HvJ EU, 15-10-2015, nr. C-216/14

§ 184 van de wet op de rechterlijke organisatie (Gerichtsverfassungsgesetz; hierna: ‘GVG’) bepaalt dat de taal van de gerechten het Duits is.

§ 187 GVG, zoals gewijzigd naar aanleiding van de omzetting van de richtlijnen 2010/64 en 2012/13, luidt:

Volgens § 132, lid 1, van het wetboek van strafvordering (Strafprozessordnung; hierna: ‘StPO’) verloopt de benoeming van gemachtigden ten behoeve van de betekening als volgt:

§ 410 StPO, dat betrekking heeft op het verzet tegen een Strafbefehl, luidt als volgt:

Richtlijnen die worden vastgesteld op de grondslag van artikel 82 VWEU moeten worden uitgelegd met inachtneming van de doelstellingen van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht, en meer bepaald de doelstellingen van de justitiële samenwerking in strafzaken.

Krachtens artikel 82, lid 1, VWEU berust de justitiële samenwerking in strafzaken op het beginsel van de wederzijdse erkenning van rechterlijke uitspraken en beslissingen. Uit artikel 82, lid 2, tweede alinea, onder b), VWEU vloeit tevens voort dat de wetgever van de Unie ter bevordering van de wederzijdse erkenning en van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken, minimumvoorschriften kan vaststellen die betrekking hebben op de rechten van personen in de strafvordering.

Het is namelijk evident dat deze zogenoemde ‘minimumvoorschriften’, die in werkelijkheid betrekking hebben op basisbeginselen zoals bijvoorbeeld de rechten van de verdediging en de eerbiediging van het recht op een eerlijk proces, waarvan door de lidstaten niet mag worden afgeweken, bedoeld zijn voor het kweken of versterken van het wederzijdse vertrouwen. Dit vormt de basis van de wederzijdse erkenning, die op haar beurt is verheven tot hoeksteen van de totstandkoming van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht.

Voor de uitlegging van dergelijke zogenaamde ‘minimumvoorschriften’ en meer algemeen van de richtlijnen waarin deze zijn neergelegd heeft dit mijns inziens drie consequenties.

Ten eerste mag de uitdrukking ‘minimumvoorschriften’ — persoonlijk geef ik de voorkeur aan ‘dwingende voorschriften’ — niet, zoals maar al te vaak en niet zonder bijbedoelingen gebeurt, beperkend worden uitgelegd als betrekking hebbend op regels van minder belang. Zoals hierboven vermeld, vormen zij in feite een absoluut noodzakelijke kern van procedurele beginselen die ervoor zorgen dat de grondrechten — de gemeenschappelijke basiswaarden die de Unie tot een op het beginsel van de rechtsstaat gebaseerd systeem maken — in het kader van de strafprocedure worden toegepast en geëerbiedigd.

Ten tweede moeten, gelet op het bovenstaande, voorschriften die zijn vastgesteld op de grondslag van artikel 82, lid 2, VWEU zo worden uitgelegd dat hun volledige nuttige werking wordt verzekerd. Een dergelijke uitlegging, die de bescherming van de rechten zal versterken, zal immers tegelijkertijd het wederzijdse vertrouwen versterken en derhalve de wederzijdse erkenning bevorderen. Verkleining van het toepassingsgebied van deze voorschriften door een letterlijke lezing ervan kan tot gevolg hebben dat de wederzijdse erkenning en dus de totstandkoming van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht, wordt belemmerd.

Ten derde zorgt de in artikel 82, lid 2, eerste alinea, laatste zin, VWEU vermelde verplichting van de wetgever van de Unie om rekening te houden met de verschillen tussen de rechtstradities en de rechtsstelsels van de lidstaten ervoor dat geen eenvormig procesrechtelijk stelsel kan worden opgelegd. Toch moeten de nationale procesrechtelijke stelsels, in al hun verscheidenheid, bij hun toepassing de desbetreffende beginselen eerbiedigen, omdat zij anders als ongeldig worden beschouwd. Het toezicht op dit punt valt in de eerste instantie onder de verantwoordelijkheid van de nationale rechters, die zich in geval van problemen tot het Hof kunnen wenden met een verzoek om een prejudiciële beslissing. Ik merk in zoverre op dat vragen op strafrechtelijk gebied, met name in de strikte zin, vallen onder de bevoegdheid van de gewone rechter, en dat deze op basis van de constitutionele tradities van lidstaten de hoeder is van de individuele vrijheden.

