Hof Arnhem, 12-03-2012, nr. 24-003218-09

bevorderen van de waarheidsvinding in het kader van het opsporingsbelang en

bieden van hulpverlening aan de vermeende slachtoffers waarbij externe partners worden ingezet om o.a. de invloed van voodoo te bespreken/beperken. Als externe partners zijn ingezet: een Nigeriaanse dominee genaamd [naam] en een ervaringsdeskundige die eerder als tolk is opgetreden in andere mensenhandelzaken.

De opzet van het protocol is besproken tijdens een op 23 augustus 2007 gehouden overleg in Groningen, waarbij een officier van justitie, leden van de onderzoeksteams inz. Koolvis en Kluivingsbos, alsmede de hiervoor bedoelde ervaringsdeskundige en Nigeriaanse dominee aanwezig waren. Het protocol zelf valt uiteen in een vijf-stappenplan waarin - zo constateert de rechtbank - niet alleen een ieders rol is beschreven (van respectievelijk politie, ervaringsdeskundige en dominee) maar waarin ook is aangegeven op welke wijze gesprekken met c.q. verhoren van vermeende slachtoffers dienen plaats te vinden. Daarbij is ook aandacht besteed aan de inzet van audiovisuele hulpmiddelen.

De rechtbank merkt vooreerst op dat de bijzondere aard van dit soort zaken, met name de problemen met betrekking tot de - doorgaans geringe - verklaringsbereidheid van vermeende slachtoffers en de moeizame waarheidsvinding waarmee opsporingsinstanties zich geconfronteerd zien, op zichzelf reden kan zijn op zoek te gaan naar een methode waarbij beide belangen - de waarheidsvinding en een adequate hulpverlening aan slachtoffers - beter gediend worden. De keuze voor een verhoorprotocol, als waarvan in de onderhavige zaak sprake is, kan daarmee gerechtvaardigd zijn.

Het openbaar ministerie heeft in deze zaak voor een dergelijk verhoorprotocol gekozen en in het kader van de door haar nagestreefde transparantie zijn daarin ook de eisen waaraan de gesprekken tussen vermeende slachtoffers en ervaringsdeskundige/dominee enerzijds en de uiteindelijke verhoren door opsporingsambtenaren anderzijds moeten voldoen, uitdrukkelijk in het verhoorprotocol opgenomen.

De rechtbank overweegt met betrekking tot het verhoorprotocol en de uitvoering daarvan het volgende:

Blijkens het verhoorprotocol hebben de zogenaamde externe partners - de ervarings-deskundige en de dominee dus - duidelijk een verschillende rol in de fase die voorafgaat aan het uiteindelijke verhoor van vermeende slachtoffers door opsporingsambtenaren. De inzet van de dominee dient kennelijk vooral gericht te zijn op hulpverlening, het als gezaghebbend geestelijke bevrijden van eventuele voodoo-invloeden, terwijl voor de ervaringsdeskundige eerder een rol weggelegd lijkt als inhoudelijk gesprekspartner van de Nigeriaanse meisjes/ vrouwen, een en ander met het oog op het eventueel doen van aangifte.

De rechtbank leidt dat niet alleen af uit de verschillende locaties waar ervaringsdeskundige en dominee de gesprekken met de meisjes/vrouwen hebben gevoerd - de dominee op "neutraal" terrein, in elk geval niet het politiebureau, en de ervaringsdeskundige juist wel op het politiebureau - maar ook uit de taakomschrijving van ervaringsdeskundige en dominee.

De dominee moet zich, aldus het protocol, vooral bezighouden met het bestrijden van eventuele voodoo-invloeden terwijl de ervaringsdeskundige meer inhoudelijk bezig is en zaken dient te bespreken als: de invloed van voodoo, de werkwijze van de criminele organisatie waar zij het slachtoffer van was, haar werk in de prostitutie en de uitbuiting.

De ervaringsdeskundige moet met andere woorden haar ervaringen delen met de veronderstelde slachtoffers.

