HvJ EU, 02-09-2021, nr. C-337/20

De overwegingen 4, 31 en 47 van richtlijn 2007/64 luiden:

Artikel 4 van richtlijn 2007/64 bepaalt:

Artikel 51, lid 1, van deze richtlijn luidt:

In artikel 58 van die richtlijn staat te lezen:

Artikel 59, lid 1, van richtlijn 2007/64 luidt:

Artikel 60 van deze richtlijn is als volgt verwoord:

In artikel 75, lid 1, eerste en tweede alinea, van die richtlijn is bepaald:

Artikel 86, lid 1, van richtlijn 2007/64 bepaalt:

Richtlijn 2007/64 is vervangen door richtlijn (EU) 2015/2366 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2015 betreffende betalingsdiensten in de interne markt, houdende wijziging van de richtlijnen 2002/65/EG, 2009/110/EG en 2013/36/EU en verordening (EU) nr. 1093/2010 en houdende intrekking van richtlijn 2007/643..

Artikel 71, lid 1, artikel 72, lid 1, eerste alinea, artikel 73, lid 1, artikel 89, lid 1, en artikel 107, lid 1, van richtlijn 2015/2366 komen in wezen overeen met respectievelijk artikel 58, artikel 59, lid 1, artikel 60, artikel 75, lid 1, eerste en tweede alinea, en artikel 86, lid 1, van richtlijn 2007/644..

De bepalingen van richtlijn 2007/64, zoals die zijn omgezet in Frans recht, zijn opgenomen in de code monétaire et financier (monetair en financieel wetboek), zoals gewijzigd bij verordening nr. 2009-866 van 15 juli 2009 betreffende de voorwaarden voor het aanbieden van betalingsdiensten en de oprichting van betalingsinstellingen (JORF van 16 juli 2009, tekst nr. 13) (hierna: ‘monetair en financieel wetboek’).

Artikel L. 133-18 van het monetair en financieel wetboek, waarbij artikel 60 van richtlijn 2007/64 is omgezet, luidt:

Bij artikel L. 133-23 van het monetair en financieel wetboek is artikel 59 van richtlijn 2007/64 omgezet.

Artikel L. 133-24 van het monetair en financieel wetboek, waarbij artikel 58 van richtlijn 2007/64 is omgezet, bepaalt:

Artikel 1147 van de code civil (Frans burgerlijk wetboek) luidt:

In artikel 2313 van het Franse burgerlijk wetboek staat te lezen:

Met zijn eerste prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of de bij richtlijn 2007/64 vastgestelde regeling inzake de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder in geval van een niet-toegestane betalingstransactie eraan in de weg staat dat enige civielrechtelijke aansprakelijkheidsvordering naar gemeen recht wordt ingesteld die gebaseerd is op de omstandigheid dat die aanbieder wegens dezelfde feiten is tekortgeschoten in de hem door het nationale recht opgelegde verplichtingen.

Terwijl de Franse en de Tsjechische regering alsook de Commissie subsidiair van mening zijn dat die bij richtlijn 2007/64 ingevoerde aansprakelijkheidsregeling zich ertegen verzet dat voor diezelfde transacties een gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsregeling wordt toegepast, is de Italiaanse regering van mening dat beide aansprakelijkheidsregelingen naast elkaar kunnen bestaan.

Na een analyse die wordt verricht op basis van de bewoordingen van de artikelen 58 en 60 van richtlijn 2007/64 en op de context van deze bepalingen, alsmede in het licht van de doelstellingen van deze richtlijn6., ben ik van mening dat de bij die richtlijn vastgestelde regeling inzake de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder jegens de betalingsdienstgebruiker in geval van een niet-toegestane transactie volledig is geharmoniseerd, zodat zij elke gelijktijdig bestaande aansprakelijkheidsregeling uitsluit.

Wat om te beginnen de bewoordingen van de artikelen 58 en 60 van richtlijn 2007/64 betreft, stel ik vast dat bij artikel 58 een algemene verplichting wordt opgelegd om kennis te geven van elke niet-toegestane of foutieve transactie, zodat de betalingsdienstgebruiker alleen rectificatie van een dergelijke transactie verkrijgt indien hij de betalingsdienstaanbieder in kennis stelt van die transactie, waarbij deze kennisgeving uiterlijk dertien maanden na de datum van de desbetreffende debitering moet plaatsvinden.