De betrokken richtlijnen vallen door hun doelstelling en de in de overwegingen ervan toegelichte bepalingen ontegenzeggelijk binnen het kader van artikel 82 VWEU. De zojuist beschreven uitleggingstechniek die ik het Hof in overweging geef over te nemen, moet hierop dus worden toegepast.

Met zijn eerste vraag verzoekt de verwijzende rechter het Hof in wezen of de artikelen 1, lid 2, alsmede 2, leden 1 en 8, van richtlijn 2010/64 aldus moeten worden uitgelegd dat zij eraan in de weg staan dat een persoon tegen wie een Strafbefehl is uitgevaardigd en die de taal van de procedure van het gerecht dat dit bevel heeft afgegeven niet beheerst, wordt verhinderd in zijn eigen taal beroep in te stellen tegen deze uitspraak.

Vooraf moet wellicht een onduidelijkheid worden weggenomen die door de formulering van de eerste vraag zou kunnen ontstaan ten aanzien van de vrijheid van de lidstaten om de taal van de procedure te bepalen.

Richtlijn 2010/64 heeft tot doel noch tot gevolg dat de vrijheid van lidstaten in hun keuze van de taal van de procedure wordt aangetast, dat wil zeggen de taal waarin de stukken en processtukken zijn opgesteld en waarin de gerechtelijke autoriteiten zich uitdrukken. Deze richtlijn heeft juist de ambitie deze vrijheid te behouden en deze vrijheid tegelijk in overeenstemming te brengen met de bescherming van de rechten van degene die wordt verdacht van het plegen van een strafbaar feit of hiervoor wordt vervolgd, door hem het recht toe te kennen op kosteloze en toereikende taalkundige bijstand wanneer hij de taal van de procedure niet spreekt of begrijpt.7.

Het bepaalde in § 184 GVG, dat het gebruik van het Duits als taal van de procedure voorschrijft, is derhalve niet strijdig met richtlijn 2010/64.8.

Voor de verdachte of beklaagde is het echter feitelijk onmogelijk zich uit te drukken in een taal die hij niet beheerst. Om daadwerkelijk aan de strafprocedure deel te nemen en zijn rechten van verdediging uit te oefenen, heeft hij echter onvermijdelijk een tolk of vertaler nodig. Dit was overigens in casu het geval in de fase van het politieonderzoek, aangezien Covaci tijdens het politieverhoor is bijgestaan door een tolk.

Deze taalbarrière doet zich tijdens de gehele procedure voor. Zo is de tussenkomst van een tolk of vertaler bij het instellen van een beroep tegen een rechterlijke beslissing onontkoombaar teneinde de in de door de beklaagde beheerste taal geuite wil tot het doen van verzet tot uitdrukking te brengen in de taal van de procedure.

Meteen al moet worden benadrukt dat, anders dan kan worden opgemaakt uit de verwijzingsbeslissing en naar voren komt uit de opmerkingen van de Duitse regering, het Duitse recht een beklaagde als Covaci de mogelijkheid lijkt te bieden verzet te doen tegen een Strafbefehl in een taal die hij beheerst. Daarenboven lijkt ditzelfde recht, en meer bepaald § 187 GVG, een dergelijke persoon de waarborg te bieden van een toereikende taalkundige bijstand om een dergelijk beroep te laten vertalen in de taal van de procedure.

Het staat aan de verwijzende rechter na te gaan of het Duitse recht in het licht van het navolgende verenigbaar is met de relevante bepalingen van richtlijn 2010/64.

Richtlijn 2010/64 voorziet in het recht op kosteloze en toereikende taalkundige bijstand teneinde verdachten of beklaagden die de taal van de strafprocedure niet spreken of verstaan, in staat te stellen hun recht van verdediging in volle omvang uit te oefenen en aldus het eerlijke verloop van de procedure te waarborgen. Zoals de Duitse regering terecht opmerkt, gaat het hier dus om de vraag of deze taalkundige bijstand heeft te gelden bij het instellen van een beroep.9. Meer concreet moet worden vastgesteld of de kosten van het optreden van een tolk of vertaler in dit kader moeten worden betaald door de verdediging, die dus beroep moet instellen in het Duits, of door de vervolgende partij, zodat de verdediging beroep mag instellen in een andere taal dan de taal van de procedure.