De hiervoor omschreven, in het verhoorprotocol opgenomen, taakverdeling behoeft op zichzelf geen problemen op te leveren indien en voor zover aan de externe partners duidelijke instructies worden gegeven op welke wijze de door hen te voeren gesprekken dienen plaats te vinden. In dit verband merkt de rechtbank op dat de ervaringsdeskundige tijdens haar verhoor ter terechtzitting d.d. 11 mei 2009 desgevraagd heeft verklaard dat zij van de politie geen specifieke instructies voor de door haar met de meisjes/vrouwen te voeren gesprekken heeft gekregen. Aan haar is slechts verteld wat zij in elk geval niet moest doen, namelijk de meisjes dwingen.

Het valt op dat in het verhoorprotocol dergelijke nauwkeurig geformuleerde instructies ontbreken. De rechtbank is niet gebleken dat de externe partners voorafgaande aan de door hen te voeren gesprekken zijn geïnstrueerd door de politie en evenmin is gebleken op welke wijze die gesprekken - in het geval van de ervaringsdeskundige - zijn geëvalueerd.

De rechtbank beschouwt het ontbreken van duidelijke instructies aan de externe partners als een ernstige omissie. De verdediging heeft ten aanzien van een aantal gesprekken naar het oordeel van de rechtbank terecht scherpe kritiek geuit op de wijze waarop met name de ervaringsdeskundige in gesprek is geweest met de vermeende slachtoffers. De verdediging heeft daarbij onder meer gesteld dat er is gestuurd, gemanipuleerd en geïntimideerd waarbij zowel de ervaringsdeskundige als de dominee als verlengstuk van het opsporingsapparaat zou zijn opgetreden. De rechtbank onderschrijft die kwalificaties niet, omdat daarvan de suggestie uitgaat dat ervaringsdeskundige en dominee doelbewust bezig zouden zijn geweest om een justitie welgevallige en voor de verdachte belastende verklaring te verkrijgen van het betreffende vermeende slachtoffer. Die suggestie mist naar het oordeel van de rechtbank feitelijke grondslag.

Een omissie die niet zozeer aan het verhoorprotocol zelf kleeft, als wel aan de uitvoering daarvan, is het gebrek aan alertheid bij en controle door het openbaar ministerie ten aanzien van zowel de werkwijze van de ervaringsdeskundige als van de dominee. Op grond van het onderzoek is immers komen vast te staan dat de dominee op eigen initiatief verslagen van gesprekken met vermeende slachtoffers heeft verzonden aan politieambtenaren. Zijdens het openbaar ministerie is erkend dat zulks in strijd is met het verhoorprotocol en derhalve niet had mogen gebeuren, maar van die verslagen zou door de politie geen gebruik zijn gemaakt, aldus het openbaar ministerie. Die geruststelling overtuigt de rechtbank niet, immers achteraf kan niet worden meer worden getoetst of en op welke wijze informatie uit bedoelde gespreksverslagen invloed heeft gehad op de inhoud van de in deze zaak afgelegde verklaringen.

Ook ten aanzien van de gesprekken en werkwijze van de ervaringsdeskundige heeft het naar het oordeel van de rechtbank aan de vereiste controle door het openbaar ministerie ontbroken.

In het kader van het doen van een eventuele aangifte dient aan vermeende slachtoffers van mensenhandel de zogenaamde B9-procedure en de consequenties daarvan te worden uitgelegd. Die verplichting berust evenwel bij de betreffende opsporingsambtenaar.

De rechtbank stelt echter vast dat de ervaringsdeskundige meer dan eens, en tijdens een en hetzelfde gesprek met een vermeend slachtoffer soms ook bij herhaling, de B9-procedure heeft genoemd en in dat verband niet alleen heeft beklemtoond welke voordelen die procedure kan opleveren, maar ook welke nadelige gevolgen (uitzetting) het kan hebben als je uit de procedure wordt gezet.

Een deugdelijke, inhoudelijke en tijdige evaluatie -aanstonds na een gesprek met een vermeend slachtoffer- had aanleiding kunnen zijn voor de betreffende opsporings-ambtena(a)r(en) om aan de ervaringsdeskundige nog eens duidelijk te maken wat wel en wat niet tot haar taak behoorde.

Hetzelfde geldt voor de wijze waarop sommige gesprekken door de ervaringsdeskundige zijn gevoerd. In een aantal gevallen lijkt er geen sprake te zijn van een gesprek c.q. dialoog met een vermeend slachtoffer maar eerder van een monoloog van de ervaringsdeskundige waarin zij zeer uitvoerig (soms meer dan 4 pagina's lang) en gedetailleerd vertelt over wat zij heeft meegemaakt.