Artikel 60 van die richtlijn regelt specifiek de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder in geval van een niet-toegestane transactie.7. In lid 1 is bepaald dat de lidstaten ervoor moeten zorgen dat, onverminderd artikel 58, de betalingsdienstaanbieder de betaler onmiddellijk het bedrag van een niet-toegestane transactie terugbetaalt.

De zinsnede ‘onverminderd artikel 58’ in artikel 60 van richtlijn 2007/64 betekent dat geen afbreuk mag worden gedaan aan artikel 58 van deze richtlijn. Hieruit volgt mijns inziens dat de betalingsdienstaanbieder in geval van een niet-toegestane transactie slechts aansprakelijk is indien de betalingsdienstgebruiker de in artikel 58 van die richtlijn bedoelde kennisgevingsprocedure in acht heeft genomen, waarvan de termijn niet langer mag zijn dan dertien maanden na de valutadatum van de debitering.

Uit overweging 31 van richtlijn 2007/64 komt naar voren dat het wel degelijk gaat om een voorwaarde, aangezien daarin staat te lezen dat de betalingsdienstgebruiker zijn vordering betreffende het niet-toegestane karakter van de betaling moet kunnen instellen indien hij de kennisgevingstermijn naleeft.

De gezamenlijke lezing van deze bepalingen leidt dus tot de gevolgtrekking dat een betalingsdienstgebruiker die zijn betalingsdienstaanbieder niet binnen dertien maanden na de valutadatum van de debitering kennis heeft gegeven van een niet-toegestane transactie, die aanbieder niet aansprakelijk kan stellen8. — ook niet op basis van het gemene recht — en bijgevolg geen terugbetaling van die transactie kan verkrijgen9..

Deze uitlegging wordt bevestigd door het onderzoek van de context van die bepalingen, daaronder begrepen zowel hun ‘externe’ context, dat wil zeggen hun totstandkomingsgeschiedenis, als hun ‘interne’ of systemische context, met andere woorden hun wisselwerking met de overige bepalingen van richtlijn 2007/64 in haar geheel beschouwd.10.

Ten eerste blijkt uit de totstandkomingsgeschiedenis dat in het oorspronkelijke voorstel van de Commissie voor een richtlijn11. aan de betalingsdienstgebruiker geen maximumtermijn werd opgelegd voor de kennisgeving van een niet-toegestane transactie, zoals dat thans wel het geval is in artikel 58 van richtlijn 2007/64. In dat voorstel was eenvoudigweg bepaald dat de betaler zijn betalingsdienstaanbieder zonder onnodig uitstel in kennis moest stellen wanneer hij zich rekenschap gaf van een niet-toegestane transactie, fouten of een andere onregelmatigheid. In het met artikel 60 van die richtlijn overeenkomende artikel betreffende de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder werd niet verwezen naar die kennisgevingsverplichting.

De invoering van een uniforme vervaltermijn is echter snel noodzakelijk gebleken teneinde de rechtszekerheid van de betalingsdienstgebruiker en de betalingsdienstaanbieder te waarborgen in geval van een niet-toegestane of foutieve betalingstransactie. Dit blijkt uit de verschillende voorstellen van de Raad12., het advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité13., het verslag van het Europees Parlement14. en de adviezen van de verschillende commissies van het Parlement15.. Al deze instellingen en organen die betrokken waren bij de opstelling van richtlijn 2007/64, hebben er de aandacht op gevestigd dat die rechtszekerheid moet worden geboden en dat daartoe moet worden bepaald dat de betalingstransactie na het verstrijken van die termijn onherroepelijk is.16.

Tijdens het wetgevingsproces17. is onder meer voorgesteld om in het artikel zelf over de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder een voorwaarde op te nemen die inhoudt dat de betalingsdienstgebruiker zijn betalingsdienstaanbieder binnen een maximumtermijn vooraf ter kennis moet hebben gebracht dat hij een of meer betalingstransacties niet heeft toegestaan. Uiteindelijk heeft de wetgever ervoor gekozen om deze kennisgevingsverplichting op te nemen in een afzonderlijke bepaling — in casu artikel 58 van richtlijn 2007/64, waarin een maximumtermijn van dertien maanden is vastgesteld — en om in de bepaling over de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder, te weten artikel 60 van die richtlijn, uitdrukkelijk naar die verplichting te verwijzen.