Het lijkt mij in dit stadium belangrijk te benadrukken dat mijn antwoord niet kan worden beperkt tot het geval van het Strafbefehl alleen. Het feit dat de taal van de procedure en de taal van de beklaagde botsen en dat deze tegenstelling moet worden overbrugd is namelijk niet typisch voor deze vorm van vereenvoudigde procedure.

Het Strafbefehl vertoont als vereenvoudigde berechtingsprocedure zeker bijzonderheden ten aanzien van de uitoefening van de rechten van verdediging. Het feit bijvoorbeeld dat de beklaagde niet op een terechtzitting verschijnt, ontneemt hem iedere mogelijkheid om zijn versie van de feiten voor een rechter naar voren te brengen alvorens beroep in te stellen tegen het hem opgelegde Strafbefehl. Deze bijzonderheid van het Strafbefehl is benadrukt door de Europese Commissie ter ondersteuning van haar betoog dat het ontbreken van een terechtzitting de verdediging de mogelijkheid onthoudt haar recht op vertolking uit te oefenen en dat derhalve enkel de mogelijkheid beroep in te stellen in haar eigen taal de gelegenheid biedt om vervolgens haar zaak voor een gerecht te verdedigen met de bijstand van een tolk tijdens een terechtzitting.10.

Ik zal niet meegaan in de door de Commissie voorgestelde redenering. Het zou te simplistisch zijn, het beroep tegen een Strafbefehl te beschouwen als een middel om recht te krijgen op vertolking tijdens een terechtzitting. Ten eerste strekt het recht op vertolking, zoals beschermd door richtlijn 2010/64, veel verder dan de terechtzitting. Ten tweede is de terechtzitting, anders dan de Commissie lijkt te menen, niet de enige fase die een eerlijk verloop van de procedure waarborgt. De procedurele waarborgen gelden tijdens de gehele strafprocedure. Daar het instellen van beroep een volwaardige procedurele fase vormt, lijkt het mij niet passend het beroep in rechte te beschouwen als middel om de rechten van verdediging te kunnen uitoefenen ter terechtzitting en niet als een middel op zich voor de verdediging om de rechten uit te oefenen die zij door de gehele procedure heen heeft.

Volgens mij is het dus van wezenlijk belang de eerste vraag in algemene zin te onderzoeken en vast te stellen of de beklaagde in elke, vereenvoudigde dan wel klassieke, strafprocedure aanspraak kan maken op kosteloze bijstand van een tolk of vertaler bij het instellen van een beroep. Het is in dat verband niet van belang of een dergelijke persoon al dan niet eerder gebruik heeft gemaakt van de bijstand van een tolk of vertaler bij een terechtzitting voorafgaand aan de instelling van beroep.

Een stuk waarmee beroep wordt ingesteld, zoals het verzet tegen een Strafbefehl dat in het hoofdgeding aan de orde is, heeft de bijzonderheid dat het een stuk in een strafprocedure is dat afkomstig is van de beklaagde en is bestemd voor de bevoegde gerechtelijke autoriteiten, en niet een stuk van deze autoriteiten bestemd voor de beklaagde. De verwijzende rechter verzoekt het Hof dus om te onderzoeken in hoeverre het recht op taalkundige bijstand van toepassing is op dit soort stukken.

In artikel 1 van richtlijn 2010/64 is het recht op taalkundige bijstand in strafprocedures neergelegd. Deze richtlijn beschermt meer bepaald, ten eerste, het recht op de bijstand van een tolk en, ten tweede, het recht op de bijstand van een vertaler. Deze rechten zijn elk in hun eigen artikel geregeld om de bescherming ervan te versterken.11. Deze aanpak onderscheidt zich overigens van die in het EVRM. Artikel 6, lid 3, onder e), van dit verdrag voorziet namelijk enkel in het recht op de bijstand van een tolk. Het Europese Hof voor de rechten van de mens heeft dit recht uitgebreid tot de vertaling van bepaalde processtukken.12.