Het bepaald niet denkbeeldige risico daarvan is dat een getuige/aangeefster in de door haar uiteindelijk ten overstaan van een opsporingsambtenaar af te leggen verklaring/aangifte bewust dan wel onbewust delen van of details uit de "monoloog" van de ervaringsdeskundige overneemt. Met andere woorden: het gevaar van beïnvloeding ligt hier op de loer, waarmee de uiteindelijke aangifte aan betrouwbaarheid en dus bewijskracht kan inboeten.

Mede in aanmerking genomen de omstandigheid dat - naar de ervaring heeft geleerd en statistieken hebben uitgewezen - nogal eens ten onrechte een beroep op de B9-regeling wordt gedaan door vreemdelingen en extra waakzaamheid te dien aanzien in elk geval geboden is,

had naar het oordeel van de rechtbank van het openbaar ministerie in deze zaak mogen worden verwacht dat zij juist bij de inzet van genoemde externe partners volledig de regie had gehouden. Er hadden diverse controlemomenten moeten worden ingebouwd teneinde beïnvloeding van de vermeende slachtoffers te voorkomen.

Met betrekking tot de "daadwerkelijke verhoren" van de vermeende slachtoffers door opsporingsambtenaren is in de toelichting op het verhoorprotocol onder 5. "Monitoren proces/opslag gegevens", vermeld dat daarvan opnamen worden gemaakt en dat die opnamen audiovisueel zullen zijn. De rechtbank stelt vast dat de zich in het dossier bevindende aangiftes uitsluitend auditief zijn opgenomen, althans van audiovisuele vastlegging is de rechtbank niet gebleken. Ten aanzien van het "daadwerkelijk verhoor" is verder in genoemde toelichting onder 4. onder meer vermeld dat een zogenaamd "studioverhoor" zal plaatsvinden.

Kennelijk heeft men hierbij het oog gehad op het zogenaamde studioverhoor dat standaard - op grond van daarvoor geldende richtlijnen - plaatsvindt in zedenzaken bij het horen van zeer jonge, minderjarige, slachtoffers. De rechtbank constateert dat van studioverhoren geen sprake is geweest ofschoon daar vanwege de aard van de zaak alle reden toe was.

Het bevreemdt de rechtbank evenzeer, en zij beschouwt het als een groot gemis in een zo grote en belangwekkend geachte strafzaak als de onderhavige, dat van vorenbedoelde verhoren geen audiovisuele opnamen zijn gemaakt. Daarmee ontbreekt immers de mogelijkheid om de wijze waarop de verklaringen tot stand zijn gekomen te toetsen.

De rechtbank komt op grond van het hiervoor overwogene tot de volgende conclusie.

Het verhoorprotocol kan op zichzelf worden beschouwd als een legitieme en goed bedoelde poging van het openbaar ministerie om de hulpverlening aan slachtoffers van mensenhandel te verbeteren en daarmee de verklaringsbereidheid bij diezelfde slachtoffers alsmede de waarheidsvinding in deze gecompliceerde zaken te bevorderen.

De rechtbank is overtuigd van de integriteit van het openbaar ministerie bij het opstellen en uitvoeren van meergenoemd protocol en de keuze en inzet van externe partners daarbij.

Van de inzet van een innovatieve, nieuwe opsporingsmethode welke ter goedkeuring aan het College van Procureurs-Generaal had behoren te worden voorgelegd - zoals de verdediging heeft betoogd - is, naar het oordeel van de rechtbank geen sprake.

De ervaringsdeskundige en de dominee zijn niet ingezet in het kader van het opsporingsonderzoek maar slechts met het oog op het verbeteren van de begeleiding van potentiële slachtoffers van mensenhandel waarbij het kennelijke doel was belemmeringen ten aanzien van het kunnen verklaren over wat er werkelijk was gebeurd, weg te nemen.

Daarbij heeft het openbaar ministerie evenwel uit het oog verloren dat een strakke regie bij uitstek geboden is indien "gebruik" wordt gemaakt van burgerdeskundigen in de fase waarin reeds bewijs wordt vergaard tegen mogelijke verdachten.