De wetgever heeft dus duidelijk een verband gelegd tussen de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder en de inachtneming van de maximumtermijn door de betalingsdienstgebruiker, zodat deze gebruiker bij het verstrijken van die termijn geen aansprakelijkheidsvordering tegen zijn aanbieder meer kan instellen in geval van een niet-toegestane transactie.

Ten tweede wijst de ‘interne’ of systemische context van de artikelen 58 en 60 van richtlijn 2007/64 in dezelfde richting. Uit deze context blijkt tevens dat de door de Uniewetgever doorgevoerde harmonisatie op het door die artikelen bestreken gebied volledig is en eraan in de weg staat dat andere bepalingen worden vastgesteld dan die welke de Uniewetgever heeft vastgesteld.

Allereerst merk ik op dat richtlijn 2007/64 een aansprakelijkheidsregeling tussen de betalingsdienstgebruiker en de betalingsdienstaanbieder bevat die geldt voor zowel niet-toegestane betalingstransacties (met name de artikelen 58 tot en met 60) als transacties die niet of gebrekkig zijn uitgevoerd (met name artikel 75).

In al die gevallen speelt de in artikel 58 van richtlijn 2007/64 neergelegde verplichting van de betalingsdienstgebruiker tot kennisgeving binnen een termijn van dertien maanden een cruciale rol. Ik heb dit aangetoond voor niet-toegestane transacties. Wat niet of gebrekkig uitgevoerde transacties betreft, merk ik op dat artikel 75 van richtlijn 2007/64 — dat de tegenhanger is van artikel 60 van deze richtlijn — in identieke bewoordingen naar artikel 58 verwijst door te preciseren dat de betalingsdienstaanbieder aansprakelijk is ‘onverminderd artikel 58’. In overweging 31 van die richtlijn wordt bevestigd dat de kennisgevingsverplichting geldt voor zowel niet-toegestane als foutieve transacties en dat de betalingsdienstaanbieder slechts aansprakelijk kan worden gesteld voor foutieve betalingstransacties indien de kennisgevingstermijn in acht is genomen.

Vervolgens bepaalt artikel 59 van richtlijn 2007/64 betreffende de bewijslast dat de betalingsdienstaanbieder zowel bij niet-toegestane als foutieve transacties gehouden is het bewijs te leveren dat de transactie geauthentificeerd, juist geregistreerd en geboekt is.

Ik benadruk dat in dit artikel 59 de bewijslast is omgekeerd. Deze rust namelijk niet op degene die betoogt dat er sprake is van een niet-toegestane transactie, te weten de betalingsdienstgebruiker, maar op de betalingsdienstaanbieder. Hieruit volgt dat de betalingsdienstaanbieder gedurende een periode van dertien maanden vrijwel automatisch en onmiddellijk gehouden is om het bedrag terug te betalen dat gemoeid is met de door de gebruiker niet-toegestane transactie.18.

De Uniewetgever heeft aldus een aansprakelijkheidsregeling vastgesteld die berust op drie essentiële en onderling samenhangende elementen, te weten een in artikel 58 van richtlijn 2007/64 neergelegde kennisgevingsverplichting voor de betalingsdienstgebruiker, de in artikel 59 van deze richtlijn geregelde toewijzing van de bewijslast aan de betalingsdienstaanbieder, en ten slotte, indien deze het bewijs niet levert, de aansprakelijkheid van die aanbieder op grond van de artikelen 60 en 75 van die richtlijn, naargelang de transactie niet is toegestaan, niet is uitgevoerd of gebrekkig is uitgevoerd.

Uit deze bepalingen volgt dat deze regeling inzake de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder jegens de betalingsdienstgebruiker een geharmoniseerde regeling vormt. In dit verband bepaalt artikel 86, lid 1, van richtlijn 2007/64 dat ‘de lidstaten, in zoverre deze richtlijn geharmoniseerde bepalingen bevat, geen andere bepalingen [mogen] handhaven of vaststellen dan die welke in deze richtlijn zijn vervat’. Overeenkomstig het opschrift van artikel 86 moet deze harmonisatie worden geacht volledig te zijn. Ik wijs erop dat voornoemd artikel, teneinde een onderscheid te maken tussen geharmoniseerde en niet-geharmoniseerde bepalingen, de bepalingen van richtlijn 2007/64 opsomt waarbij de lidstaten speelruimte wordt gelaten. Ik merk op dat deze opsomming noch de artikelen 58 tot en met 60, noch overigens de artikelen 74 tot en met 78 bevat.