Het staat voor mij buiten kijf dat een stuk waarmee beroep wordt ingesteld onder richtlijn 2010/64 valt. De wetgever van de Unie heeft deze richtlijn een bijzonder ruime werkingssfeer willen geven, dit wil zeggen zodanig dat deze geldt voor de gehele duur van de strafprocedure.

Het recht op vertolking en vertaling geldt volgens artikel 1, lid 2, van deze richtlijn namelijk ‘voor personen, vanaf het ogenblik waarop de bevoegde autoriteiten van een lidstaat hen er […] van in kennis stellen dat zij ervan worden verdacht of beschuldigd een strafbaar feit te hebben begaan tot de beëindiging van de procedure, dat wil zeggen, tot de definitieve vaststelling dat zij het strafbare feit al dan niet hebben begaan, met inbegrip van, indien van toepassing, de strafoplegging en de uitkomst in een eventuele beroepsprocedure’.13.

Zoals ik heb aangegeven, valt het recht op taalkundige bijstand in richtlijn 2010/64 uiteen in twee complementaire rechten, ten eerste het recht op vertolking, geregeld in artikel 2 van deze richtlijn, en ten tweede het recht op vertaling van essentiële processtukken, geregeld in artikel 3 van deze richtlijn.

Een van de moeilijkheden van de vraag die hier wordt onderzocht, is om vast te stellen welk van deze twee artikelen in een situatie in het hoofdgeding de relevante bepaling is. Deze moeilijkheid heeft tot gevolg dat, ofschoon iedereen het erover eens zal zijn dat het recht om verzet of beroep in te stellen tegen een strafrechtelijke veroordeling een essentieel recht van verdediging is, de beklaagde mogelijk wordt verhinderd concreet gebruik te maken van dit recht, hetgeen erop neerkomt dat hem het door het nationale recht toegekende rechtsmiddel wordt onthouden. Zoals ik in mijn voorafgaande opmerkingen heb aangegeven, moet de artikelen van richtlijn 2010/64 dus ruim worden uitgelegd, in overeenstemming met de doelstelling, de rechten van personen in de strafprocedure te versterken. In deze optiek moet worden vastgesteld of artikel 2 dan wel artikel 3 van deze richtlijn, die overigens verbazingwekkende lacunes bevat gelet op de wezenlijke aard van bepalingen die zij bevat, zich het beste leent om het recht van de beklaagde doeltreffend gebruik te maken van de door het nationale recht geboden rechtsmiddelen, te waarborgen.

In het geval van een stuk waarmee beroep wordt ingesteld moet naar mijn mening de toepassing van het recht op vertaling dat wordt beschermd door artikel 3 van richtlijn 2010/64 wijken voor de toepassing van artikel 2 van deze richtlijn.

Overeenkomstig artikel 3, lid 1, van deze richtlijn moet de beklaagde in een strafprocedure een schriftelijke vertaling ontvangen van alle processtukken die essentieel zijn voor de uitoefening van zijn recht van verdediging, om het eerlijke verloop van de procedure te waarborgen. Afgezien van de beslissingen tot vrijheidsbeneming, de tenlastelegging of dagvaarding en vonnissen, die uitdrukkelijk in artikel 3, lid 2, van richtlijn 2010/64 worden genoemd, zijn de bevoegde autoriteiten vrij te besluiten van welke essentiële processtukken een schriftelijke vertaling moet worden gemaakt.

Het stuk waarmee beroep wordt ingesteld is zeker essentieel voor de uitoefening van de rechten van de verdediging. De verdediging kan echter op grond van artikel 3 van deze richtlijn geen vertaling eisen in de taal van de procedure. Uit de bewoordingen van artikel 3 blijkt namelijk dat dit artikel uitsluitend bedoeld is om de vertaling van de essentiële processtukken te regelen vanuit de taal van de procedure in een taal die de beklaagde verstaat. Een teken hiervan is dat de in artikel 3, lid 2, van richtlijn 2010/64 genoemde essentiële documenten, ofschoon deze lijst niet uitputtend is, documenten zijn die zijn opgesteld door de bevoegde gerechtelijke autoriteit. Daarenboven kan duidelijk uit artikel 3, lid 4, van deze richtlijn worden opgemaakt dat de vertaling van de essentiële processtukken in het systeem van de richtlijn met name erop is gericht ‘de verdachte of beklaagde in staat te stellen van de zaak tegen hem kennis te laten nemen’.

