indien zij het hadden laten aankomen op strafvervolging, een beroep hadden kunnen doen op de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging wegens strijd met het gelijkheidsbeginsel. De rechtbank deelt - op basis van hetgeen in deze procedure naar voren is gebracht - overigens niet het standpunt van Target dat een dergelijk beroep zonder meer succesvol zou zijn geweest. In strafzaken is het vaste rechtspraak dat het ten onrechte niet vervolgen van derden wier gedragingen evenzeer als die van verdachte het voorwerp van strafvervolging dienen te zijn, niet zonder meer leidt tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie (HR 16 april 1996, NJ 1996, 527, rov. 7.7, HR 18 mei 1999, NJ 1999, 578). Van schending van het gelijkheidsbeginsel is pas sprake bij afwijking van een bestendig patroon van beslissen in een groot aantal vergelijkbare gevallen. Iets dergelijks doet zich in het geval van Target, Wexler en Stinger niet voor. Uit hetgeen door beide partijen omtrent de Stinger DSI naar voren is gebracht volgt dat dit product zozeer afwijkt van de door Target en Wexler op de markt gebrachte producten dat een ander vervolgingsbeleid door de strafrechter naar alle waarschijnlijkheid gerechtvaardigd zou zijn geacht. In het bijzonder acht de rechtbank daarbij van belang dat bij de vervolging van de gebruikers van en handelaars in de Stinger DSI aangevoerd kon worden, dat de Stinger DSI vele functies heeft en de radardetectiefunctie slechts na het installeren van bepaalde software ingeschakeld wordt. Dat het openbaar ministerie hierover inmiddels anders denkt doet hieraan niet af. De rechtbank is derhalve - ten overvloede - van oordeel dat ook de eerste in rechtsoverweging 4.1 geformuleerde vraag ontkennend moet worden beantwoord.

Beslagen onrechtmatig?

Volgens Target zijn ook de onder haar en Wexler gelegde strafvorderlijke beslagen waarbij radardetectoren in beslag zijn genomen onrechtmatig jegens haar en Wexler. Bij de beoordeling dient uitgegaan te worden van het volgende. Voor een voormalige verdachte die schade heeft geleden als gevolg van strafvorderlijk optreden bestaan twee mogelijkheden tot schadevergoeding op de voet van onrechtmatige overheidsdaad: (i) van de aanvang af heeft een rechtvaardiging voor dat optreden ontbroken doordat dit optreden, beoordeeld naar het tijdstip waarop het plaats heeft, in strijd was met een publiekrechtelijke rechtsnorm, neergelegd in de wet of in het ongeschreven recht, waaronder het geval dat van de aanvang af een redelijk vermoeden van schuld in de zin van art. 27 Sv. heeft ontbroken, en (ii) ongeacht of in strijd met een publiekrechtelijke rechtsnorm is gehandeld, blijkt uit de uitspraak van de strafrechter of anderszins uit de stukken betreffende de niet met een bewezenverklaring geëindigde strafzaak van de onschuld van de verdachte en van het ongefundeerd zijn van de verdenking waarop het optreden van politie of justitie berustte ("gebleken onschuld criterium").

Dat zowel ten aanzien van Target als ten aanzien van Wexler sprake was van gegronde verdenking van enig strafbaar feit staat in deze zaak niet ter discussie. Het gebleken onschuld criterium is evenmin van toepassing. De rechtbank begrijpt de stellingen van Target in verband met de onder haar en Wexler gelegde beslagen aldus, dat zij meent dat het strafvorderlijk optreden van meet af aan in strijd is geweest met het gelijkheidsbeginsel, zodat ook het in het kader van dat optreden gehanteerde dwangmiddel van het beslag onrechtmatig is.

Naar het oordeel van de rechtbank was de inbeslagneming onder Target en Wexler niet in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Bedacht moet worden dat de rechtmatigheid van het strafvorderlijk optreden moet worden beoordeeld naar het moment waarop dit optreden plaatsvond. Kort na de inwerkingtreding van het Voertuigreglement was in ieder geval geen sprake van een (bestendig) ongelijk behandelen van verschillende aanbieders. Hierop stuiten ook de vorderingen gebaseerd op de onrechtmatigheid van het strafvorderlijke beslag af.

Voor zover Target zich ten aanzien van het onder Wexler gelegde beslag ook nog beroept op de omstandigheid dat dit beslag buitenproportioneel was omdat Wexler de inbeslaggenomen detectoren op korte termijn aan haar Belgische leverancier had kunnen terugleveren (dagvaarding sub 11.16), geldt dat ten aanzien van de onder Wexler in beslag genomen detectoren door de strafrechter is beslist dat teruggave aan Wexler hangende de strafprocedure niet aan de orde was. In de strafrechtelijke procedure die tot deze beslissing heeft geleid zijn de argumenten van Wexler om tot teruggave aan haar te komen reeds beoordeeld. Het gesloten stelsel van rechtsmiddelen verzet zich ertegen dat de burgerlijke rechter nog tot het oordeel kan komen dat het uitblijven van de teruggave aan Wexler op deze grond onrechtmatig is geweest.

Voor wat betreft het beslag onder Target geldt dat Target gebruik heeft gemaakt van de haar in het strafrecht ten dienste staande middelen om te komen tot teruggave van de in beslag genomen radardetectoren en dat deze detectoren ook aan haar zijn teruggegeven. Target heeft nog aangevoerd dat zij na de beschikking van de raadkamer van 8 juli 2004 niet alle radardetectoren retour heeft ontvangen. De Staat heeft het aantal niet teruggegeven detectoren betwist. De rechtbank leest in de stellingen van Target echter niet dat zij haar vordering tot schadevergoeding mede baseert op het niet volledig voldoen aan de last tot teruggave. Ten overvloede overweegt de rechtbank dat de Staat in beginsel gehouden is volledig te voldoen aan de last tot teruggave.

Het bovenstaande brengt mee dat ook het gevorderde onder I sub (c) en het gevorderde onder I sub (d) en (e) en onder II, voor zover betrekking hebbend op de inbeslagname van de radardetectoren, dient te worden afgewezen. Bij deze stand van zaken komen ook het onder III gevorderde voorschot op de schade en de onder IV gevorderde buitengerechtelijke kosten niet voor toewijzing in aanmerking.

Proceskosten

Target zal als de in het ongelijk te stellen partij worden veroordeeld in de kosten van dit geding, aan de zijde van de Staat begroot op € 3.300,= aan vastrecht en € 5.684,= (vier punten van het toepasselijke tarief van € 1.421,=) aan kosten advocaat, met bepaling dat de wettelijke rente daarover verschuldigd zal zijn ingaande 14 dagen na de dag dat om betaling van de proceskosten is verzocht.