Ik leid hieruit af dat van de artikelen 58 tot en met 60 van richtlijn 2007/64 afwijkende nationale bepalingen die zouden voorzien in de mogelijkheid dat de betalingsdienstaanbieder jegens de betalingsdienstgebruiker aansprakelijk is terwijl deze gebruiker de aanbieder niet binnen dertien maanden na de niet-toegestane debitering kennis heeft gegeven van de niet-toegestane betalingstransactie, in strijd zouden zijn met de in de artikelen 58 tot en met 60 neergelegde aansprakelijkheidsregeling en afbreuk zouden doen aan de volledige harmonisatie die deze regeling heeft bewerkstelligd.

Ik ben het dan ook niet eens met het standpunt van de Italiaanse regering dat een nationale gemeenrechtelijke regeling inzake contractuele aansprakelijkheid de in richtlijn 2007/64 neergelegde regeling kan aanvullen door te bepalen dat de betalingsdienstaanbieder jegens de betalingsdienstgebruiker aansprakelijk is ongeacht of laatstgenoemde de in artikel 58 van die richtlijn vastgestelde termijn voor kennisgeving van een niet-toegestane transactie in acht heeft genomen.

Deze uitlegging vindt steun in de doelstellingen van richtlijn 2007/64.

Zoals blijkt uit de overwegingen 1 tot en met 5 van deze richtlijn, heeft de Uniewetgever getracht een interne markt voor betalingsdiensten tot stand te brengen door de 27 bestaande nationale systemen — waarvan het naast elkaar bestaan voor verwarring zorgde en een gebrek aan rechtszekerheid creëerde — te vervangen door een geharmoniseerd rechtskader waarin de rechten en verplichtingen van betalingsdienstgebruikers en betalingsdienstaanbieders zijn vastgelegd.

Uit de voorgaande analyse volgt dat naast de bij richtlijn 2007/64 vastgestelde geharmoniseerde aansprakelijkheidsregeling voor niet-toegestane of foutieve transacties slechts een andere, op dezelfde feiten en grondslagen gebaseerde aansprakelijkheidsregeling van nationaal recht kan worden toegepast mits daardoor geen afbreuk wordt gedaan aan de bij deze richtlijn vastgestelde regeling, noch aan de doelstellingen en het nuttig effect van de richtlijn.19. Een gelijktijdig bestaande aansprakelijkheidsregeling op grond waarvan een betalingsdienstgebruiker zijn betalingsdienstaanbieder in geval van een niet-toegestane transactie aansprakelijk zou kunnen stellen terwijl hij de termijn van dertien maanden om kennis te geven van die transactie niet in acht heeft genomen, zou dan ook onverenigbaar zijn met richtlijn 2007/64.

Derhalve geef ik het Hof in overweging om op de eerste prejudiciële vraag te antwoorden dat de artikelen 58 en 60 van richtlijn 2007/64 aldus moeten worden uitgelegd dat bij deze artikelen voor niet-toegestane betalingstransacties een regeling inzake de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder jegens de betalingsdienstgebruiker wordt vastgesteld die in de weg staat aan elke andere aansprakelijkheidsregeling die gebaseerd is op een niet-nakoming van deze aanbieder die verband houdt met die transacties, zodat een betalingsdienstgebruiker die zijn kennisgevingsverplichting niet is nagekomen binnen dertien maanden vanaf de valutadatum van de niet-toegestane debitering, de betalingsdienstaanbieder niet langer aansprakelijk kan stellen.

Met zijn tweede prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen of, wanneer de betalingsdienstgebruiker wegens de niet-inachtneming van de kennisgevingstermijn voor een niet-toegestane transactie niet langer beschikt over de mogelijkheid om een civielrechtelijke aansprakelijkheidsvordering tegen de betalingsdienstaanbieder in te stellen omdat deze zijn verplichtingen in verband met die transactie niet is nagekomen, de artikelen 58 tot en met 60 van richtlijn 2007/64 er eveneens aan in de weg staan dat de borg van de betalingsdienstgebruiker zich — overeenkomstig een nationale regeling naar gemeen recht — ter zake van dezelfde feiten beroept op de civielrechtelijke aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder, de begunstigde van de borg, om het bedrag van de gewaarborgde schuld te betwisten.