De verdachte of beklaagde kan alleen een beroep doen op het recht op vertaling van een essentieel processtuk indien hij de taal waarin dit stuk is opgesteld niet verstaat. Het begrijpen van een processtuk en doorhebben wat de strekking ervan is, veronderstelt dat de verdediging dit heeft ontvangen, niet dat zij dit heeft opgesteld. Derhalve heeft artikel 3 van richtlijn 2010/64 enkel betrekking op de vertaling van processtukken die zijn opgesteld door de bevoegde gerechtelijke autoriteiten, die moeten worden begrepen door de beklaagde, zoals beslissingen tot vrijheidsbeneming en vonnissen.

Het probleem van taalkundige bijstand met het oog op het instellen van beroep door een persoon die strafrechtelijk is veroordeeld, moet dus eerder worden onderzocht in het licht van artikel 2 van deze richtlijn.

In dit artikel 2 is het recht op vertolking neergelegd. Het voorziet in de bijstand van een tolk tijdens de gehele strafprocedure wanneer de verdachte of beklaagde de taal van de procedure niet spreekt of verstaat. Anders dan in het geval van artikel 3 van deze richtlijn kan de taalkundige bijstand in het kader van artikel 2 van richtlijn 2010/64 ‘niet alleen door de verdediging worden geëist om te verstaan, maar tevens om zich verstaanbaar te maken’.

Wanneer de beklaagde niet in staat is zich uit te drukken in de taal van de procedure, heeft hij dus recht op de bijstand van een tolk, om hetgeen hij verklaart in een taal die hij beheerst, mondeling of schriftelijk, of eventueel via gebarentaal indien hij gehoor- of spraakstoornissen heeft, te laten vertalen in de taal van de procedure.

Derhalve is artikel 2 van richtlijn 2010/64 zowel van toepassing op de verklaringen of stukken die zijn bestemd voor de verdediging, als op de verklaringen of stukken van de verdediging en bestemd voor de bevoegde gerechtelijke autoriteiten.

Voorts blijkt, zoals we hebben gezien, duidelijk uit de bewoordingen van artikel 1, lid 2, van deze richtlijn, dat het recht op taalkundige bijstand een ruim toepassingsgebied heeft en dat de verdediging tijdens de gehele procedure kosteloze diensten van een tolk kan eisen, dus ook bij het instellen van beroep.

Daarenboven blijkt uit de bewoordingen van artikel 2, lid 1, van richtlijn 2010/64 dat, ofschoon een tolk bijstand kan verlenen tijdens terechtzittingen, deze bijstand geenszins is beperkt tot deze mondelinge fase in de procedure. Het is dus mogelijk te verzoeken om bijstand van een tolk in een fase van de procedure als de instelling van beroep tegen een strafvonnis.

Deze uitlegging wordt gestaafd door de bewoordingen van artikel 2, lid 2, van deze richtlijn, waarin is bepaald dat kosteloze vertolking beschikbaar is voor de communicatie tussen de verdachte of beklaagde en zijn raadsman.

Uit deze bepaling komt namelijk naar voren dat, voor zover dit noodzakelijk is om het eerlijk verloop van de procedure te garanderen, verdachten of beklaagden gebruik kunnen maken van tolkdiensten voor de communicatie met hun raadsman die ‘verband houdt […] met de instelling van een beroep of met andere procedurele verzoeken’.

Ik zie geen enkele reden waarom een beklaagde die geen raadsman heeft, niet eveneens gebruik zou kunnen maken van de bijstand van een tolk om beroep in te stellen tegen een strafvonnis.

Het Strafbefehl, dat wordt uitgevaardigd na afloop van een vereenvoudigde strafprocedure, is een rechterlijke beslissing waartegen de beklaagde verzet kan doen zonder bijstand van een raadsman, schriftelijk of bij een verklaring, op te nemen in een proces-verbaal van de griffier van de rechtbank die het Strafbefehl heeft uitgevaardigd. Indien Covaci was vervolgd in het kader van een klassieke procedure, met de bijstand van een advocaat, had hij gebruik kunnen maken van de kosteloze diensten van een tolk om beroep in te stellen tegen het vonnis dat tegen hem was gewezen.

