3.5 Conclusie literatuuronderzoek

Hoewel er weinig in directe zin over onnodige kostenverhogend en vertragend procesgedrag is geschreven, kan in indirecte zin toch veel uit de literatuur worden gehaald. Vanuit de invalshoeken van onder andere de goede procesorde, misbruik van procesrecht, rechtsplichten en lasten in het proces, de kostenveroordeling in het familierecht, de fundamentele herbezinning, het Belgische tergend of roekeloos geding en de visie van Haardt in 1945, kan een typologie worden samengesteld van verstorend procesgedrag dat voldoet aan de in paragraaf 3.2 geformuleerde definitie.1

Het literatuuronderzoek heeft echter niet naar boven kunnen brengen welke van de gedragingen veel voorkomen en welke sporadisch voorkomen of zelfs theoretisch te noemen zijn. Daarnaast speelt de vraag welke gedragingen uit de lijst voor grote verstoringen per keer zorgen en welke slechts kleine vertragingen en kostenverhogingen opleveren. Daarom is een aanvullend empirisch onderzoek uitgevoerd, waarbij rechters zijn geïnterviewd over hun ervaringen met onnodig vertragend en/ of kostenverhogend procesgedrag. De commentaren van de geïnterviewden op de definitie zijn reeds in paragraaf 3.2 van dit hoofdstuk aan bod gekomen. In hoofdstuk 5 staan de verdere opzet en resultaten van de interviews centraal, waarbij onder andere een overlast-top 3 is gemaakt van verstorend procesgedrag en waarbij de in dit hoofdstuk gecreëerde lijst is voorzien van voorbeelden uit de rechtspraktijk.

Eerst zal echter in hoofdstuk 4 worden ingegaan op de huidige kosten-sanctiemogelijkheden tegen verstorend procesgedrag in het Nederlandse recht.