Terwijl de Franse en de Tsjechische regering van mening zijn dat de in artikel 58 van richtlijn 2007/64 vastgestelde kennisgevingstermijn die geldt voor de betalingsdienstgebruiker, eveneens aan diens borg kan worden tegengeworpen, stelt de Commissie dat de borg niet valt binnen de werkingssfeer van dat artikel en dus ook niet onder de in die richtlijn neergelegde aansprakelijkheidsregeling die van toepassing is in geval van een niet-toegestane transactie, zodat hij een aansprakelijkheidsvordering tegen de betalingsdienstaanbieder kan instellen die gebaseerd is op het nationale gemene recht.

In de hiernavolgende analyse zal ik aantonen dat de bij richtlijn 2007/64 vastgestelde regeling inzake de aansprakelijkheid van de betalingsdienstaanbieder jegens de betalingsdienstgebruiker weliswaar volledig is geharmoniseerd, maar dat deze regeling niet van toepassing is op de borg.

Ik zal beginnen met enkele overwegingen over de borg en de overeenkomst van borgstelling.

De borg staat jegens de schuldeiser garant voor de betaling van hetgeen de schuldenaar de schuldeiser verschuldigd is op grond van de verbintenis waarop de borgstelling betrekking heeft, te weten de schuld die de schuldenaar heeft jegens de schuldeiser. De borg kan in geen geval meer verschuldigd zijn dan de schuld van de schuldenaar.20.Borgstelling is de overeenkomst waarbij de borg zich er jegens de schuldeiser toe verbindt om die schuld aan de schuldeiser te betalen wanneer de schuldenaar in gebreke blijft.21. Deze overeenkomst is per definitie accessoir aan de gewaarborgde verbintenis.22. Zij staat tevens los van de overeenkomst tussen de schuldenaar en de schuldeiser. De borg is een derde ten opzichte van de overeenkomst tussen de schuldenaar en de schuldeiser.

Overeenkomsten van borgstelling vertonen onderling grote verschillen. Aangezien op dit gebied geen harmonisatie heeft plaatsgevonden, vallen deze overeenkomsten onder het nationale recht van de lidstaten, dat op belangrijke punten kan verschillen.23. Bovendien kunnen de verplichtingen van de borg per overeenkomst van borgstelling aanzienlijk uiteenlopen en kunnen zij verschillen van de verplichtingen die op de hoofdschuldenaar rusten, zonder dat dit van invloed is op de verplichtingen van de schuldenaar jegens de schuldeiser. De borg kan zich ertoe verbinden om garant te staan voor de gehele schuld van de hoofdschuldenaar dan wel slechts voor een gedeelte van deze schuld, en de duur van zijn verbintenis kan worden beperkt ten opzichte van de duur van de overeenkomst tussen de schuldenaar en de schuldeiser. Voorts kan de datum waarop de vordering op de borg opeisbaar wordt, verschillen van — maar niet voorafgaan aan — die waarop de hoofdschuld opeisbaar wordt, en kan de overeenkomst van borgstelling beheerst worden door een ander recht dan het recht dat van toepassing is op de hoofdschuld.

In het hoofdgeding heeft de bank als schuldeiser een overeenkomst gesloten met de vennootschap GCA, de schuldenaar, en aan GCA een rekening-courantkrediet verstrekt waardoor het saldo op de bankrekening in kwestie negatief kon zijn. Daarnaast heeft de bank met LR een overeenkomst van borgstelling gesloten waarbij LR hoofdelijk garant staat voor de eventuele schuld die de vennootschap GCA heeft jegens de bank.

Ik herinner eraan dat het feit dat de harmonisatie volledig is, niet impliceert dat zij uitputtend is. Wat betreft richtlijnen die met name betrekking hebben op de aansprakelijkheid van handelaren jegens consumenten, heeft het Hof geoordeeld dat met een richtlijn op de door haar geregelde punten een ‘volledige harmonisatie’ van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten kan worden nagestreefd zonder dat deze richtlijn evenwel tot doel heeft een ‘uitputtende’ harmonisatie van de onder die richtlijn vallende aansprakelijkheid op andere dan die punten tot stand te brengen.24.