Volgens mij kan aan het recht op kosteloze bijstand van een tolk bij het instellen van beroep niet de voorwaarde worden gesteld dat gebruik wordt gemaakt van een advocaat, zonder dat in ernstige mate afbreuk wordt gedaan aan de uitoefening van de rechten van verdediging van de beklaagde die de proceshandelingen alleen wenst te verrichten.

De doelstelling van richtlijn 2010/64 pleit voor de uitlegging dat een beklaagde die de taal van de procedure niet beheerst, beroep moet kunnen instellen tegen een strafvonnis in een taal die hij beheerst en bijstand moet kunnen krijgen van een tolk voor de vertaling van dit beroep in de taal van de procedure.

In dit verband stelt overweging 17 van deze richtlijn duidelijk dat zij ‘kosteloze en toereikende taalkundige bijstandsverlening [dient] te waarborgen, zodat verdachten of beklaagden die de taal van de strafprocedure niet spreken of verstaan, hun recht van verdediging volledig kunnen uitoefenen en het eerlijke verloop van de procedure wordt gewaarborgd’.

Vanuit deze optiek vereist een volle uitoefening van de rechten van verdediging ten eerste dat de beklaagde in een taal die hij beheerst, beroep kan instellen tegen een strafvonnis, en ten tweede dat hij bijstand krijgt van een tolk om dit beroep te vertalen in de taal van de procedure. Alles in aanmerking genomen betekent dit dat de wil van de beklaagde om zijn veroordeling te betwisten bij het instellen van beroep wordt vertolkt door dit beroep in de taal van de procedure te vertalen.

De bijstand van een tolk zal de beklaagde in staat stellen zijn argumenten en verweren uiteen te zetten, of in de woorden van het Europese Hof voor de rechten van de mens, ‘zichzelf te verdedigen, met name doordat hij zijn versie van de feiten aan de rechter kan presenteren’14.. De beklaagde kan door beroep in te stellen tegen een strafvonnis de redenen uiteenzetten waarom dit vonnis kan worden betwist. Indien hem bij het instellen van een dergelijk beroep de bijstand van een tolk wordt geweigerd, kan dit de uitoefening van de rechten van verdediging van deze persoon belemmeren of zelfs geheel teniet doen.

Ter terechtzitting heeft de Franse regering betoogd dat richtlijn 2010/64 zich er niet tegen verzet dat een lidstaat, op straffe van niet-ontvankelijkheid, vereist dat iemand beroep instelt in de taal van de procedure van de bevoegde rechtbank, op voorwaarde dat hij deze persoon in een eerder stadium een tolk of vertaler ter beschikking stelt. Een dergelijk standpunt is naar mijn mening kenmerkend voor het onbegrip dat heerst ten aanzien van het begrip minimumvoorschriften. Deze regering heeft namelijk haar betoog dat de richtlijn restrictief moet worden uitgelegd, onderbouwd met het argument dat in deze richtlijn enkel minimumvoorschriften worden vastgesteld. Zoals ik in mijn voorafgaande opmerkingen heb aangegeven, lijkt mij dit een onjuiste redenering. De doelstelling van een doelmatiger justitiële samenwerking in strafzaken door versterking van de procedurele rechten van verdachten en beklaagden in het kader van een strafprocedure vraagt juist om een ruime uitlegging van richtlijn 2010/64, namelijk een uitlegging die de rechten van verdediging van de betrokkenen optimaal waarborgt.

Het lijdt naar mijn mening echter geen twijfel dat in een situatie als in het hoofdgeding, die wordt gekenmerkt door een relatief korte beroepstermijn van twee weken, degene tegen wie een Strafbefehl is uitgevaardigd de mogelijkheid moet worden geboden hiertegen eerst verzet in te stellen om het verstrijken van deze termijn te stuiten. De tolk treedt pas daarna op om het beroep in de taal van de procedure te vertalen. De door de Franse regering voorgestane oplossing, waarin genoegen wordt genomen met het optreden van een tolk in de fase voorafgaand aan het instellen van beroep, zou het in een situatie als in het hoofdgeding uitermate moeilijk of zelfs onmogelijk maken het beroep binnen de gestelde termijn in te stellen. Hierbij komt de vraag in welke taal degene die strafrechtelijk is veroordeeld, zijn verzoek om bijstand door een tolk moet formuleren om zijn beroep te kunnen instellen. Op een desbetreffende vraag ter terechtzitting kon de Franse regering geen antwoord geven.