Hoezeer die strakke regie vereist is, blijkt alleen al uit het feit dat het openbaar ministerie heeft erkend dat de ervaringsdeskundige, voorafgaande aan het gesprek met [slachtoffer 1], ten onrechte kennis heeft genomen van (relevante) tapgesprekken, waarvan zij de inhoud vervolgens heeft voorgehouden aan [slachtoffer 1] voornoemd.

Aan het openbaar ministerie kan worden verweten dat zij onvoldoende zorgvuldigheid heeft betracht bij het opstellen van het verhoorprotocol en vooral dat zij in ernstige mate te kort is geschoten bij de controle op de uitvoering daarvan.

Zoals de rechtbank hiervoor reeds heeft overwogen, kan een en ander verstrekkende gevolgen hebben voor de beoordeling van de betrouwbaarheid van de in deze zaak door vermeende slachtoffers afgelegde verklaringen. Ten aanzien van elk individueel slachtoffer zal moeten worden onderzocht of de afgelegde verklaring(en) de toets van betrouwbaarheid kan/kunnen doorstaan.(...)

De rechtbank verwerpt het beroep op niet ontvankelijkheid van het openbaar ministerie en overweegt daartoe het volgende.

Voor niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie als sanctie is volgens het arrest inz. Zwolsman slechts plaats, indien sprake is van "ernstige inbreuken op beginselen van de behoorlijke procesorde waardoor 'doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekort gedaan".

Met andere woorden, er dient sprake te zijn van een grove mate van verwijtbaarheid aan het openbaar ministerie.

Dit betekent dat een onrechtmatigheid dient te worden vastgesteld, dat de belangen van de verdachte in deze zaak dienen te zijn getroffen en dat zulks is vastgesteld en dat doelbewust of met grove verwaarlozing van die belangen aan een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekort gedaan.

Ingevolge het arrest inz. Karman kan in hoge uitzondering, ook indien geen verwijtbaarheid bestaat en verdachte niet daadwerkelijk in zijn belangen is getroffen, plaats zijn voor niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie. Daarvan is sprake, indien ernstige schending is vastgesteld van een zo fundamenteel beginsel van een behoorlijke procesorde, dat daarmee het wettelijk systeem in zijn kern wordt geraakt Dat hiervan alleen in hoge uitzondering sprake is en deze (extra) grond voor niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie terughoudend dient te worden toegepast volgt uit opvolgende rechtspraak, onder meer in HR 2002, 8 en HR 14 januari 2003, 2003, 288.

De uitspraak van het Europees Hof voor de rechten van de mens (EHRM) in de zaak Kahn vs het Verenigd Koninkrijk (12 mei 2000) geeft aan dat aan de eis van eerlijkheid van de strafprocedure is voldaan wanneer de strafprocedure 'as a whole' (in zijn geheel) eerlijk is. Het is derhalve niet meer van belang of een verdachte in een belang is geschaad, maar of met de overtreden norm de eerlijkheid van het proces van verdachte is aangetast, waarmee de Schutznorm wordt gerelativeerd.

De rechtbank is van oordeel dat, alle feiten en omstandigheden in aanmerking genomen, wel kan worden gesproken van ernstige tekortkomingen van het openbaar ministerie bij met name de controle op de uitvoering van het verhoorprotocol, maar dat die tekortkomingen niet van zodanige aard zijn dat de conclusie gerechtvaardigd is, dat sprake is van ernstige inbreuken op beginselen van de behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekort gedaan, dan wel van de situatie dat in casu een zo fundamenteel beginsel van een behoorlijke procesorde is geschonden dat daarmee het wettelijk systeem in zijn kern wordt geraakt.

De door de verdediging geuite kritiek ten spijt, kan het hof zich verenigen met de hierboven weergegeven overwegingen van de rechtbank. De door de rechtbank gemaakte opmerking dat zij het als een groot gemis beschouwt dat van de verhoren van de vermeende slachtoffers geen audiovisuele opnamen verdient een kanttekening. De opmerking berust op een omissie: de politieverhoren zijn wel audiovisueel geregistreerd.