De term ‘volledige harmonisatie’ heeft betrekking op de speelruimte die aan de lidstaten wordt gelaten en dus op de omvang van de discretionaire bevoegdheid waarover zij beschikken om de door richtlijn 2007/64 bestreken punten om te zetten in hun nationale recht, terwijl de term ‘uitputtende harmonisatie’ betrekking heeft op de materiële werkingssfeer van die richtlijn.25.

Met andere woorden, de harmonisatie kan volledig zijn, in die zin dat — zoals ik bij de beantwoording van de eerste prejudiciële vraag heb benadrukt — de lidstaten geen speelruimte hebben bij de omzetting van een aantal bepalingen van richtlijn 2007/64, in casu de artikelen 58 tot en met 60 van die richtlijn. De lidstaten mogen geen bepalingen invoeren die afwijken van die welke vervat zijn in deze artikelen. De harmonisatie is daarentegen niet uitputtend, aangezien zij enkel ziet op de gebieden die specifiek onder richtlijn 2007/64 vallen en de lidstaten vrij zijn om buiten die gebieden wetgeving vast te stellen mits daardoor geen afbreuk wordt gedaan aan het nuttig effect van die richtlijn.

Derhalve moet thans worden onderzocht wat de omvang van het door richtlijn 2007/64 bestreken gebied inzake civielrechtelijke aansprakelijkheid is.

Mijns inziens ziet de onder richtlijn 2007/64 vallende aansprakelijkheidsregeling op de betrekkingen tussen de betalingsdienstgebruiker en de betalingsdienstaanbieder. Zij heeft niet tot doel de betrekking tussen deze aanbieder en een derde, zoals de borg, te regelen.

Dit blijkt om te beginnen uit de artikelen 58 tot en met 60 van richtlijn 2007/64, waarin enkel gewag wordt gemaakt van de betalingsdienstgebruiker en de betaler enerzijds en de betalingsdienstaanbieder anderzijds. De borg is echter noch een betalingsdienstgebruiker, noch een betaler.

Een betalingsdienstgebruiker wordt in artikel 4, punt 10, van richtlijn 2007/64 gedefinieerd als een ‘natuurlijke of rechtspersoon die in de hoedanigheid van betaler, begunstigde of beide van een betalingsdienst gebruikmaakt’.

In artikel 4, punt 7, van die richtlijn wordt de betaler gedefinieerd als een natuurlijke of rechtspersoon die houder is van een betaalrekening en een betalingstransactie vanaf deze betaalrekening toestaat, of die — wanneer een betaalrekening ontbreekt — een betalingsopdracht geeft.26.

Een borg als LR valt niet onder een van deze twee typen en kan dus niet worden geacht de hoedanigheid van betaler in de zin van punt 10 van voornoemd artikel 4 te hebben. Hij is evenmin de begunstigde van een betaling of een betalingsdienstaanbieder.

Hieruit volgt dat de borg een derde is ten opzichte van de betalingsdienstgebruiker en de betalingsdienstaanbieder als bedoeld in richtlijn 2007/64, zoals ik in punt 65 van deze conclusie heb opgemerkt, en dat hij niet binnen de personele werkingssfeer van deze richtlijn valt.

Deze uitlegging vindt steun in de overwegingen van richtlijn 2007/64. In overweging 5 wordt benadrukt dat deze richtlijn de rechten en plichten van betalingsdienstgebruikers en -aanbieders vaststelt. In overweging 6 staat te lezen dat het niet passend wordt geacht om te voorzien in een allesomvattend juridisch kader.

Ten slotte wordt in overweging 47 van richtlijn 2007/64 gepreciseerd dat deze richtlijn alleen betrekking heeft op contractuele verplichtingen en aansprakelijkheden tussen de betalingsdienstgebruiker en zijn betalingsdienstaanbieder. Deze precisering wordt herhaald in artikel 1, lid 2, van richtlijn 2007/64, dat betrekking heeft op het onderwerp van deze richtlijn. Die richtlijn heeft als onderwerp de vaststelling van de respectieve rechten en plichten van betalingsdienstgebruikers en betalingsdienstaanbieders.

Uit de bepalingen van richtlijn 2007/64, gelezen in het licht van de overwegingen van deze richtlijn, vloeit voort dat die richtlijn niet de betrekking tussen de betalingsdienstaanbieder en de borg van de betalingsdienstgebruiker regelt.