Tot slot zij opgemerkt dat richtlijn 2010/64 de lidstaten een beoordelingsmarge toekent bij de keuze van de vorm van de verrichte tolkendienst, zolang deze kosteloos is en van voldoende kwaliteit om de procedure eerlijk te laten verlopen en de verdediging in staat te stellen haar rechten uit te oefenen.

De bijstand van een tolk kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de bijzonderheden van de procedure. De bijstand kan uiteraard mondeling plaatsvinden, wanneer de tolk fysiek aanwezig is en de verklaringen van de verdediging of de verklaringen die tot de verdediging zijn gericht simultaan worden vertaald. Hij kan eveneens plaatsvinden in de vorm van gebaren, bijvoorbeeld wanneer iemand gehoor- of spraakstoornissen heeft en zich niet mondeling kan uitdrukken. Artikel 2, lid 6, van richtlijn 2010/64 bepaalt daarenboven dat in het geval de fysieke aanwezigheid van de tolk niet per se noodzakelijk is, gebruik kan worden gemaakt van communicatietechnologie zoals videoconferentie, telefoon of internet. De taalkundige bijstand zou eventueel ook zoals door de Commissie wordt voorgesteld15., kunnen plaatsvinden in de vorm van een vertaald of tweetalig formulier voor het instellen van beroep. Zo zou bij betekening of verzending van de strafrechtelijke veroordeling aan de belanghebbende — en niemand betwist dat deze moet worden vertaald, waarvoor een duidelijke rechtsgrondslag bestaat — een formulier in de taal van deze persoon kunnen worden gevoegd, dat hij alleen nog hoeft in te vullen indien hij van mening is dat dit noodzakelijk is, en te retourneren aan het adres van het gerecht waar het beroep moet worden ingesteld.

Voorts moet worden benadrukt dat het recht op vertolking niet uitsluitend tot uiting komt door bijstand in mondelinge vorm van degene die de taal van de procedure niet spreekt. Dit recht kan tevens de vorm aannemen van een schriftelijke vertaling van de verklaringen van de verdediging in een document zoals het stuk waarmee beroep wordt ingesteld.

Omgekeerd kan de vertaling van de essentiële processtukken, zoals uitdrukkelijk blijkt uit artikel 3, lid 7, van richtlijn 2010/64, mondeling worden verstrekt.

In casu kan de bijstand van een tolk in het kader van het verzet tegen een Strafbefehl zowel mondeling als schriftelijk plaatsvinden. Volgens § 410, lid 1, StPO kan het verzet namelijk schriftelijk worden ingesteld dan wel bij een in een proces-verbaal van de griffier van de rechtbank die dit Strafbefehl heeft afgegeven op te nemen verklaring. Mijns inziens staat buiten kijf dat, aangezien de bijstand van een tolk wordt gewaarborgd in het kader van een beroep dat mondeling wordt ingesteld bij de griffie van de bevoegde rechtbank, deze bijstand eveneens moet worden gewaarborgd wanneer het beroep schriftelijk wordt ingesteld.

Ik concludeer dus dat de artikelen 1, lid 2, en 2, leden 1 en 8, van richtlijn 2010/64 aldus moeten worden uitgelegd dat zij niet in de weg staan aan een regeling van een lidstaat als die aan de orde in het hoofdgeding, die voorziet in het gebruik van een bepaalde taal als taal van de procedure voor de gerechten van deze staat. Dezelfde bepalingen moeten echter aldus worden uitgelegd dat zij iemand die strafrechtelijk is veroordeeld en die de taal van de procedure niet beheerst, in staat stellen beroep tegen een dergelijk vonnis in stellen in zijn eigen taal, waarbij het bevoegde recht de taak heeft, gelet op het recht van de beklaagde op vertolking krachtens artikel 2 van deze richtlijn, geschikte maatregelen in te zetten om de vertaling van het beroep in de taal van de procedure te verzekeren.