De ook door de rechtbank benadrukte bijzondere aard van de ten laste gelegde gronddelicten met betrekking tot bewijsvergaring en waarheidsvinding rechtvaardigen een onderzoek naar methoden die in commune strafzaken minder gebruikelijk zijn en daardoor kunnen afwijken van de geijkte paden, zoals in casu is gedaan door de ontwikkeling van een specifiek verhoorprotocol waarin een rol is weggelegd voor de inzet van burgers zoals ervaringsdeskundigen. De veronderstelling van de zijde van het openbaar ministerie dat de vermeende slachtoffers van mensenhandel -mede vanwege de hiermee verband houdende culturele bepaaldheid van dit fenomeen- door op voodoo geïnspireerde bedreigingen belemmerd zouden kunnen worden in het naar waarheid verklaren, komt ook niet zo maar uit de lucht vallen. "Voodoo-praktijken' om de verklaringsvrijheid van slachtoffers van mensenhandel te beperken blijken niet alleen uit (de via gespreksverslagen kenbare) ervaringen van de ervaringsdeskundige maar ook uit de verklaring van de niet aan het verhoorprotocol onderworpen [slachtoffer 2]. Met de rechtbank ziet het hof in de ontwikkeling, de inzet alsmede de gebruikmaking van het verhoorprotocol geen belemmering om het openbaar ministerie ontvankelijk te verklaren in de vervolging. De daartoe strekkende verweren van de verdediging worden dan ook verworpen.

Schending doorlaatverbod

De raadsvrouw heeft bepleit dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk dient te worden verklaard in de vervolging van verdachte, omdat het openbaar ministerie de plicht had om in te grijpen bij de op handen zijnde verplaatsing van verdachte, hetgeen volgens de raadsvrouw kan worden gekwalificeerd als mensenhandel, gepleegd door [medeverdachte 3] en [medeverdachte 19] in het weekend van 24 en 25 september 2006.

Verdachte kon tot 24 september 2006 nog niet als verdachte aangemerkt worden, maar hooguit als slachtoffer van [medeverdachte 3] en [medeverdachte 19]. Derhalve bestond de plicht om in te grijpen ten behoeve van de bescherming van het slachtoffer, aldus de raadsvrouw.

Het hof overweegt dat uit de tapgesprekken in de dagen voorafgaande aan de ophanden zijnde verdwijning kan worden afgeleid dat [medeverdachte 3] en [medeverdachte 19] contact hebben met iemand die zich [verdachte] noemt en die gebruik maakt van een 06-nummer.

Anders dan de raadsvrouw heeft betoogd, blijkt niet uit de tapgesprekken dat bekend was wie deze [verdachte] is en waar deze verblijft. Evenmin blijkt uit het dossier dat deze [verdachte] voor 23 september 2006 op andere wijze was geïdentificeerd. Pas op 25 september 2006 komt er een melding van het AZC te Baexum dat verdachte en [slachtoffer 39] zijn verdwenen op 23 september 2006. Uit de melding blijkt tevens dat verdachte op 24 september 2006 vrijwillig is teruggekeerd naar het AZC.

Het verweer dat de politie of het openbaar ministerie hadden moeten ingrijpen wordt verworpen, omdat niet is gebleken dat bekend was dat het om verdachte ging, verblijvende in het AZC te Baexum.

[slachtoffer 2], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 4], geboren op [1991], (telkens) door dwang en/of geweld en/of een andere feitelijkheid en/of door dreiging met geweld en/of een andere feitelijkheid en/of door afpersing en/of fraude en/of misleiding en/of door misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht en/of door misbruik van een kwetsbare positie,

heeft geworven en/of vervoerd en/of overgebracht en/of gehuisvest en/of opgenomen, met het oogmerk van uitbuiting van die [slachtoffer 2] en/of die [slachtoffer 4];

(273a lid 1onder 1e , vernummerd tot 273f lid 1onder 1e , Wetboek van Strafrecht)

en/of

[slachtoffer 2], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 4], geboren op [1991], heeft geworven, vervoerd, overgebracht, gehuisvest of opgenomen, met het oogmerk van uitbuiting van die [slachtoffer 2] en/of die [slachtoffer 4], terwijl genoemde personen of een van hen de leeftijd van 18 jaren nog niet had(den) bereikt;

(273a lid 1 onder 2e , vernummerd tot 273f lid 1 onder 2e Wetboek van Strafrecht)

en/of

[slachtoffer 2], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 4], geboren op [1991], heeft mede genomen en/of heeft aangeworven met het oogmerk die [slachtoffer 2] en/of die [slachtoffer 4] in een ander land ertoe te brengen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met of voor een derde tegen betaling;