Derhalve ben ik het met de Commissie eens dat de betrekking tussen de betalingsdienstaanbieder en de borg van de betalingsdienstgebruiker niet binnen de werkingssfeer van richtlijn 2007/64 valt.

Ook het bij deze richtlijn ingevoerde stelsel van aansprakelijkheid wijst daarop.

Dit stelsel berust op een geheel van rechten en verplichtingen die uitsluitend betrekking hebben op de betalingsdienstgebruiker en de betalingsdienstaanbieder en waarin de informatieverstrekking aan eerstgenoemde door laatstgenoemde een belangrijke rol speelt.

De informatievereisten worden immers genoemd in verband met het onderwerp zelf van richtlijn 2007/6427. en titel III van deze richtlijn is volledig daaraan gewijd. De informatieverstrekking door de betalingsdienstaanbieder is van cruciaal belang omdat de betalingsdienstgebruiker hierdoor kennis kan nemen van het bestaan van een niet-toegestane transactie, zijn betalingsdienstaanbieder daarvan kennis kan geven binnen de in artikel 58 van die richtlijn vastgestelde termijn en laatstgenoemde in voorkomend geval aansprakelijk kan stellen. Ik benadruk dat de kennisgeving van de niet-toegestane transactie volgens de bewoordingen van artikel 58 moet plaatsvinden binnen dertien maanden na de valutadatum van de debitering, ‘tenzij de betalingsdienstaanbieder […] de informatie betreffende die betalingstransactie niet overeenkomstig titel III heeft verstrekt of ter beschikking heeft gesteld’28..

De termijn van dertien maanden is dus alleen van toepassing indien daadwerkelijk informatie is verstrekt aan de betalingsdienstgebruiker. Ik merk op dat de verplichting om binnen dertien maanden na de valutadatum van de debitering kennis te geven van de niet-toegestane transactie impliceert dat de betalingsdienstgebruiker zijn rekeningen ten minste eenmaal per jaar controleert.

Er is dus een evenwicht tussen ten eerste de informatieplicht van de betalingsdienstaanbieder, ten tweede de zorgvuldigheidsplicht van de betalingsdienstgebruiker die verband houdt met de binnen een bepaalde termijn na te komen kennisgevingsverplichting, en ten derde de strikte aansprakelijkheid van die aanbieder, zonder dat die gebruiker een fout of nalatigheid hoeft te bewijzen.

Daarbij komt dat tegenover het aan de betalingsdienstgebruiker verschafte voordeel dat erin bestaat dat hij de naar aanleiding van de niet-toegestane transactie betaalde bedragen onmiddellijk kan terugvorderen indien hij de in artikel 58 van richtlijn 2007/64 vastgestelde kennisgevingstermijn in acht heeft genomen, staat dat de betalingsdienstaanbieder rechtszekerheid wordt geboden doordat de betalingsdienstgebruiker de niet-toegestane betalingstransacties niet meer ter discussie kan stellen wanneer die termijn is verstreken.

Dit evenwicht heeft echter geen betrekking op een derde zoals de borg. Met name kan de in artikel 58 van richtlijn 2007/64 vastgestelde termijn van dertien maanden de borg niet worden tegengeworpen, aangezien hij niet op grond van die richtlijn beschikt over de aan de betalingsdienstgebruiker verstrekte informatie waaraan die termijn gekoppeld is.

Aangezien richtlijn 2007/64 geen uitdrukkelijke bepaling bevat die ertoe strekt de aansprakelijkheidsregeling die geldt in de verhouding tussen de betalingsdienstgebruiker en de betalingsdienstaanbieder, uit te breiden tot een derde, zoals de borg, lijkt het mij niet gerechtvaardigd de borg onder die regeling te laten vallen.

Het argument van de Franse en de Tsjechische regering dat de vereisten van richtlijn 2007/64 zouden worden omzeild en dat afbreuk zou worden gedaan aan het nuttig effect van deze richtlijn omdat de borg het bedrag van de schuld na het verstrijken van de termijn van dertien maanden kan betwisten, is geenszins aangetoond en kan mijns inziens niet slagen.

Dit houdt verband met het feit dat de overeenkomst van borgstelling en de overeenkomst inzake betalingsdiensten fundamenteel van elkaar verschillen.