(273a lid 1 onder 3e , vernummerd tot 273f lid 1 onder 3e Wetboek van Strafrecht)

en/of

[slachtoffer 2], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 4], geboren op [1991], meermalen, althans eenmaal, (telkens) heeft gedwongen en/of bewogen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met of voor een derde tegen betaling dan wel enige handeling heeft ondernomen waarvan hij, verdachte, en/of zijn mededader(s) wist(en) en/of redelijkerwijze moest(en) vermoeden dat die [slachtoffer 2] en/of die [slachtoffer 4]

zich daardoor beschikbaar zou(den) stellen tot het verrichten van die seksuele handelingen met of voor een derde tegen betaling, terwijl die [slachtoffer 2] en/of die [slachtoffer 4] de leeftijd van 18 jaren nog niet had(den) bereikt;

(273a lid 1 onder 5e , vernummerd tot 273f lid 1 onder 5e Wetboek van Strafrecht)

immers heeft/hebben verdachte en/of verdachtes mededader(s) toen aldaar op verschillende tijdstippen, al dan niet met voormeld oogmerk en/of al dan niet opzettelijk

voor wat betreft [slachtoffer 2], (zaaksdossier 3)

de tweede en zevende verklaring van [medeverdachte 2] voor wat betreft het regelen van tickets voor [medeverdachte 19] en de herkenning van [medeverdachte 19];

tapverslagen en verklaringen van meisjes die via haar naar Spanje of Italië zijn gereisd.

Gelet op de inhoud van deze stukken acht het hof de achtste verklaring van [medeverdachte 2] betrouwbaar.

Het hof verwerpt de verweren en acht de achtste verklaring van [medeverdachte 2] bruikbaar voor het bewijs.

Gebruik verklaringen niet getraceerde getuigen

Het hof is van oordeel dat het door verdachte gevoerde verweer strekkende tot vrijspraak van het tenlastegelegde wordt weerlegd door de gebezigde bewijsmiddelen, zoals deze in de aanvulling op dit arrest zijn opgenomen. Het hof heeft geen reden om aan de juistheid en betrouwbaarheid van de inhoud van die bewijsmiddelen te twijfelen.

Bewijsoverwegingen met betrekking tot feit 1 en 2 primair:

Er is geen bewijs voor het ten laste gelegde verwijt dat verdachte op enigerlei wijze betrokken is geweest bij dan wel wetenschap heeft gehad van het gebruik van voodoo om meisjes in Nigeria onder druk te zetten om in de prostitutie te gaan werken. Evenmin is er bewijs dat verdachte wetenschap heeft gehad van of betrokken is geweest bij de daadwerkelijke uitbuiting van de meisjes in het buitenland door hun madams.

Dat betekent echter niet dat verdachte zich niet schuldig heeft gemaakt aan mensenhandel.

De meisjes die in de bewezenverklaring worden genoemd bevonden zich allen in een kwetsbare positie. De meisjes die uit Nigeria naar Nederland zijn gereisd hebben allen asielaanvragen ingediend en zijn in asielzoekerscentra (AZC's) geplaatst. Zij hadden of telefoonnummers bij zich of zij hebben in Nederland op enigerlei wijze vernomen wie zij moesten bellen. Allen zijn vervolgens verdwenen uit het AZC. Verdachte heeft verklaard dat hij had vernomen dat de meeste meisjes wisten dat het niet de bedoeling was om in Nederland te blijven, maar dat zij met behulp en op aanwijzing van andere personen moesten doorreizen naar andere Europese landen. Nu verdachte wist dat de betrokken meisjes asielaanvragen in Nederland hadden ingediend, wist hij ook dat de meisjes geen verblijfstitel in die andere Europese landen hadden. Zij bevonden zich derhalve in een kwetsbare en afhankelijke toestand. Nu verdachte wetenschap had van die situatie en omdat hij tevens wist dat zij bestemd waren voor de prostitutie in een land waarvan hij eveneens wist dat zij daar geen rechtmatig verblijf hadden en hij ervoor heeft gezorgd dat de meisjes op hun eindbestemming arriveerden door contacten te onderhouden tussen de meisjes en diegenen die hen naar het buitenland zouden brengen, had verdachte het oogmerk van uitbuiting van deze meisjes, zoals is bedoeld in hetgeen ten laste is gelegd onder 1 en 2 primair.

Hieronder wordt per meisje uiteengezet waaruit de betrokkenheid van verdachte bij de verdwijning blijkt.

De vraag of sprake is van een leeftijd van 18 jaar of jonger van de meisjes genoemd onder feit 1 heeft het hof niet enkel beoordeeld op de opgegeven leeftijd door de meisjes, nu het hof dit niet overtuigend acht, maar ook op grond van het leeftijdsonderzoek van de IND. Dit leeftijdsonderzoek heeft niet overtuigend aangetoond dat de meisjes minderjarig zijn. Als gevolg hiervan zal het hof de desbetreffende meisjes aanmerken als meerderjarig.

[slachtoffer 2], [slachtoffer 14], [slachtoffer 13] en [slachtoffer 20]:

Verdachte is, nadat hij als asielzoeker Nederland is binnengekomen, geplaatst in het AZC te Baexum. Aldaar heeft hij contacten onderhouden met [medeverdachte 3] uit Engeland. Meerdere meisjes uit Nigeria, die ook in het AZC te Baexum werden geplaatst - onder wie [slachtoffer 2], [slachtoffer 20], [slachtoffer 14] en [slachtoffer 13] - hebben gebruik gemaakt van de mobiele telefoon van verdachte om met medeverdachte [medeverdachte 3] te bellen over het vervolg van hun reis. De meisjes kregen vervolgens het telefoonnummer van [medeverdachte 19], die verdachte kent als [naam]. Verdachte heeft zelf verklaard dat hij via het tweede meisje dat zijn telefoon gebruikte om [medeverdachte 3] te bellen te weten kwam dat de meeste meisjes bestemd waren om in de prostitutie te werken in Italië. Uit de verklaring van verdachte blijkt dat [slachtoffer 2] en [slachtoffer 20] in ieder geval na het tweede meisje gebruik hebben gemaakt van de telefoon van verdachte. [slachtoffer 2] maakte met [medeverdachte 3] tevens afspraken omtrent de verdwijning van [slachtoffer 13] en [slachtoffer 14].

Verdachte heeft voorts verklaard dat hij tijdens de gesprekken die hij en de meisjes met [medeverdachte 3] en [medeverdachte 19] hadden, hoorde hoe de meisjes moesten vertrekken en vervolgens dienden te reizen naar degenen die hen op zouden halen.

Bij verdachte bestond derhalve wetenschap dat [slachtoffer 2], [slachtoffer 13], [slachtoffer 14] en [slachtoffer 20] bestemd waren voor de prostitutie in een ander land.

Het verweer van de raadsvrouw dat verdachte vrijgesproken dient te worden van medeplegen van mensenhandel ten aanzien van [slachtoffer 2], [slachtoffer 13] en [slachtoffer 14], omdat [slachtoffer 2] ten overstaan van de rechter-commissaris heeft ontkend dat zij gebruik maakte van de telefoon van verdachte, wordt verworpen. Verdachte heeft zelf verklaard dat zij gebruik maakte van zijn telefoon. Verdachte heeft zijn eigen verklaring niet gemotiveerd betwist. Het hof heeft ook overigens geen reden om aan de verklaring van verdachte te twijfelen, zodat deze bruikbaar is voor het bewijs.

[slachtoffer 35] en [slachtoffer 36]:

Verdachte heeft verklaard dat hij van [medeverdachte 11] het meisje [slachtoffer 35] overgedragen heeft gekregen te Delft. Mede gelet op hetgeen [medeverdachte 11] heeft verklaard acht het hof bewezen dat [slachtoffer 35] door verdachte op verzoek van [medeverdachte 3] naar medeverdachte [medeverdachte 4] in Amsterdam is gebracht. Dit heeft zich afgespeeld in april en juli 2007. [slachtoffer 36] is een week later door verdachte op verzoek van [medeverdachte 11] uit Leeuwarden gehaald en naar [medeverdachte 11] gebracht.