Zoals ik in punt 65 van de onderhavige conclusie heb uiteengezet, heeft borgstelling tot doel zekerheid te verschaffen voor de voldoening van de schuld van een schuldenaar aan zijn schuldeiser. Met een overeenkomst van borgstelling kan de kredietinstelling de terugbetaling van de schuld van de schuldenaar verkrijgen. Het gaat hier echter om een andere contractuele verhouding dan die tussen de betalingsdienstgebruiker en zijn betalingsdienstaanbieder, en zij betreft alleen de kredietinstelling als schuldeiser en de borg van de schuldenaar.

De omstandigheid dat de betalingsdienstaanbieder na het verstrijken van de in artikel 58 van richtlijn 2007/64 vastgestelde termijn van dertien maanden niet langer gehouden is om de betalingsdienstgebruiker terug te betalen in geval van niet-toegestane betalingstransacties en dat de gebruiker de verrichte betalingstransacties na het verstrijken van die termijn niet meer ter discussie kan stellen, ontslaat deze aanbieder niet van zijn zorgplicht bij de uitvoering van die transacties.

De betalingsdienstaanbieder is immers verplicht om de betalingstransacties correct uit te voeren. Indien hij nalatig is en niet controleert of de transacties door de betalingsdienstgebruiker zijn toegestaan, en indien zijn nalatigheid een derde zoals de borg schade berokkent, staat er bijgevolg niets aan in de weg dat hij jegens die derde aansprakelijk wordt gesteld wanneer het nationale recht dit toestaat. Ik benadruk dat richtlijn 2007/64 noch enige andere richtlijn van toepassing is op borgstelling, zodat deze onderworpen blijft aan de regels van het nationale recht, die kunnen bepalen dat de borg eigen verplichtingen heeft die verschillen van die welke gelden voor de betrekkingen tussen de hoofdschuldenaar en de schuldeiser en die niet van invloed zijn op deze betrekkingen.29. Deze regels kunnen de borg onder meer in staat stellen om het bedrag van de schuld waarvoor hij zich aanvankelijk garant had gesteld te verlagen, om schadevergoeding te vorderen en om deze schadevergoeding in voorkomend geval te verrekenen met de gewaarborgde schuld.

Het feit dat de borg zich op het nationale recht kan beroepen om zijn verplichtingen jegens de schuldeiser te beperken, heeft geenszins invloed op de contractuele verhouding tussen de kredietinstelling (betalingsdienstaanbieder) en de schuldenaar (betalingsdienstgebruiker). Dat feit is met name niet van invloed op het bedrag van de schuld die de betalingsdienstgebruiker heeft jegens de betalingsdienstaanbieder. Deze schuld kan bedragen omvatten die verband houden met niet-toegestane transacties waarvan niet binnen de in artikel 58 van richtlijn 2007/64 vastgestelde termijn van dertien maanden kennis is gegeven.

Ik breng voorts in herinnering dat borgstelling een aanvullende zekerheid vormt voor de kredietinstelling, waarbij wordt beoogd de betaling van de hoofdschuld te waarborgen. Derhalve wordt niet afgedaan aan de schuldvordering van de kredietinstelling op de hoofdschuldenaar — en wordt dus geen afbreuk gedaan aan het nuttig effect van richtlijn 2007/64 — indien de borg in het gelijk wordt gesteld en erin slaagt om het bedrag van zijn schuld jegens de kredietinstelling te verminderen door verrekening of om zelfs van zijn verplichting jegens de kredietinstelling te worden bevrijd.

Zoals de Commissie heeft opgemerkt, vond de wetgever het geen goed idee om de aansprakelijkheidsregeling van richtlijn 2007/64 uit te breiden tot derden, omdat hij van mening was dat de regeling voor de betrekkingen tussen de betalingsdienstaanbieder en de betalingsdienstgebruiker moest volstaan om het merendeel van de uit betalingstransacties voortvloeiende vorderingen te regelen alsook om de risico's en gevolgen van niet-toegestane en foutieve transacties te beperken.30.

Ik ben dan ook van mening dat de eventuele aansprakelijkheidsstelling van de schuldeiser door de borg — indien het nationale recht dit toestaat — een voorbeeld is van een andere vordering die overeenkomstig het nationale recht kan worden ingesteld in de zin van overweging 47 van richtlijn 2007/64, die geenszins afbreuk doet aan het nuttig effect van deze richtlijn.