Verdachte heeft verklaard dat hij in 2006 al wist dat veel Nigeriaanse meisjes niet bestemd waren om hier te blijven. Verdachte wist dat zij contact opnamen met [medeverdachte 3] teneinde door te kunnen reizen naar hun bestemming in een ander Europees land na hun verdwijning uit het asielzoekerscentrum. Verdachte wist ook dat [medeverdachte 11] met betrekking tot [slachtoffer 35] handelde in opdracht van [medeverdachte 3]. Nu [medeverdachte 11] hem een week later weer vroeg een meisje met hem mee te laten reizen, had verdachte ook ten aanzien van dat meisje ([slachtoffer 36]) tenminste voorwaardelijk opzet op medeplegen van mensenhandel.

[slachtoffer 33]:

Verdachte heeft een meisje, van wie hij aanvankelijk dacht dat zij in het AZC te Hoogeveen verbleef, maar die onderdak bleek te hebben in het AZC Roggeveen te Amsterdam, op verzoek van [medeverdachte 3] opgehaald en naar [medeverdachte 4] gebracht. De verklaring van verdachte wordt ondersteund door de gegevens van zijn mobiele telefoon die aantonen dat hij op 11 augustus 2007 in Hoogeveen en in Amsterdam is geweest. Hiervoor heeft hij geld ontvangen.

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat het meisje dat verdachte naar [medeverdachte 4] heeft gebracht [slachtoffer 33] is. Zij belde verdachte vanuit een telefooncel vlak bij het AZC waar zij zat. Verdachte heeft ook verklaard dat hij haar uiteindelijk bij een telefooncel heeft getroffen. Nu [slachtoffer 33] is verdwenen op de dag dat verdachte per vergissing naar Hoogeveen reisde, is buiten redelijke twijfel dat dit meisjes [slachtoffer 33] was.

In combinatie met verdachtes eerdere verklaring dat hij reeds in 2006 wist dat personen die op verzoek van [medeverdachte 3] reisden naar het buitenland gingen voor de prostitutie, is medeplegen van mensenhandel bewezen.

Bewijsoverweging met betrekking tot feit 3 (criminele organisatie)

Aan verdachte wordt onder 3 ten laste gelegd het deelnemen aan een criminele organisatie. Uit de bewijsmiddelen blijkt dat er sprake is van een bepaald patroon bij het inreizen, de verdwijning en het doorreizen van de meisjes. Het openbaar ministerie stelt zich op het standpunt dat er sprake is van één organisatie die zowel het werven in Nigeria, het transport via Nederland en het uitbuiten in de prostitutie omvat.

In het dossier zijn aanwijzingen dat de meisjes in Nigeria worden geworven door verschillende personen die ogenschijnlijk niet met elkaar in enig organisatorisch verband staan. Ook lijkt er sprake van verschillende afnemers, die wel weer contact lijken te hebben met personen in Nigeria die bij de werving betrokken zijn. In het dossier zijn voorts aanwijzingen dat ook anderen dan de groep rond [medeverdachte 3] en [medeverdachte 19] zich bezig houden met het met onbekende bestemming laten vertrekken van meisjes vanuit asielzoekerscentra. Het beeld dat uit het dossier ontstaat, is niet het beeld van één organisatie die de keten van het begin tot het eind aanstuurt.

Wel kan worden gesproken van een organisatie rondom [medeverdachte 3] en [medeverdachte 19] die als een soort transportgroep in opdracht van diverse personen in Nigeria het vervoer van Nigeriaanse jonge mensen vanuit asielzoekerscentra naar (veelal) prostitutieondernemers in andere landen organiseert en daarvoor van de ontvanger betaald krijgt. De rol van [medeverdachte 19] is voornamelijk geweest het laten verdwijnen van meisjes uit de AZC's en het vervolgens organiseren van de reis naar het buitenland van de meisjes. Daarbij konden [medeverdachte 19] en [medeverdachte 3] gebruik maken van een vaste groep van personen, onder wie verdachte, die zorgden voor het leggen van contacten met de meisjes en die zorgden voor onderdak en vervoer/begeleiding van de Nigeriaanse jonge mensen. De coördinatie daarvan was in handen van [medeverdachte 19] en [medeverdachte 3]. Er was sprake van (meerdere) vaste opdrachtgevers/"leveranciers" en "afnemers".

[slachtoffer 2], door misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht en/of door misbruik van een kwetsbare positie, heeft vervoerd en/of overgebracht en/of gehuisvest, met het oogmerk van uitbuiting van die [slachtoffer 2];

en